Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

conserva, ae, f. [conservus], a (female) fellow-slave.

  1. I. Prop., Plaut. Cas. 1, 20; id. Mil. 4, 8, 30; Ter. Eun. 2, 3, 75; Varr. R. R. 1, 17, 5 al.; dat. plur. conservabus, Dig. 33, 7, 27.
  2. II. Transf. to inanimate things: nolo ego foris conservas Meas a te verberarier, Plaut. As. 2, 3, 6: duraque conservae ligna, valete, fores, Ov. Am. 1, 6, 74.

conservābĭlis, e, adj. [conservo], that can be preserved (late Lat.): bonum, Tert. adv. Mart. 2, 13.

conservātĭo, ōnis, f. [conservo], a keeping, preserving (several times in Cic.; elsewh. very rare): frugum, Cic. Off. 2, 3, 12: Marii, i. e. of his life, Val. Max. 2, 10, 6.
Trop.: bonorum, * Quint. 5, 10, 33: patriae, Num. Gallieni ap. Eckhel. 7, p. 408: naturae (with convenientia), Cic. Off. 1, 28, 100: decoris, id. ib. 1, 36, 131: aequabilitatis, id. de Or. 1, 42, 188.

conservātor, ōris, m. [conservo],

  1. I. a keeper, preserver, defender (several times in Cic. and in inscriptions; elsewh. rare): pro di inmortales, custodes et conservatores hujus urbis atque imperii, Cic. Sest. 24, 53; so as an epithet of Jupiter, Inscr. Orell. 1225 sq.; 1629; 4982 al.: istius urbis (with parens), Cic. Att. 9, 10, 3: civitatis, id. Sest. 45, 98: patriae, id. Har. Resp. 27, 58: inimicorum, id. Att. 8, 9, 3: Romani nominis Augustus (with conditor), Vell. 2, 60, 1: inimicorum (opp.: desertor amicorum), Cic. Att. 8, 9, 3: conservatoris sibi nomen, Graeco ejus rei vocabulo, assumpsit, Tac. A. 15, 71.
  2. II. A worshipper, Tert. adv. Nat. 1, 7.

conservātrix, īcis, f. [conservator], she who preserves, defends (post-class.): conservatrices et nutrices ignis, Arn. 4, p. 151.
As an epithet of Juno, Inscr. Grut. 25, 2 al.; cf. conservator; and of industrious housewives, Inscr. Orell. 4930 al.: bonorum principum clementia conservatrix thensaurorum, Treb. Poll. Trig. Syr. 30, 16 (but the best reading, Cic. Fin. 5, 9, 26, is servatricem; cf. Madv. N. cr.).

con-servo, āvi, ātum, 1 (inf. perf. conservasse more usu. than conservavisse, acc. to Quint. 1, 6, 21), v. a., to retain, keep something in existence, to hold up, maintain, to preserve, leave unhurt or safe (class.; esp. freq. in prose).

  1. I. Of corporeal objects; absol.: conserva, quaere, parce, Ter. Ad. 5, 3, 27; usu. with acc.: conservasti te atque illam, id. Heaut. 4, 1, 40: placet his, simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum et ad suum statum et ad ea quae conservantia sunt ejus status diligenda, Cic. Fin. 3, 5, 16; v. infra, P. a.: Caesar sese eos conservaturum dixit, would save, leave unharmed, Caes. B. G. 2, 15; so id. ib. 2, 12; 2, 28; id. B. C. 3, 98; Nep. Them. 5, 2; 8, 6; Suet. Aug. 17 al.: rem familiarem diligentiā et parsimoniā (corresp. with augere), Cic. Off. 2, 24, 87: simulacra arasque, Nep. Ages. 4, 7: conservari alitem atque sobolem jussere haruspices, Plin. 15, 30, 40, § 136: arborem, to preserve, Suet. Aug. 94: chirographum, id. Dom. 1: praedia successioni suae, Dig. 32, 1, 38, § 7.
    With two accs.: omnes salvos, Cic. Cat. 3, 10, 25: aliquos incolumes, id. Fam. 9, 13, 3: rectam conservare stirpem, Col. 4, 20, 1.
  2. II. Of incorporeal objects: corpora quaedam conservant naturam semper eandem, Lucr. 1, 677: genus, id. 2, 709: ordinem, Cic. Rosc. Com. 2, 6: pristinam erga me voluntatem, id. Fam. 5, 3, 2: pristinum animum erga populum Romanum, Liv. 31, 2, 4: jusjurandum, to keep, observe, Cic. Off. 3, 28, 103; Nep. Hann. 2, 5: quam (benevolentiam) conservabo, Cic. Fam. 3, 7, 6: jus augurum, id. Div. 2, 35, 75: tuorum meritorum erga me memoriam, id. Fam. 4, 13, 7: patriam, id. Rep. 6, 13, 13; cf. id. Red. Quir. 7, 17: religionem, Nep. Ages. 2, 5: indutias, id. ib. 2, 4: voluntatem mortuorum, Cic. Verr. 2, 1, 47, § 124: legem, Quint. 9, 2, 83: privilegia athletis, Suet. Aug. 45.
    So the formula in treating for peace: majestatem populi Romani comiter conservato, in Cic. Balb. 16, 35; Liv. 38, 11, 2; cf. Dig. 49, 15, 7, and v. comis, adv. fin.
    With double acc.: incorrupta mei conserva foedera lecti, Prop. 4 (5), 3, 69.
    Hence, conser-vans, antis, P. a., preservative; with gen.: quae conservantia sunt ejus statūs, Cic. Fin. 3, 5, 16.