Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

vĭr, vĭri (gen. plur. virūm, Enn. ap. Charis. p. 251 P., or Ann. v. 280 Vahl.; id. ap. Fest. p. 257 Müll., or Ann. v. 394 Vahl.; Verg. A. 6, 553 al.), m. [Sanscr. vira, hero; the root is in O. H. Germ. weralt; Angl.Sax. veruld; Engl. world, i. e. age or generation of men], a male person, a man (opp. femina; cf. mas).

  1. I. In gen.: virum me natam vellem, Ter. Phorm. 5, 3, 9: deque viro factus (mirabile’) femina, Ov. M. 3, 326: ambiguus fuerit modo vir, modo femina Sithon, id. ib. 4, 280: mulier conjuncta viro, Lucr. 5, 1012: vir mulierque, Tib. 2, 2, 2: sapientissimorum nostrae civitatis virorum disputatio, Cic. Rep. 1, 8, 13: vir prudens, id. ib. 1, 12, 18: clari viri, id. Fam. 6, 6, 12: vir clarus et honoratus, id. Sen. 7, 22: praestantior, id. ib. 23, 84: bonus et sapiens et legibus parens, id. Fin. 3, 19, 64; cf. id. Off. 3, 15, 64; v. bonus: optimi (opp. homines improbi), id. Cael. 5, 12: fortis, id. Fin. 3, 8, 29; id. Rep. 1, 3, 5: turpissimus, Sall. J. 85, 42: nefandus, Verg. A. 4, 498.
  2. II. In partic.
    1. A. A man as related to a woman, a husband, maritus (very freq.): is (Juppiter) amare occepit Alcumenam clam virum, Plaut. Am. prol. 107; 111; 134; 1, 3, 4; Ter. Hec. 4, 1, 1: quem (vultum) dicitur Xanthippe praedicare solita in viro suo fuisse, Cic. Tusc. 3, 15, 31; id. Verr. 5, 31, 82; id. Cael. 13, 32; id. Fam. 7, 23, 4; Liv. 1, 46, 6; Hor. C. 2, 18, 28; 3, 3, 68; id. S. 1, 2, 127 al.; Ov. M. 1, 146; Petr. 111; Quint. 5, 10, 62; 5, 11, 28; 7, 1, 28; Suet. Aug. 69; id. Calig. 25; id. Claud. 29; id. Ner. 35; id. Dom. 22 al.
      Transf., of animals, the male, mate, etc., Verg. E. 7, 7; Ov. M. 1, 660; Mart. 3, 93, 11; Sol. 23.
    2. B. A man (opp. a boy): pueri hoc possunt, viri non potuerunt? Cic. Tusc. 2, 14, 34: ex toto non sic pueri ut viri curari debent, Cels. 3, 7 fin.: pueroque viroque, Ov. M. 13, 397: neque eos (pueros) prius in urbem redire, quam viri facti essent, statuit, Just. 3, 3, 7: cum essem parvulusquando factus sum vir, etc., Vulg. 1 Cor. 13, 11.
    3. C. Pregn., a man, a man of courage, principle, or honor, one who deserves the name of a man: Marius rusticanus vir, sed plane vir, cum secaretur, vetuit se alligariIta et tulit dolorem, ut vir; et, ut homo, majorem ferre sine causā necessariā noluit, Cic. Tusc. 2, 22, 53; cf. id. Fam. 5, 17, 3: cum is jam se corroboravisset ac vir inter viros esset, id. Cael. 5, 11: te oro, te colligas virumque praebeas, id. Fam. 5, 18, 1: si vir esse volet, praeclara συνοδία, id. Att. 10, 7, 2: tum viro et gubernatore opus est, Liv. 24, 8, 1; 1, 41, 3; 1, 46, 6; 2, 38, 6 et saep.: si quid in Flacco viri est, Non feret, Hor. Epod. 15, 12.
    4. D. In milit. lang.
      1. 1. In gen., like our man, for soldier (syn. miles): dispertiti viri, dispertiti ordines, Plaut. Am. 1, 1, 65; cf.: boat Caelum fremitu virum, id. ib. 1, 1, 78: vir unus cum viro congrediendo, T. Manlius, M. Valerius, quantum Gallicam rabiem vinceret Romana virtus, docuerunt, Liv. 38, 17, 8.
      2. 2. In partic., as opposed to the cavalry, a foot-soldier (syn. pedes): equites virique, Liv. 21, 27, 1: magnā voce trahens equitemque virosque, Sil. 9, 559: passim turmaeque virique, etc., Petr. 123.
        Hence, prov.: equis viris, or viris equisque, with horse and foot, i. e. with might and main; v. equus.
    5. E. With emphasis in place of a pronoun of reference, is, ille, etc.: fletusque et conploratio fregere tandem virum, Liv. 2, 40, 9: hae tantae viri virtutes, id. 21, 4, 9; Sall. J. 9, 3.
  3. F. Distributively, each man, every man: vir virum legit, of choosing a senator, Suet. Aug. 35: vir cum viro congrediaris, Liv. 22, 14, 14: legitque virum vir, singled out (in battle), Verg. A. 11, 632 (an imitation of Hom. Il. 4, 472: ἀνὴρ δ’ ἄνδρ’ ἐδνοπάλιζεν): cum vir virum legisset, i. e. a companion in battle, Liv. 9, 39, 5; cf., in a sarcastic transfer-: ille (Clodius), qui semper secum scorta, semper exoletos, semper lupas ducebat, tum neminem, nisi ut virum a viro lectum esse diceres, Cic. Mil. 21, 55.
  4. G. Human beings (poet. homines, opp. pecudes), Ov. M. 1, 286; cf. Verg. A. 6, 553.
  5. H. Manhood, virility (poet. and very rare): ut relicta sensit sibi membra sine viro, Cat. 63, 6: ferro mollita juventus Atque exsecta virum, Luc. 10, 134.

vĭra, ae, f. [vir], a woman: quae nunc femina, antiquitus vira vocabatur, Isid. Orig. 11, 2, 23.

vīrus, i, n. [Sanscr. visham; Gr. ἰός, poison], a slimy liquid, slime.

  1. I. In gen., of animals and plants, Verg. G. 3, 281; Col. 2, 14, 3; Plin. 19, 5, 27, § 89; 30, 6, 15, § 45; Stat. S. 1, 4, 104.
    Of animal sperm or semen, Plin. 9, 50, 74, § 157.
  2. II. In partic., in a bad sense.
    1. A. A poisonous liquid, poison, venom, virus (syn. venenum).
      1. 1. Lit., Cic. Arat. 432; Verg. G. 1, 129; 3, 419; Ov. Tr. 3, 10, 64; Plin. 34, 17, 48, § 160: amatorium, id. 8, 22, 34, § 83.
      2. 2. Trop.: evomere virus acerbitatis suae, Cic. Lael. 23, 87: futile virus linguae, Sil. 11, 560: mentis, id. 9, 476; Mart. 13, 2, 8.
    2. B. An offensive odor, stench, Lucr. 2, 853; Col. 1, 5, 6; Plin. 11, 53, 115, § 277; 27, 12, 83, § 107; 35, 15, 52, § 185: odoris, an offensive pungency, id. 28, 3, 6, § 31; 28, 7, 23, § 79.
    3. C. A sharp, saline taste; of sea-water, Lucr. 2, 476; 5, 269; 6, 635.
      Of wine, Plin. 14, 20, 25, § 124.

vīs, vis, f., plur. vīres, ĭum (class. only in nom., acc. and abl. sing. and in plur.; gen. sing. very rare; Tac. Or. 26; Dig. 4, 2, 1; Paul. Sent. 5, 30; dat. sing. vi, Auct. B. Afr. 69, 2; C. I. L. 5, 837; collat. form of the nom. and acc. plur. vis, Lucr. 3, 265; 2, 586; Sall. ap. Prisc. p. 707, or H. 3, 62 Dietsch; Messala ap. Macr. S. 1, 9, 14) [Gr. ἴς, ϝις, sinew, force; ἶφι, with might], strength, physical or mental; force, vigor, power, energy, virtue (cf. robur).

  1. I. Lit.
      1. 1. In gen.
          1. (α) Sing.: celeritas et vis equorum, Cic. Div. 1, 70, 144: magna vis eorum (urorum) et magna velocitas, Caes. B. G. 6, 28: contra vim atque impetum fluminis, id. ib. 4, 17: tempestatis, id. B. C. 2, 14: venti, Lucr. 1, 271: solis, id. 4, 326 (301): horrida teli, id. 3, 170: acris vini, id. 3, 476: ferri aerisque, id. 5, 1286: veneni, Cic. Cael. 24, 58 et saep.
          2. (β) Plur. (most freq. of physical strength): non viribus aut velocitatibus aut celeritate corporum res magnae geruntur, Cic. Sen. 6, 17: nec nunc vires desidero adulescentis, non plus quam adulescens tauri aut elephanti desiderabam, id. ib. 9, 27: hoc ali vires nervosque confirmari putant, Caes. B. G. 6, 21: me jam sanguis viresque deficiunt, id. ib. 7, 50 fin.: perpauci viribus confisi transnatare contenderunt, id. ib. 1, 53: nostri integris viribus fortiter repugnare, id. ib. 3, 4: lacertis et viribus pugnare, Cic. Fam. 4, 7, 2: omnibus viribus atque opibus repugnare, id. Tusc. 3, 11, 25: non animi solum vigore sed etiam corporis viribus excellens, Liv. 9, 16, 12: validis viribus hastam contorquere, Verg. A. 2, 50: quicquid agas, decet agere pro viribus, with all your might, Cic. Sen. 9, 27; so, supra vires, Hor. Ep. 1, 18, 22: et neglecta solent incendia sumere vires, id. ib. 1, 18, 85: seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus, Liv. 9, 16, 13; cf.: in proelii concursu abit res a Consilio ad vires vimque pugnantium, Nep. Thras. 1, 4 dub. (Siebel. vires usumque).
            Poet., with inf.: nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis, Ov. H. 1, 109.
      2. 2. In partic.
        1. a. Energy, virtue, potency (of herbs, drugs, etc.): in radices vires oleae abibunt, Cato, R. R. 61, 1: vires habet herba? Ov. M. 13, 942: egregius fons Viribus occultis adjuvat, Juv. 12, 42.
        2. b. Vis, personified, the same as Juno, Aus. Idyll. de Deis; cf. Verg. A. 7, 432 Serv.
        3. c. Hostile strength, force, violence, = βία: EA POENA, QVAE EST DE VI, S. C. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5: cum vi vis illata defenditur, Cic. Mil. 4, 9; cf.: celeri rumore dilato Dioni vim allatam, Nep. Dion, 10, 1: ne vim facias ullam in illam, Ter. Eun. 4, 7, 37: sine vi facere, id. ib. 4, 7, 20: vim afferre alicui, Cic. Caecin. 21, 61; id. Verr. 2, 1, 24, § 62; 2, 4, 66, § 148: adhibere, id. Off. 3, 30, 110; id. Cat. 1, 8, 19: praesidio tam valido et armato vim adferre, Liv. 9, 16, 4: iter per vim tentare, by force, forcibly, Caes. B. G. 1, 14; so, per vim, id. B. C. 2, 13; Cic. Att. 7, 9, 4: ne id quidem satis est, nisi docet, ita se possedisse nec vi nec clam nec precario possederit, id. Caecin. 32, 92; so the jurid. formula in Lex Thoria ap. Grut. 202, 18; Dig. 41, 1, 22; Ter. Eun. 2, 3, 28: vis haec quidem hercle est, et trahi et trudi simul, Plaut. Capt. 3, 5, 92; Ter. Ad. 5, 8, 20: naves totae factae ex robore ad quamvis vim et contumeliam perferendam (shortly afterwards: tantas tempestates Oceani tantosque impetus ventorum sustineri), violence, shock, Caes. B. G. 3, 13: caeli, a storm, tempest, Plin. 18, 28, 69, § 278.
          To avoid the gen. form (v. supra): de vi condemnati sunt, Cic. Phil. 2, 2, 4: de vi reus; id. Sest. 35, 75; id. Vatin. 17, 41: ei qui de vi itemque ei qui majestatis damnatus sit, id. Phil. 1, 9, 23; cf. id. ib. 1, 9, 21 sq. Halm ad loc.; Tac. A. 4, 13.
        4. d. In mal. part., force, violence: pudicitiam cum eriperet militi tribunus militarisinterfectus ab eo est, cui vim adferebat, Cic. Mil. 4, 9: matribus familias vim attulisse, id. Verr. 2, 1, 24, § 62: vis allata sorori, Ov. A. A. 1, 679: victa nitore dei vim passa est, id. M. 4, 233: vim passa est Phoebe, id. A. A. 1, 679.
    1. B. Transf., concr.
      1. 1. Quantity, number, abundance (cf.: copia, multitudo); with gen.: quasi retruderet hominum me vis invitum, Plaut. Ep. 2, 2, 66: innumerabilis servorum, Cic. Har. Resp. 11, 22: in pompā cum magna vis auri argentique ferretur, Cic. Tusc. 5, 32, 91: vis magna pulveris, Caes. B. C. 2, 26: vis maxima ranunculorum, Cic. Fam. 7, 18, 3: argenti, id. Prov. Cons. 2, 4: vim lacrimarum profudi, id. Rep. 6, 14, 14: odora canum vis, Verg. A. 4, 132; cf. absol.: et nescio quomodo is, qui auctoritatem minimam habet, maximam vim, populus cum illis facit, Cic. Fin. 2, 14, 44.
      2. 2. Vires, military forces, troops: praeesse exercitui, ut praeter auctoritatem vires quoque ad coërcendum haberet, Caes. B. C. 3, 57: satis virium ad certamen, Liv. 3, 60, 4: undique contractis viribus signa cum Papirio conferre, id. 9, 13, 12: robur omne virium ejus regni, the flower, id. 33, 4, 4: concitet et vires Graecia magna suas, Ov. H. 15 (16), 340.
      3. 3. Vires, the virile forces or organs, Arn. 5, 158; 5, 163; Inscr. Orell. 2322; 2332: veluti castratis viribus, Plin. 11, 18, 19, § 60; cf.: vis (= vires) multas possidere in se, Lucr. 2, 586.
        Rarely sing.: vis genitalis, Tac. A. 6, 18.
  2. II. Trop.
    1. A. Mental strength, power, force, vigor: vis illa divina et virtus oratoris, Cic. de Or. 2, 27, 120: vis ac facultas oratoris, id. ib. 1, 31, 142: suavitatem Isocratessonitum Aeschines, vim Demosthenes habuit, id. ib. 3, 7, 28: summa ingenii, id. Phil. 5, 18, 49: magna vis est conscientiae in utramque partem, id. Mil. 23, 61: magna vis est in fortunā in utramque partem, id. Off. 2, 6, 19: patriae, id. de Or. 1, 44, 196: quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc., power, effect, id. Div. 1, 33, 73: qui indignitate suā vim ac jus magistratui quem gerebat dempsisset, Liv. 26, 12, 8: hujus conventionis, Dig. 43, 25, 12.
      Plur. (post-Aug.): eloquentiae, Quint. 5, 1, 2: facilitatis, id. 12, 9, 20: ingenii, id. 1, 2, 23; 12, 1, 32: orationis, id. 8, 3, 87.
    2. B. Transf., of abstr. things, force, notion, meaning, sense, import, nature, essence (cf. significatio): id, in quo est omnis vis amicitiae, Cic. Lael. 4, 15: eloquentiae vis et natura, id. Or. 31, 112: vis honesti (with natura), id. Off. 1, 6, 18; cf. id. Fin. 1, 16, 50: virtutis, id. Fam. 9, 16, 5: quae est alia vis legis? id. Dom. 20, 53: vis, natura, genera verborum et simplicium et copulatorum, i.e. the sense, signification, id. Or. 32, 115: vis verbi, id. Inv. 1, 13, 17; id. Balb. 8, 21: quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, si attendes, intelleges, id. Fam. 6, 2, 3: quae vis subjecta sit vocibus, id. Fin. 2, 2, 6: nominis, id. Top. 8, 35: μετωνυμία, cujus vis est, pro eo, quod dicitur, causam, propter quam dicitur, ponere, Quint. 8, 6, 23.