No entries found. Showing closest matches:
adsp-. Words beginning thus, v. under asp-.
aspectābĭlis (adsp-), e, adj. [aspecto] (perh. only in the foll. exs.).
- I. That may be seen, visible, Cic. Tim. 4: animal, id. ib. 4.
- II. Worthy of being seen: nihil esse aspectabilius, App. Mag. p. 282, 14.
* aspectāmen (adsp-), ĭnis, n. [aspecto], a look, a sight, Claud. Mam. Stat. An. 2, 12.
* aspectĭo (adsp-), ōnis, f. [aspicio], a look, a view, Fest. s. v. spectio, p. 333 Müll.
aspecto (adsp-, Ritschl; asp-, Lachmann, Fleck., Rib., B. and K., Halm), āvi, ātum, 1, v. freq. a. [aspicio], to look at attentively, with respect, desire, etc.
- I. Lit. (rare but class.): hicine est Telamon, quem aspectabant, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 18, 39: Quid me adspectas, stolide? Plaut. Am. 4, 2, 8: Estne ita ut tibi dixi? Adspecta et contempla, Plaut. Ep. 5, 1, 16; id. As. 5, 1, 13; id. Am. 1, 1, 114: Quid me aspectas? Quid taces? Ter Eun. 3, 5, 12: Quid me aspectas? * Cic. Planc. 42 Illum aspectari, claro qui incedit honore, is gazed upon, * Lucr. 3, 76: Et stabula aspectans regnis excessit avitis, and looking back upon (with regret), etc., Verg. G. 3, 228; id. A. 6, 186; 10, 251.
- II. Trop.
- A. To observe, regard, pay attention to a thing jussa principis aspectare, Tac. A. 1, 4.
- B. Of places as objects, to look towards, overlook, lie towards (cf. specto) collis, qui adversas aspectat desuper arces, Verg. A. 1, 420: mare, quod Hiberniam insulam aspectat, Tac. A. 12, 32.
1. aspectus (adsp-), a, um, Part. of aspicio
2. aspectus (adsp-), ūs, m. (gen. aspecti, Att. ap Non. p. 485, 21; cf. Prisc. p. 712 P.; Rudd. I. p. 103, n. 46; dat. sing. aspectu, like jussu, manu, etc., Verg. A. 6, 465; cf. Schneid Gr II. 332) [aspicio].
- I.
- A. Act., a seeing, looking at, a look, sight.
- a. Absol.: intellegens dicendi existimator uno aspectu et praeteriens de oratore saepe judicat, Cic Brut. 54, 200: e quibus (litteris tuis) primo aspectu voluptatem cepi, quod erant a te ipso scriptae, id. Att. 7, 3, 1 hic primo aspectu inanimum quiddam se putat cernere, id. N. D 2, 35, 90: urbs situ est praeclaro ad aspectum, id. Verr 2, 4, 52 fin.: voci tamen et aspectui pepercit, Tac. A. 15, 61 et saep.
- b. With gen. of obj. or adj. for gen.: carere aspectu civium, Cic. Cat. 1, 7, 17: hominum aspectum lucemque vitare, id. Sull. 26, 74: aspectum civium gravari, Tac. A. 3, 59: se aspectu alicujus subtrahere, Verg. A. 6, 465: ab aspectu alicujus auferri, Vulg. Tob. 12, 21: aspectum alicujus fugere, Sen Hippol. 734: aspectum alicujus rei exuere, Tac. A. 16, 28: si te aspectus detinet urbis, Verg. A. 4, 347: in aspectu earum, Vulg. Gen. 30, 38: violare sacra aspectu virili, i. e. virorum, Cic. Har Resp. 5, 8. in aspectu tuo gaudebit, Vulg. Tob. 11, 8.
In plur.: sic orsus Apollo Mortales medio aspectus sermone reliquit, i. e. mortalium, Verg. A. 9, 657.
- B. Physically, the sight, glance: lubricos oculos fecit (natura) et mobiles, ut aspectum, quo vellent, facile converterent, Cic. N. D. 2, 57, 142: si contendemus per continuationem, acri aspectu utemur, Auct. ad Her. 3, 15, 27.
- C. The sense of sight: Sed mihi ne utiquam cor consentit cum oculorum aspectu, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 17, 52’ quicquid sub aspectum oculorum cadit, Vulg. Lev. 13, 12: caelum ita aptum est. ut sub aspectum et tactum cadat, Cic. Tim. 5: aspectum omnino amittere, id. Tusc. 1, 30, 73: res caecae et ab aspectūs judicio remotae, id. de Or. 2, 87, 357.
- II. Pass. (i. e. transferred to the object seen).
- A. The visibility, appearance: adspectu siderum, Plin. 2, 68, 68, § 172: In sedecim partes caelum in eo adspectu divisere Tusci, id. 2, 54, 55, § 143, where Jan reads spectu.
- B. The manner of appearance, appearance, look, aspect, presence, mien, countenance.
- 1. In gen.: quadrupes aspectu truci, Pac. ap. Cic. Div 2, 64, 133: Horribili super aspectu mortalibus instans, Lucr. 1, 65: erat rotis horribilis aspectus, Vulg. Ezech. 2, 18: pomorum jucundus aspectus, Cic. N. D. 2, 63, 158; id. Phil. 2, 29: erat aspectus ejus sicut fulgur, Vulg. Matt. 28, 3: aspectus faciei illius immutatus est super Sidrach etc., ib. Dan. 3, 19: fuit (Iphicrates) et animo magno et corpore imperatoriāque formā, ut ipso aspectu cuivis iniceret admirationem sui, Nep. Iphicr. 3, 1: Canidia et Sagana horrendae aspectu, Hor. S. 1, 8, 26: apes horridae adspectu, Plin. 11, 18, 19, § 59: (rex) erat terribilis aspectu, Vulg. Esth. 15, 9: lignum (erat) aspectu delectabile, ib. Gen. 3, 6: Bucephalus adspectu torvo, Plin. 8, 42, 64, § 154: Oceanus cruento aspectu, Tac. A. 14, 32 al.
Hence,
- 2. Of shape, the form, appearance: herba adspectu roris marini, Plin. 24, 19, 113, § 173; 10, 39, 56, § 115: super similitudinem throni similitudo quasi aspectus hominis, Vulg. Ezech. 1, 26: quasi aspectus equorum, ib. Joel, 2, 4.
- 3. Of color, the color, appearance, look: carbunculi adspectūs nigrioris, Plin. 37, 7, 25, § 95: discolor, id. 31, 2, 20, § 30: Cum color albus in cute fuerit et capillorum mutaverit aspectum, Vulg. Lev. 13, 10; ib. Ezech. 1, 7; 1, 16.
1. a-spergo (adsp-, Ritschl, Jan; asp-, others; in MSS. sometimes aspar-go, v. Cort. ad Luc. 1, 384, and Wagner ad Verg. G. 3, 419, and infra examples from Lucr. and Hor.; cf. 2. aspergo), ersi, ersum, 3, v. a. [spargo].
- I. Aliquid (alicui rei), to scatter, strew something on something; or of liquids, to sprinkle, spatter over (syn.: adfundo, inicio; never in Ovid, but he often uses the simple spargo).
- A. Lit.: aequor Ionium glaucis aspargit virus ab undis, Lucr. 1, 719 Lachm.: Ah! adspersisti aquam, Jam rediit animus, you have dashed water on me, have revived me, Plaut. Truc. 2, 4, 15: Euax, adspersisti aquam, id. Bacch. 2, 3, 13: guttam bulbo (with a play upon the names Gutta and Bulbus), Cic. Clu. 26, 71: pigmenta in tabulā, id. Div. 1, 13, 23: corpus ejus adustum adspergunt aliis carnibus, Plin. 8, 38, 57, § 136: liquor adspersus oculis, id. 12, 8, 18, § 34: Bubus glandem tum adspergi convenit, id. 18, 26, 63, § 232: corpus floribus aspersis veneratus est, Suet. Aug. 18: pecori virus aspergere, to infect, poison, Verg. G. 3, 419: aspergens cinerem capiti, Vulg. 2 Reg. 13, 15: huc tu jussos asperge sapores, Verg. G. 4, 62: Non nihil aspersis gaudet Amor lacrimis, Prop. 1, 12, 16: sanguinem aspergere, Vulg. 2 Par. 29, 24: nivem, ib. Eccli. 43, 19.
- B. Trop.: cum clarissimo viro non nullam laudatione tuā labeculam aspergas, fasten upon, Cic. Vatin. 17, 41: ne qua ex tuā summā indignitate labes illius dignitati aspersa videatur, id. ib. 6, 15: notam alicui, Dig. 37, 14, 17 fin. (cf.: allinere notam, Cic. Verr. 1, 6, 17).
So of an inheritance, to bestow, bequeath something to, to set apart for: Aebutio sextulam aspergit, Cic. Caecin. 6, 17.
Poet.: alas: lacteus extentas aspergit circulus alas, Claud. VI. Cons. Hon. 175.
In gen., to add to, to join, = adjungere: si illius (sc. Catonis majoris) comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris, Cic. Mur. 31 fin.: huic generi orationis aspergentur etiam sales, id. Or. 26, 87; id. ad Q. Fr. 2, 10: hos aspersi, ut scires etc., id. Fam. 2, 16 fin.
- II. Aliquem or aliquid aliquā re (cf. Ramsh. Gr. p. 362; Zumpt, Gr. § 418), to strew some person or thing with something, to splash over, besprinkle, bespatter, bedew, lit. and trop.
- A. Lit.: ah, guttulā Pectus ardens mihi adspersisti (cf. supra, aquam), Plaut. Ep. 4, 1, 28: quas (sedes) nec nubila nimbis Aspergunt, Lucr. 3, 20: ne aram sanguine aspergeret, Cic. N. D. 3, 36, 88; so Vulg. 4 Reg. 9, 33; ib. Apoc. 19, 13: sanguine mensas, Ov. M. 5, 40; and with de: asperget de sanguine ejus (turturis) parietem altaris, Vulg. Lev. 5, 9: vaccam semine, Liv. 41, 13: Vinxit et aspersas altera vitta comas, the sprinkled hair, Prop. 5, 11, 34 (Müller, † acceptas): imbre lutoque Aspersus, Hor. Ep. 1, 11, 12 K. and H.; Claud. B. Gild. 494: aquā, Vulg. Num. 8, 7; ib. 2 Macc. 1, 21: hyssopo, ib. Psa. 50, 9: cinere, ib. Jer. 25, 34: terrā, ib. 2 Macc. 10, 25 al.
- B. Trop.: (Mons Idae) primo parvis urbibus aspersus erat, dotted over with, Mel. 1, 18, 2: aures gemitu, to fill, Val. Max. 3, 3, ext. 1: auditiunculā quādam aspersus, i. e. imbutus, instructed, Gell. 13, 19, 5: aspersi corda a conscientiā malā, Vulg. Heb. 10, 22.
Esp., to spot, stain, sully, defile, asperse: hunc tu vitae splendorem maculis aspergis istis? Cic. Planc. 12, 30; so also absol.: leviter aspersus, id. Fam. 6, 6, 9: istius facti non modo suspitione, sed ne infamiā quidem est aspersus, id. Cael. 10; so Liv. 23, 30: aspergebatur etiam infamiā, quod, etc., Nep. Alcib. 3 fin.; so Suet. Ner. 3: aliquem linguā, Auct. ad Her. 4, 49, 62: e quibus unus amet quāvis aspargere cunctos, i. e. quibusvis dicteriis perstringere, laedere, Hor. S. 1, 4, 87 K. and H.
aspernor (wrongly ads-), ātus, 1, v. dep. a. [for ab-spernor, as as-pello for abpello, as-porto for ab-porto; cf. ab init.; Doed. Syn. II. p. 179, and Vanicek, p. 1182], lit., to cast off a person or thing (ab se spernari; cf. sperno and spernor); hence, to disdain, spurn, reject, despise (simply with the accessory idea of aversion = recuso, respuo, reicio, and opp. to appeto, concupisco; on the other hand, contemnere, not to fear, is opp. to metuere, timere; and despicere, not to value a thing, is opp. to revereri; cf. Doed. Syn. cited supra; class.; very freq. in Cic.; more rare in the poets): alicujus familiam, Ter. Phorm. 2, 3, 24 (aspernari = recusare, avertere, non agnoscere, Don.).
- I. Lit.: gustatus id, quod valde dulce est, aspernatur, Cic. de Or. 3, 25, 99: nemo bonus … qui vos non oculis fugiat, auribus respuat, animo aspernetur, id. Pis. 20; so id. Fat. 20, 47: regem ut externum aspernari, Tac. A. 2, 1: matrem, id. ib. 4, 57: de pace legatos haud aspernatus, id. ib. 15, 27: hanc (proscriptionem) nisi hoc judicio a vobis reicitis et aspernamini, Cic. Rosc. Am. 53: voluptatem appetit, ut bonum: aspernatur dolorem, ut malum, id. Fin. 2, 10, 31; so, ut quodam ab hospite conditum oleum pro viridi adpositum, aspernantibus ceteris, solum etiam largius appetisse scribat, Suet. Caes. 53: si voluptatem aspernari ratione et sapientiā non possemus, Cic. Sen. 12, 42: querimonias alicujus aspernari, contemnere ac neglegere, id. Verr. 2, 4, 51: regis liberalitatem, id. Tusc. 5, 32, 91 al.; Sall. C. 3, 4: diis aspernantibus placamina irae, Liv. 7, 3: deditionem alicujus, id. 8, 2; 9, 41 et saep.: consilia, Tac. G. 8: sententiam, id. ib. 11: honorem, id. ib. 27: militiam, id. H. 2, 36: disciplinam, id. A. 1, 16: virtutem, id. ib. 13, 2: panem, Suet. Ner. 48 fin.: imperium, Curt. 10, 5, 13 et saep.: Interea cave sis nos aspernata sepultos, Prop. 3, 5, 25: aspernabantur ceteros, * Vulg. Luc. 18, 9: haud aspernanda precare, Verg. A. 11, 106; Phaedr. 5, 4, 4.
With inf. as object: illa refert vultu non aspernata rogari, Stat. S. 1, 2, 105: dare aspernabantur, Tac. A. 4, 46.
In Cic. once, to turn away, avert (not from one’s self, but from something pertaining to one’s self): furorem alicujus atque crudelitatem a suis aris atque templis, Clu. 68 fin.
- II. Trop.: qui colore ipso patriam aspernaris, deny, Cic. Pis. 1.—
Note: Pass.: qui habet, ultro appetitur; qui est pauper, aspernatur, is held in contempt, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.: regem ab omnibus aspernari, Auct. B. Afr. 93: aspernata potio, Arn. 5, p. 175.
Hence, aspernanter, adv. (qs. from the part. aspernans, which does not occur), with contempt, contemptuously: aliquid accipere, Amm. 31, 4; so Sid. Ep. 7, 2.
Comp., Aug. Mus. 4, 9.
Sup. prob. not used.
1. aspersus (adsp-), a, um, Part. of aspergo.
2. aspersus (adsp-, Jan), ūs, m. [aspergo], a sprinkling upon (used only in the abl., and perh. only in Plin.): calidae aquae adspersu, Plin. 8, 37, 56, § 134: insecta olei adspersu necantur, id. 11, 53, 115, § 279: aceti adspersu, id. 13, 12, 26, § 82 al.
a-spĭcĭo (adsp-, Jan; asp-, others except Halm, who uses both), spexi, spectum, 3, v. a. (aspexit = aspexerit, Plaut. As. 4, 1, 25), to look to or upon a person or thing, to behold, look at, see.
- I. Lit., constr. in the ante-class. per. sometimes with ad; but afterwards with the acc., with a finite clause, or absol.; in eccl. Lat., with in with acc., and super with acc.
- (α) With ad: aspice ad me, Plaut. Capt. 3, 4, 38: aspicient ad me, Vulg. Zach. 12, 10: aspicere ad terram, Plaut. Cist. 4, 2, 25: ad caelum, Vulg. 2 Macc. 7, 28: Aspice nunc ad sinisteram, Plaut. Merc. 5, 2, 38 (Ritschl, spice): ad Scrofam, Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. the epitaph of Pacuvius: Adulescens, tametsi properas, te hoc saxum rogat, Ut se[se] aspicias, etc., ap. Gell. 1, 24 fin.
(β With acc.: Aspice hoc sublimen candens, Enn. ap. Cic. N. D. 2, 25, 65: templum Cereris, id. ap. Varr. L. L. 7, 2, 82: me, Pac. ap. Non. p. 470, 20: aspicite (me) religatum asperis Vinctumque saxis, Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Plaut. As. 4, 1, 25: me huc aspice, id. Am. 2, 2, 118: faciem alicujus, id. Ps. 1, 2, 9.
In Plaut. twice with contra: aspiciam aliquem contra oculis, Cas. 5, 3, 2: Th. Aspicedum contra me. Tr. Aspexi. Th. Vides? Tr. Video, Most. 5, 1, 56; so, non audebat aspicere contra Deum, Vulg. Exod. 3, 6: formam alicujus aspicere, Ter. Heaut. 4, 5, 25: tergum alicujus, Vulg. Exod. 33, 8: aspicite ipsum: contuemini os, etc., Cic. Sull. 27: me, Vulg. Job, 7, 8: sic obstupuerant, sic terram intuebantur, sic furtim non numquam inter se aspiciebant, etc., Cic. Cat. 3, 5, 13; so Vulg. Jer. 4, 23: aspicis me iratus, Cic. Phil. 2, 30 fin.: hominis omnino aspiciendi potestatem eripere, id. Lael. 23, 87: ut nemo eorum forum aut publicum aspicere vellet, Liv. 9, 7, 11: aliquid rectis oculis, Suet. Aug. 16: Aspicit hanc torvis (oculis), Ov. M. 6, 34: aspiciunt oculis Superi mortalia justis, id. ib. 13, 70: aliquid oculis aequis, Verg. A. 4, 372: aspice vultus Ecce meos, Ov. M. 2, 92 al.: horrendae aspectu, Hor. S. 1, 8, 26: aspice nos hoc tantum, look on us thus much only, Verg. A. 2, 690 Wagner: Aspice Felicem sibi non tibi, Romule, Sullam, poët. ap. Suet. Tib. 59.
In pass. (rare): unde aliqua pars aspici potest, Cic. Mil. 3: pulvis procul et arma adspiciebantur, Tac. H. 2, 68; id. G. 13: super triginta milia armatorum aspiciebantur, id. Agr. 29; 40; id. A. 3, 45; 11, 14: Septentrionem ibi adnotatum primā tantum parte noctis adspici, Plin. 2, 73, 75, § 185: quasi eum aspici nefas esset, Cic. Verr. 5, 67; 5, 187; id. Har. Resp. 8: adspici humana exta nefas habetur, Plin. 28, 1, 2, § 5.
- (γ) Absol.: Vide amabo, si non, quom aspicias, os inpudens videtur, Ter. Eun. 5, 1, 22: postquam aspexi, ilico Cognovi, id. Heaut. 4, 1, 43.
- (δ) With in with acc.: in terram aspicere, Vulg. Psa. 101, 20; ib. Isa. 5, 30: in caelum, ib. Matt. 14, 9.
(ε) With super with acc.: super castra aspicere, Vulg. Judith, 9, 7 al.
- B. Transf.
- 1.
- a. Of things in space, to look toward, lie toward: tabulatum aspiciat meridiem, Col. 8, 8, 2: cryptoporticus non aspicere vineas, sed tangere videtur, Plin. Ep. 5, 6, 29: ea pars Britanniae, quae Hiberniam aspicit, Tac. Agr. 24: terra umidior quā Gallias, ventosior quā Noricum aspicit, id. G. 5.
- b. Of persons: nobilissimi totius Britanniae eoque in ipsis penetralibus siti nec servientium litora aspicientes, Tac. Agr. 30.
- 2. With the access. idea of purpose (cf.: adeo, aggredior, etc.), to look upon something in order to consider or examine it; and in gen. to consider, survey, inspect (freq. in Liv.): hujus ut aspicerent opus admirabile, Ov. M. 6, 14: Boeotiam atque Euboeam aspicere jussi, Liv. 42, 37: in Boeotiā aspiciendae res, id. 42, 67 fin.: Ap. Claudium legatum ad eas res aspiciendas componendasque senatus misit, id. 42, 5; 26, 51; 32, 5 al.
- II. Trop.
- A. In gen.: sic in oratione Crassi divitias atque ornamenta ejus ingenii per quaedam involucra perspexi; sed ea cum contemplari cuperem, vix aspiciendi potestas fuit, Cic. de Or. 1, 35, 161: sic evolavit oratio, ut ejus vim atque incitationem aspexerim, vestigia ingressumque vix viderim, observed, noticed, id. ib. 1, 35, 161: in auctorem fidei, Vulg. Heb. 12, 2: in remunerationem, ib. ib. 11, 26.
So esp., to examine, reflect upon, to consider, weigh, ponder (most freq. in the imperat.: aspice, see, ponder, consider, etc.).
- a. With acc.: Postea [tu] aspicito meum, quando ego tuum inspectavero, Plaut. Rud. 3, 4, 50: neque tanta (est) in rebus obscuritas, ut eas non penitus vir ingenio cernat, si modo (eas) aspexerit, attends to them, Cic. de Or. 3, 31, 124: aspice, ait, Perseu, nostrae primordia gentis, Ov M. 5, 190.
- b. With a finite clause.
- (α) In the subj.: qui semel aspexit, quantum dimissa petitis Praestent, etc., has weighed, considered, Hor. Ep. 1, 7, 96: aspiciebant, quomodo turba jactaret aes etc., Vulg. Marc. 12, 41: aspiciebant, ubi (Jesus) poneretur, ib. ib. 15, 47: Quin tu illam aspice, ut placide adcubat, Plaut. Most. 3, 2, 168: quin aspice, quantum Aggrediare nefas, Ov. M. 7, 70: Aspice, venturo laetentur ut omnia saeclo! Verg. E. 4, 52: Aspice, Plautus Quo pacto partes tutetur amantis ephebi, ut patris attenti … Quantus sit dossennus, Hor. Ep. 2, 1, 170 sqq.: Aspice, num mage sit nostrum penetrabile telum, Verg. A. 10, 481: aspice, si quid loquamur, Hor. Ep. 1, 17, 4 sq.: Aspice, qui coeant populi, Verg. A. 8, 385: Qualem commendes, etiam atque etiam aspice, Hor. Ep. 1, 18, 76: aspice, Quanto cum fastu, quanto molimine circumspectemus etc., id. ib. 2, 2, 92.
- (β) In the indic. (rare): Aspice, ut antrum Silvestris raris sparsit labrusca racemis, Verg. E. 5, 6: Aspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis Ingreditur, id. A. 6, 855: quantas ostentant, aspice, vires, id. ib. 6, 771: Aspice, quem gloria extulerat, id. Cat. 12, 1: aspicite, quae fecit nobiscum, Vulg. Tob. 13, 6.
Also, to take into consideration, to have in view: si genus aspicitur, Saturnum prima parentem Feci, Ov. F. 6, 29.
- B. Esp.
- 1. To look upon with respect, admiration: erat in classe Chabrias privatus, sed eum magis milites quam qui praeerant, aspiciebant, Nep. Chabr. 4, 1.
- 2. Aliquem, to look one boldly in the face, to meet his glance: Lacedaemonii, quos nemo Boeotiorum ausus fuit aspicere in acie, Nep. Epam. 8, 3 (cf. supra, I., the passage from Suet. Aug. 16).
- 3. Lumen aspicere, to see the light for to live: odi celebritatem, fugio homines, lucem aspicere vix possum, Cic. Att. 3, 7; id. Brut. 3, 12; cf. the foll. number fin.
- 4. Ad inchoative (as in addubito, addormio, aduro, etc.), to get a sight of, to see, perceive, descry: perii, si me aspexerit, Plaut. Am. 1, 1, 164: forte unam aspicio adulescentulam, Ter. And. 1, 1, 91; id. Ad. 3, 3, 19: respexit et equum alacrem laetus aspexit, Cic. Div. 1, 33, 73; so id. Har. Resp. 1, 2: tum vero Phaëthon cunctis e partibus orbem Aspicit accensum, Ov. M. 2, 228; 7, 651: aspicit hanc visamque vocat, id. ib. 2, 443; 2, 714; 3, 69; 3, 356; 3, 486; 7, 384; 7, 791 et saep.: Quem simul aspexit scabrum intonsumque, Hor. Ep. 1, 7, 90.
Hence trop.: lumen aspicere, to see the light for to be born: ut propter quos hanc suavissimam lucem aspexerit, eos indignissime luce privārit, Cic. Rosc. Am. 22 fin.; cf. supra, II. B. 3.
* aspīrāmen (adsp-), ĭnis, n. [aspiro], a blowing, breathing; hence poet., a communicating: formae, Val. Fl. 6, 465.
aspīrātĭo (adsp-), ōnis, f. [aspiro].
- I. In gen.
- A. Lit., a blowing or breathing to or upon: animantes adspiratione aëris sustinentur, by the blowing or breathing of the air (not by respiration, as it is commonly rendered), Cic. N. D. 2, 33, 83: ventorum, Lact. 7, 3 fin.
- B. Trop.: superni numinis, favor, Amm. 15, 2.
Hence,
- II. Esp.
- A. Evaporation, exhalation: quae omnia fiunt et ex caeli varietate et ex disparili adspiratione terrarum, Cic. Div. 1, 36, 79; 1, 57, 130.
- B. In gram., the enunciation of a word with an h sound, a breathing, aspiration: ita majores locutos esse, ut nusquam nisi in vocali aspiratione uterentur, Cic. Or. 48, 160: per aspirationem apud nos potest quaeri, an in scripto sit vitium, si h littera est, non nota, Quint. 1, 5, 19; 1, 4, 9 Spald.; 1, 6, 21; 6, 3, 55 al.; cf. Apul. de Nota Aspirat. Osann.
Hence meton., the aspirate, i.e. the letter H itself, Prisc. p. 547; 1038 al.; Phoc. Aspir. p. 1721 sq. P.
a-spīro (adsp-, Baiter, Rib., Merk., K. and H.; asp-, Kayser, Halm, Müller), āvi, ātum, 1, v. n. and a.
- I. Neutr.
- A. To breathe or blow upon; constr. with ad, the dat., or absol.: ad quae (granaria) nulla aura umida ex propinquis locis adspiret, Varr. R. R. 1, 57: ut ne ad eum frigus adspiret, Cels. 2, 17: pulmones se contrahunt adspirantes, exhaling, Cic. N. D. 2, 55, 136: Lenius aspirans aură, Cat. 68, 64: amaracus illum Floribus et dulci adspirans complectitur umbrā, Verg. A. 1, 694: adspirant aurae in noctem, rise at or toward night, id. ib. 7, 8: si minuma adspirat aura, Plin. 13, 22, 43, § 124: tibia adspirat choro, accompanies, Hor. A. P. 204 al.
- 2. Trop.: alicui, to be favorable to, to favor, assist (the figure taken from a fair breeze): aspira mihi, Tib. 2, 1, 35: quibus aspirabat Amor, id. 2, 3, 71: adspirat primo fortuna labori, Verg. A. 2, 385: adspirate canenti, id. ib. 9, 525: di, coeptis adspirate meis, Ov. M. 1, 3.
Also absol.: magno se praedicat auxilio fuisse, quia paululum in rebus difficillimis aspiravit, Auct. ad Her. 4, 34 (cf. afflo).
- B. To aspire to a person or thing, to desire to reach or obtain, i. e. to approach, come near (esp. with the access. idea of striving to attain to); constr. with ad, in with acc., the dat., a local adv., or absol. (class.; freq. in Cic.): qui prope ad ostium adspiraverint, Lucil. ap. Non. p. 4, 142: quid enim quisquam ad meam pecuniam me invito aspirat? quid accedit? Cic. Verr. 2, 1, 54 fin.; so id. Div. in Caecil. 5 fin.: tu ad eum Ciceronem numquam aspirasti, id. Pis. 5 fin.; so id. Fam. 7, 10: omnes aditus tuos interclusi, ut ad me adspirare non posses, id. Tusc. 5, 9, 27: aspirare in curiam, id. Verr. 2, 2, 31: in campum, id. Sull. 18, 52: ne non modo intrare, verum etiam adspicere aut aspirare possim, id. Caecin. 14; Col. 8, 14, 9: nec equis adspirat Achillis, Verg. A. 12, 352: sed non incendia Colchis adspirare sinit, Val. Fl. 7, 584.
Trop.: sed haec ad eam laudem, quam volumus, aspirare non possunt, arrive at, attain to, Cic. Or. 41, 140: bellicā laude aspirare ad Africanum nemo potest, id. Brut. 21, 84: haec etiam in equuleum coniciuntur, quo vita non adspirat beata, id. Tusc. 5, 5, 13; Gell. 14, 3, 10.
- C. In gram., to give the h sound, to aspirate (cf. aspiratio, II. B.): consonantibus, Quint. 1, 5, 20: Graeci aspirare solent, id. 1, 4, 14; Nigid. ap. Gell. 13, 6, 3.
- II. Act.
- A. To breathe or blow upon, to infuse, instil; lit. and trop. (poet. or in post-Aug. prose): Juno ventos adspirat eunti, sends favoring winds, Verg. A. 5, 607: adspiravit auram quandam salutis fortuna, Amm. 19, 6: dictis divinum amorem, Verg. A. 8, 373: novam pectoribus fidem, Claud. Fesc. 14, 16: nobis tantum ingenii aspiret, Quint. 4, prooem. § 5.
- * B. To breathe or blow upon; trop. of the sea, to wash: insula adspiratur freto Gallico, is washed, Sol. 22.
* a-spŭo (adsp-), ĕre, v. a., to spit at or upon: a nutrice adspui, Plin. 28, 4, 7, § 39.