Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

ăd-ŏlesco, ēvi (rare ui, Varr. ap. Prisc. 872 P.; adolēsse sync. for adolevisse, Ov. H. 6, 11), ultum, 3, v. inch. [1. adoleo], to grow up, to grow (of everything capable of increase in magnitude).

  1. I. In gen.
    1. A. Lit., of men, animals, plants; seasons, passions, etc.; but esp. of age: postquam adolevit ad eam aetatem, uti, etc., Plaut. Cas. prol. 47: ubi robustis adolevit viribus aetas, Lucr. 3, 450; cf. 4, 1035; 2, 1123: adultum robur, id. 2, 1131; 5, 798: postquam adoluerit haec juventus, Varr. ap. Prisc. p. 872 P.: qui adoleverit, Cic. N. D. 1, 35: viriditas herbescens, quae sensim adolescit, id. Sen. 15, 51: ter senos proles adoleverat annos, Ov. F. 3, 59: adolescere ramos cernat, id. M. 4, 376: adolēsse segetes, id. H. 6, 11: simul atque adoleverit aetas, Hor. S. 1, 9, 34: cum matura adoleverit aetas, Verg. A. 12, 438.
      Hence, transf. from age to the person, to grow up, come to maturity, mature: adulta virgo, Liv. 26, 50 al.: arundines non sine imbre adolescunt, Plin. 9, 16, 23, § 56: in amplitudinem, id. 12, 1, 3, § 7: in crassitudinem, id. 13, 7, 15, § 58; so 16, 34, 62, § 151; 8, 14, 14, § 36 al.: ac dum prima novis adolescit frondibus aetas, Verg. G. 2, 362: quoad capillus adolesceret, Gell. 17, 9.
    2. B. Fig., to grow, increase, augment, to become greater: cupiditas agendi adolescit una cum aetatibus, Cic. Fin. 5, 20: ratio cum adolevit, id. Leg. 1, 7: ingenium brevi adolevit, Sall. J. 63, 3: postquam res publica adolevit, id. C. 51, 40; id. J. 2: quantum superbiae socordiaeque Vitellio adoleverit, Tac. H. 2, 73: Cremona numero colonorum, adolevit, id. ib. 3, 34: ver adolescit, advances, id. A. 13, 36; 2, 50: caepe revirescit, decedente luna, inarescit adolescente, Gell. 20, 8.
  2. II. Esp., in sacrificial lang., to be kindled, to burn (cf. 1. adoleo): Panchaeis adolescunt ignibus arae, Verg. G. 4, 379.
    Hence, ădŏlescens, entis, v. adules-.—ădultus, a, um, P. a., grown up, adult.
    1. A. Lit.
      1. 1. Of living beings: Ab his ipsis (virginibus), cum jam essent adultae, Cic. Tusc. 5, 20, 58; so, virgo, id. Brut. 96, 330; Liv. 26, 50; Hor. C. 3, 2, 8 al.; cf.: adultae aetate virgines, Suet. Aug. 69: pueri, Quint. 2, 2, 3: liberi, Suet. Tib. 10: filius, id. Claud. 39: catuli, Plin. 9, 8, 7, § 22: locustae, id. 11, 29, 35, § 105: fetus (apum), Verg. G. 4, 162.
        Comp.: (hirundinum) pullorum adultiores, Plin. 10, 33, 49, § 92.
      2. 2. Of things (concrete and abstract): vitium propagine, Hor. Epod. 2, 9: crinis, Stat. S. 2, 122: lanugo, Amm. 16, 12 al.: aetas, Lucr. 2, 1123; Cic. Verr. 2, 3, 68, § 160: aestas, advanced, Tac. A. 2, 23: autumnus, id. ib. 11. 31: nox, id. H. 3, 23.
    2. B. Fig., grown, matured, adult: populus adultus jam paene et pubes, Cic. Rep. 2, 11; so, qui non nascentibus Athenis, sed jam adultis fuerunt, id. Brut. 7, 27; cf.: nascenti adhuc (eloquentiae) nec satis adultae, Tac. Or. 25: res nondum adultae, Liv. 2, 1, 6: pestis rei publicae (of Catiline), Cic. Cat. 1, 12, 30: auctoritas nondum adulta, Tac. A. 1, 46: conjuratio, id. ib. 15, 73; cf.: incipiens adhuc et necdum adulta seditio, id. H. 1, 31 al.

1. ăd-ulter, ĕri, m., and ădultĕra, ae, f. [alter, acc. to Fest.: adulter et adultera dicuntur, quia et ille ad alteram et haec ad alterum se conferunt, p. 22 Müll.], orig. one who approaches another (from unlawful or criminal love), an adulterer or adulteress (as an adj. also, but only in the poets).

  1. I. Prop.: quis ganeo, quis nepos, quis adulter, quae mulier infamis, etc., Cic. Cat. 2, 4: sororis adulter Clodius, id. Sest. 39; so id. Fin. 2, 9; Ov. H. 20, 8; Tac. A. 3, 24; Vulg. Deut. 22, 22: adultera, Hor. C. 3, 3, 25; Ov. M. 10, 347; Quint. 5, 10, 104; Suet. Calig. 24; Vulg. Deut. 22, 22; and with mulier: via mulieris adulterae, ib. Prov. 30, 20; ib. Ezech. 16, 32.
    Also of animals: adulter, Grat. Cyneg. 164; Claud. Cons. Mall. Theod. 304: adultera, Plin. 8, 16, 17, § 43.
    Poet. in gen. of unlawful love, without the access. idea of adultery, a paramour: Danaën munierant satis nocturnis ab adulteris, Hor. C. 3, 16, 1 sq.; so id. ib. 1, 36, 19; Ov. Ib. 338.
  2. II. Adulter solidorum, i. e. monetae, a counterfeiter or adulterator of coin, Const. 5, Cod. Th.
  3. III. The offspring of unlawful love: nothus, a bastard (eccl.): adulteri et non filii estis, Vulg. Heb. 12, 8.

2. ădulter, -tĕra, -tĕrum, adj. (Rudd. I. p. 51, n. 36), for adulterinus,

  1. I. adulterous, unchaste: crines, finely-curled hair, like that of a full-dressed paramour, Hor. C. 1, 15, 19: mens, that thinks only of illicit love, Ov. Am. 3, 4, 5: clavis, a key to the chamber of a courtesan, id. A. A. 3, 643.
  2. II. Transf., counterfeit, false: imitatio solidi, Cod. Th. 9, 22, 1.

ădultĕrātĭo, ōnis, f. [adultero], an adulteration, sophistication: croci, Plin. 21, 6, 17, § 32; so prooem. 1, 2.

ădultĕrātor, ōris, m. [adultero], a counterfeiter: monetae, Cod. Th. 11, 21, 1; Dig. 48, 19, 16 fin.

ădultĕrātrix, īcis, f., = adultera, Gloss. Gr. Lat. as trans. of μοιχαλίς.

ădultĕrīnus, a, um, adj. [adulter].

  1. I. Adulterous: liberi adulterino sanguinen nati, Plin. 7, 2, 2, § 14; and of animals, not full-blooded: pullus adulterinus et degener, id. 10, 3, 3, § 10.
    But oftener,
  2. II. That has assumed the nature of something foreign (cf. the etym. of adulter), not genuine, false, counterfeit, impure: symbolum, a false seal, Plaut. Bacch. 2, 3. 32; cf. Paul. ex Fest. p 28 Müll.: adulterina signa dicuntur alienis anulis facta; and Cic.: testamentum signis adulterinis obsignare, Clu. 14: nummus, id. Off. 3, 23: semina, Varr. R. R. 1, 40: claves, Sall. J. 12.

ădultĕrĭo, ōnis. A word formed by Laberius = adulter, acc. to Non. 70, 5; or adulterium, acc. to Gell. 16, 7, the latter of whom censures this form.

ădultĕrĭtas, ātis, = adulterium, Laber. ap. Gell. 16, 7.

ădultĕrĭum, ii, n. [adulter].

  1. I. Adultery: Adulterium est cum aliena uxore coire, Quint. 7, 3, 10: qui in adulterio deprehenditur, Cic. de Or. 2, 68, 275: mulierem in adulterio deprehensam, Vulg. Joan. 8, 3: cum aliqua facere, Cat. 67, 36: inire, Vell. 2, 45: adulteria exercere, Suet. Aug. 69: adulterio cognoscere alicujus uxorem, Just. 22, 1: vasa adulteriis caelata, decorated with immodest figures, Plin. 14, 22, 28, § 140.
    Of brutes: nec (elephanti) adulteria novere, Plin. 8, 5, 5, § 13; id. 10, 34, 52, § 104.
    Of plants, an ingrafling, inoculating, Manil. 5, 266.
  2. II. Adulteration: omnia in adulterium mellis excogitata, Plin. 14, 9, 11, § 80: mercis, id. 19, 3, 15, § 44.

ădultĕro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [id.], to commit adultery, to pollute, defile.

  1. I. Lit., absol. or with acc.: latrocinari, fraudare, adulterare, Cic. Off. 1, 35: jus esset latrocinari: jus adulterare: jus testamenta falsa supponere, id. de Leg. 16, 43: qui dimissam duxerit, adulterat, Vulg. Matt. 5, 32: matronas, Suet. Aug. 67; cf. id. Caes. 6.
    Also of brutes: adulteretur et columba milvio, Hor. Epod. 16, 32.
    As verb. neutr. of a woman: cum Graeco adulescente, Just. 43, 4.
    Freq.,
  2. II. Fig., to falsify, adulterate, or give a foreign nature to a thing, to counterfeit: laser adulteratum cummi aut sacopenio aut fabā fractā, Plin. 19, 3, 15, § 40: jus civile pecuniā, Cic. Caecin. 26: simulatio tollit judicium veri idque adulterat, id. Lael. 25, 92; id. Part. 25, 90: adulterantes verbum, Vulg. 2 Cor. 2, 17.
    Poet. of Proteus: faciem, changes his form, Ov. F. 1, 373.

ădultus, a, um, P. a., from adolesco.