Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

auxĭlĭāris (AVXSILIARIS, Inscr. Momm. 5778), e, adj. [auxilium].

  1. I. Bringing help or aid, aiding, helping, assisting, auxiliary (syn.: auxiliarius, opem ferens): undae, Ov. M. 1, 275: Dea (sc. Lucina), id. ib. 9, 699: numen, Luc. 6, 523: carmen, a formula of incantation in aid of Jason, Ov. M. 7, 138; cf. Plin. 28,2,4, § 21: arma (poet. periphrastically for the prose auxilia; v. infra), auxiliaries, Ov. M.6,424: aera, the cymbals, trumpets, kettles, etc., by rattling which the ancients believed that they were able to drive away an eclipse of the moon, id. ib. 4, 333: oleum auxiliare lethargicis, Plin. 23, 4, 40, § 82 al.: auxiliaria fulmina, quae advocata seu advocantium bono veniunt, Sen. Q. N. 2, 49 fin.: auxiliares milites, cohortes, etc.; or absol.: auxĭlĭāres, ium, m., auxiliary troops, auxiliaries (freq. opp. legiones): auxiliares dicuntur in bello socii Romanorum exterarum nationum, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.: cohortes, Caes. B. C. 1, 63; Tac. A. 12, 39: equites, id. ib. 1, 39 fin.: auxiliares, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 78; Vell. 2, 112; Liv. 30, 34, 5; Tac Agr. 18; Just. 2, 9, 9; and sing.: qui (Gannascus) auxiliaris et diu meritus Gallorum oram vastabat, Tac. A. 11, 18 Halm.
  2. II. Of or pertaining to auxiliaries: auxiliaria stipendia, Tac. A. 2, 52.

auxĭlĭārĭus (AVXSILIARIVS, Corp. Inscr. III. 4753), a, um, adj. [auxilium], bringing help, aiding, auxiliary (less freq. than the preceding): magis consiliarius amicus quam auxiliarius, Plaut. Truc. 2, 1, 6.
In milit. lang.,

  1. A. With milites, equites, cohors, auxiliary troops, auxiliaries (opp. legiones): miles, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32 fin.: cohors, Cic. Prov. Cons. 7; Sall. J. 87, 1; Auct. B. Alex. 62; Liv. 40, 40, 13: equites, Sall. J. 46, 7.
  2. B. Absol. (eccl. Lat.): assumpsit sibi auxiliarios, Vulg. Judith, 3, 8: fortes auxiliarii, ib. 1 Macc. 3, 15.

auxĭlĭo, v. auxilior fin.

auxĭlĭor, ātus, 1, v. dep. [auxilium], to give help or aid, to help, aid, assist, succor (syn.: juvo, adjuvo, opitulor, subvenio, succurro).

  1. I. In gen. (class. but rare; in Cic. perh. only once in his Epistt.), constr. with dat.: alicui, Plaut. Trin. 2, 2, 102: nonne id flagitiumst te aliis consilium dare, tibi non potis esse auxiliarier? Ter. Heaut. 5, 1, 50; Cic. Fam. 5, 4; Caes. B. G. 7, 50 fin.; 4, 29; Sall. J. 24, 3; Plin. 10, 8, 9, § 22; Vulg. 4 Reg. 14, 26; ib. Psa. 88, 44; ib. Heb. 2, 18: nihil Numantinis vires corporis auxiliatae sunt, Auct. ad Her. 4, 27.
  2. II. Esp., of the aid of a physician, to aid, to relieve, heal, cure; constr. with dat. or contra: Nec (medicina) formidatis auxiliatur aquis, Ov. P. 1, 3, 24: ferulam quibusdam morbis auxiliari dicunt medici, Plin. 13, 22, 43, § 125: phalangites auxiliantur contra scorpionum ictus, id. 27, 12, 98, § 124.
    Note:
        1. a. Act. access. form auxĭlĭo, āre, to give aid, etc.: alicui, Gracch. ap. Diom. p. 395 P.; cf. Prisc. p. 797 P.
        2. b. Auxilior in pass. signif.: a me auxiliatus, Lucil. ap. Prisc. pp. 791 and 927 P.: consonantes sunt in quibus (vox) ab imis auxiliata egrediatur ad aures disertā verborum claritate, Vitr. 5, 8, 2.