Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

dĭū (old form dĭūs, Orell. Inscr. 8206), adv. [old acc. form of duration of time; root in dies; v. Corss. Ausspr. 1, 232 sqq.].

      1. 1. (Acc. to dies, I. B. 2.) By day (very rare), Manil. 4, 823; usually with noctu: noctuque et diu, Plaut. Cas. 4, 4, 5: noctu diuque, Titin. and Sall. H. Fragm. ap. Charis. p. 185 P. (Sall. H. 2, 54 Dietsch); Sall. J. 38, 3; 44, 5; 70, 1: nec noctu, nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27: diu noctuque iter properabunt, Tac. A. 15, 12 fin.: noctu diuque hostibus obniti, id. H. 2, 5.
      2. 2. (Acc. to dies, II. A. 3.; lit., a space of time, a while; hence, with intens. signif.) A long time, long while, long (freq. in all periods; cf.: pridem, dudum): nimis diu et longum loquor, Plaut. Ps. 2, 3, 21; cf. so with longum, id. Ep. 3, 2, 40: diu multumque scriptitare, Cic. de Or. 1, 33, 152; so, diu multumque, id. Or. 1; id. Phil. 13, 5; id. Sull. 26, 73; Sall. J. 94, 3; Flor. 2, 3, 5; also: multum diuque, Cic. de Sen. 3 fin.: multum et diu, id. Agr. 2, 32, 88; id. Inv. 2, 19, 58: multum ac diu, App. M. 2, p. 126, 6; cf. also: recordatus multum et diu cogitaviEam rem volutavi et diu disputavi, Plaut. Most. 1, 2, 1 and 4: saepe et diu, Cic. Quint. 31, 96; cf.: saepe diuque, Hor. Ep. 1, 13, 1; diu diuque, App. M. 5, p. 167, 16; 12, p. 266, 16: diu atque acriter pugnatum est, Caes. B. G. 1, 26; 3, 21 et saep.: diu ego hunc cruciabo, Plaut. Capt. 3, 5, 73: Stoici diu mansuros aiunt animos: semper, negant, Cic. Tusc. 1. 31 fin.: diu princeps oratorum, aliquando aemulus Ciceronis, Quint. 11, 3, 8: tam diu restitisti, Plaut. Most. 3, 2, 100: tam diu, id. Mil. 3, 1, 34; id. ib. 4, 2, 89; Ter. Ad. 2, 2, 27; id. Hec. 4, 4, 23; id. Phorm. 1, 3, 13: eo, quo jam diu Sum judicatus, Plaut. Men. 1, 1, 20; so, jam diu, id. Capt. 4, 2, 102; id. Most. 1, 3, 144; id. Poen. 5, 4, 29; cf.: diu est jam, id. Most. 1, 4, 25: ille vult diu vivere, hic diu vixit: quamquam, O di boni! quid est in hominis vita diu? Cic. de Sen. 19, 68 and 69; cf.: sat diu vixisse, Plaut. Capt. 4, 2, 12: nimis diu maceror, id. Ep. 3, 1, 2; so, nimis diu, id. Merc. 1, 54; id. Pers. 4, 4, 105: non diu apud hunc servies, id. Pers. 4, 4, 65; cf.: haud diu, id. Mil. 2, 1, 17; Ter. Eun. 2, 3, 67.
        Followed by dum, donec: diu expectare, dum, etc., Suet. de Rhet. 1: diu jacere donec, etc., Tac. G. 45.
        Comp.: diūtius, longer [the t inserted, as in sectius and setius from secus, being a remnant of adv. ending -ter or -tus]: nolo te jactari diutius, Plaut. Trin. 3, 2, 59; id. Rud. 1, 2, 5; Ter. Heaut. 1, 1, 50; id. ib. 3, 1, 15; Cic. Lael. 27, 104; id. Rosc. Am. 7 fin.; Caes. B. G. 1, 16, 5; id. ib. 1, 26, 1 et saep.: cf.: minus diu quam, Cic. Att. 7, 3, 1.
        In the historians freq. = a long while, very long, no comparison being intended: ne diutius commeatu prohiberetur, Caes. B. G. 1, 49; 3, 9, 5; 3, 29, 2; 4, 35, 2; 7, 20, 5 et saep.: neque illis, qui victoriam adepti forent, diutius ea uti licuisset, Sall. C. 39, 4: legiones diutius sine consulari fuere, Tac. H. 1, 9.
        Sup.: (Cato) qui senex diutissime fuisset, Cic. Lael. 1, 4; so id. Pis. 37; id. de Imp. Pomp. 5 fin.; Caes. B. G. 6, 21, 4; Suet. Vit. 14 al.: ut quam diutissime te jucunda opinione oblectarem, Cic. Q. Fr. 1, 1, 1; so with quam, Caes. B. C. 3, 102, 3.
    1. B. Long since, a great while ago (mostly ante-class.): quod arci, diu facti, celeriter corruissent, Varr. ap. Non. 77, 14; cf.: scelus, inquam, factum’st jam diu antiquom et vetus, Plaut. Most. 2, 2, 45; so, jam diu, id. Ep. 1, 1, 9; id. Men. 2, 3, 28; id. Ps. 1, 3, 4; Ter. Eun. 5, 6, 1; Cic. Att. 1, 19, 9 al.; for which: diu jam, Plin. 25, 1, 1, § 2; id. 19, 4, 15, § 40: is ex Anactoriohuc commigravit in Calydonem haud diu, not long ago, a short time ago, Ter. Ad. 4, 5, 15: nec loci gnara sum, nec diu hic fui, it is not long since I was here, Plaut. Rud. 1, 3, 28: jam diu est factum, quom discesti ab hero, id. As. 2, 1, 3.
      With foll. quom, id. Merc. 3, 1, 44.
      With postquam, id. Pers. 5, 2, 41.
      With quod, id. Am. 1, 1, 146; August. Retract. 1 Prol.
    2. C. In Mela repeatedly of place, a long way: Italiainter superum mare et inferum excurrit diu solida, Mel. 2, 4, 1; so id. 1, 2, 3; id. 1, 3, 5. Cf. Hand Turs. II. pp. 285-291.

dĭūrētĭcus, a, um, adj., = διουρητικός, that promotes urine, diuretic (pure Lat. mictorius or mictualis): vina, Pall. Oct. 14, 3: potiones, Veg. 5, 71 fin. (3, 72 Bip.): medicamenta, Cael. Aur. Tard. 1, 4, no. 117.

diurna, orum, v. diurnus.

dĭurnālis, e, adj. [diurna], = ἡμερούσιος, diurnal (hence, It. giornale; Fr. journal), Gloss. Lat. Gr.

* dĭurnārĭus, ii, m. [diurna], a diarykeeper, journalist, Cod. Theod. 8, 4, 8.

dĭurne, adv., v. diurnus fin.

* dĭurno, āre, v. n. [diurnus], to last long, exist long, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 16; and ap. Non. 100, 20 (inusitate dixit pro diu vivere, Gell. l. l.).

dĭurnus, a, um, adj. [for dius-nus, from dies; cf.: interdius, quotidianus, etc.], of or belonging to the day.

  1. I. In a wider sense, daily (perh. not ante-Aug.): aetatis fata diurna, i. e. of only one day, Ov. H. 6, 37: instituit, ut tam Senatus quam populi diurna acta confierent et publicarentur, daily transactions, records, journal, Suet. Caes. 20; Tac. A. 13, 31; Suet. Claud. 41 Oud. N. cr.; in the same signif.: commentarii, id. Aug. 64; cf. also: diurna actorum scriptura, Tac. A. 3, 3. (Concerning these acta diurna, v. Lips. Exc. ad Tac. A. 5, 4; Ernest. Exc. ad Suet. Caes. 20; Rupert. ad Juv. 2, 136; Walch ad Tac. Agr. p. 114, and the art. acta): cibus, daily allowance, rations, Liv. 4, 12 fin.: victus, Suet. Ner. 36 fin.: mercede diurna conductus, Hor. S. 2, 7, 17.
    Hence, subst.
    1. A. diurnum, i, n., an account-book, day-book: longum, Juv. 6, 482; plur. (sc. acta), diaries, records, minutes: diurna populi Romani, per provincias curatius leguntur, Tac. A. 16, 22.
      Also subst.
    2. B. diurnum, i, n. (sc. frumentum), a daily portion, allowance, rations (cf. diarium), Sen. Ep. 80, 8; id. Contr. 5, 33 fin.; cf. Suet. Ner. 30.
  2. II. In a stricter sense (acc. to dies, I. B. 2.), opp. nocturnus, by day, of the day (very freq. and class.): diurnum nocturnumve spatium, Cic. Inv. 1, 26, 39: labores diurni nocturnique, id. de Sen. 23, 82; cf. so opp. nocturnus, Lucr. 6, 849; Cic. Off. 3, 21, 84; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 38 fin.; id. B. C. 3, 13, 1; Quint. 7, 2, 44; Hor. Ep. 1, 19, 11; Ov. F. 3, 878 et saep.: lumen, Lucr. 4, 458; so Ov. F. 4, 449; cf. stella, i. e. the morning-star, Plaut. Men. 1, 2, 62: currus, i. e. the chariot of the sun, Ov. M. 4, 629: ignes, id. ib. 7, 192: nitor, id. H. 18, 78 al.: actus, the day’s business, Suet. Aug. 78.
    Adv.: dĭurne, daily, Dracont. Hex. 1, 68; 3, 602.

1. dĭus, a, um, v. divus.

2. dius, adv., v. diu init.

* dĭuscŭle, adv. [diu], a little while, Aug. Trinit. 11, 2.

dĭūtĭne, adv., v. the foll. fin.

dĭūtĭnus, a, um, adj. [diu], of long duration, lasting, long (rare but class.; cf.: longinquus, diuturnus): (supplicium) longum diutinumque a mane ad vesperum, Plaut. Mil. 2, 6, 28: mansiones Lemni, *Ter. Ph. 5, 8, 23: servitus, Cic. Fam. 11, 8, 2: laetatio (opp. longior dolor), Caes. B. G. 5, 52 fin.: labor, id. B. C. 2, 13, 2; 2, 14, 1: conclusio, id. ib. 2, 22, 1: militia, Liv. 5, 11: bellum, id. 25, 1: pax, id. 6, 33: otium, id. 25, 7: morbus, Suet. Calig. 1 et saep.
Comp. and sup. do not occur.
Adv.: diū-tĭne, long, a long time: uti, Plaut. Rud. 4, 7, 15: sermocinans, App. M. 2, p. 121, 15.

dĭūtĭus, adv. comp., and dĭūtissĭme, adv. sup., v. diu.

dĭūtŭle, adv. [diu], a little while, a short time (post-class.), Gell. 5, 10, 7; 11, 16, 6; Macr. S. 7, 11; 13 al.

dĭūturne, adv., v. diuturnus fin.

dĭūturnĭtas, ātis, f. [diuturnus], length of time, long duration, durability (good prose).

        1. (α) With gen.: temporis, Cic. N. D. 2, 2, 5; id. Fin. 2, 27, 87 (opp. brevitas): imperii, id. de Imp. Pomp. 9, 26: pacis, id. de Or. 1, 4, 14; Caes. B. C. 1, 85, 7: otii, id. ib. 2, 36, 1: belli, id. B. G. 1, 40, 8; Sall. J. 64 fin.: pugnae, Caes. B. G. 3, 4, 3: oppugnationis, id. B. C. 3, 9, 6: memoriae, Cic. de Or. 1, 28, 129: rei publicae, id. Rep. 2, 14 fin. et saep.
        2. (β) Absol., Cic. de Sen. 11 fin.; id. N. D. 2, 2, 5; id. Fin. 1, 12, 40 (with longinquitas); id. Off. 2, 7, 23 al.

dĭūturnus, a, um (diŭ-, Ov. F. 6, 352), adj. [diu], of long duration, lasting, long (class.; cf.: diutinus, longinquus): quid putet in rebus humanis diuturnum, qui cognoverit, quid sit aeternum? Cic. Rep. 1, 17; cf. gloria (opp. aeterna), id. ib. 6, 21; opp. extremum, id. de Sen. 19, 69: usus, id. Lael. 22 fin.: injuria, id. Fam. 6, 10, 5: bellum, id. de Imp. Pomp. 12 fin.: pax, id. Rep. 5, 2; id. Prov. Cons. 3: quies, Sall. C. 31: labor, Caes. B. C. 2, 45 fin.: obsidio, Ov. F. 6, 352: mala, id. Tr. 4, 6, 50 et saep.: status rei publicae, Cic. Rep. 2, 37; cf. res publica, id. ib. 1, 26; 2, 3: rex, id. ib. 2, 12: non potes esse diuturnus, i. e. your power, id. Phil. 2, 44, 113: dux, experienced, veteran, Amm. 16, 2, 2.
Comp.: equae, longerlived, Varr. R. R. 2, 7, 11; cf. filia, Ov. F. 6, 219; id. M. 3, 472: molestiae, of longer duration, Cic. Fam. 6, 13, 3: impunitas, Caes. B. G. 1, 14, 5: multa, Plin. 7, 55, 56, § 188.
Sup.: poenae diuturnissimae, Aug. Civ. Dei, 21, 23 init.
Adv.:
diūturne, Cic. Fam. 6, 10, 5 Orell. (dub. al. diuturnam).
Comp.: diuturnius, longer, Sid. Ep. 2, 14; 9, 9.

dīvus, a, um, also dīus, a, um, (without the digamma) adj. [δῖος], of or belonging to a deity, divine.

  1. I. Prop. (mostly archaic and poet.). As an adj. very rarely: res divas edicit, Naev. ap. Non. 197, 15; so, diva caro, Prud. Psych. 76: DIUM fulgur appellabant diurnum, quod putabant Jovis, ut nocturnum Summani, Paul. ex Fest. p. 75, 14 Müll.
    Far more freq.,
    1. B. Subst.: dīvus (dīus), i, m., and dīva (dia), ae, f., a god, a goddess, a deity.
          1. (α) Form dīvus: si divus, si diva, esset, etc., a precatory formula in Liv. 7, 26; cf. ib. 29, 27; 8, 9: is divus (sc. Apollo) exstinguet perduelles vestros, Carm. Marcii, ib. 25, 12; cf.: dive, quem proles Niobea, etc., Hor. C. 4, 6, 1: mortalindecuit violari vulnere divum? Verg. A. 12, 797: utinam me divi adaxint ad suspendium, Plaut. Aul. 1, 1, 11: divi, Lucr. 6, 387; Verg. A. 3, 363; 12, 28; Hor. C. 4, 2, 38 al.: divos, Plaut. Mil. 3, 1, 133; Cic. Leg. 2, 8; Verg. E. 1, 42; id. A. 3, 222; Hor. C. 2, 8, 11; id. S. 2, 3, 176 et saep.: divumque hominumque pater, rex, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 65 Müll.; Verg. A. 1, 65; 2, 648; 10, 2 et saep.: divom atque hominum clamat fidem, Plaut. Aul. 2, 4, 20; cf.: pro divum fidem, Ter. Ad. 4, 7, 28; more rarely, divorum, Verg. A. 7, 211: (munera) digna diva venustissima Venere, Plaut. Poen. 5, 4, 4: Turni sic est affata sororem Diva deam, i. e. Juno, Verg. A. 12, 139; cf. id. ib. 1, 447; 482: Diva Bona for Bona Dea, Ov. F. 5, 148: divos scelerare parentes, the family gods = θεοί πατρῶοι, Cat. 64, 404.
          2. (β) Form dīus: Dii Indigetes Diique Manes, a precatory formula in Liv. 8, 9: Dia Dearum, Enn. ap. Fest. p. 301 Müll. (Ann. v. 22, ed. Vahl.); cf.: DEA DIA, i. e. Ceres, Inscr. Orell. 961 and 1499: Venus pulcherrima dium, Enn. ap. Prob. ap. Verg. E. 6, 31.
  2. II. Transf.
    1. A. Godlike, divine, an epithet applied to any thing deified or of extraordinary excellence or distinction: urbi Romae divae, Liv. 43, 6; cf. sarcastically: est ergo flamen, ut Jovi, etc., sic divo Julio M. Antonius, Cic. Phil. 2, 43: Romule die, Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64 (Ann. v. 115, ed. Vahl.): Ilia dia nepos, id. ap. Fest. p. 286, 16 Müll. (Ann. v. 56, ed. Vahl.): dia Camilla, Verg. A. 11, 657: dias in luminis oras, Lucr. 1, 22; so, Voluptas, id. 2, 172: otia, id. 5, 1389: profundum (cf. ἅλς δῖα), Ov. M. 4, 537: sententia Catonis, Hor. S. 1, 2, 32: poëmata, Pers. 1, 31 et saep.
      After the Aug. period divus became a frequent epithet for the deceased Roman emperors in the historians, and on coins and inscriptions, Suet. Dom. 23; Liv. Epit. 137.
    2. B. dīvum, i, n., the sky, Varr. L. L. 5, § 65 Müll.
      Esp. freq., sub divo, like sub Jove, under the open sky, in the open air, Cic. Verr. 2, 1, 19 Zumpt N. cr.; Varr. L. L. l. l.; Cels. 1, 2; Suet. Caes. 72; Verg. G. 3, 435; Hor. C. 2, 3, 23 et saep.: sub divum rapiam, id. ib. 1, 18, 13.