Lewis & Short

1. artus (not arctus), a, um, adj. [v. arma], prop. fitted; hence,

  1. I. Lit., close, strait, narrow, confined, short, brief: exierunt regionibus artis, Lucr. 6, 120: claustra, id. 1, 70; so id. 3, 808: nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea laxare nequeamus, Cic. Or. 65, 220: artioribus apud populum Romanum laqueis tenebitur, id. Verr. 2, 1, 5: nullum vinculum ad astringendam fidem jure jurando majores artius esse voluerunt, id. Off. 3, 31, 111: compages, Verg. A. 1, 293: nexus, Ov. M. 6, 242: arto stipata theatro, pressed together in a contracted theatre, Hor. Ep. 2, 1, 60: toga, a narrow toga without folds, id. ib. 1, 18, 30 (cf. exigua toga, id. ib. 1, 19, 13): nimis arta convivia, i. e. with too many guests, who are therefore compelled to sit close together, id. ib. 1, 5, 29 et saep.
    Hence, subst.: artum, i, n., a narrow place or passage: ventus cum confercit, franguntur in arto montes nimborum, Lucr. 6, 158 Lachm.: multiplicatis in arto ordinibus, Liv. 2, 50; so id. 34, 15: nec desilies imitator in artum, nor, by imitating, leap into a close place, Hor. A. P. 134.
  2. II. Trop., strict, severe, scanty, brief, small: sponte suā cecidit sub leges artaque jura, subjected himself to the severity of the laws, Lucr. 5, 1147: Additae leges artae et ideo superbae quasque etc., Plin. 16, 4, 5, § 12: vincula amoris artissima, Cic. Att. 6, 2: artior somnus, a sounder or deeper sleep, id. Rep. 6, 10: arti commeatus, Liv. 2, 34; Tac. H. 4, 26; cf.: in arto commeatus, id. ib. 3, 13: artissimae tenebrae, very thick darkness, Suet. Ner. 46 (for which, in class. Lat., densus, v. Bremi ad h. l., and cf. densus) al.
    So, colligere in artum, to compress, abridge: quae (volumina) a me collecta in artum, Plin. 8, 16, 17, § 44.
    Of hope, small, scanty: spes artior aquae manantis, Col. 1, 5, 2: ne spem sibi ponat in arto, diminish hope, expectation, Ov. M. 9, 683: quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio quattuor petentibus erat, i. e. was harder, had less ground of hope, Liv. 39, 32; and of circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and after the Aug. per. for the class. angustus): rebus in artis, Ov. P. 3, 2, 25: artas res nuntiaret, Tac. H. 3, 69: tam artis afflictisque rebus, Flor. 2, 6, 31; so Sil. 7, 310: fortuna artior expensis, Stat. S. 5, 3, 117: ne in arto res esset, Liv. 26, 17.
    Adv.: artē (not arcte), closely, close, fast, firmly.
  1. I. Lit.: arte (manus) conliga, Plaut. Ep. 5, 2, 29: boves arte ad stipites religare, Col. 6, 2, 5: arte continere aliquid, Caes. B. G. 7, 23: aciem arte statuere, Sall. J. 52, 6: arte accubare, Plaut. Stich. 4, 2, 39.
    Comp.: calorem artius continere, Cic. N. D. 2, 9, 25: artius astringi, Hor. Epod. 15, 5: signa artius conlocare, Sall. C. 59, 2: artius ire, Curt. 4, 13, 34: artius pressiusque conflictari, Gell. 10, 6.
    Sup.: milites quam artissime ire jubet, Sall. J. 68, 4: artissime plantas serere, Plin. 12, 3, 7, § 16.
  2. II. Trop.: arte contenteque aliquem habere, Plaut. As. 1, 1, 63; id. Merc. prol. 64: arte et graviter dormire, soundly, Cic. Div. 1, 28, 59: arte appellare aliquem, briefly, by shortening his name, Ov. P. 4, 12, 10: artius adstringere rationem, Cic. Fat. 14, 32: abstinentiam artissime constringere, Val. Max. 2, 2, 8.
  3. III. Transf.: arte diligere aliquem, strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id. ib. 2, 13.

2. artus, ūs, m. [v. arma], mostly plur. (artua, n., Plaut. Men. 5, 2, 102; quoted in Non. p. 191, 12.
Hence, dat. acc. to Vel. Long. p. 2229 P. and Ter. Scaur. p. 2260 P. artibus; yet the ancient grammarians give their decision in favor of artubus, which form is also supported by the best MSS.; cf. arcus.
The singular is found only in Luc. 6, 754; Val. Fl. 4, 310, and Prisc. p. 1219 P.).

  1. I.
    1. A. Lit., a joint: molles commissurae et artus (digitorum), Cic. N. D. 2, 60, 150: suffraginum artus, Plin. 11, 45, 101, § 248: elapsi in pravum artus, Tac. H. 4, 81: dolor artuum, gout, Cic. Brut. 60, 217.
      Sometimes connected with membra, Plaut. Men. 5, 2, 102: copia materiaï Cogitur interdum flecti per membra, per artus, in every joint and limb, Lucr. 2, 282; 3, 703 al.; Suet. Calig. 28; cf. Baumg.-Crus., Clavis ad Suet.: cernere laceros artus, truncata membra, Plin. Pan. 52, 5.
    2. B. Trop., the muscular strength in the joints; hence, in gen., strength, power: Ἐπιχαρμεῖον illud teneto; nervos atque artus esse sapientiae, non temere credere, Q. Cic. Petit. Cons. 10.
      More freq.,
  2. II. The limbs in gen. (very freq., esp. in the poets; in Lucr. about sixty times): cum tremulis anus attulit artubus lumen, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 36 Vahl.); so Lucr. 3, 7; cf. id. 3, 488; 6, 1189: artubus omnibus contremiscam, Cic. de Or. 1, 26, 121: dum nati (sc. Absyrti) dissupatos artus captaret parens, vet. poet. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67: copia concita per artus Omnīs, Lucr. 2, 267: moribundi artus, id. 3, 129 al.: rogumque parari Vidit et arsuros supremis ignibus artus, etc., Ov. M. 2, 620 al.: salsusque per artus Sudor iit, Verg. A. 2, 173; 1, 173 al.: veste strictā et singulos artus exprimente, and showing each limb, Tac. G. 17: artus in frusta concident, Vulg. Lev. 1, 6; 8, 20; ib. Job, 16, 8.
    Of plants: stat per se vitis sine ullo pedamento, artus suos in se colligens, its tendrils, Plin. 14, 1, 3, § 13, where Jahn reads arcus.