Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

ex-sul or exul, ŭlis, comm. [usual. referred to solum; one who is banished from his native soil; but prob. from root sal-, Sanscr. sar, to go; Lat. salire, saltare; cf.: praesul, consul, subsul, Corss. Ausspr. 2, 71], a banished person, wanderer, exile.

  1. I. Prop.: omnes scelerati atque impii, quos leges exsilio affici volunt, exsules sunt, etiamsi solum non mutarint, Cic. Par. 4, 2, 31: civitas exsulem regem (Tarquinium) esse jussit, id. Rep. 2, 25 fin.: exsules damnatique, Caes. B. G. 5, 55, 3; cf.: capitis damnati exsulesque, id. B. C. 3, 110, 4: cum Hannibal Carthagine expulsus Ephesum ad Antiochum venisset exsul, Cic. de Or. 2, 18, 75: cum vagus et exsul erraret atque undique exclusus, id. Clu. 62, 175: exsules restituti, id. Phil. 1, 1, 3; Suet. Claud. 12: reducere, Cic. Fam. 12, 1, 1; Auct. Her. 2, 28, 45: dives, inops, Romae, seu fors ita jusserit, exsul, Hor. S. 2, 1, 59.
    With gen. (mostly poet.): patriae quis exsul se quoque fugit? Hor. C. 2, 16, 19.
    With abl.: nunc vero exsul patriā, domo, Sall. J. 14, 17.
    Prov.: exsuli ubest nusquam domus est, sine sepulchro mortuus, Publ. Syr. 155 (Speng.).
        1. b. As fem.: exsul Hypermnestra, Ov. H. 14, 129; Tac. A. 14, 63: (Latona) exsul erat mundi, Ov. M. 6, 189.
          Poet.: exul adhuc jacet umbra ducit, Luc. 8, 837.
  2. II. Transf. (poet. and in post-Aug. prose): exsul mentisque domusque, deprived of reason, Ov. M. 9, 409: erret per urbem pontis exsul et clivi, Mart. 10, 5, 3: ciconia avis exsul hiemis, i. e. that leaves us in winter, Publ. Syr. ap. Petr. 55 (Com. Fragm. p. 304 Rib.).

exsŭlo or exŭlo, also arch. exsŏlo, exŏlo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [exsul].

  1. I. Neutr., to be an exile or banished person, to live in exile (class.): qui Romam in exsili um venisset, cui Romae exsulare jus esset, Cic. de Or. 1, 39, 177: ut exsulares, id. Par. 4, 2, 32 sq.: aptissimus ad exulandum locus, id. Fam. 4, 8, 2: in Volscos exsulatum abiit, Liv. 2, 35, 6: exsulans atque egens, Cic. Tusc. 3, 18, 39: apud Prusiam exsulans, id. Div. 2, 24, 52; Mart. Spect. 4, 5 et saep.: alii exolatum abierant, Plaut. Trin. 2, 4, 134; id. Ps. 4, 3, 18.
    1. B. Transf.: perii, nam domo exulo nunc: metuo fratrem, Ne intus sit, Ter. Eun. 3, 5, 62: cum omnes meo discessu exsulasse rem publicam putent, Cic. Par. 4, 2, 30: peculatus ex urbe et avaritia si exulant, Plaut. Pers. 4, 4, 7: etiam cum manent corpore, animo tamen exsulant, Cic. Rep. 2, 4, 7: quousque in regno exsulabo, be a stranger in my own country, Curt. 5, 8, 11.
  2. II. Act., to banish, exile a person (late Lat.): tunc iterum exulatur, Hyg. Fab. 26; Dict. Cretens. 4, 4 fin.