Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

1. fī, interj., pah! foh! an expression of disgust at a bad smell: Fi, fi, fetet! Plaut. Cas. 3, 6, 7.

2. fī, imper., from fio, v. facio init.

1. fĭber, fibri[ī], m., = castor, late Lat. beber [whence Germ. Biber; Eng. beaver], a beaver, Pontici, Plin. 8, 30, 47, § 109; 32, 3, 13, § 28; Plaut. Fragm. ap. Paul. ex Fest. p. 90 Müll.; Sil. 15, 490; Varr. L. L. 5, § 79 Müll.

    1. 2.fiber, extremus, Varr. L. L. 5, § 79 Müll.

fibla, ae, v. fibula init.

fī̆bra, ae, f. [acc. to Doed. Syn. 3, p. 22, kindr. with filum (cf. the Eng. string in both senses)], a fibre, filament, in a plant, in a part of an animal’s body, etc. (cf. nervus).

  1. I. Lit.: viriditas herbescens, nixa fibris stirpium, sensim adolescit, Cic. de Sen. 15, 51: omnes radicum fibras evellere, id. Tusc. 3, 6, 13: recurvae radicis, Ov. M. 14, 633: alliorum, Verg. M. 88: tubera undique terra circumdata nullisque fibris nixa aut saltem capillamentis, Plin. 19, 2, 11, § 33; Col. 11, 2, 9; 11, 3, 21: pulmo in duas fibras ungulae bubulae modo dividitur. .jecur in quatuor fibras dividitur, i. e. parts, divisions, Cels. 4, 11: perlucentes numerare in pectore fibras, Ov. M. 6, 391: quid fissum in extis, quid fibra valeat, accipio, Cic. Div. 1, 10, 16; cf.: pericula praemonent, non fibris modo extisque, sed alia quadam significatione, Plin. 8, 28, 42, § 102: altera fibra (jecoris), id. 11, 37, 76, § 196; 32, 6, 21, § 60: fibrae cincinnorum madentes, Cic. Fragm. ap. Serv. Verg. G. 1, 120 et saep.
  2. II. Transf., entrails in gen. (poet. and in post-Aug. prose): tura focis, vinumque dedit fibrasque bidentis, Ov. F. 4, 935; cf.: caesorumque boum fibris de more crematis, id. M. 13, 637: Promethea, i. e. the liver devoured by the vulture, Val. Fl. 7, 355; cf. Verg. A. 6, 600: conscia deorum (as giving prognostics; v. above I.), Tib. 1, 8, 3; cf.: sibi commissos fibra locuta deos, Prop. 4 (5), 1, 104: fibraeque repente Conticuere, Sil. 1, 138: neque mihi cornea fibra est, i. e. I am not so callous, insensible, Pers. 1, 47.
      1. 2. Trop., like our word bowels, of the interior of the earth: persequimur omnes ejus (terrae) fibras, Plin. 33 praef. § 1.

* fī̆brātus, a, um, adj. [fibra], fibrous: allium, Auct. Priap. 52, 22.

Fībrēnus, i, m., a small river in Latium, near Arpinum, that flowed around a country seat of Cicero, still called Fibreno or Fiume della Posta, Cic. Leg. 2, 1, 1; 2, 3, 6; Sil. 8, 401.

fibrīnus, a, um, adj. [1. fiber; cf. bebrinus], of the beaver, beaver-: pelles, Plin. 32, 9, 36, § 110: vestis, Isid. 19, 22, 16; Plin. 32, 10, 42, § 124.

fībŭla (post-class. contr. fibla, Apic. 8, 7; Inscr. Orell. 2952; plur. heterocl.: fibula, ōrum, n., Spart. Hadr. 10, 5), ae, f. [contr. from figibula, from figo], that which serves to fasten two things together, a clasp, buckle, pin, latchet, brace.

  1. I. In gen.
    1. A. Lit.: ubi fibula vestem, Vitta coercuerat neglectos alba capillos, Ov. M. 2, 412; so on clothes (frequently set with gold and precious stones, and given as a mark of honor to deserving soldiers), Verg. A. 4, 139; 5, 313; 12, 274; Liv. 27, 19, 12; 39, 31, 18: fibula crinem Auro internectat, Verg. A. 7, 815: trabes binis utrimque fibulis ab extrema parte distinebantur, braces, * Caes. B. G. 4, 17, 6; Vitr. 1, 5: iligneae, ulmeae, etc., bands, fillets for making baskets, Cato, R. R. 31, 1.
    2. B. Transf.: P. Blessus Junium hominem nigrum, et macrum, et pandum, fibulam ferream dixit, Quint. 6, 3, 58.
      Trop.: sententia clavi aliquā vel fibulā terminanda est, connection, Fronto Laud. Fun. 1: laxare fibulam delictis voluntariis, bonds, fetters, Tert. Cor. Mil. 11.
  2. II. In partic.
    1. A. A surgical instrument for drawing together the lips of a wound, Gr. ἀγκτήρ, Cels. 5, 26, 23; 7, 4.
    2. B. A stitching-needle drawn through the prepuce, Cels. 7, 25, 3; Mart. 7, 82, 1; 11, 75, 8; Juv. 6, 73; 379; Sen. ap. Lact. 1, 16; Tert. Cor. Mil. 11; id. Pudic. 16.

* fībŭlātĭo, ōnis, f. [fibulo], a brace or bolt that fastens together, Vitr. 10, 3.

* fībŭlātōrĭus, a, um, adj. [fibula], provided with clasps or buckles: saga, Claud. Imp. ap. Treb. XXX. Tyrann. 10; cf. fibulo.

fībŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [fibula].

  1. * I. To bind or fasten together, Col. 1, 6, 13.
  2. * II. To fit with clasps or buckles: pallia fibulata, Valerian. Imp. ap. Vop. Prob. 4.

Ficāna, ae, f., a small town of Latium, near Rome, on the road to Ostia, Liv. 1, 33, 2; Plin. 3, 5, 9, § 68; Fest. s. v. ‡ PVILIA, p. 250, 33 Müll.

fīcārĭus, a, um, adj. [ficus],

  1. I. of or belonging to figs, fig-: crates, Cato, R. R. 48, 2: culices, Plin. 11, 35, 41, § 118: vasa, Paul. ex Fest. s. v. ‡ ORCA, p. 180 Müll.: Fauni (perh. so called on account of their rank luxuriance), Hier. Iesai. 5, 13, 21.
  2. II. Subst.: fīcārĭa, ae, f., a fig plantation, Pall. 4, 10, 28.
      1. 2. An island near Sardinia, Plin. 3, 7, 13, § 34.

fīcātum, i, n. (sc. jecur) [id.], the liver of an animal fattened on figs, i. q. συκωτόν, Ital. fégato, v. sycotum, Apic. 7, 3; Marc. Emp. 22 med.; cf. Juv. 5, 114; Hor. S. 2, 8, 88; Plin. 10, 22, 27, § 52 (dub.; Jan. fartilibus); Pers. 6, 71; Mart. 13, 58: ex jecore, hoc est ficato, sanguis proicitur, Cael. Aur. Signif. Diaet. Pass. 93.

fīcē̆dŭla (also written ficetula and ficecula; cf. Lachm. ad Lucr. p. 205), ae, f. [ficus], a small bird, the fig-pecker, becafico, Motacilla ficedula, Linn.; Varr. L. L. 5, § 76 Müll.; id. ap. Non. 48, 20; Lucil. ib. p. 274, 11; Plin. 10, 29, 44, § 86; Mart. 13, 49 in lemm.; 13, 5; Juv. 14, 9; Petr. 33; Gell. 15, 18, 2.

Fīcē̆dŭlenses, ium, m. [ficedula], sellers of small birds, a comic name of a sort of soldiers, along with Placentini and Turdetani: opus est Ficedulensibus, Plaut. Capt. 1, 2, 60.

Fīcĕlĭae, ārum, f., a place on the Quirinal hill, Mart. 6, 27, 2.

fīcētum, i, n. [ficus].

  1. I. A fig-plantation, Varr. R. R. 1, 41, 1.
  2. II. With allusion to ficus, II. B., the piles, Mart. 12, 33, 2.

* fīcĭtas, ātis, f. [ficus], abundance of figs, Nov. ap. Non. 109, 22.

* fīcĭtor, ōris, m. [ficus], a fig-planter, cultivator of figs, Nov. ap. Non. 109, 21.

ficolea, palus ficulneus, Paul. ex Fest. p. 93, 8 Müll.

Fīcŏlenses, ium, v. Ficulea, II. A.

fīcōsus, a, um, adj. [ficus, II. B.], full of, or suffering with, piles: uxor, maritus, Mart. 7, 71, 1 sq.
Sup.: ficosissimus, Auct. Priap. 42 (Bip. 41, 4): ficosissima, id. 51 (Bip. 50, 2)

fictē, adv., v. fingo, P. a. fin.

fictīcĭus (-tĭus), a, um, adj. [fictus, from fingo],

  1. I. artificial, counterfeit, not genuine, fictitious (post-Aug.): gemmae, Plin. 37, 13, 76, § 199 sq.: vinum, id. 14, 16, 18, § 98: oleum, id. 15, 7, 7, § 24.
  2. II. Feigned, pretended: actiones, Ulp. Regul. tit. 28, 12.
    Adv.: fictīcĭe, in pretence: justi (Hilar.), Anon. ap. Job, 1, 15.

fictĭlĭārĭus, ii, m. [fictilis], a potter, Inscr. Orell. 4189; cf. Ὀστρακοποιός, fictiliarius, Gloss. Gr. Lat.

fictĭlis, e, adj. [fictus, from fingo], made of clay, earthen, fictile.

  1. I. Adj.: si id in ceris fingeretur aut fictilibus figuris, Cic. N. D. 1, 26, 71: Summanus, id. Div. 1, 10, 16: vasa, id. Att. 6, 1, 13: pocula, Tib. 1, 1, 39: dolia, Plin. 35, 12, 46, § 158: olla rudis fictilis, Varr. ap. Non. p. 223.
    Jestingly applied to labelled wine-bottles: ibi tu videas litteratas fictiles epistolas, Pice signatas, Plaut. Poen. 4, 2, 14.
  2. II. Subst.: fic-tĭle, is, and more freq. in plur., fictĭlĭa, ĭum, n.
    1. A. An earthen vessel: balsamum novo fictili conditur, Plin. 12, 25, 54, § 116; 29, 6, 39, § 134: omnia fictilibus (ponuntur), Ov. M. 8, 670; Juv. 3, 168; 10, 26.
    2. B. Earthen figures of deities: antefixa fictilia deorum Romanorum, Liv. 34, 4, 4; cf. Plin. 34, 7, 16, § 34; 35, 12, 45, § 157.

fictĭo, ōnis, f. [fingo] (post-Aug.; esp. freq. in Quint.).

  1. I. A making, fashioning, forming, formation (cf.: confictio, figmentum): (animalis) fictio a capite sumit exordium, Lact. Opif. D. 12: hominis, i. e. creation, id. 4, 4; 2, 9: nominum fictio adjectis, detractis, mutatis litteris, Quint. 6, 3, 53; 8, 3, 19; [?*)ONOMATOPOII = /A ?], id est fictio nominis, id. 8, 6, 31; 9, 1, 5: Furium, veterem poëtam, dedecorasse linguam Latinam hujuscemodi vocum fictionibus, quae, etc., Gell. 18, 11, 2.
  2. II. In partic.
    1. A. A feigning, counterfeiting, disguising: in figura totius voluntatis fictio est, apparens magis quam confessa, Quint. 9, 2, 46: poëtarum, fictions, Lact. 1, 21 fin.: fictiones personarum, quae [?PROSWPOPOII = /AI ?] dicuntur, Quint. 9, 2, 29: personae, id. 9, 3, 89; 11, 1, 39; Vulg. Sap. 7, 13.
    2. B. Rhet. t. t., an assumed or fictitious case, a supposition, fiction: adhuc est subtilior illa ex simili translatio, cum, quod in alia re fieri solet, in aliam mutuantur. Ea dicatur sane fictio, Quint. 6, 3, 61; cf.: duci argumenta non a confessis tantum, sed etiam a fictione, quod Graeci καθ’ ὑπόθεσιν vocant, id. 5, 10, 95 Spald.: est et illa ex ironia fictio, qua usus est C. Caesar, etc., id. 6, 3, 91.
    3. C. Jurid. t. t.: fictio legis, a fictitious assumption in a case, a fiction, Gai. Inst. 3, 56; Dig. 35, 2, 1, § 1; 18; 41, 3, 15. For an account of the fictions in use in the formulas of the Roman law, v. Gai. Inst. 4, 32-38; cf. Savigny, Du Droit Romain, 5, pp. 76-84.

fictītĭus, a, um, v. ficticius.

fictor, ōris, m. [fingo], one who makes images of clay, wood, wax, etc., an imagemaker, statuary.

  1. I. (Syn.: pictor, scalptor, sculptor, plastes, statuarius.) Lit.
    1. A. In gen.: deos ea facie novimus, qua pictores fictoresque voluerunt, Cic. N. D. 1, 29, 81; id. Fragm. ap. Lact. 2, 8, p. 120 Bip.
    2. B. In partic. in relig. lang., a baker of offering-cakes: apud Ennium: Libaque, fictores, Argeos et tutulatosFictores dicti a fingendis libis, Varr. L. L. 7, § 44 Müll. (cf. Ann. v. 124 ed. Vahl.); so Inscr. Orell. 934; 2281; 2458; cf. Cic. Dom. 54, 139.
      1. 2. A maker, creator, Vulg. Isa. 29, 16; 45, 9.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., a maker, former (Plautin.): (fortunae) … vitae agundae, Plaut. Trin. 2, 2, 85 sq.: omnium Legum atque jurium, id. Ep. 3, 4, 86: somniorum, Vulg. Deut. 13, 5.
    2. B. In partic., a feigner: fandi fictor Ulixes, a master of deceit, Verg. A. 9, 602.

fictrix, īcis, f. [fingo], she that forms or fashions: ejus universae materiae fictrix et moderatrix divina est providentia, Cic. N. D. 3, 39, 92; so Tert. Resurr. Carn. 16.

fictūra, ae, f. [fingo], a forming, fashioning (ante- and post-class.): fortunae, Plaut. Trin. 2, 2, 86: satis placet fictura, i. e. disguise, id. Mil. 4, 4, 53: avarus ab uno solum verbo inclinatum, quod est aveo eademque fictura, qua est amarus, formation, Gell. 10, 5, 3.

fictus, a, um, Part., from fingo.

* fīcŭla, ae, f. dim. [ficus], a little fig, Plaut. Stich. 5, 4, 8.

Fīcŭlĕa, ae, f.,

  1. I. a small but very ancient town of the Sabines, situated on the Via Nomentana, near Fidenae, Liv. 1, 38, 4.
  2. II. Derivv.
    1. A. Fīcŭlensis, e, adj., of or belonging to Ficulea, Ficulean: REGIO, Inscr. Orell. 111: Via Nomentana, cui tum Ficulensi nomen fuit, Liv. 3, 52, 3 (this is the correct read., inst. of Ficulnensi).
      Subst.: in Ficulensi, at an estate near Ficulea, Cic. Att. 12, 34, 1.
      In the orthogr.: Fīcŏlenses, ium, m., inhabitants of Ficulea, Plin. 3, 5, 9, § 64; Inscr. Orell. 3364.
    2. B. Fīcŭlĕātes, ium, m., inhabitants of Ficulea, Ficuleans, Varr. L. L. 6, § 18 Müll.

Fīculnĕus, a, um, adj. [ficula], of the fig-tree: ligna, Varr. R. R. 3, 16, 37: folia, Col. 6, 3, 7.
As subst.: fīculnĕa, ae, f., a fig-tree, Vulg. Osee, 9, 10; id. Luc. 13, 7.
In the form ficulnus, a, um: truncus, Hor. S. 1, 8, 1.

fīcus, i and ūs (dat. sing., gen., dat., and abl. plur., always of second decl.; in other cases of second or fourth; v. Neue, Formenl. 1, 532 sq.
Masc., Mart. 1, 65, 4; 7, 71, 6; Macr. S. 2, 16. The declension and gender were disputed even among the ancients; cf. Varr. L. L. 9, § 80 Müll.; Charis. p. 103 P.; Prisc. p. 713 ib.), f. [etym. dub.; cf. σῦκον, σϝυκον], a fig-tree.

  1. I. Lit.: cortex levis fico, Plin. 16, 31, 55, § 126 sqq.: fici, quarum radices longissimae, id. 16, 31, 56, § 130: exceptā fico, id. 16, 26, 49, § 113: ficos mariscas in loco cretoso serito, Cato, R. R. 8, 1, v. marisca: homini Phrygi, qui arborem fici numquam vidisset, fiscinam ficorum objecisti, Cic. Fl. 17, 41: Ruminalis and Rumina, v. 1. Rumina, II. A. and B.: quod diceret, uxorem suam suspendisse se de ficu, Cic. de Or. 2, 69, 278 (for which Quintilian, in making the same statement: quod uxor sua e fico se suspendisset, Quint. 6, 3, 88): sub una ficu, Plin. 7, 2, 2, § 21.
    Poet.: pepedi diffissa nate ficus, i. e. ut ficus (cuius lignum magnopere fissile), Hor. S. 1, 8, 47.
  2. II. Transf.
    1. A. The fruit of the fig-tree, a fig: fici dulciferae, Enn. ap. Charis. p. 103 P. (Ann. v. 71 ed. Vahl.): ficis victitamus aridis, Plaut. Rud. 3, 4, 59: Zacyntho ficos fieri non malas, id. Merc. 5, 2, 102: per ficos, quas edimus, Varr. R. R. 1, 41, 5: ex fici tantulo grano, Cic. de Sen. 15, 52: suamque pulla ficus ornat arborem, Hor. Epod. 16, 46: dum ficus prima calorque, etc., the first ripe figs (denoting the beginning of autumn), id. Ep. 1, 7, 5: pinguibus ficis pastum jecur anseris, id. S. 2, 8, 88: nux ornabat mensas cum duplice ficu, a split fig, id. ib. 2, 2, 122, v. also in the foll.
      Ante- and post-class. in masc.: sicuti cum primos ficus propola recentes Protulit, Lucil. ap. Non. 154, 27: grossi, Macr. S. 2, 16.
    2. B. The piles (from their shape): cum dixi ficus, rides quasi barbara verba, Et dici ficos, Caeciliane, jubes. Dicemus ficus, quas scimus in arbore nasci: Dicemus ficos, Caeciliane, tuas (al. tuos, v. the commentators, ad loc.), Mart. 1, 65, 4 (cf. the same sort of pun in another place, Mart. 7, 71).
      Hence poet. transf., of one who has the piles, Mart. 4, 52, 2.

fīdāmen, ĭnis, n. [fido], trust, confidence (post-class.): corrige delictum fidamine, Tert. Carm. ad Senat. 83.

fīdē, adv., faithfully, v. fidus fin.

* fĭdĕdictor, ōris, m. [1. fides-dico], a surety, bail: fidejussor, Bonifac. ap. Aug. Ep. 23.

fĭdĕĭcommissārĭus, a, um, adj. [fidei-committo], of or belonging to a fideicommissum or feoffment in trust.

  1. I. Adj.: hereditas, Just. Inst. 2, 23; Dig. 31, 1, 77, § 24: libertas, ib. 40, 5; 26, 2, 32; Cod. Just. 7, 4, 9: epistola, in which a fideicommissum is created, Dig. 32, 1, 37, § 3: praetor, that takes cognizance of such feoffments, Ulp. Regul. tit. 25.
  2. II. Subst.: fideicommis-sarius, ii, m. (sc. heres), one who receives an inheritance through a fideicommissum, a feoffee in trust, Dig. 32, 1, 11.

fĭdĕĭcommissum, i, v. fideicommitto fin.

fĭdĕĭ-committo (also separately fidei committo), mīsi, missum, 3, v. n. and a. [fides; lit., to intrust a thing to a person’s good faith; hence], jurid. t. t., to leave any thing by last will and testament to be delivered to a third party, to bequeath in trust: pater filium praedia alienare prohibuerat, sed conservare liberis et ceteris cognatis fideicommiserat, Dig. 32, 1, 38: avia nepotibus heredibus institutis fideicommisit, ut solida legata fratribus solverent, ib. 35, 2, 14; 30, 1, 114; § 3: qui intestato decedit et scit bona sua ad fiscum perventura vacantia, fidei fisci committere potest, ib. § 2: fideicommissa libertas, given by fideicommissum, Gai. Inst. 2, 267; Dig. 40, 5, 1 sq.
Hence, fĭdĕĭcommissum, i, n., a bequest given for the benefit of a third person, by way of request, not of command; and held to be equitably due out of respect to the wish of the testator (cf. legatum): fideicommissum est quod non civilibus verbis, sed precative relinquitur, nec ex rigore juris civilis proficiscitur, sed ex voluntate datur relinquentis, Ulp. Fragm. 25, 1: De fideicommissis, Dig. 30-32; Gai. Inst. 2, 246-289; Cod. Just. 6, 42; Suet. Claud. 23; Quint. 3, 6, 70; 9, 2, 74.

fĭdĕ-jŭbĕo (also separately fide ju-beo), jussi, jussum, 2, v. n. [fides], jurid. t. t., to be surety or bail, to give or go bail for any one: filiusfamilias pro patre poterit fidejubere, Dig. 46, 1, 10: servus inscio domino pro quodam fidejusserat et eo nomine pecuniam solverat, ib. 19; Ambros. de Tob. 12, 59.
Separate: fidejussores et ita interrogantur: ID FIDE TVA ESSE IVBES? Dig. 45, 1, 75, § 6; cf. Gai. Inst. 3, 115: quare scias, quodcumque ab ea ex hac causa stipulatus fueris, id me mea fide jussisse, ib. 17, 1, 60.
Pass. impers.: pro quibus fidejussum est, Dig. 46, 1, 2: qui fidejusserit, ib. 46, 3, 38 fin.

fĭdĕjussĭo, ōnis, f. [fidejubeo], jurid. t. t., a giving or being surety; suretyship, bail: servus fidejussionis nomine obligari non potest, Dig. 46, 1, 20; ib. 10, 2.

fĭdĕjussor, ōris, m. [fidejubeo], jurid. t. t., one who gives security for any one, a bail, a surety under the most binding form known to the Roman law, Gai. Inst. 3, 115-127: De fidejussoribus, Just. Inst. 3, 20; Dig. 27, 7; 46, 1; Cod. Just. 5, 57; 8, 41; Ambros. de Tob. 12, 89; Vulg. Prov. 20, 16.

fĭdĕjussōrĭus, a, um, adj. [fidejussor], relating to surety or bail: causa, Dig. 46, 3, 38 fin. al.

fĭdēlē, adv., faithfully, v. fidelis fin.

fĭdēlĭa, ae, f., an earthen vessel, pot.

  1. I. In gen., Col. 12, 58, 1; 12, 13, 2; for wine: tumet alba fidelia vino, Pers. 3, 22; in paronomasia with Fides: O Fides, mulsi plenam faciam tibi fideliam, id. Aul. 4, 2, 15.
  2. II. Esp., a pail of whitewash.
    Prov.: de eadem fidelia duos parietes dealbare, i. e. to kill two birds with one stone, to reach two ends by one action, Cur. ap. Cic. Fam. 7, 29 fin.

fĭdēlis, e, adj. [1. fides], that may be trusted or relied upon, trusty, faithful, sincere, true (class.; syn. fidus).

  1. I. Prop.
    1. A. Adj., constr. absol., with dat., or with in and acc.
          1. (α) Absol.: cum et civis mihi bonus et firmus amicus ac fidelis videretur, Cic. Cael. 6, 14: doctus, fidelis, Suavis homo, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 249 ed. Vahl.): boni fidelesque socii, Liv. 22, 37, 4; 9, 2, 5; 29, 7, 2; 22, 37, 4 Drak. N. cr.; cf.: sociis multo fidelioribus utimur, Cic. Att. 5, 18, 2: est urbs Massilia fortissimorum fidelissimorumque sociorum, id. Font. 1, 3: fidelissima conjux, id. Q. Fr. 1, 3, 3: medicus multum celer atque fidelis, Hor. S. 2, 3, 147: minister, id. C. 4, 4, 3: seu visa est catulis cerva fidelibus, id. ib. 1, 1, 27: multorum opes praepotentium excludunt amicitias fideles, Cic. Lael. 15, 54: consilium, id. Agr. 2, 2 fin.; cf. id. Clu. 31, 85: opera, id. Caecin. 5, 14; cf.: operā Commii fideli atque utili, Caes. B. G. 7, 76, 1: cura, Ov. H. 1, 104: silentium, Hor. C. 3, 2, 25: desideria (patriae), id. ib. 4, 5, 15: lacrimae, i. e. true, genuine, Ov. H. 14, 127.
          2. (β) With dat.: qui (Cn. Pompeius) unum Deiotarum fidelem populo Romano judicavit, Cic. Phil. 11, 13, 34: cave tu illi fidelis potius fueris quam mihi, Plaut. Aul. 4, 2, 11: illi fuisti quam mihi fidelior, id. Capt. 3, 5, 58: habere aliquem fidelem sibi, id. Bacch. 3, 3, 87: quem sibi fidelem arbitrabatur, Caes. B. G. 4, 21, 7; Hor. Ep. 2, 2, 1; Quint. 11, 2, 42.
          3. (γ) With in and acc.: quam fideli animo et benigno in illam fui, Ter. Hec. 3, 5, 22; cf. Cic. Mil. 10, 29: in amicos, Sall. C. 9, 2 (others read: in amicis, v. Kritz. ad h. 1.).
        1. b. Subst.: fĭdēlis, is, m., a trusty person, a confidant: si quem tuorum fidelium voles, ad me mittas, Cic. Fam. 4, 1, 2.
  2. II. Transf., in gen., of things, to be depended upon, sure, safe, strong, firm, durable (rare but class.): nam et doctrina et domus, et ars et ager etiam fidelis dici potest: ut sit, quomodo Theophrasto placet, verecunda tralatio, Cic. Fam. 16, 17, 1: in nave tuta ac fideli, id. Planc. 41, 97: lorica, Verg. A. 9, 707: portus, Ov. Tr. 4, 5, 5: materies terebinthi ad vetustatem, Plin. 13, 6, 12, § 54; structura, Front. Aquaed. 123: rimis explendis fidelior pice, Plin. 16, 36, 64, § 158: fidelissimum glutinum, id. 28, 17, 71, § 236.
    Hence, adv., in two forms: fĭdē-lĭter (class.) and fĭdēle (ante- and postclass.).
  1. I. Faithfully, trustily, certainly, surely, honestly.
          1. (α) Form fideliter: constanter et fideliter in amicitia alicujus permanere, Liv. 33, 35, 9: vivere simpliciter, fideliter vitaeque hominum amice, Cic. Off. 1, 26, 92: obtestatur per sua antea fideliter acta, etc., Sall. J. 71 fin.: aliquid fideliter curare, Cic. Att. 15, 20, 4: valetudini inservire, Tiro ap. Cic. Fam. 16, 17, 1: colere amicos, Plin. Ep. 7, 31, 5: discere artes ingenuas, Ov. P. 2, 9, 47: retinent commissa (aures), Hor. Ep. 1, 18, 70; cf.: ejus (memoriae) duplex virtus, facile percipere et fideliter continere, Quint. 1, 3, 1: exstincta parum fideliter incendia, Flor. 3, 5 med.
          2. (β) Form fidele: fac fidele sis fidelis, Plaut. Capt. 2, 3, 79: militare, Prud. στεγ. 10, 428.
        1. b. Comp.: quo propior quisque est servitque fidelius aegro, Ov. M. 7, 563; Plin. Ep. 6, 24, 3.
        2. c. Sup.: ut is optime te laudasse videatur, qui narraverit fidelissime, Plin. Pan. 56, 2.
      1. 2. (Acc. to II.) Surely, strongly, firmly: per quorum loca fideliter mihi pateret iter, Planc. in Cic. Fam. 10, 23, 2: oratoris futuri fundamenta fideliter jacere, Quint. 1, 4, 5: quod fideliter firmum est, a primis statim actionibus arripere optimum est, firmly grounded, id. 6, 4, 14; cf. Gell. 15, 2, 6.
        Comp.: qui quartanum passus convaluerit, fidelius constantiusque postea valiturum, Gell. 17, 12, 3: memoriae inhaerere fidelius, Quint. 10, 6, 2; cf. id. 10, 3, 2.
        Sup.: fortunae inaurato fidelissime simulacro, very solidly, durably, Plin. 33, 3, 19, § 61.

fĭdēlĭtas, ātis, f. [fidelis], faithfulness (as shown in one’s acts), trustiness, firm adherence, fidelity (class.; most freq. in Cic.): simplicem praeterea et communem et consentientemeligi par est: quae omnia pertinent ad fidelitatem, Cic. Lael. 18, 65: quantum studio et fidelitate consequi potuit, id. Fam. 13, 16, 2: maxime operam et fidelitatem desideravi tuam, id. ib. 16, 12, 6; cf.: in hac fortuna perutilis ejus et opera et fidelitas esset, id. Att. 9, 17 fin.: amicorum, id. Phil. 12, 9, 22; cf. id. Planc. 29, 71 fin.; with benevolentia, id. Fam. 13, 20: fidelitas atque auxilia provinciae illius, Hirt. B. G. 8, 46 fin.: fides fidelitasque amicum erga, Plaut. Trin. 5, 2, 2: erga patriam fidelitas, Planc. in Cic. Fam. 10, 17, 2.

fĭdēlĭter, adv., v. fidelis fin.

Fīdēnae, ārum (sing. Fīdēna, ae, Sil. 15, 91; Tac. A. 4, 62. Fĭdēna with the

  1. I. i short, Verg. A. 6, 773), f., a very ancient town of Latium, on the left bank of the Tiber, five miles from Rome, now Castel Giubileo, Liv. 1, 27; 2, 19; 4, 17; 22; 33 sq.; Cic. Agr. 2, 35, 96; id. Phil. 9, 1, 4; Suet. Tib. 40; id. Calig. 31; Tac. H. 3, 79; Prop. 4 (5), 1, 36; Hor. Ep. 1, 11, 8; Juv. 6, 57 al.; cf. Bormann, Alt-Latin. Chorographie, p. 239 sq.
  2. II. Deriv.: Fīdēnas, ātis, adj., of or belonging to Fidenae: ager, Plin. 3, 5, 9, § 54: bellum, Liv. 1, 15.
    As a surname: L. Sergius Fidenas, Liv. 4, 17; 25.
    In plur. subst.: Fīdēnātes, ium, m., the inhabitants of Fidenae, Fidenates, Liv. 1, 15; 4, 17 sq.

fīdens, entis, Part. and P. a., from fido.

fīdenter, adv., confidently, boldly; v. fido, P. a. fin.

1. fīdentĭa, ae, f. [fidens, from fido], confidence, self-confidence, boldness (a philosophical word of Cicero): ejus (fortitudinis) partes sunt magnificentia, fidentia, patientia, perseverantiafidentia est, per quam magnis et honestis in rebus multum ipse animus in se fiduciae certa cum spe collocavit, Cic. Inv. 2, 54, 163: fidentiae contrarium est diffidentia, et ea re vitium est; audacia non contrarium sed oppositum est ac propinquum, et tamen vitium est, id. ib. § 165: si fidentia, id est firma animi confisio, scientia quaedam est et opinio gravis non temere assentientis, metus quoque est diffidentia exspectati et impendentis mali, id. Tusc. 4, 37, 80.

2. Fīdentĭa, ae, f., a small town in Gallia Cisalpina, between Parma and Placentia, now Borgo S. Donnino, Vell. 2, 28; Liv. Epit. 88. Its inhabitants are called Fīdentīni, Plin. 3, 15, 20, § 116; Mart. 1, 54.

fĭdĕprōmissor, ōris, m. [fidepromitto], jurid. t. t., a surety, bail: pro eo, qui promittit, solent alii obligari: quorum alios sponsores, alios fidepromissores, alios fidejussores appellamus. Sponsor ita interrogatur: IDEM DARE SPONDES? fidepro missor: IDEM FIDEPROMITTIS? fidejussor ita: IDEM FIDE TVA ESSE JVBES? etc., Gai. Inst. 3, § 115:
In another orthogr.: fidei promissor, πιστικελευστης, Gloss. Philox.

fĭdĕ-prōmitto, ĕre, v. n. [1. fides], jurid. t. t., to be surety, go bail for a person, Gai. Inst. 3, 115, v. the preced. art.

1. fĭdes, ĕi (gen. sing. scanned fĭdēï, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1; Lucr. 5, 102.
Ante-class. and poet. form of the gen. fide, like die, facie, etc., Plaut. Aul. 4, 6, 1; id. Poen. 4, 2, 68; Ov. M. 3, 341; 6, 506; 7, 728; 737; Hor. C. 3, 7, 4; cf. Prisc. p. 781 P.; Charis. p. 53 ib.; Ritschl, Proleg. p. 90.
Dat. fide, Plaut. Trin. 1, 2, 80; 91; 105; Enn. ap. Non. 112, 1, or Ann. v. 111 ed. Vahl.; Hor. S. 1, 3, 95), f. [fido], trust in a person or thing, faith, confidence, reliance, credence, belief (syn.: fidelitas, fiducia, confidentia).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: si sciat noster senex, fidem non esse huic habitam, that he has not been trusted, Plaut. As. 2, 4, 52; cf.: fides ut habeatur, duabus rebus effici potestiis fidem habemus, quos plus intelligere quam nos arbitramurbonis viris ita fides habetur, ut nulla sit in iis fraudis injuriaeque suspicioprudentia sine justitia nihil valeat ad faciendam fidem, etc., to give confidence, produce confidence, Cic. Off. 2, 9, 33; see in the foll.: neque pauci, neque leves sunt, qui se duo soles vidisse dicant; ut non tam fides non habenda, quam ratio quaerenda sit, to give credence, id. Rep. 1, 10; cf.: quod si insanorum visis fides non est habenda, quia falsa sunt, cur credatur somniantium visis, etc., id. Div. 2, 59, 122: si ita posset defendere, tamen fides huic defensioni non haberetur, id. Verr. 2, 5, 57, § 148: me miseram! forsitan hic mihi parvam habeat fidem, Ter. Eun. 1, 2, 117; cf.: cum jam minor fabulis haberetur fides, Cic. Rep. 2, 10: (fidem) majorem tibi habui quam paene ipsi mihi, id. Fam. 5, 20, 2; cf. id. ib. 7, 18, 1: ex aliis ei maximam fidem habebat, Caes. B. G. 1, 41, 4: cui maximam fidem suarum rerum habeat, Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131; cf.: cui summam omnium rerum fidem habebat, Caes. B. G. 1, 19, 3: fidem commenticiis rebus adjungere, Cic. Div. 2, 55, 113: testimonio fidem tribuere, id. Sull. 3, 10; cf.: Cratippus iisdem rebus fidem tribuit, id. Div. 1, 3, 5: et auctoritatem orationi affert et fidem, id. Or. 34, 120: si tota oratio nostra omnem sibi fidem sensibus confirmat, id. Fin. 1, 21, 71: constituere fidem, id. Part. Or. 9, 31: fidem facit oratio, awakens or produces belief, id. Brut. 50, 187; cf.: quoniam auribus vestrisminorem fidem faceret oratio mea, id. Cat. 3, 2, 4: aliquamdiu fides fieri non poterat, Caes. B. C. 2, 37, 1; so with dare (rare): res ipsa fidem sermoni meo dabit, App. M. 4, p. 146, 25: Hercules cui ea res immortalitatis fidem dedit, assured of, Just. 24, 4, 4; Plin. Pan. 74, 3.
      With object-clauses: fac fidem, te nihil nisi populi utilitatem et fructum quaerere, evince, show, Cic. Agr. 2, 8, 22: tibi fidem faciemus, nos ea suadere, quae, etc., will convince, Balb. et Opp. ap. Cic. Att. 9, 8, A. fin.: mihi fides apud hunc est, nihil me istius facturum, Ter. Heaut. 3, 3, 10; cf.: cum vix fides esset, rem ullo modo successuram, Suet. Vesp. 7: male fidem servando illis quoque abrogant fidem, Plaut. Trin. 4, 3, 41: quorum rebus gestis, fidem et auctoritatem in testimonio inimicitiarum suspicio derogavit, Cic. Font. 7, 13; cf.: alicui abrogare fidem juris jurandi, id. Rosc. Com. 15, 44; and: omnibus abrogatur fides, id. Ac. 2, 11, 36: quae res fidem abrogat orationi, Auct. Her. 1, 10, 17: imminuit et oratoris auctoritatem et orationis fidem, Cic. de Or. 2, 37, 156: multa fidem promissa levant, Hor. Ep. 2, 2, 10: fidem addere, to give credence (opp. fidem demere): ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem, Tac. G. 3 fin.
    2. B. In partic., in mercant. lang., credit: cum fides totā Italiā esset angustior, neque creditae pecuniae solverentur, Caes. B. C. 3, 1, 2; cf.: scimus, Romae solutione impedita fidem concidisse, Cic. de Imp. Pomp. 7, 19: fides de foro sublata erat, id. Agr. 2, 3, 8: labefacta jam fide, credit being impaired, Suet. Vesp. 4: pecunia suā aut amicorum fide sumpta mutua, Sall. C. 24, 2: non contentus agrariis legibus fidem moliri coepit, Liv. 6, 11, 8; cf.: fidem abrogare, id. 6, 41, 11: fidemque remque, perdere, credit and means, Plaut. Ep. 2, 2, 36; cf.: res eos jampridem, fides deficere nuper coepit, Cic. Cat. 2, 5, 10: nisi fide staret res publica, opibus non staturam, Liv. 23, 48, 9 Drak.; freq.: res fidesque, for fame and fortune, property and credit, i. e. entire resources, Plaut. Curc. 4, 2, 18; id. Truc. 1, 1, 24; 38; id. Most. 1, 2, 64; Sall. J. 73, 6 Cort.
      1. 2. Beyond the mercant. sphere (poet. and in post-Aug. prose): segetis certa fides meae, i. e. return, yield, Hor. C. 3, 16, 30: at tibiPersolvat nullā semina certa fide, Tib. 2, 3, 62: fallax fides unius anni, Plin. Pan. 32, 4: quia hanc ejus terrae fidem Menander eludit, Quint. 12, 10, 25.
  2. II. Transf., that which produces confidence or belief.
    1. A. The quality that produces confidence in a person, trustworthiness, faithfulness, conscientiousness, credibility, honesty; in things, credibility, truth, etc.
      1. 1. In gen. (erroneously regarded by Cicero as the primary signif. of the word; wherefore he derived it from fio; v. the foll. passages): fundamentum justitiae est fides, id est dictorum conventorumque constantia et veritas. Ex quo, audeamus imitari Stoicos, credamusque, quia fiat, quod dictum est, appellatam fidem, Cic. Off. 1, 7, 23 Beier; cf. id. Fragm. ap. Non. 24, 17 (Rep. 4, 7, p. 428 ed. Mos.); id. Fam. 16, 10 fin.: justitia creditis in rebus fides nominatur, id. Part. Or. 22, 78: meo periculo hujus ego experiar fidem, Plaut. Capt. 2, 2, 99; cf.: fides fidelitasque amicum erga, id. Trin. 5, 2, 2: homo antiqua virtute ac fide, Ter. Ad. 3, 3, 88; cf.: exemplum antiquae probitatis et fidei, Cic. Rep. 3, 5: esse summa probitate ac fide, id. ib. 3, 17: vir aequissimus, singulari fide, id. ib. 3, 17: quorum fides est laudata, id. ib. 2, 36: quibus facillime justitia et fides convalescit, id. ib. 2, 14: unde justitia, fides, aequitas? id. ib. 1, 2: cujus virtuti, fidei, felicitati (Gallia) commendata est, id. Prov. Cons. 14, 35: aequitas et fides, id. Rep. 1, 35; cf.: si pudor quaeritur, si probitas, si fides, id. ib. 3, 18 fin.: quanta fide, quanta religione, id. Font. 6, 13: hinc fides, illinc fraudatio, id. Cat. 2, 11, 25: ille vir haud magna cum re sed plenu’ fidei, Enn. ap. Cic. de Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 ed. Vahl.): ubi societas? ubi fides majorum? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: nulla sancta societas, nec fides regni est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 8, 26 (Trag. v. 412 ed. Vahl.): mea eraga te fides et benevolentia, Cic. Fam. 1, 5, 1: pro vetere ac perpetua erga populum Romanum fide, Caes. B. G. 5, 54, 4: in fide atque amicitia civitatis Aeduae, id. ib. 2, 14, 2: in fide manere, id. ib. 7, 4, 5; cf.: sincera fide in pace Ligures esse, Liv. 40, 34, 11: si tibi optima fide sua omnia concessit, Cic. Rosc. Am. 49, 144: praestare fidem, id. Div. 2, 37, 79; id. Top. 10, 42; id. Att. 16, 7, 2; id. Fam. 1, 7, 6: te oro per tuam fidem, ne, etc., Ter. And. 1, 5, 55: Eu. Dic bona fide: tu id aurum non surripuisti? Ly. Bona. Eu. Neque scis, quis abstulerit? Ly. Istuc quoque bona, Plaut. Mil. 4, 10, 42: de pace cum fide agere, Liv. 32, 33, 10: jussas cum fide poenas luam, Hor. Epod. 17, 37: haecne marita fides? Prop. 4 (5), 3, 11: Aeacidae dederat pacis pignusque fidemque, faithful bail, Ov. M. 12, 365: perjura patris fides, perjured faith, dishonesty, Hor. C. 3, 24, 59 et saep.
        Prov.: fides ut anima, unde abiit, eo numquam redit, Pub. Syr. 181 (Rib.): fidem qui perdit, quo se servet relicuo, id. 166.
        1. b. Of inanim. and abstr. things: nam cum Gabinii levitasomnem tabularum fidem resignasset, etc., trustworthiness, credibility, Cic. Arch. 5, 9; cf.: nunc vero quam habere auctoritatem et quam fidem possunt (litterae)? id. Fl. 9, 21; and: visa, quae fidem nullam habebunt, id. Ac. 2, 18, 58 fin.; and: qui non speciem expositionis sed fidem quaerit, truth, Quint. 10, 1, 32: aliter oraculorum, aliter haruspicum fides confirmari aut refelli potest, id. 5, 7, 36: probationum, id. 4 praef. § 6: liber spectatae fidei, Gell. 1, 7, 1: paulum distare ab eo (lapide) in unguentorum fide multi existimant Lygdinos, etc., in faithful preservation, keeping in good condition, Plin. 36, 8, 13, § 62.
        2. c. In poets several times, faithful, true fulfilment of a promise: dicta fides sequitur, Ov. M. 3, 527 (cf.: res dicta secuta est, id. ib. 4, 550): vota fides sequitur, id. ib. 8, 713: promissa exhibuere fidem, were fulfilled, id. ib. 7, 323; cf.: en haec promissa fides est? is this the fulfilment of the oracle? Verg. A. 6, 346.
      2. 2. In partic., in jurid. lang., bona fides, good faith, sincerity; hence, EX FIDE BONA or BONA FIDE, in good faith, sincerely, honestly, conscientiously: arbitrum illum adegit, QVICQVID SIBI DARE FACERE OPORTERET EX FIDE BONA, Cic. Off. 3, 16, 66; cf.: quanti verba illa: VTI NE PROPTER TE FIDEMVE TVAM CAPTVS FRAVDATVSVE SIEM, etc. … Q. quidem Scaevola, pontifex maximus, summam vim esse dicebat in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur EX FIDE BONA; fideique bonae, nomen existimabat manare latissime, idque versari in tutelis societatibus, fiduciis mandatis, rebus emptis venditis, conductis locatis, etc., id. ib. 3, 17, 70; id. Att. 6, 1, 15: praetor ait: QVI BONA FIDE EMIT, etc., Dig. 6, 2, 7, § 11 sq.; cf.: bonae fidei emptori subrepta re quam emerit, Just. Inst. 4, 1, 15: ubi lex inhibet usucapionem, bona fides possidenti nihil prodest, Dig. 41, 3, 24: tot judicia de fide mala, quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt, etc., i. e. deception, dishonesty, Cic. N. D. 3, 30, 74: bonā fide = certissime, Plaut. Truc. 2, 7, 30; id. Aul. 4, 10, 42; id. Capt. 4, 2, 110; cf.: mala fide, Dig. 41, 2, 1, § 6.
    2. B. An assurance that produces confidence, a promise, engagement, word, assurance, confirmation.
      1. 1. In gen.: fide data, credamus, Plaut. Pers. 2, 2, 61: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.): atque etiam, si quid singuli temporibus adducti hosti promiserunt, est in eo ipso fides conservanda: ut primo Punico bello Regulusad supplicium redire maluit, quam fidem hosti datam fallere, Cic. Off. 1, 13, 39; cf. id. Fin. 2, 20, 65: fidem dare, violare, in fide non stare, id. Rab. Perd. 10, 28: Pompei fides, quam de me Caesari dederat, id. Fam. 1, 9, 12: inter se fidem et jusjurandum dare, Caes. B. G. 1, 3 fin.: obligare fidem alicui, to plight one’s faith, Cic. Phil. 5, 18, 51; cf.: fidem reliquis interponere, Caes. B. G. 5, 6 fin.: fide mea spondeo, futurum ut, etc., Plin. Ep. 1, 14, 10: diffidens, de numero dierum Caesarem fidem servaturum, Caes. B. G. 6, 36, 1: si fidem mecum servas, Plaut. Curc. 1, 2, 48: tecum servavi fidem, id. Capt. 5, 1, 10; id. Merc. 3, 1, 33: fides juris jurandi cum hoste servanda, Cic. Off. 3, 29, 107: fidem erga imperatorem conservare, Caes. B. C. 1, 84, 3: fidem erga populum Romanum servare, Liv. 24, 4, 5: servata erga Galbam, Tac. H. 1, 71: in regem suum servata, Curt. 6, 5, 2: ut fidem vobis praestaremus, Liv. 28, 39, 2; so, fidem alicui praestare, Curt. 6, 4, 9; Liv. 30, 15, 5; Sen. Ben. 5, 21, 1: non servata fides deditis est, Liv. 24, 1, 10; cf. Cic. de Sen. 20, 75; Sen. Ep. 71, 17: fidem suam liberare, to perform his promise, Cic. Fl. 20, 47; cf.: fidem alicujus liberare, id. Fam. 12, 7, 2: so, fidem exsolvere, Liv. 3, 19, 1; 22, 23, 8; 24, 16, 12; Plin. Ep. 2, 12, 6; Luc. 9, 98 al.: fidem frangere, Cic. Rosc. Com. 6, 16; for which violare, v. above, id. Rab. Perd. 10, 28: fidem amittere, Nep. Eum. 10: istius fide ac potius perfidiā decepti, Cic. Rosc. Am. 38, 110: quantum mea fides studii mihi afferat, my plighted word (to defend the king), id. Deiot. 1, 1: contioni deinde edicto addidit fidem, confirmed, Liv. 2, 24, 6.
      2. 2. Pregn., a given promise of protection or security, a guaranty; hence, in gen., protection, guardian care: introduxi Vulturcium sine Gallis: fidem ei publicam jussu senatus dedi, promised him protection, security, in the name of the public, Cic. Cat. 3, 4, 8; cf.: Vulturcius interrogatusprimo fingere alia; post, ubi fide publica dicere jussus est, omnia uti gesta erant aperit, Sall. C. 47, 1: cum se diceret indicaturum de conjuratione, si fides publica data esset, id. ib. 48, 4: uti L. Cassius ad Jugurtham mitteretur, eumque interposita fide publica Romam duceret, id. J. 32, 1; cf.: privatim praeterea fidem suam interponit, quam ille non minoris quam publicam ducebat, id. ib. fin.: qui Romam fide publica venerat, id. ib. 35, 7; so, too, simply fides: Lusitani contra interpositam fidem interfecti, Cic. Brut. 23, 89: fide accepta ab legatis, vim abfuturam, Liv. 38, 33, 3: Thais patri se commendavit in clientelam et fidem, Ter. Eun. 5, 9, 9; cf.: se in Chrysogoni fidem et clientelam contulerunt, Cic. Rosc. Am. 37, 106: quaere in cujus fide sint et clientela, id. ib. 33, 93: aliquid in fidem alicujus tradere, Liv. 38, 31, 2: frugi hominem, plenum religionis videtis positum in vestra fide ac potestate: atque ita, ut commissus sit fidei, permissus potestati, Cic. Font. 14, 30; cf.: se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere, Caes. B. G. 2, 3, 2: in alicujus fidem ac potestatem venire, id. ib. 2, 13, 2: in fide alicujus esse, Cic. Planc. 41, 97; cf. id. Fam. 13, 65, 2: ea (jura) fidei suae commissa, id. Off. 1, 34, 124: civitas in Catonis fide locata, id. Att. 6, 1, 5: recipere aliquid in fidem, id. ib. 15, 14, 3; cf.: aliquem in fidem necessitudinemque suam recipere, id. Fam. 13, 19, 2: recipere aliquem in fidem, Caes. B. G. 2, 15, 1; 4, 22, 3: hortatur, ut populi Romani fidem sequantur, id. ib. 4, 21, 8: jura fidemque supplicis erubuit (Achilles), the protection due to a suppliant, Verg. A. 2, 541: di, obsecro vostram fidem! your protection, assistance, help, Plaut. Cist. 4, 1, 11; id. Am. 5, 1, 78; id. Most. 1, 1, 74; 2, 2, 97; cf.: fidem vestram oro atque obsecro, judices, Cic. Mur. 40, 86: deum atque hominum fidem implorabis, id. Verr. 2, 1, 9, § 25; so in colloq. lang. frequently elliptic. as an exclamation: Di vostram fidem! by the protection of the gods! for heaven’s sake! Plaut. Capt. 2, 3, 58, id. Men. 5, 2, 119; id. Poen. 4, 78 al.; Ter. And. 4, 3, 1; 4, 4, 5; id. Eun. 3, 1, 28 al.; cf.: tuam fidem, Venus! Plaut. Curc. 1, 3, 40: pro deum atque hominum fidem! id. ib. 5, 3, 16; id. Ep. 4, 2, 10; Ter. And. 1. 5, 2; 1, 5, 11; id. Heaut. 1, 1, 9 al.; Sall. C. 20, 10 al.; for which: pro deorum atque hominum fidem! Cic. Tusc. 5, 16, 48; and in a different order: pro deorum fidem atque hominum, id. Lael. 15, 52; also simply pro deum fidem, Liv. 3, 67, 7 Drak. N. cr.; and: per fidem! Petr. 100, 5; Tac. Or. 35; App. M. 6, p. 175.
    3. C. The faith, the Christian religion as a system of belief (eccl. Lat.): domicilium fidei, Lact. 4, 30 fin.; Vulg. Apoc. 14, 12 al.
  3. III. Fides, personified as a goddess: praeclare Ennius: O Fides alma, apta pinnis, et jus jurandum Jovis! Qui jus igitur jurandum violat, is Fidem violat, Cic. Off. 3, 29, 104 (Enn. Trag. v. 410 ed. Vahl.); cf. Varr. L. L. 5, § 74 Müll.; Cic. N. D. 3, 18, 47; 2, 23, 61; 31, 79; id. Leg. 2, 8, 19; 11, 28; Plaut. Cas. prol. 2; id. Aul. 3, 6, 46; 50; 4, 2, 14; Verg. A. 1, 292; Hor. C. 1, 35, 21; 4, 5, 20; id. C. S. 57.

2. fĭdes, ium, plur., or fides, is, sing., f. [= σφίδη], a stringed instrument, lyre, lute, cithern.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) In plur. (only so in classic prose): Fides genus citharae, Paul. ex Fest. p. 89, 16 Müll.: (hominis) omnis vultus omnesque voces, ut nervi in fidibus, ita sonant, ut a motu animi quoque sunt pulsae, Cic. de Or. 3, 57, 216; so different from nervi, id. Div. 2, 14, 33; id. Leg. 2, 15, 39; id. Brut. 54, 199; id. Fin. 4, 27, 75 (v. Madv. ad h. l., p. 601 sq.): ut in fidibus aut tibiis, atque in cantu ipso ac vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis sonis, etc., id. Rep. 2, 42; id. Fin. 4, 27, 75; cf. id. de Or. 3, 51, 197: Fi. Fides non reddis? Pe. Neque fides neque tibias, Plaut. Ep. 3, 4, 77; with tibiae, Quint. 1, 10, 14; 20; 11, 3, 59: Orpheus, Threïciā fretus citharā fidibusque canoris, Verg. A. 6, 120: fidibus cantare alicui, Plaut. Ep. 3, 4, 64: fidibus canere praeclare, Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Div. 2, 59, 122: uti, id. Tusc. 5, 39, 113: dicere longum melos, Hor. C. 3, 4, 4: placare deos, id. ib. 1, 36, 1: discere, Cic. de Sen. 8, 26: docere aliquem, id. Fam. 9, 22, 3: scire, Ter. Eun. 1, 2, 53: vivunt commissi calores Aeoliae fidibus puellae, Hor. C. 4, 9, 12: fidibusne Latinis Thebanos aptare modos studet, i. e. to imitate Pindaric odes in Latin poetry, id. Ep. 1, 3, 12.
          2. (β) Sing. (poet.): sume fidem et pharetram: fies manifestus Apollo, Ov. H. 15, 23; so, Teïa, Hor. C. 1, 17, 18: Cyllenea, id. Epod. 13, 9: quodsi blandius Orpheo moderere fidem, id. C. 1, 24, 14.
      1. 2. Prov.: vetus adagium est: Nihil cum fidibus graculo, i. e. ignoramuses have nothing to do with poetry, Gell. N. A. praef. § 19.
    2. B. Esp., Fides, is, f., a constellation, i. q. Lyra, the Lyre: cedit clara Fides Cyllenia, Cic. Arat. 381; Varr. R. R. 2, 5, 12; in the form Fidis, Col. 11, 2, 14; 40; Sid. Carm. 16, 5.
  2. * II. Transf., in sing., i. q. nervus, chorda, a string of a musical instrument: quae tuba quaeve lyra Flatibus incluta vel fidibus, Prud. Cath. 3, 81.

fĭdĭcen, ĭnis, m. [2. fides-cano], a luteplayer, lyrist, minstrel, harper: Socratem fidibus docuit nobilis fidicen, Cic. Fam. 9, 22, 3; id. N. D. 3, 9, 23 (with tibicen); Val. Max. 3, 6, 4; Mart. Cap. 3, § 296.
Poet. transf., a lyric poet: Latinus, Hor. Ep. 1, 19, 33: Romanae lyrae, id. C. 4, 3, 23: lyrae Pindaricae, Ov. P. 4. 16, 28; and in apposition: doctor Argivae fidicen Thaliae (Apollo), Hor. C. 4, 6, 25.

fĭdĭcĭna, ae, f. [fidicen], a female luteplayer, lyrist, harpist, Plaut. Ep. 1, 1, 45; 82; 1, 2, 48; 2, 2, 7 sq.; id. Most. 4, 2, 44; Ter. Eun. 3, 2, 4; id. Phorm. 1, 2, 59 al.; Mart. Cap. 3, § 296.

fĭdĭcĭnārĭus, λυριστής, Gloss. Phil.

fĭdĭcĭno, āre, v. n. [fidicen], to play on the lute or lyre (late Lat.), Mart. Cap. 9, § 298; cf. FIDICINO, λυρίζω, Gloss. Philox.

* fĭdĭcĭnus, a, um, adj. [fidicen], of or for playing on stringed instruments, for luteplaying: ludus, Plaut. Rud. prol. 43.

fĭdĭcŭlae, ārum, and rarely fidicula, ae (syncop. fidicla, Prud. στεφ. 10, 481; 550), f. dim. [2. fides], a small stringed instrument, a small lute or cithern.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: quid si platani fidiculas ferrent numerose sonantes, Cic. N. D. 2, 8, 22.
    2. B. Esp., Fidicula, a constellation, i. q. Fides or Lyra, the Lyre, Col. 11, 2, 37; Plin. 18, 26, 59, § 222.
  2. II. Transf., a cord, line, a sort of instrument of torture (postAug.): apparatus illi reddendus est suus eculei et fidiculae et ergastula et cruces, Sen. de Ira, 3, 3; Suet. Tib. 62; id. Calig. 33; Cod. Th. 9, 35, 1.

Fĭdĭcŭlānĭus, a, the name of a Roman gens, Cic. Clu. 37, 103; id. Caecin. 10, 28 al.

* fĭdĭcŭlārĭus, a, um, adj. [fidicula, II.], like a cord, i. e. twisted; trop.: verba contorta et fidicularia, i. e. entangling, delusive, Fronto de Eloq. p. 229 ed. Mai.

fĭdis, is, f., v. 2. fides, I. fin.

Fĭdĭus, ii, m. [1. fides], a surname of Jupiter, in Dionys. Halic. called Ζεὺς Πίστιος, identical with the Sabine Sancus: Nonas Sanco Fidione referrem, Ov. F. 6, 213; more usually connected with deus (dius) or medius (i. e. dius or deus, with the demonstr. part. me), and also joined into one word, mediusfidius, as an asseveration, qs. by the god of truth! as true as heaven! most certainly! itaque domi rituis nostri, qui per deum Fidium jurare vult, prodire solet in compluvium, Varr. ap. Non. 494, 30; cf. id. L. L. 5, § 66 Müll.: per deum Fidium quaeris, Plaut. As. 1, 1, 8: unum medius fidius tecum diem libentius posuerim, quam, etc., Cic. Fam. 5, 21, 1: quam mediusfidius veram licet cognoscas, Sall. C. 35, 2: non mediusfidius ipsas Athenas (loqui) tam Atticas dixerim, Plin. Ep. 4, 3, 5; Quint. 5, 12, 17 al.; cf. Paul. ex Fest. p. 147, 8 Müll.

  1. B. Of Hercules, Tert. Idol. 20; cf. Serv. ad Verg. A. 4, 204.

fīdo, fīsus sum (ante-class. form of the fut. fidebo, Nov. ap. Non. 509, 4), 3, v. n. [root in Sanscr. bandh, unite; Gr. πείθω, persuade, πεῖσμα, cable; Lat. fidus, Deus Fidius, foedus; cf.: fascis, fascia; Curt. Gr. Etym. p. 262; but Fick refers fido to root bhidh; Goth. beidan; Engl. bide, to expect; Vergl. Wört. p. 380], to trust, confide, put confidence in, rely upon a person or thing (rare; in the verb. finit. mostly poet.; but class. in the part. praes. and P. a.).

        1. (α) With dat.: fidere nocti, Verg. A. 9, 378: fugae fidens, id. ib. 11, 351: pestilentiae fidens (with societate fretus), Liv. 8, 22, 7: taedae non bene fisa, Ov. M. 15, 827: qui sibi fidit, Hor. Ep. 1, 19, 22; id. S. 2, 2, 108: puer bene sibi fidens, Cic. Att. 6, 6, 4.
        2. (β) With abl.: hac (Cynosurā) fidunt duce nocturnā Phoenices in alto, Cic. poët. N. D. 2, 41, 106; id. Ac. 2, 20, 66: arcu fisi Getae, Ov. P. 4, 9, 78: cursu, id. M. 7, 545: ope equinā, id. ib. 9, 125: pecuniā, Nep. Lys. 3 fin.: prudentiā consilioque fidens, Cic. Off. 1, 23, 81.
          Doubtful, whether dat. or abl. (v. Zumpt, Gr. § 413; cf. confido): nec nitido fidit adultero, Hor. C. 3, 24, 20: pictis puppibus, id. ib. 1, 14, 15: (Jugurtham) Mario parum fidere, Sall. J. 112, 2: ingenio, Quint. 10, 7, 18; cf.: ingenio suo, Plin. Ep. 4, 13 fin.: suis rebus, Cic. Att. 10, 8, 2.
        3. (γ) With inf.: fidis enim manare poëtica mella Te solum, Hor. Ep. 1, 19, 44; Sil. 1, 432: parum fidens pedibus contingere matrem, Luc. 4, 615: fisus cuncta sibi cessura pericula, Caesar, id. 5, 577.
        4. (δ) Absol.: ubi fidentem fraudaveris, i. e. who trusts (you), Plaut. As. 3, 2, 15.
          Hence, fīdens, entis, P.a. (lit., trusting to one’s self, self-confident; hence), confident, courageous, bold: qui fortis est, idem est fidens, qui autem est fidens, is profecto non extimescit: discrepat enim a timendo confidere, Cic. Tusc. 3, 7, 14: fidenti animo gradietur ad mortem, id. ib. 1, 46, 110; cf.: tum Calchas haec est fidenti voce locutus, id. poët. Div. 2, 30, 64: fidens animi, Verg. A. 2, 61; Tac. A. 4, 59 fin.; so, fidens armorum, Luc. 9, 373.
          Comp.: Romanus, fidentior, Amm. 16, 12 al.
          Sup.: fidentissimo impetu acies motae, Amm. 27, 10, 12.
          Adv.: fīdenter, confidently, fearlessly, boldly: timide fortasse signifer evellebat, quod fidenter infixerat, Cic. Div. 2, 31, 67: agere, id. Ac. 2, 8, 24: confirmare, id. de Or. 1, 56, 240; cf. id. N. D. 1, 8, 18.
          Comp.: paulo vellem fidentius te illi respondisse, Cic. Att. 6, 1, 21.
          Sup.: accedere fidentissime, Amm. 17, 1, 9; August. Ver. Rel. 3.

fīdūcĭa, ae, f. [fido], trust, confidence, reliance, assurance (class.).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: prope certam fiduciam salutis praebere, Liv. 45, 8, 6; cf.: jam de te spem habeo, nondum fiduciam, Sen. Ep. 16: spes atque fiducia, Caes. B. C. 1, 20, 2: tyrannorum vita, nimirum in qua nulla fides, nulla stabilis benevolentiae potest esse fiducia, Cic. Lael. 15, 52: hoc se colle Galli fiduciā loci continebant, Caes. B. G. 7, 19, 2: tantam habebat (Curio) suarum rerum fiduciam, id. B. C. 2, 37, 1: arcae nostrae fiduciam conturbare, Cic. Q. Fr. 2, 12, 5: vitae nostrae, Ov. M. 1, 356: falsa’st ista tuae, mulier, fiducia formae, Prop. 3 (4), 24, 1; Ov. H. 16, 321: fiducia alicujus, Cic. Verr. 1, 14, 40: nihil est, quod in dextram aurem fiducia mei dormias, by reason of any confidence you have in me, Plin. Ep. 4, 29, 1: tantane vos generis tenuit fiducia vestri? Verg. A. 1, 132: quae sit fiducia capto, on what the captive relied, hoped? id. ib. 2, 75: humanis quae sit fiducia rebus, reliance, id. ib. 10, 152: mirabundi, unde tanta audacia, tanta fiducia sui victis ac fugatis, self-confidence, confidence in themselves, Liv. 25, 37, 12: mei tergi facio haec, non tui fiducia, i. e. at my own peril, Plaut. Most, 1, 1, 37; for which, with the pron. possess.: mea (instead of mei) fiducia opus conduxi et meo periculo rem gero, Plaut. Bacch. 4, 4, 100: nunc propter te tuamque pravus factus est fiduciam, reliance on you (for tuique), id. ib. 3, 3, 9: hanc fiduciam fuisse accusatoribus falsa obiciendi, Quint. 7, 2, 30: praestandi, quod exigebatur, fiducia, id. prooem. § 3: nec mihi fiducia est, ut ea sola esse contendam, id. 5, 12, 1.
        1. b. Concr.: spes et fiducia gentis Regulus, Sil. 2, 342; Ov. Tr. 5, 6, 1.
    2. B. In partic., for fiducia sui, self-confidence, boldness, courage: omnes alacres et fiduciae pleni ad Alesiam proficiscuntur, Caes. B. G. 7, 76, 5: timorem suum sperabat fiduciam barbaris allaturum, Hirt. B. G. 8, 10, 1: consul ubi, quanta fiducia esset hosti sensit, etc., Liv. 34, 46, 5 and 8: hostis, id. 30, 29, 4: nimia, Nep. Pel. 3: fiduciam igitur orator prae se ferat, Quint. 5, 13, 51: simplicitate eorum et fiduciā motus, Suet. Claud. 25: non quo fiducia desit (mihi), Ov. H. 17, 37.
      With a play in the meaning A. supra: Pe. Qua fiducia ausus (es) filiam meam dicere esse? Ep. Lubuit; ea fiducia, Plaut. Ep. 5, 2, 32.
  2. II. Transf.
    1. * A. Objectively (synon. with fides, II. A.), trustiness, fidelity: ut quod meae concreditum est Taciturnitati clam, fidei et fiduciae, Ne enuntiarem cuiquam, etc., Plaut. Trin. 1, 2, 105: ibo ad te, fretus tua, Fides, fiducia, id. Aul. 3, 6, 50.
    2. B. Jurid. t. t., that which is intrusted to another on condition of its being returned, a deposit, pledge, security, pawn, mortgage: si tutor fidem praestare debet, si socius, si, cui mandaris, si qui fiduciam acceperit, debet etiam procurator, Cic. Top. 10, 42: fiduciā acceptāfiduciam committere alicui, id. Fl. 21, 51: per fiduciae rationem fraudare quempiam, id. Caecin. 3, 7; cf.: judicium fiduciae, id. Rosc. Com. 6, 16; id. N. D. 3, 30, 74: reliquorum judiciorum haec verba maxime excellunt: in arbitrio rei uxoriae, MELIVS AEQVIVS; in fiducia, VT INTER BONOS BENE AGIER, etc., id. Off. 3, 15, 61; cf.: ubi porro illa formula fiduciae, VT INTER BONOS BENE AGIER OPORTET, id. Fam. 7, 12, 2 (cf. also id. Top. 17, 66); Gai. Inst. 2, 59 sq.; Paul. Sent. 2, 13, 1 sqq.; cf. Dict. of Antiq. p. 443.

fīdūcĭālĭter, adv. [fiducia], confidently (late Lat.): speramus, Aug. Conf. 9, 13; Vulg. Psa. 11, 5.

fīdūcĭārĭus, a, um, adj. [id. II. B.].

  1. I. Jurid. t. t., of or relating to a thing held in trust, fiduciary: heres, that receives any thing in trust, Dig. 36, 1, 46; Inscr. Orell. 3524: tutela, Just. Inst. 1, 19; cf. Gai. Inst. 1, 172.
  2. II. Transf. beyond the jurid. sphere, intrusted, given, or held in trust: optimum ratus, eam urbem Nabidi veluti fiduciariam dare, Liv. 32, 38, 2: opera, * Caes. B. C. 2, 17, 2: regnum, Auct. B. Alex. 23, 2: imperium, Curt. 5, 9, 8.

fīdūcĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [fiducia], to pledge, mortgage: EA CONDITIONE, NE FIDVCIENT, NE VENDANT, NEVE ALIO QVO GENERE ID SEPVLCRVM ALIENARE VLLA POTESTAS SIT, Inscr. Grut. 638, 4; id. Murat. 794, 1; cf. FIDVCIAT, ὑποτίθεται; FIDVCIATVS, ὑποτιθέμενος, Gloss. Philox.: sub pignoribus fiduciati, Tert. Idol. 23.

1. fīdus, a, um, adj. [fido, that one may rely on], trusty, truslworthy, faithful, sure (class.).

  1. I. Prop., constr. absol., with dat., poet. also with gen.
    1. A. Absol.: nihil est stabile quod infidumNeque enim fidum potest esse multiplex ingenium et tortuosum, Cic. Lael. 18, 65; cf.: (amico) probo et fideli et fido et cum magna fide, Plaut. Trin. 4, 4, 4: tum se intellexisse, quos fidos amicos habuisset, quos infidos, Cic. Lael. 15, 53: amici, Hor. Ep. 1, 5, 24: sodales, id. S. 2, 1, 30: fidissima atque optima uxor, Cic. Fam. 14, 4, 6: conjux, Hor. Ep. 2, 1, 142: bonus atque fidus judex, impartial, id. C. 4, 9, 40: medici, id. Ep. 1, 8, 9: interpres, id. A. P. 133: fidiora haec genera hominum fore ratus, Liv. 40, 3, 4: nihil fidum, nihil exploratum habere, Cic. Lael. 26, 97: familiaritates fidae, id. Off. 2, 8, 30: canum tam fida custodia, id. N. D. 2, 63, 158: vis canum, Lucr. 6, 1222; cf.: pectus canum, id. 5, 864: pectus, Hor. C. 2, 12, 16: fido animo, firm, steadfast, Liv. 25, 15, 13.
    2. B. With dat.: (servum) quem domino fidissimum credebat, Liv. 33, 28, 13 (but cf.: fidus est amicus, fidelis servus, Don. Ter. Phorm. 1, 2, 26): quae fida fuit nulli, Tib. 1, 6, 77: nec tibi fidam promittis Lacaenam, Ov. H. 5, 99: ne quid usquam fidum proditori esset, no faith should be kept with a traitor, Liv. 1, 11, 7: ut eos sibi fidiores redderet, Just. 16, 5, 2.
    3. C. Poet. with gen.: regina tui fidissima, most faithful towards you, Verg. A. 12, 659; and with gen. partit.: juvenum fidos, lectissima bello Corpora, sollicitat pretio, the trusty ones, trustiest of the youth, Stat. Th. 2, 483.
    4. D. With in or ad, and acc.: in amicos fidissimus, Eutr. 7, 8: fidi ad bella duces, Nemes. Cyn. 82.
    5. E. With in and abl.: sperabam te mihi fidum in hoc nostro amore fore, Cat. 91, 1 sq.
  2. II. Transf., objectively of inanim. and abstr. things, sure, certain, safe, trustworthy (mostly poet. and in post-Aug. prose; in Cic. Att. 9, 6, 10, fuga fida is not critically certain; v. Orell. N. cr. ad loc.).
    1. A. Absol.: aures, Ov. M. 10, 382: spes fidissima Teucrum, Verg. A. 2, 281: ensis, trusty, id. ib. 6, 524: alii litora cursu fida petunt, id. ib. 2, 400: nec unquam satis fida potentia, ubi nimia est, Tac. H. 2, 92: pons validus et fidus, id. A. 15, 15 fin.: male fidas provincias, id. H. 1, 52.
    2. B. With dat.: (oppidum) naviganti celerrimum fidissimumque appulsu, Tac. A. 3, 1; cf.: statio male fida carinis, Verg. A. 2, 23: montem tantos inter ardores opacum et fidum nivibus, Tac. H. 5, 6.
      Sup.: nox arcanis fidissima, Ov. M. 7, 192: camelino (genitali) arcus intendere, orientis populis fidissimum, the surest, Plin. 11, 49, 109, § 261: refugium, Tac. A. 5, 8.
      Hence, adv.: fīde, faithfully, trustily (perh. only in the sup.): quae mihi a te ad timorem fidissime atque amantissime proponuntur, Cic. Fam. 2, 16, 4 (al. fidelissime): fidissime amicissimeque vixerunt, Gell. 12, 8, 6.

2. fīdus = foedus, a league, v. 2. foedus init.

fidusta, a fide denominata, ea quae maximae fidei erant, Paul. ex Fest. p. 89 (cf. confoedusti).

fī̆glīnus, or, in the uncontr. primary form, fĭgŭlīnus, a, um, adj. [1. figulus], of or belonging to a potter, potter’s- (cf. fictilis).

  1. I. Form figlinus: creta, Varr. R. R. 3, 9, 3: opera, Plin. 35, 10, 36, § 66.
    1. B. Subst.
      1. 1. figlīna, ae, f.
        1. a. The art or trade of a potter (sc. ars), Varr. R. R. 1, 2, 23.
        2. b. A potter’s workshop, pottery, Plin. 3, 6, 12, § 82; 35, 12, 46, § 159; Inscr. Orell. 1, p. 371 sq.; in the form FIGVLINA, Inscr. Orell. 935.
      2. 2. figlīnum, i, n., an earthen vessel, crock, Plin. 31, 3, 27, § 46; 34, 18, 50, § 170: opus figulinum, id. 36, 25, 64, § 189: fabricae, id. 7, 56, 57, § 198; Vitr. 5, 10, 3.
  2. II. Form figulinus: opus, Plin. 31, 11, 47, § 130: fornaces, Arn. 6, 200.

figmen, ĭnis, n. [FIG, fingo], formation, figure, image (post-class.), Prud. Apoth. 798; 1035: figminis figura, Mart. Cap. 3, § 222.

figmentum, i, n. [FIG, fingo] (post-class.), formation (cf. fictio).

  1. I. In gen.
    1. A. In abstr.: verborum, the forming of new words, Gell. 20, 9, 1.
    2. B. In concr., a figure, image: animalis, Gell. 5, 12, 12: figmento deae caelitus lapso, Amm. 22, 9: aerea figmenta, id. 14, 6, 8.
    3. C. Any thing made, a production, creation, Vulg. Isa. 29, 16 al.
  2. II. In partic., a fiction: poëtarum, Lact. 7, 22: somniorum, App. M. 4, p. 155.

fīgo, xi, xum, 3 (archaic part. perf. ficta, Lucr. 3, 4; Varr. R. R. 3, 7, 4), v. a. [Gr. σφίγγ-ω, to bind fast; σφιγμός, φῖμός, muzzle; cf. fīlum, for figlum. Curt. Gr. Etym. p. 186; Germ. dick. dicht; Engl. thick. etc., Corss. Krit. Nachtr. p. 233], to fix, fasten, drive or thrust in, attach, affix (class.; cf.: pango, configo, defigo).

  1. I. Lit., constr. aliquid, aliquid in with abl. (poet. also in with acc., or aliquid with abl. only): imbrices medias clavulis, Cato, R. R. 21, 3: palum in parietem, Plaut. Mil. 4, 4, 4: mucrones in cive an in hoste, Cic. Phil. 14, 3, 6: tabulam decreti Caesaris aut beneficii, to post up, id. ib. 1, 1, 3; cf. id. ib. 12, 5 fin.: Antonius accepta grandi pecunia fixit legem a dictatore comitiis latam, i. e. posted it up as having been carried, id. Att. 14, 12, 1; cf.: adsentiri, ne qua tabula ullius decreti Caesaris figeretur, id. Phil. 1, 1, 3: fixit leges pretio atque refixit, Verg. A. 6, 622: quique aera legum vetustate delapsa, noscerent figerentque, Tac. H. 4, 40: nec verba minacia aere fixo legebantur, Ov. M. 1, 91: quam damnatis crucem servis fixeras, hadst fixed in the ground, erected, Cic. Verr. 2, 5, 6, § 12: feraces plantas humo, to plant, set, Verg. G. 4, 115: clavos verticibus, Hor. C. 3, 24, 5: cuneos, Plin. 17, 14, 24, § 109 (dub.): veribus trementia (frusta), to fix on spits, Verg. A. 1, 212: spicula pectore, Prop. 2, 13, 2 (3, 4, 2 M.); for which: harundo in vertice fixa, Hor. S. 1, 8, 7: cristas vertice, Verg. A. 10, 701: fumantes taedas sub pectore, id. ib. 7, 457: notas in collo dente, to impress, Tib. 1, 8, 38: virus in venas per vulnera, injects, Cic. Arat. 432: vestigia, plants his steps, i. e. moves on, Verg. A. 6, 159: arma quae fixa in parietibus fuerant, fastened up, hung up, Cic. Div. 1, 34, 74; cf.: scuta sublime fixa, id. ib. 2, 31, 67: arma ad postem Herculis, Hor. Ep. 1, 1, 5: arma thalamo, Verg. A. 4, 495: arma Troïa hic, id. ib. 1, 248: clipeum postibus, id. ib. 3, 287: dona Laurenti Divo, id. ib. 12, 768: ID AES AD STATVAM LORICATAM DIVI IVLII, S. C. ap. Plin. Ep. 8, 6, 13: qui spolia ex hoste fixa domi haberent, Liv. 23, 23, 6; 38, 43, 11: navalem coronam fastigio Palatinae domus, Suet. Claud. 17: luteum opus celsā sub trabe (hirundo), Ov. F. 1, 158: ipse summis saxis fixus asperis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107, and id. Pis. 19, 43 (Trag. v. 413 ed. Vahl.): aliquem cruci, nail, Quint. 7, 1, 30; Suet. Dom. 10: corpus lacerum in crucem (al. cruce), Just. 21, 4 fin.: figit in virgine vultus, fixes, Verg. A. 12, 70: oculos solo, id. ib. 1, 482: oculos in terram, Sen. Ep. 11: in poet. transf.: oculos horrenda in virgine fixus, Verg. A. 11, 507 (cf.: defixus lumina vultu, id. ib. 6, 156; Tac. A. 3, 1): Caesar in silentium fixus, Tac. A. 6, 50 (56): obstipo capite et figentes lumine terram, Pers. 3, 80: foribus miser oscula figit, kisses, Lucr. 4, 1179: oscula dulcia, Verg. A. 1, 687: sedem Cumis, to fix his abode, Juv. 3, 2: domos, Tac. A. 13, 54.
    1. B. Transf., to fix by piercing through, to transfix, pierce (cf. configo, II.): hunc intorto figit telo, Verg. A. 10, 382: hunc jaculo acuto, Ov. M. 10, 131: hostes telis, Auct. B. Alex. 30 fin.: fixisse puellas gestit (Cupido), Tib. 2, 1, 71: cervos, Verg. E. 2, 29: dammas, id. G. 1, 308; id. A. 5, 515; Sil. 1, 305: cutem (clavi), Sen. Prov. 3: olli per galeam fixo stetit hasta cerebro, Verg. A. 12, 537: aprum, Juv. 1, 23: figar a sagitta, Ov. H. 16, 278: vulnus, to inflict, Mart. 1, 61, 4.
  2. II. Trop.
    1. A. To fix, fasten, direct.
      1. 1. With in and abl.: ego omnia mea studia, omnem operam, curam, industriam, cogitationem, mentem denique omnem in Milonis consulatu fixi et locavi, Cic. Fam. 2, 6, 3.
      2. 2. With in and acc. (rare): fixus in silentium, Tac. A. 6, 50.
      3. 3. In other constructions: beneficium, quemadmodum dicitur, trabali clavo, Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53: nostras intra te fige querelas, Juv. 9, 94: penitus hoc se malum fixit, Sen. Tranq. 15: nequitiae fige modum tuae, Hor. C. 3, 15, 2.
    2. B. (Acc. to I. B.) Of speech, to sting; taunt, rally a person: aliquem maledictis, Cic. N. D. 1, 34, 93: adversarios, id. Or. 26, 89.
      Hence, fixus, a, um, P. a., fixed, fast, immovable.
    1. A. Lit. (very rare): illud maneat et fixum sit, Cic. Rab. Post. 9, 25: inque tuis nunc Fixa pedum pono pressis vestigia signis, i. e. firmly fixed in, Lucr. 3, 4; cf. in the foll.: astra, the fixed stars, Manil. 2, 35; so, flammae, Ov. Tr. 4, 3, 15.
      Far more freq.,
    2. B. Trop.: vestigia (integritatis) non pressa leviter, sed fixa ad memoriam illius provinciae sempiternam, Cic. Sest. 5, 13: non ita fixum, ut convelli non liceret, id. Clu. 45, 126: fixum et statutum, id. Mur., 30, 62; cf.: consilium fixum, id. Att. 6, 14, 2: animo fixum immotumque sedere, ne, etc., Verg. A, 4, 15: fixum est, with a subj.-clause, it is fixed, determined, Sil. 2, 364; 3, 114: decretum stabile, fixum, ratum, Cic. Ac. 2, 9, 27; cf.: ratum, fixum, firmum, permanent, id. ib. 2, 46, 141: illud fixum in animis vestris tenetote, fixed, impressed, id. Balb. 28, 64: quae perpetuo animo meo fixa manebunt, Lepid. ap. Cic. Fam. 10, 34, 3.
      Adv.: fixe, fixedly (late Lat.): ubi tenacius habitabit et fixius, Aug. Ep. 6 fin.

fĭgŭlāris, e, adj. [figulus], of or belonging to a potter, potter’s-: rota, Plaut. Ep. 3, 2, 35: creta, potter’s clay, Col. 8, 2, 3; 6, 17, 6; Plin. 31, 3, 28, § 47.

fĭgŭlārius, κεραμεύς, Gloss. Lat. Gr.

fĭgŭlātĭo, ōnis, f. [figulo], a forming, fashioning (post-class.): carnis, Tert. Anim. 25; id. Resurr. Carn. 5.

fĭgŭlātor, faber, κεραμεύς, Gloss. Vet.

* Fĭgŭlātus, a, um, adj. [2. Figulus], made a Figulus of, Asin. ap. Quint. 8, 3, 32 Spald. N. cr.; cf. 2. Fimbriatus.

fĭgŭlīnus, a, um, v. figlinus.

fĭgŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [figulus], to form, fashion (post-class.): figulat ita hominem Demiurgus, Tert. adv. Val. 24: corpus hoc nostrum de limo figulatum, id. Carn. Chr. 9.

1. fĭgŭlus, i, m. [v. fingo], a potter, Varr. R. R. 3, 15, 2; Plin. 35, 12, 43, § 159: Col. 11, 1, 9; Inscr. Orell. 4190: SIGILLATOR ( = sigillorum fictor), a seal-maker, ib. 4191: vas figuli, Vulg. Psa. 2, 9 al.
Poet. of the builders of the brick walls of Babylon: a figulis munita urbs, Juv. 10, 171.

2. Fĭgŭlus, i, m., a Roman surname in the gens Marcia and Nigidia. So esp. P. Nigidius Figulus, a learned contemporary of Cicero, Cic. Univ. 1; id. Fam. 4, 13; Suet. Aug. 94.
Marcius Figulus, Cic. Att. 1, 2; id. Leg. 2, 25; Sall. C. 17.

fĭgūra, ae, f. [v. fingo], a form, shape, figure (syn.: forma, species; tropus).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: corporis nostri partes totaque figura et forma et statura quam apta ad naturam sit, apparet, Cic. Fin. 5, 12, 35; cf.: hominum, vel etiam ceterarum animantium forma et figura, id. de Or. 3, 45, 179; and: quae figura, quae species humanā potest esse pulchrior? … Quod si omnium animantium formam vincit hominis figura, deus autem animans est: ea figura profecto est, quae pulcherrima sit omnium, etc., id. N. D. 1, 18, 47 sq.; with this cf.: esse aliquem humana specie et figura, qui, etc., id. Rosc. Am. 22, 63; Liv. 29, 17, 11: uri sunt specie et colore et figura tauri, Caes. B. G. 6, 28, 1: gemina tauri juvenisque, the Minotaur, Ov. M. 8, 169: Himera in muliebrem figuram habitumque formata, Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87; cf.: figura et lineamenta hospitae, id. ib. 36, § 89: conformatio quaedam et figura totius oris et corporis, id. de Or. 1, 25, 114: pulmonum vis et figura, id. Tusc. 1, 16, 37: formae figura, id. N. D. 1, 32, 90: formaï servare figuram, Lucr. 4, 69: navium figura (shortly before: navium species), Caes. B. G. 4, 25, 2: lapidis, Ov. M. 3, 399: dohorum, Plin. 2, 25, 22, § 90: lenticulae dimidiae, id. 27, 12, 98, § 124: quadriangula grani, id. 13, 22, 38, § 118: triquetra, id. 3, 16, 20, § 121: rotunditatis aut proceritatis, id. 13, 4, 9, § 49 et saep.
      1. 2. Concr., a sketch, figure, drawing (lat. Lat.): figurae quae σχηματα vocant, Gell. 1, 20, 1; 2, 21, 10: κύβος est figura ex omni latere quadrata, id. 1, 20, 4.
    2. B. In partic.
      1. 1. In the lang. of the Epicurean philosophy applied to the atoms or molecular parts of bodies: caelestem fulminis ignem Subtilem magis e parvis constare figuris, Lucr. 2, 385; 2, 682 sq.; 778; 3, 190 al.; cf.: illas figuras Epicuri, quas e summis corporibus dicit effluere, Quint. 10, 2, 15 Spald.
      2. 2. Poet., a form, shade, phantom of the dead: in somnis, cum saepe figuras Contuimur miras simulacraque luce carentum, Lucr. 4, 34: morte obita quales fama est volitare figuras, Verg. A. 10, 641: CVM VITA FVNCTVS IVNGAR TIS (i. e. tuis) VMBRA FIGVRIS, Inscr. Orell. 4847.
  2. II. Trop., quality, kind, form, species, nature, manner.
    1. A. In gen.: de figura vocis satis dictum est, Auct. Her. 3, 15, 25: majus et minus et aeque magnum ex vi et ex numero et ex figura negotii consideratur, Cic. Inv. 1, 28, 41: figura orationis plenioris et tenuioris, id. de Or. 3, 55, 212; cf.: suam quandam expressit quasi formam figuramque dicendi, id. ib. 2, 23, 98: occurrunt animo pereundi mille figurae, kinds, Ov. H. 10, 81: edidit innumeras species, partimque figuras rettulit antiquas, etc., id. M. 1, 436; cf.: capiendi figurae (for which, shortly after: species capiendi), Dig. 39, 6, 31: condicionis, ib. 35, 2, 30.
    2. B. In partic.
      1. 1. Gram. t. t., form of a word, inflection: alia nomina, quod quinque habent figuras, habere quinque casus, Varr. L. L. 9, § 52; cf.: non debuisse ex singulis vocibus ternas vocabulorum figuras fieri, ut albus, alba, album, id. ib. 9, § 55: quaedam (verba) tertiae demum personae figura dicuntur, ut licet, piget, Quint. 1, 4, 29; 8, 2, 15 Spald.
      2. 2. Rhet. t. t., a figure of speech, σχῆμα, Cic. de Or. 3, 53 sq.; id. Or. 39 sq.; Quint. 9, 1 sq. et saep.
        1. b. Esp., one which contains hints or allusions, Suet. Vesp. 13; id. Dom. 10; cf. Quint. 9, 2, 82.

fĭgūrālĭtas, ātis, f. [figura], a figurative mode of speaking (late Lat.): Fulg. de Contin. Verg. med. p. 147 Munk.

fĭgūrālĭter, adv. [figura], figuratively (post-class.), Tert. Testim. Anim. 2; Sid. Ep. 8, 14 med.

fĭgūrātē, adv., figuratively, v. figuro, P. a. fin.

fĭgūrātīcĭus, a, um, adj. [figura], = figurativus (very rare): quatenus a figuraticiis transirent ad veritatem, Primas. in Epist. ad Hebr. c. 10.

fĭgūrātĭo, ōnis, f. [figuro] (post-Aug.).

  1. I. A forming, fashioning; shape, form, figure: nervi hic teretes, illic lati, ut in uno quoque poscit figuratio, Plin. 11, 37, 88, § 217: zona duodecim signis conformata exprimit depictam a natura figurationem, Vitr. 9, 4: Apollinis, App. Dogm. Plat. 1.
  2. II. Trop.
    1. A. Imagination, fancy: si spei figuratione tardius cadit, Quint. Decl. 12, 27; vanae, id. ib. 6, 4.
    2. B. Form of a word: (diurnare) ex ea figuratione est, qua dicimus perennare, Gell. 17, 2, 16.
    3. C. Figurative mode of speaking: quisquam illorum his figurationibus uteretur, quae Graeci schemata vocant? Fronto, Ep. ad Anton. 1, 2; Lact. 1, 11, 24; 30.

fĭgūrātīvus, a, um, adj.,

  1. I. pertaining to the figurative mode of speaking, figurative (late Lat.), Cassiod. Varr. 8, 31.
    Hence,
  2. II. Subst.: figurativa, ae, f., figurative mode of speaking, Myth. Vatic. Fab. 127 ap. Mai. Auct. Class. 1, 3, p. 46.

A maximum of 100 entries are shown.