No entries found. Showing closest matches:
fūnāle, is, v. funalis, II.
fūnālis, e, adj. [funis],
- I. consisting of or attached to a rope or cord: equus, an extra horse yoked to a chariot, but attached to it at the side of the others by a rope or trace, a trace-horse, Suet. Tib. 6; Stat. Th. 6, 462; Aus. Epit. 35, 10; Hyg. Fab. 183: cereus, a wax-torch, Val. Max. 3, 6, 4; called also candela, Serv. Verg. A. 11, 143; cf. II. B.
- II. Subst.: fūnāle, is, n.
- A. A cord or thong of a sling: funda media duo funalia imparia habebat, Liv. 42, 65, 10.
More freq.,
- B. A wax-torch or taper (cf.: taeda, fax, candela): funale λαμπάδιον, funalia δαλοί, Gloss. Philox.; cf. Isid. Orig. 20, 10, 5; Serv. Verg. A. 1, 727; 11, 143: C. Duilius delectabatur crebro funali et tibicine, Cic. de Sen. 13, 44: noctem flammis funalia vincunt, Verg. A. 1, 727: lucida, Hor. C. 3, 26, 7: clara, Sil. 6, 667.
- 2. Transf., a chandelier, i. q. candelabrum, Ov. M. 12, 247; cf. Isid. Orig. 20, 10, 5.
fūnambŭlus, i, m. [funis-ambulo], a rope-dancer, Ter. Hec. prol. 4; prol. alt. 26; Suet. Galb. 6.
Transf.: tu funambule pudicitiae et castitatis, Tert. de Pudic. 10.
Called also fūnĭambŭlus, Aug. in Psa. 39, 9.
fūnārĭus, a, um, adj. [funis],
- I. of or belonging to a rope (post-class.): equus, i. q. funalis equus, an extra horse, trace-horse, Isid. Orig. 18, 35, 2.
- II. Subst.: Fūnā-rĭus, ii, m., a surname of Gratianus, father of the emperor Valentinianus (so called from his bodily strength, because five men could not drag a rope out of his hands), Aur. Vict. Epit. 45; Amm. 30, 7, 2.
functĭo, ōnis, f. [fungor], a performing, executing, discharging; a performance, execution.
- I. In gen. (Ciceron., but very rare): labor est functio quaedam vel animi vel corporis gravioris operis et muneris, Cic. Tusc. 2, 15, 35: ut iis jucundior esset muneris illius functio, id. Verr. 2, 3, 6, § 15.
- * B. Transf., of things: functionem recipere per solutionem, i. e. perform the part, supply the place of, Dig. 12, 1, 2, § 1.
- II. In partic. (post-class.).
- A. Payment of taxes, Cod. Just. 8, 54, 4; 10, 22, 3.
- B. An ending, end (of life), death: inevitabilis, Arn. 2, 78: mortalium, id. 2, 104.
functus, a, um, Part., from fungor.
funda, ae, f. [Sanscr. spandē, itch; Gr. σφαδάζω, to move convulsively; σφοδρός, σφεδανός, impassioned; σφενδόνη; cf. 3. fūsus], a sling.
- I. Lit.: funda dicta eo, quod ex ea fundantur lapides, id est emittantur, Isid. Orig. 18, 10, 1: inde fundis, sagittis, tormentis hostes propelli ac summoveri jussit, Caes. B. G. 4, 25, 1; 5, 35 fin.; 5, 43, 1; Liv. 38, 29, 4 sq.; Plin. 7, 56, 57, § 201; Plaut. Poen. 2, 32 sq.; Ter. Eun. 4, 7, 16; Cic. poët. Fragm. ap. Quint. 8, 6, 73; Verg. G. 1, 309; id. A. 9, 586; Ov. M. 4, 517 al.
- II. Transf.
- A. That which is thrown with a sling, the sling-stone, missile,, Sil. 10, 152.
- B. A casting-net, drag-net, Verg. G. 1, 141.
- C. (From the similarity to the hollow of a sling in which the stone lay, like σφενδόνη.) The hollow of a ring in which a jewel is set, the bezel, Plin. 37, 8, 37, § 116 (in Cic. Off. 3, 9, 38, called pala anuli).
- D. A money-bag, purse, Macr. S. 2, 4 fin.
fundālis, e, adj. [funda], of or belonging to a sling (post-class.): stridor, Prud. Psych. 293.
fundāmen, ĭnis, n. [2. fundo], a foundation (poet. for the class. fundamentum; mostly in plur.): ponere fundamina, Verg. G. 4, 161: Siculae terrae, Ov. M. 5, 361: rerum, id. ib. 15, 433; id. F. 4, 835.
In sing.: fundamine magno res Romana valet, Ov. M. 14, 808; Hier. Gal. 4, 1; 2.
fundāmentum, i, n. [2. fundo], a foundation, ground-work, basis (class.; mostly in plur.; cf. basis).
- I. Lit.
- (α) Sing. (rare): quin cum fundamento (aedes) Perierint, Plaut. Most. 1, 2, 69: substruere fundamentum, id. ib. 1, 2, 40.
- (β) Plur.: operum fastigia spectantur, latent fundamenta, Quint. prooem. § 4: agere fundamenta, Cic. Mil. 27, 75: maximorum operum, id. Marc. 8, 25: prima urbi jacere, Liv. 1, 12, 4 (cf. under II. β the passage from Cic. Fl. 2, 4): novae domus jacere, Suet. Calig. 22; cf. id. Aug. 28: alta theatri locare, Verg. A. 1, 428: altae Carthaginis locare, id. ib. 4, 266; Plin. 36, 14, 21, § 95: fodere delubro, id. 28, 2, 4, § 15: subdere per solidum, Tac. A. 4, 62: urbis quatit Neptunus, Verg. A. 2, 611: saxa turris, quibus fundamenta continebantur, convellunt, Caes. B. C. 2, 11, 3: villa a fundamentis inchoata, Suet. Caes. 46: Albam a fundamentis proruere, utterly, Liv. 26, 13, 16: urbs a fundamentis diruta, id. 42, 63, 11; 42, 67, 9.
- B. Transf., the bottom, = fundus: qui a fundamento mihi usque movisti mare, id. ib. 2, 6, 55.
- II. Trop. (syn.: sedes, initium).
- (α) Sing.: meo judicio pietas fundamentum est omnium virtutum, Cic. Planc. 12, 29; cf.: fundamentum justitiae est fides, id. Off. 1, 7, 23: narratio est quaedam quasi sedes et fundamentum constituendae fidei, id. Part. 9, 31: eloquentiae, id. de Or. 3, 37, 151: philosophiae, id. Div. 2, 1, 2: initium ac fundamentum defensionis, id. Clu. 10, 30: horum criminum, id. Cael. 13, 30: quod fundamentum hujus quaestionis est, id videtis, id. N. D. 1, 17, 44: disciplina nixa fundamento veritatis, Gell. 14, 1, 20: fundamentum et causa imperii, Sen. Ep. 87, 41: caput et fundamentum intellegitur totius testamenti heredis institutio, Gai. Inst. 2, 229.
- (β) Piur.: illic radices, illic fundamenta sunt, Quint. 10, 3, 3: quibus initiis ac fundamentis hae tantae summis in rebus laudes excitatae sunt, Cic. Sest. 2, 5: libertatis, id. Balb. 13, 31: virtutum, id. Fin. 2, 22, 72; cf.: consulatus tui, id. Pis. 4, 9: senectus, quae fundamentis adolescentiae constituta est, id. de Sen. 18, 62: ad evertenda fundamenta rei publicae, id. Cat. 4, 6, 13: actionum, id. Phil. 4, 1, 1: jacere pacis fundamenta, id. ib. 1, 1, 1; so with jacio: rei publicae, id. Fam. 12, 25, 2: civitatis, id. N. D. 3, 2, 5; id. Ac. 2, 12, 37; id. Sull. 10, 30; Curt. 5, 1, 29; Lact. 7, 1, 1: defensionis, Cic. Mur. 6, 14: salutis suae, id. Fam. 10, 29: non praeterit me quam magnarum rerum fundamenta ponam senex, Sen. Q. N. 3 praef. 1: vitae, id. Ep. 13, 16: impudentiae, Quint 12, 6, 2: futuri oratoris, id. ib. 1, 4, 5; for which also with the dat. (cf. supra I. the passage from Liv. 1, 12, 4): cui causae, Cic. Fl. 2, 4: verecundiae, id. Rep. 4, 4 Mos.: imperii, Plin. 15, 18, 20, § 78.
1. Fundānĭus, a, the name of a Roman gens.
- I. C. Fundanius, Varro’s father-in-law, Varr. R. R. 1, 2, 1.
- II. C. Fundanius, a friend of Cicero, and who was defended by him, Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; Q. Cic. Petit. Cons. 5, 19; v. the few fragments of the oration in Orell. Cic. IV. 2, p. 445; this oration is called Fundaniana in Serv. Verg. G. 2, 342.
- III. Fundanius, a comedian, a friend of Horace and Maecenas, Hor. S. 1, 10, 42; 2, 8, 19.
In fem.: Fundānĭa, ae, Varro’s wife, Varr. R. R. 1, 1, 1.
2. Fundānĭus, a, um, and Fundā-nus, a, um, v. Fundi.
fundātĭo, ōnis, f. [2. fundo], a founding, foundation (very rare): fundationes aedium, Vitr. 5, 3: substructionis fodere, id. 3, 3; Hil. Trin. 11, 37.
fundātor, ōris, m. [2. fundo],
- I. a founder (very rare for conditor, creator): Praenestinae urbis, Verg. A. 7, 678: terrae, Lact. 2. 1, 5: imperii Romani, Inscr. Grut. 56, 5 sq.
- II. Trop.: securitatis publicae (Licinius), Inscr. Orell. 1071: quietis (Constantinus), ib. 1075.
fundātus, a, um, Part. and P. a., from 2. fundo.
Fundi, ōrum, m.,
- I. a sea-coast town of Latium, on the Appian Way, between Formiae and Tarracina, now Fondi, Mel. 2, 4, 9; Cic. Att. 14, 6, 1; Liv. 41, 27; Hor. S. 1, 5, 34; Suet. Tib. 5; id. Galb. 4; 8.
- II. Derivv.
- A. Fundānus, a, um, adj., of or belonging to Fundi: ager, Cic. Agr. 2, 25, 66: solum, Ov. P. 2, 11, 28: lacus, near Fundi, whence the famous Caecuban wine, Plin. 3, 5, 9, § 59; hence, Amyclae, situated on the Lacus Fundanus, Mart. 13, 115: vina, Plin. 14, 6, 8, § 65.
Subst.: Fundāni, the inhabitants of Fundi, Inscr. Orell. 821.
- B. Fundānĭus, a, um, adj., the same: Hercules, who was worshipped at Fundi, Vop. Flor. 4; Inscr. Orell. 1539.
fundĭbălum (-bŭlum), i, n., or fun-dĭbălus, i, m. [vox hibr. from funda and βάλλω], a hurling or slinging machine (late Lat.), Vulg. 1 Macc. 6, 51; Ambros. Ep. 37, 40; cf. Isid. Orig. 18, 10, 2: Fundibali λιθοβόλοι, Gloss. Lat. Gr.
fundĭbŭlārius, ii, m., a slinger (for the class. funditor), Vulg. 4 Reg. 3, 25; Judith, 6, 8: σφενδονῐται, Gloss. Lat. Gr.
‡ fundĭbŭlum χώνη, a funnel, Gloss. Philox. [1. fundo].
fundĭto, āre, v. freq. a. [1. fundo] (anteand post-class.).
- I. To hurl or sling at: globos volantes jussi funditarier, Plaut. Poen. 2, 36: spicula, Amm. 24, 4, 16.
- II. Trop.: tantilla tanta verba funditat, pours forth, Plaut. Poen. 1, 2, 61: istaec verba, id. Am. 4, 2, 12.
Absol.: ne illa ecastor faenerato funditat, Plaut. As. 5, 2, 52.
fundĭtor, ōris, m. [funda], one who fights with a sling, a slinger, σφενδονίτης, a sort of light-armed soldier (cf.: jaculator, sagittarius), Caes. B. G. 2, 7, 1; 2, 10, 1; 2, 19, 4; 2, 24, 4 et saep.; Sall. J. 46, 7; 49, 6 al.
fundĭtus, adv. [fundus], from the very bottom, from the foundation (syn.: a fundamento, ab radicibus, radicitus, penitus; freq. and class.).
- I. Lit.: monumentum P. Scipionis funditus delevit ac sustulit, Cic. Verr. 2, 4, 36, § 79; cf.: Carthaginem et Numantiam funditus sustulerunt, id. Off. 1, 11, 35; Vell. 1, 12, 5: destructum templum, Suet. Vesp. 9: perire, Hor. C. 1, 16, 20: evellere, by the roots, Phaedr. 2, 2, 10.
- B. Trop., utterly, entirely, totally, completely: belli magnos commovit funditus aestus, Lucr. 5, 1435: quae domus tam stabilis, quae tam firma civitas est, quae non odiis et discidiis funditus possit everti? Cic. Lael. 7, 23; cf.: praecepta, quae probas, funditus evertunt amicitias, id. Fin. 2, 25, 80: amicitias funditus tollere e vita, id. Lael. 13, 48; id. N. D. 1, 42, 118; 1, 41, 115: tollere veritatem et fidem, id. Or. 62, 209: eicere, id. Tusc. 1, 18, 42; 5, 33, 93: abolitae leges et versae funditus, Tac. A. 3, 36: perdidisti me sodalem funditus, Plaut. Bacch. 3, 6, 31; id. Most. 3, 1, 154; cf.: Lacedaemonios funditus vicit, Cic. Inv. 1, 33, 55; Verg. A. 11, 413; Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 132 Vahl.): ne res redeant ad nilum funditus omnes, Lucr. 1, 673: curare nomen, Enn. ap. Charis. p. 239 P. (Ann. v. 163 Vahl.): perspicere omnes res gestas, Lucr. 1, 478: earum rerum funditus esse expertem, Cic. de Or. 3, 50, 195: ne spondeus quidem funditus est repudiandus, id. Or. 64, 216: funditus aliquid pessum dare, Plaut. Trin. 1, 2, 128.
- II. Transf., at the bottom, below (only ante- and post-class., and very rare): subsedit funditus, ut faex, Lucr. 5, 497; Spart. Hadr. 12 fin.
1. fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a. [root FUD; Gr. ΧΥ, χεϝ-, in χέω, χεύσω; Lat. futis, futtilis, ec-futio, re-futo, etc., Curt. Gr. Etym. p. 204 sq.], to pour, pour out, shed.
- I. Lit., of fluids.
- 1. In gen.: (natura terram) sucum venis cogebat fundere apertis Consimilem lactis, etc., Lucr. 5, 812: sanguinem e patera, Cic. Div. 1, 23, 46: novum liquorem (i. e. vinum) de patera, Hor. C. 1, 31, 3: vina paterā in aras, Ov. M. 9, 160; cf.: vinum inter cornua, id. ib. 7, 594: vinum super aequora, id. ib. 11, 247: duo rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi, Verg. A. 5, 78: laticem urnis, Ov. M. 3, 172: lacrimas, Verg. A. 3, 348: cf. Ov. M. 5, 540: fundit Anigros aquas, pours out, id. ib. 15, 282: parumne fusum est Latini sanguinis? shed, spilt, Hor. Epod. 7, 4: sanguine ob rem publicam fuso, Sall. H. Fr. 2, 96, 2 Dietsch: sanguinem de regno (i. e. propter regnum), Curt. 10, 5.
Mid.: memorandum, in septem lacus eum (Strymonem) fundi, discharges itself, Plin. 4, 10, 17, § 38: ingentibus procellis fusus imber, pouring, Liv. 6, 8, 7; 6, 32, 6; cf.: sanguis in corporibus fusus, Cic. de Or. 2, 77, 310.
- 2. In partic.
- a. Of metals, to make by melting, to melt, cast, found: exolevit fundendi aeris pretiosi ratio, Plin. 34, 2, 3, § 5; cf. id. 34, 7, 18, § 46: caldarium (aes) funditur tantum, malleis fragile, id. 34, 8, 20, § 94: aere fuso, id. 34, 11, 24, § 107: vitrum, id. 34, 14, 42, § 148: glandes, Auct. B. Afr. 20, 3: Theodorus ipse se ex aere fudit, Plin. 34, 8, 19, § 83: ne statuam quidem inchoari, cum ejus membra fundentur, Quint. 2, 1, 12: fusis omnibus membris (statuae), id. 7 praef. § 2: olim quaerere amabam, Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset, Hor. S. 2, 3, 22.
- * b. In medic. lang.: aliquem, to cause one to have fluid stools, to relax the bowels (opp. comprimere): si compresserit aliquem morbus aut fuderit, Cels. praef. med.; cf. under P. a.
- B. Transf.
- 1. To wet, moisten, bathe with a liquid (poet. and very rare): (ossa) niveo fundere lacte, Tib. 3, 2, 20: multo tempora funde mero, id. 1, 7, 50.
- 2. Of things non-fluid.
- a. In gen., to pour forth in abundance, to scatter, cast, hurl; to spread, extend, diffuse: desectam cum stramento segetem corbibus fudere in Tiberim, Liv. 2, 5, 3: picem reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant, Caes. B. G. 7, 24, 4: tela, Val. Fl. 3, 243: sagittam, Sil. 7, 647: (solis) radios per opaca domorum, Lucr. 2, 115: quas (maculas) incuria fudit, has scattered, Hor. A. P. 352: fundunt se carcere laeti Thraces equi, pour themselves forth, rush out, Val. Fl. 1, 611: se cuncta manus ratibus, id. 2, 662: littera fundens se in charta, Plin. 13, 12, 25, § 81: luna se fundebat per fenestras, Verg. A. 3, 152.
Mid.: ne (vitis) in omnes partes nimia fundatur, spread out, Cic. de Sen. 15, 52: homines fusi per agros ac dispersi, Cic. Sest. 42, 91.
- b. In partic.
- (α) With the accessory notion of production, to bring forth, bear or produce (in abundance): crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt, Lucr. 1, 351; cf.: terra feta frugibus et vario leguminum genere, quae cum maxima largitate fundit, Cic. N. D. 2, 62, 156: flores aut fruges aut bacas, id. Tusc. 5, 13, 37: frugem, id. de Sen. 15, 51: plus materiae (vites), Plin. 17, 22, 35, § 192: cum centesimo Leontini campi fundunt, id. 18, 10, 21, § 95: facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt, Cic. N. D. 2, 51, 129: (terra) animal prope certo tempore fudit Omne, Lucr. 5, 823; cf. ib. 917: fudit equum magno tellus percussa tridenti, Verg. G. 1, 13: Africa asinorum silvestrium multitudinem fundit, Plin. 8, 30, 46, § 108: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Pis. init.; Verg. A. 8, 139, v. Forbig. ad h. l.
- (β) With the secondary notion of depth or downward direction, to throw or cast to the ground, to prostrate: (victi hostes) et de jugis, quae ceperant, funduntur, Liv. 9, 43, 20: nec prius absistit, quam septem ingentia victor Corpora (cervorum) fundat humi, Verg. A. 1, 193; cf. Ov. M. 13, 85; Sil. 4, 533: aliquem arcu, Val. Fl. 1, 446.
In middle force: fundi in alga, to lie down, Val. Fl. 1, 252.
Esp. freq. milit. t. t., overthrow, overcome, rout, vanquish an enemy: hostes nefarios prostravit, fudit, occidit, Cic. Phil. 14, 10, 27; cf.: exercitus caesus fususque, id. ib. 14, 1, 1: aliquos caedere, fundere atque fugare, Sall. J. 58, 3: Gaetulos, id. ib. 88, 3: classes fusae fugataeque, id. ib. 79, 4; cf.: si vi fudisset cecidissetque hostes, Liv. 35, 1, 8: hostes de jugis, id. 9, 43, 20: Gallos de delubris vestris, id. 6, 16, 2: eas omnes copias a se uno proelio fusas ac superatas esse, Caes. B. G. 1, 44, 8; cf.: Massilienses crebris eruptionibus fusi, id. B. C. 2, 22, 1: Latini ad Veserim fusi et fugati, Cic. Off. 3, 31, 112; Liv. 2, 6 fin.: quatuor exercitus Carthaginiensium fudi, fugavi, Hispania expuli, id. 28, 28, 9; cf. Drak. on 38, 53, 2; less freq. in a reversed order: alios arma sumentes fugant funduntque, Sall. J. 21, 2; Vell. 2, 46 fin.: omnibus hostium copiis fusis armisque exutis, Caes. B. G. 3, 6, 3: magnas copias hostium fudit, Cic. Mur. 9, 20: Sabinos equitatu fudit, id. Rep. 2, 20: Armeniorum copias, id. Arch. 9, 21: maximas copias parva manu, Sall. C. 7, 7.
- II. Trop.
- A. Ingen., to pour out or forth, to spread out, extend, display: imago de corpore fusa, Lucr. 4, 53: animam moribundo corpore fudit, id. 3, 1033; cf. id. 3, 700: concidit ac multo vitam cum sanguine fudit, Verg. A. 2, 532: circuli (appellantur), quod mixta farina et caseo et aqua circuitum aequabiliter fundebant, poured out, spread out, Varr. L. L. 5, § 106: quem secutus Cicero hanc famam latius fudit, Quint. 11, 2, 14; cf. id. 10, 5, 11: cum vero causa ea inciderit, in qua vis eloquentiae possit expromi: tum se latius fundet orator, will display himself, Cic. Or. 36, 125: superstitio, fusa per gentes, id. Div. 2, 72 init.; cf. Quint. 11, 3, 84: neque se tanta in eo (Cicerone) fudisset ubertas, id. 12, 2, 23: fundet opes, Latiumque beabit divite lingua, riches of expression, Hor. Ep. 2, 2, 121.
Mid.: quamquam negant, nec virtutes nec vitia crescere: tamen utrumque eorum fundi quodammodo et quasi dilatari putant, to be diffused, Cic. Fin. 3, 15, 48; cf.: modo virtus latius funditur, Sen. Ep. 74, 27; and: semper ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur, id. 5, 30, 92: saepe in amplificanda re funditur numerose et volubiliter oratio, id. Or. 62, 210.
- B. In partic., of speech, to pour forth, utter: per quam (arteriam) vox principium a mente ducens percipitur et funditur, Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.: e quibus elici vocem et fundi videmus, id. Tusc. 2, 24, 56: inanes sonos, id. ib. 5, 26, 73 (for which: inani voce sonare, id. Fin. 2, 15, 48): sonum, id. Ac. 2, 23, 74: verba poëtarum more (opp. ratione et arte distinguere), id. Fin. 4, 4, 10: versus hexametros aliosque variis modis atque numeris ex tempore, id. de Or. 3, 50, 194; cf.: grave plenumque carmen, id. Tusc. 1, 26, 64: tam bonos septenarios ad tibiam, id. ib. 1, 44, 107: physicorum oracula, id. N. D. 1, 26, 66: has ore loquelas, Verg. A. 5, 842: preces pectore ab imo, id. ib. 6, 55; so, preces, id. ib. 5, 234; Hor. Epod. 17, 53: mera mendacia, Plaut. Ps. 4, 1, 33: jam tu verba fundis hic, sapientia? you waste, Ter. Ad. 5, 2, 7: opprobria rustica, Hor. Ep. 2, 1, 146: iras inanes, Val. Fl. 3, 697: vehemens et liquidus puroque simillimus amni Fundet opes, Hor. Ep. 2, 2, 121: preces, App. M. 11, p. 258, 4; Tac. A. 14, 30; Aug. in Psa. 25, 10 al.
Hence, fūsus, a, um, P. a., spread out, extended, broad, large, copious, diffuse.
- A. Lit.: (aër) tum fusus et extenuatus sublime fertur, tum autem concretus in nubes cogitur, Cic. N. D. 2, 39, 101: fusior alvus, i. e. more relaxed (opp. astrictior), Cels. 1, 3 med.: toga (opp. restricta), wide, full, Suet. Aug. 73: Gallorum fusa et candida corpora, full, plump, Liv. 38, 21, 9: campi in omnem partem, extended, Verg. A. 6, 440; cf.: non fusior ulli Terra fuit domino, a broader, larger kingdom, Luc. 4, 670.
- B. Trop., copious, diffuse; flowing, free: genus sermonis non liquidum, non fusum ac profluens, Cic. de Or. 2, 38, 159; cf.: constricta an latius fusa narratio, Quint. 2, 13, 5: materia abundantior atque ultra quam oporteat fusa, id. 2, 4, 7: ut illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam late fusum sit, appareat, Cic. Off. 1, 28, 98; cf. Quint. 11, 1, 5: (vox) in egressionibus fusa et securae claritatis (opp. contracta), unrestrained, free, id. 11, 3, 64: periodus, id. 9, 4, 128: fusiores liberioresque numeri, id. 130: lingua Graeca prolixior fusiorque quam nostra, Gell. 2, 26, 7: in locis ac descriptionibus fusi ac fluentes, Quint. 9, 4, 138: plenior Aeschines et magis fusus, id. 10, 1, 77: dulcis et candidus et fusus Herodotus (opp. densus et brevis et semper instans sibi Thucydides), id. 10, 1, 73.
Sup. seems not to occur.
Adv.: fūse.
- * 1. (Acc. to A.) Spread out, extended: (manus) fusius paulo in diversum resolvitur, Quint. 11, 3, 97.
- 2. (Acc. to B.) Copiously, at length, diffusely: quae fuse olim disputabantur ac libere, ea nunc articulatim distincteque dicuntur, Cic. Leg. 1, 13, 36: multa dicere fuse lateque, id. Tusc. 4, 26, 57: fuse lateque dicendi facultas, id. Or. 32, 113: fuse et copiose augere et ornate aliquid (opp. brevia et acuta), id. Fin. 3, 7, 26.
Comp.: haec cum uberius disputantur et fusius (opp. brevius angustiusque concluduntur), Cic. N. D. 2, 7, 20: fusius et ornatius rem exponere, Quint. 4, 2, 128.
Sup. seems not to occur.
2. fundo, āvi, ātum, 1, v. a. [fundus], to lay the bottom, keel, foundation of a thing, to found (syn.: condo, exstruo, etc.).
- I. Lit. (perh. only poet.): haec carina satis probe fundata et bene statuta est, i. e. is laid, Plaut. Mil. 3, 3, 44 (v. Ritschl ad h. l.); dum mea puppis erat validā fundata carinā, Ov. P. 4, 3, 5; id. H. 16, 111: Erycino in vertice sedes fundatur Veneri Idaliae, is founded, Verg. A. 5, 759: sedes saxo vetusto. id. ib. 8, 478: arces, id. ib. 4, 260.
- B. Transf., in gen., to fasten, secure, make firm: dente tenaci Ancora fundabat naves, Verg. A. 6, 4: (genus humanum) Et majoribus et solidis magis ossibus intus Fundatum, Lucr. 5, 928; 4, 828.
- II. Trop., to found, establish, fix, confirm (class., esp. in part. perf.; cf.: firmo, stabilio): illud vero maxime nostrum fundavit imperium et populi Romani nomen auxit, quod, etc., Cic. Balb. 13, 31; cf.: quantis laboribus fundatum imperium, id. Cat. 4, 9, 19: qui (rei publicae status) bonorum omnium conjunctione et auctoritate consulatus mei fixus et fundatus videbatur, id. Att. 1, 16, 6: accurate non modo fundata verum etiam exstructa disciplina, id. Fin. 4, 1, 1; cf.: fundati a doctore, thoroughly instructed, Lact. 6, 21, 4: res publica praeclare fundata, Cic. Par. 1, 2, 10; cf.: qui legibus urbem Fundavit, Verg. A. 6, 810: in eorum agro sedes fundare Bastarnis, Liv. 40, 57, 5: libertatem, salutem, securitatem, Plin. Pan. 8, 1: jus civile, Dig. 1, 2, 2, § 39: vacuos Penates prole, Stat. S. 4, 7, 30; cf.: thalamos Tritonide nympha, i. e. to marry, Sil. 2, 65: partis et fundatis amicitiis, Q. Cic. Petit. Cons. 7, 25: fundatae atque optime constitutae opes, Cic. Rab. Post. 1, 1; cf.: nitidis fundata pecunia villis, well laid out, Hor. Ep. 1, 15, 46: nihil veritate fundatum, Cic. Fl. 11, 26; cf. Lucr. 5, 161.
Hence, fundātus, a, um, P. a., firm, fixed, grounded, durable (very rare).
- A. Lit.: quo fundatior erit ex arenato directura, etc., Vitr. 7, 3 med.: si permanetis in fide fundati, Vulg. Col. 1, 23.
- B. Trop.: deflevi subitas fundatissimae familiae ruinas, Auct. Or. pro Domo, 36, 96.
‡ fundŭla, ae, f., a street without an outlet, a cul de sac: a fundo, quod exitum non habent ac pervium non est, Varr. L. L. 5, § 145.
fundŭlus, i, m. dim. [fundus].
- * I. A kind of sausage: FUNDULUM a fundo, quod non ut reliquae partes, sed ex una parte sola apertum, Varr. L. L. 5, § 111.
- * II. In mechanics, a kind of sucker or piston: ambulatiles, Vitr. 10, 13.
fundus, i, m. [Sanscr. budh-nas, ground; Gr. πυθμήν, πύνδαξ; O. H. Germ. Bodam; Germ. Boden; v. fodio], the bottom of any thing (class.).
- I. Lit.
- A. In gen.: armarii fundum exsecuit, the bottom of the chest, Cic. Clu. 64, 179: ollae, Plin. 15, 17, 18, § 60: scyphi, Dig. 41, 1, 26: (Aetna) fundo exaestuat imo, from the lowest bottom, Verg. A. 3, 577; cf.: imo Nereus ciet aequora fundo, id. ib. 2, 419: amnis fundo carens, Plin. 3, 16, 20, § 122: maris, Vulg. Judith, 5, 12: calicis, id. Isa. 51, 17.
Prov.: largitio fundum non habet, there is no end of giving, Cic. Off. 2, 15, 55.
- * 2. Transf. (pars pro toto), a cup: hi duo longaevo censentur Nestore fundi, Mart. 8, 6, 9.
- B. In partic., a piece of land, a farm, estate (syn.: praedium, villa): fundi appellatione omne aedificium et omnis ager continetur; sed in usu urbana aedificia aedes, rustica villae dicuntur; locus vero sine aedificio in urbe area, rure autem ager appellatur: idemque ager cum aedificio fundus dicitur, Dig. 50, 16, 211; Cic. Agr. 3, 2 fin.: cum inprobata sit eorum sententia qui putaverint furtivum fundum fieri posse, Gai. Inst. 2, 51; cf.: non hominum tantum neque rerum moventium … sed fundi quoque et aedium fieri furtum, Masur. Sab. ap. Gell. 11, 18, 13: cui nostrum non licet fundos nostros obire? Cic. de Or. 1, 58, 249: nunquam tam mane egredior, quin te in fundo conspicer fodere, Ter. Heaut. 1, 1, 16; Crass. ap. Cic. de Or. 2, 55, 224; Cic. Caecin. 36, 104; id. Verr. 2, 3, 50, § 119; id. Fam. 13, 69, 2; Quint. 4, 2, 131: dulcia poma feret cultus tibi fundus, Hor. S. 2, 5, 13 et saep.: euge, fundi et aedes, per tempus subvenistis mihi, Plaut. Truc. 1, 2, 84; cf.: si quidem habes fundum atque aedis, id. ib. 1, 2, 75: nostri fundi calamitas, Ter. Eun. 1, 1, 34: quasi non fundis exornatae multae incedant per vias, i. e. with the price of a farm, Plaut. Ep. 2, 2, 42: unumne fundum pulcherrimum populi Romani, disperire patiemini? Cic. Agr. 2, 29, 80: nunc is nobis fundus est, i. e. ex quo fructus capiamus, Plaut. Truc. 4, 2, 15 Spengel ad loc.
Prov.: fundum alienum arat, incultum familiarem deserit, Plaut. As. 5, 2, 24.
- II. Trop.
- A. In gen.: fluxas Phrygiae res vertere fundo, i. e. from its foundation, = funditus, Verg. A. 10, 88: cenae, the principal dish, Gell. 17, 8, 2.
- B. In partic., publicists’ t. t., qs. one who lays the foundation for the decision of a thing, one that approves a thing or ratifies it, the approver (syn. auctor): fundus dicitur populus esse rei, quam alienat, hoc est auctor, Paul. ex Fest. p. 89 Müll.: non ut hujus sententiae legisque fundus fierem, Gell. 19, 8, 12: negat ex foederato populo quemquam potuisse, nisi is populus fundus factus esset, in hanc civitatem venire, etc., Cic. Balb. 8, 19 (where Cicero gives to this legal principle another meaning); cf.: quid enim potuit dici imperitius quam foederatos populos fieri fundos oportere? id. ib. 8, 20; 11, 27; 18, 42: municipes sunt cives Romani ex municipiis, legibus suis et suo jure utentes … neque ulla populi Romani lege astricti, nisi populus eorum fundus factus est, Gell. 16, 13, 6.
- 2. Transf. (ante- and post-class., and rare): ut, quae cum ejus filio egi, ei rei fundus pater sit potior, may officially confirm, Plaut. Trin. 5, 1, 7; cf. Gell. 19, 8, 12; and Paul. ex Fest. p. 89 Müll. supra.
fūnē̆bris, e, adj. [funus], of or belonging to a funeral, funeral-, funereal (syn.: funerĕus, feralis; funestus, fatalis).
- I. Lit. (class.): epulum, Cic. Vatin. 12, 30: vestimentum, id. Leg. 2, 23, 59: lectus, Petr. 114: cupressi, Hor. Epod. 5, 18: pompa, Tac. H. 3, 67: contio, Cic. de Or. 2, 84, 341; Quint. 11, 3, 153; cf. laudationes, id. ib.; 3, 7, 2: carmen, id. 8, 2, 8.
- B. Subst.: fūnē̆bria, ium, n., funeral rites, Cic. Leg. 2, 24, 50; Plin. 7, 52, 53, § 177.
- II. Transf., deadly, mortal, fatal, cruel (poet. and in post-Aug. prose): sacra, i. e. human offerings, Ov. Tr. 4, 4, 85: bellum, Hor. Ep. 1, 19, 49: vulva, Plin. 11, 37, 84, § 209: malum populis (elephantiasis), id. 26, 1, 5, § 8: difficiles, funebria ligna, tabellae, Ov. Am. 1, 12, 7.
fūnĕrārĭus, a, um, adj. [funus], of or relating to a funeral (post-class.).
- I. Adj.: actio, on account of the expenses of a funeral, Dig. 11, 7, 14, § 6; ib. 21 al.
- II. Subst.: fūnĕrārĭus, ii, m., one who took charge of funerals, an undertaker, Firm. 3, 6 med.
fūnĕrātīcĭus or -tĭus, a, um, adj. [funus],
- I. of or relating to a funeral (post-class.): actio, Dig. 11, 7, 30 (al. funeraria, v. funerarius).
- II. Subst.: FVNERATICIVM, ii, n., the money spent on a funeral, burial expenses, Inscr. Orell. 2417; 4107; 4420.
fūnĕrātĭo, ōnis, f. [funero], a burial, funeral (late Lat.): Indi funerationes negligunt, Mart. Cap. 6, § 696.
‡ fūnĕrātor κηδευτὴς νεκροῦ, Gloss. Philox.
fūnĕrēpus, i, v. funirepus.
fūnĕrĕus, a, um, adj. [funus], of or belonging to a funeral, funeral- (poet. for the class. funebris, q. v.).
- I. Lit.: faces, funeral-torches, Verg. A. 11, 143: fronde coronat pyram, id. ib. 4, 506.
- II. Transf., deadly, destructive, fatal: torris, Ov. M. 8, 511: dextra (Discordiae), Val. Fl. 7, 468: bubo, i. e. ill-boding, dismal, Ov. M. 10, 453: os bubonis, id. ib. 226.
fūnĕro, āvi, ātum
(
- I. dep. form funeratus est, Capitol. Pert. 14), 1, v. a. [funus], to bury with funeral rites, to inter (perh. not ante-Aug.; syn.: sepelio, humo, effero): qui funerari se jussit sestertiis undecim milibus, Plin. 33, 10, 47, § 135; Suet. Claud. 45; id. Tib. 51; id. Calig. 15; id. Ner. 50; id. Oth. 11; id. Dom. 17; Dig. 11, 7, 14; Sen. ad Helv. 2, 5; 12, 5; Val. Max. 1, 6, 6; 4, 4, 2; 4, 6, 3 al.: (apes) defunctas progerunt funerantiumque more comitantur exsequias, Plin. 11, 18, 20, § 63: qui funerari sepelirive aliquem prohibuerit, Paul. Sent. 5, 26, 3.
- II. Transf. (consequens pro antecedente), fūnĕrātus, a, um, killed, destroyed: prope funeratus Arboris ictu, Hor. C. 3, 8, 7: funerata est pars illa corporis, qua quondam Achilles eram, Petr. 129, 1.
fūnĕror, āri, v. funero init.
fūnesto, āvi, ātum, 1, v. a. [funestus], to pollute or disgrace with murder.
- I. Lit. (class.; syn. foedo): aras ac templa humanis hostiis, Cic. Font. 10, 21: aram sociorum, id. Mil. 33, 90: contionem contagione carnificis, id. Rab. Perd. 4, 11.
- II. Transf., in gen., to pollute, dishonor (post-Aug.): emptor veneni Frangenda miseram funestat imagine gentem, Juv. 8, 18: sese nuptiis incestis, Cod. Th. 3, 12, 3: corpus in civitatem inferri non licet, ne funestentur sacra civitatis, Paul. Sent. 1, 21, 2.
fūnestus, a, um, adj. [funus].
- I. Act., causing death, destruction, or calamity; causing grief; deadly, fatal, destructive, calamitous, mournful, dismal (class.; syn.: nefarius, perniciosus; fatalis, fatifer): ad ejus (C. Verris) funestam securem servati, Cic. Verr. 2, 5, 47, § 123; cf.: deorum templis atque delubris funestos ac nefarios ignes inferre, id. Cat. 3, 9, 22: arma, Ov. F. 1, 521: venenum, id. M. 3, 49: morsus, id. ib. 11, 373: munus, id. ib. 2, 88: taxus, id. ib. 4, 432; cf. taeda, Verg. A. 7, 322: scelus, Phaedr. 3, 10, 50.
Comp.: funestior dies Alliensis pugnae, quam urbis captae, Cic. Att. 9, 5, 2.
Sup.: Caligula sceleratissimus ac funestissimus, Eutr. 7, 12.
- (β) With dat.: aquilam argenteam, quam tibi perniciosam et funestam futuram confido, Cic. Cat. 1, 9, 24: o diem illum funestum senatui bonisque omnibus! id. Sest. 12, 27; cf.: nox nobis, id. Fl. 41, 103: victoria orbi terrarum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 3.
- II. Neutr., filled with misfortune or grief, fatal, mournful, sad (class.; syn.: infaustus, infelix, etc.): agros funestos reddere, Lucr. 6, 1139: capilli, Ov. F. 6, 493: utque manus funestas arceat aris, i. e. polluted with blood, id. M. 11, 584: familia, in mourning, Cic. Leg. 2, 22, 55; Liv. 2, 8, 8; 2, 47, 10: adeo ut annales velut funesti nihil praeter nomina consulum suggerant, as if they were lists of the dead, id. 4, 20, 9; cf. epistolae, announcing misfortune or sad tidings, Vell. 2, 117, 1: funestior advolat alter Nuntius, Claud. in Eutr. 2, 474; cf.: nocturna volucris funesta querela, Prop. 2, 20 (3, 13), 5; hence also: omen, id. 2, 28, 38 (3, 25, 4 M.): littera, denoting death, mourning, Ov. M. 10, 216: manus, mourning (of a dowager), id. ib. 11, 585: funestum est a forti atque honesto viro jugulari, funestius ab eo, cujus vox, etc., Cic. Quint. 31, 95.
fūnētum, i, n. [funis], a vine trained so as to form an arbor, Plin. 17, 22, 35, § 174.
‡ fungĭdus σομφός (spongy), Gloss. Philox.
fungĭnus, a, um, adj. [fungus], of a mushroom; comic.: pol hic quidem fungino genere est, Plaut. Trin. 4, 2, 9.
fungor, functus, fungi, v. dep. [kindred to Sanscr. bhuj-, frui], to busy one’s self with or be engaged in something; to perform, execute, administer, discharge, observe, do (syn.: administro, defungor); constr. with abl., rarely with acc. or absol.
- I. In gen.
- (α) With abl.: valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis, Cic. Lael. 6, 22; cf.: populari munere, id. Rep. 3, 35: virtutis perfectae perfecto munere, id. Tusc. 1, 45, 109; so, munere, id. Rep. 1, 7; 5, 2; id. Off. 2, 16, 57; 2, 20, 70; id. Brut. 16, 63; id. Leg. 1, 3, 10; Caes. B. G. 7, 25, 3; Hor. Ep. 1, 9, 5 al.; cf.: magnificentissimā aedilitate, Cic. Off. 2, 16, 57: consulatu, Suet. Caes. 23; id. Galb. 3: praeturā, id. Tib. 4; id. Claud. 24; 38; id. Gram. 7: quaesturā, id. Aug. 36: magisterio, id. Dom. 4: potius barbarorum quam illius more, to observe, Nep. Con. 3, 4: funguntur officio, perform, Cic. Cael. 9, 21: officio rhetoris, Quint. 2, 1, 6; Suet. Claud. 29; cf. Hor. S. 2, 6, 109: cum suam vicem functus officio sit, had filled his own place as husband, Liv. 1, 9, 15: legationibus, Quint. 3, 2, 4: militiā, Suet. Gram. 9: oppugnationibus et acie feliciter, Vell. 2, 95, 2: sacris, Hor. A. P. 224: laboribus, id. C. 2, 18, 38; cf. periculis, Just. 7, 4: dapibus, to have done with the food, Ov. F. 2, 791: caede, to murder, id. H. 14, 19: morte, to die, id. M. 11, 583; Vell. 2, 49, 1; for which also: fato, Ov. M. 11, 559; Quint. 3, 7, 10; Suet. Calig. 6; Val. Max. 1, 8, 5 ext.: vitā, Gell. 20, 2, 3; Lact. 2, 1, 1; Dig. 48, 5, 11 fin.; 49, 17, 14: voto, to pay a vow, Just. 9, 2: fungar vice cotis, to serve instead of, Hor. A. P. 304: indicis partibus, Plin. Ep. 3, 5, 2: ter aevo functus senex (Nestor), who had lived through, enjoyed, Hor. C. 2, 9, 13; cf.: functo longissima statione mortali, Vell. 2, 131, 2: virtute functi duces, who have shown, exhibited, Hor. C. 4, 15, 29; cf.: omni virtute functa (femina), Quint. 6 praef. § 5.
Of things: possunt aliquando oculi non fungi suo munere, Cic. Div. 1, 32, 71: aliquae (vocales) officio consonantium fungantur, Quint. 1, 4, 10: levissima quaeque (quaestio) primo loco fungitur, id. 3, 6, 8 Spald. N. cr.: res eadem perorationis vice fungitur, id. 4, 3, 11; cf. id. 4, 1, 75.
- (β) With acc. (so always in Plaut. and Ter. except officiis, Ter. Ad. 4, 3, 12; but in class. prose only once in Nep.; v. infra): ingentia munera fungi, Lucil. ap. Non. 497, 12: munus, id. ib. 10; Plaut. Men. 1, 4, 5; id. Trin. prol. 1; 2, 2, 73: militare munus fungens, Nep. Dat. 1, 2 al.: officium, Pac. ap. Non. 497, 16 (Trag. Rel. v. 129 Rib.); Titin. ib. 6 (Com. Rel. v 48 ib.); Turp. ib. 13; Ter. Heaut. 1, 1, 14; 3, 3, 19; id. Ad. 3, 4, 18; id. Phorm. 2, 1, 51: sine me alliatum fungi fortunas meas, Plaut. Most. 1, 1, 45: Mago diem fungitur relictis duobus filiis, i. e. dies, Just. 19, 1, 1: mala multa animus contagibu’ fungitur ejus, i. e. suffers, Lucr. 3, 734.
- (γ) In gerundive, as v.a.: muneris fungendi gratia, Cic. Rep. 1, 17; cf. Hirt. B. G. 8, 12, 3; Cic. Att. 1, 1, 2: ad suum munus fungendum, id. Tusc. 3, 7, 15: per speciem alienae fungendae vicis, Liv. 1, 41, 6: spes facta militiae fungendae potioribus ducibus, id. 24, 21, 3.
- (δ) Absol. (very rare): at facere et fungi sine corpore nulla potest res, i. e. to suffer, Lucr. 1, 443 sq.; so 3, 168: pro fultura et substructione fungentur fundamenta, will serve, Col. 1, 5, 9: nec livida tabes Invidiae functis quamquam et jam lumine cassis Defuit, i. e. to the dead, = defunctis, Stat. Th. 2, 15; cf.: omnia functa Aut moritura vides, id. S. 2, 1, 209; id. Th. 4, 483; 511; Albin. 1,393; Aus. Ep.33.
- II. In partic., to perform, discharge, contribute, pay any thing due from one: hoc vobis est statuendum, quid aratorem ipsum arationis nomine muneris in re publica fungi ac sustinere velitis, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199: per omnes annos atque omnia bella duplici numero se militum equitumque fungi, Vell. 2, 15, 3: cum eo sumptu res publica fungatur, Tac. A. 14, 21: qui fenus exercent, omnibus patrimonii intributionibus fungi debent, etsi possessionem non habeant, Dig. 50, 1, 22 fin.
Note: In pass. signif. (post-class. and very rare): pretia rerum non ex affectione, nec utilitate singulorum, sed communiter fungi, are not taken, Dig. 9, 2, 33: dos, quae semel functa est, amplius fungi non potest, Ulp. Fragm. 6, 11.
fungōsus, a, um, adj. [fungus], full of holes, spongy, fungous: medulla, Col. 4, 29, 6: raphanus, Plin. 19, 5, 26, § 83: caro, id. 16, 6, 8, § 25: lingua, id. 23, 1, 24, § 49.
Comp.: harundo, Plin. 16, 36, 64, § 137.
Sup. and adv. do not occur.
fungŭlus, i, m. dim. [fungus], a small mushroom, Apic. 5, 2, § 190; 3, 20, § 107.
fungus, i, m. [for sfungus, kindred to σφόγγος, σπόγγος, the initial s suppressed as in fallo, fides, nurus, etc.; cf. funis, and v. the letter S.], a mushroom, moril, fungus.
- I. Lit.: satis esse nobis non magis hoc potis est quam imber fungo, Plaut. Stich. 5, 5, 33; Plin. 22, 23, 47, § 96; Hor. S. 2, 4, 20.
- II. Transf.
- A. A soft-pated fellow, a dolt: stulti, stolidi, fatui, fungi, bardi, blenni, buccones, Plaut. Bacch. 5, 1, 2; so id. ib. 2, 3, 49; 4, 7, 23.
- B. A fungous excrescence on the human body, Tert. Spect. 23; cf.: fungo simile ulcus, Cels. 6, 18, 11.
On the olive-tree, Plin. 17, 24, 37, § 223.
- C. A collection of lamp-black on the wick of a candle or lamp, a candle-snuff, Verg. G. 1, 392.
fūnĭcŭla, ae, f. dim. [funis], = funiculus, q. v. Charis. 100 P.
fūnĭcŭlus, i, m. dim. [funis], a slender rope, a cord, Cic. Inv. 2, 51, 154; Plin. 17, 21, 35, § 66; Gell. 5, 3, 3; Quint. 1, 6, 6; Vulg. Exod. 35, 18.
fūnĭrēpus (fūnĕrēp-), i, m. [funisrepo, that climbs on a rope], a rope-dancer, = funambulus, App. Flor. p. 342, 18 and 32.
fūnis, is, m. (fem., Lucr. 2, 1154; ap. Gell. 13, 20, 21, and Non. 205, 22; cf. Quint. 1, 6, 6) [perh. for fudnis, root in Sanscr. bandh-, bind; cf. Gr. πεῖσμα, rope; kindr. with σχοῖνος], a rope, sheet, line, cord (syn.: restis, rudens): funes dicti, quod antea in usum luminis circumdati cera, unde et funalia, Isid. Orig. 19, 4; Cato, R. R. 135, 4; Varr. R. R. 1, 22; Caes. B. G. 3, 13, 5; 3, 14, 6; 4, 29, 3 al.; Plin. 16, 1, 1, § 4; Verg. A. 2, 262; Ov. M. 8, 777 et saep.: patiatur necesse est illam per funes ingredientium tarditatem, i. e. of the rope-dancers, Quint. 2, 14, 16.
- 2. Prov.
- a. Funem ducere or sequi, to lead or follow the rope, i. e. to command or serve (the fig. being most probably that of an animal led by a rope): imperat aut servit collecta pecunia cuique, Tortum digna sequi potius quam ducere funem, Hor. Ep. 1, 10, 48.
- b. Funem reducere, to pull back the rope, i. e. to change one’s mind, Pers. 5, 118.
- c. Funem in diversa distendere, to dispute pro and con, Tert. Pudic. 2; adv. Marc. 4.
- d. Ut, quod aiunt Graeci, ex incomprehensibili parvitate arenae funise effici non possit (Gr. ἐξἄμμου σχοινίον πλέκειν), to make a rope of sand, i. e. to perform the impossible, Col. 10 praef. § 4 fin.
fūnus, ĕris, n. [Sanscr. dhū-mas, smoke; v. fumus], a funeral procession, funeral rites, burial, funeral, usually with reference to the burning of the body; cf.: funus est jam ardens cadaver; quod dum portatur, exsequias dicimus; crematum, reliquias; conditum jam, sepulcrum, Serv. ad Verg. A. 2, 539 (freq. and class.).
- I. Lit.: funus, quo amici conveniunt ad exsequias cohonestandas, Cic. Quint. 15, 50; cf.: mater exsequias illius funeris prosecuta, id. Clu. 71, 201: funus innumeris exsequiis celebratum, Plin. 10, 43, 60, § 122: mercedem funeris ac sepulturae constituere, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 134: maeror funeris, id. Lael. 3, 11: cui acerbissimum funus ducitur, id. Quint. 15, 50; cf.: funus triumphali portā ducendum, Suet. Aug. 100: facere filio, Cic. Clu. 9, 28: celebrare, Liv. 8, 10, 10: ornare, Cic. Rep. 6, 2; Suet. Aug. 100: paterno funeri omnia justa solvere, Cic. Rosc. Am. 8, 23: funeri operam dare, id. Att. 15, 1, B, 1: venire in funus, id. ib.: pro ea copia quae Athenis erat, funus ei (Marcello) satis amplum faciendum curavi, Serv. ap. Cic. Fam. 4, 12, 3: funus militare alicui facere, Liv. 3, 43, 7; cf.: prodire (alicui) in funus, Ter. And. 1, 1, 88; Varr. R. R. 1, 69, 2: funere efferri, Cic. de Or. 2, 55, 225; Suet. Ner. 9; 30; 33: praetereunte funere, id. Tib. 57: corpus crematum publico funere, id. ib. 75: nec te in tua funera mater Produxi (= funus tuum duxi), Verg. A. 9, 486: funus imagines Ducant triumphales tuum, i. e. be borne at the head of the procession, Hor. Epod. 8, 11: sub ipsum funus, id. C. 2, 18, 18: statim a funere, Suet. Caes. 85.
Comically: fecisti funus med absente prandio: Cur ausu’s facere, quoi ego adaeque heres eram? have buried, i. e. devoured it, Plaut. Men. 3, 2, 27.
In plur.: funera agitant, exsequia ititant, Naev. 3, 9: nemo me lacrumis decoret, nec funera fletu Faxit, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 15, 34, and de Sen. 20, 73 (Epigr. 3, p. 162 Vahl.); poetically imitated by Cicero: linquamus amicis Maerorem, ut celebrent funera cum gemitu, Cic. poët. Tusc. 1, 49, 117: cum senatus auctoritatem suam in virorum fortium funeribus ornamentisque ostenderit, id. Phil. 9, 7, 16: edictum, quod de funeribus habeant (aediles curules), id. ib. § 17: tristia, Hor. Ep. 2, 2, 74: tria si concurrant foro, id. S. 1, 6, 43: justa reddere alicui, Plin. 10, 2, 2, § 4; Sil. 2, 184.
- B. Transf.
- 1. A dead body, corpse, = cadaver (poet.): haeccine parva meum funus arena teget? Prop. 1, 17, 8: lacerum, Verg. A. 9, 491.
In plur., of a corpse, Val. Fl. 3, 298: mixta senum ac juvenum densentur funera, Hor. C. 1, 28, 19; of the manes of the departed: cum semel infernas intrarunt funera leges, Prop. 4 (5), 11, 3.
- 2. Death, esp. violent death, murder (mostly poet.): maturo propior … funeri, Hor. C. 3, 15, 4: vicinum funus ut aegros Exanimat, id. S. 1, 4, 126: exstinctum Nymphae crudeli funere Daphnin Flebant, Verg. E. 5, 20: (quos) Abstulit atra dies, et funere mersit acerbo, id. A. 6, 429: qui patrios foedasti funere vultus, with murder, id. ib. 2, 539.
Freq. in plur.: quae funera Turnus Ediderit, Verg. A. 9, 526; cf. id. ib. 10, 602; Hor. C. 1, 15, 10; 4, 14, 49; once in Cic., acc. to Nonius: ut vix hominum acerbis funeribus satietur, Cic. Fragm. ap. Non. 300, 26 (id. Rep. 2, 41 Mos.).
- II. Trop., destruction, ruin, fall (rare but class.): vir summā eloquentiā dixit graviter, casum illum meum funus esse rei publicae, sed funus justum et indictum, Cic. Prov. Cons. 19, 45: dum Capitolio Regina (Cleopatra) dementes ruinas Funus et imperio parabat, Hor. C. 1, 37, 8.
In plur.: sub lacrimosa Trojae Funera, Hor. C. 1, 8, 15: pro dira pudoris funera, Luc. 4, 231.
Also concr. of persons plotting destruction: Gabinium et Pisonem, duo rei publicae portenta ac paene funera, Cic. Prov. Cons. 1, 2.