Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

fornācārĭus (furn-), a, um, adj. [fornax], of or belonging to a furnace: servus, i. e. a furnace-heater, Dig. 9, 2, 27, § 9.

fūr, fūris, comm. [root fer-, v. fero; cf. Gr. φώρ, Gell. 1, 18], a thief (syn.: latro, praedo, pirata, raptor).

  1. I. Lit.: quodsi duodecim tabulae nocturnum furem quoquo modo, diurnum autem, si se telo defenderet, interfici impune voluerunt, etc., Cic. Mil. 3, 9: ita in legibus posiverunt, furem duplici comdemnari, feneratorem quadrupli, Cato, R. R. praef. § 1: fures privatorum furtorum, opp. fures publici, id. ap. Gell. 11, 18, 18: canes aluntur in Capitolio, ut significent, si fures venerint, Cic. Rosc. Am. 20, 56: fures aerari, Sall. C. 52, 12: a Philippo interrogatus, quid latraret, furem se videre respondit, Cic. de Or. 2, 54, 220: M. Carbo condemnatus, fur magnus, e Sicilia, i. e. extortioner, id. Fam. 9, 21, 3: ne quis fur esset, neu latro, neu quis adulter, Hor. S. 1, 3, 106: (Priapus) furum aviumque Maxima formido, id. ib. 1, 8, 3: Sallustius historicus priscorum verborum ineruditissimus fur, Suet. Gram. 15: fur tuos, i. e. who carried you off, Plaut. Capt. 5, 4, 21.
    In the fem.: fures estis ambae, Plaut. Poen. 5, 4, 67.
  2. II. Transf.
    1. A. As a term of vituperation applied to slaves, thief, rascal, rogue, knave: tuntrium litterarum homo Me vituperas? fur, etiam fur trifurcifer, Plaut. Aul. 2, 4, 47; cf.: non fur, sed trifur? id. ib. 4, 4, 6; 4, 10, 38 sc.; id. Cas. 3, 6, 1; id. Ps. 1, 3, 131 et saepe quid domini faciant, audent cum talia fures! Verg. E. 3, 16: manipulus furum, Ter. Eun. 4, 7, 6.
    2. B. A robber-bee, drone, usually called fucus, Varr. R. R. 3, 16, 19.

Fura, ae, f., name of a goddess, otherwise unknown, Mart. Cap. 2, § 164 (al. Furia).

fūrācĭtas, ātis, f. [furax], inclination to steal, thievish disposition, thievishness (very rare): auri argentique, Plin. 10, 29, 41, § 77.

fūrācĭter, adv., v. furax fin.

fūrātor, ōris, m. [1. furor], a thief (postclass.): veritatis philosophus, Tert. Apol. 46 fin.

fūrātrīna, ae, f. [1. furor] (post-class.),

  1. I. a stealing, theft: facilis, App. M. 6, p. 178; 10, p. 245.
  2. II. Trop.: conjugalis, i. e. adultery, App. M. 8, p. 202.

fūrax, ācis, adj. [1. furor], inclined to steal, given to stealing, thievish (rare but class.; cf.: rapax, furunculus): servus, Cic. de Or. 2, 61, 248: P. Cornelius homo avarus et furax, id. ib. 2, 66, 268: furacissimae manus, id. Pis. 30, 74: nihil est furacius illo, Mart. 8, 59, 3: tam furax a mento volsella, i. e. removing the beard, Tert. Pall. 4.
* Adv.: fūrācĭter, thievishly; only sup.: cum omnium domos, apothecas, naves furacissime scrutarere, Cic. Vatin. 5, 12.

furca, ae, f. [Sanscr. bhur-ig, shears; cf. Lat. forceps, forfex; also Gr. φάρος, plough; Lat. forāre; Engl. bore, Curt. Gr. Etym. p. 299; but Corss. refers furca to root dhar-, = fero, as a prop. support; v. Ausspr. 1, 149], a two-pronged fork.

  1. I. Lit.: exacuunt alii vallos furcasque bicornes, Verg. G. 1, 264: valentes, id. ib. 2, 359: furcis detrudi, Liv. 28, 3, 7; cf. Caes. B. C. 2, 11, 2.
    Prov.: naturam expellas furcā, tamen usque recurret, with might and main, Hor. Ep. 1, 10, 24 (v. furcilla).
  2. II. Transf., of things shaped like a fork.
    1. A. A forkshaped prop, pole, or stake, for carrying burdens on the back or shoulder, Plaut. Cas. 2, 8, 2; for supporting the seats of a theatre, Liv. 1, 35, 9; for a vine, Plin. 14, 2, 4, § 32; for fishing-nets, id. 9, 8, 9, § 31; for the gable of a house, Ov. M. 8, 700; a frame on which meat was suspended in the chimney, id. ib. 8, 648.
    2. B. An instrument of punishment in the form of a fork (V or II), which was placed on the culprit’s neck, while his hands were fastened to the two ends, a yoke (cf.: crux, gabalus, patibulum; hence, furcifer): To. Satis sumpsimus jam supplici. Do. Fateor, manus vobis do. To. Post dabis sub furcis, Plaut. Pers. 5, 2, 71: canem et furcam ferre, id. Cas. 2, 6, 37: servus per circum, cum virgis caederetur, furcam ferens ductus est, Cic. Div. 1, 26, 55: servus sub furca caesus, Liv. 2, 36, 1 Drak.; Val. Max. 1, 7, 4; Lact. 2, 7, 20: sub furca vinctus inter verbera et cruciatus, Liv. 1, 26, 10: cervicem inserere furcae, Suet. Ner. 49; Eutr. 7, 5; Prud. στεφ. 10, 851.
      Hence poet. to designate the worst condition of slavery: ibis sub furcam prudens, Hor. S. 2, 7, 66.
    3. C. A fork-shaped gallows: aliquem furcā figere, Dig. 48, 19, 28 fin.: furcae subicere, ib. 9: in furcam tollere, ib. 38: in furcam suspendere, ib. 13, 6: in furcam damnare, ib. 49, 16, 3: canes vivi in furca, sambucea arbore fixi, Plin. 29. 4, 14, § 57.
    4. D. A fork-shaped yoke in which young bullocks were put to be tamed, Varr. R. R. 1, 20, 2.
    5. E. Furcae cancrorum, the claws of a crab, App. Mag. p. 297.
  3. F. Furcae Caudinae, the narrow pass of Caudium, the Caudine Forks, usually called Furculae Caudinae (v. furcula, II. and Caudium), Val. Max. 5, 1, 5 ext.; 7, 2, 17 ext.

furcĭfer, ĕri, m. [furca+fero; acc. to furca, II. B.], a yoke-bearer, as a term of vituperation, usually of slaves, gallows rogue, hang-dog, rascal: impudice, sceleste, verbero, bustirape, furcifer, Sociofraude, parricida, etc., Plaut. Ps. 1, 3, 127; id. Am. 1, 1, 129; id. As. 2, 4, 78; id. Capt. 3, 4, 31; id. Most. 1, 1, 66; 5, 2, 50; id. Mil. 2, 6, 64; id. Ps. 1, 2, 59 al.; Ter. And. 3, 5, 12 Don.; id. Eun. 4, 7, 28; 5, 2, 23; 5, 6, 19; Cic. Deiot. 9, 26; Hor. S. 2, 7, 22 et saep.
Of freemen: id tu tibi, furcifer, sumes, Cic. Vatin. 6, 15; of Piso, id. Pis. 7, 14.

* furcĭfĕra, ae, f. [furca+fero], i. q. membrum virile, Petr. poët. Sat. 132, 8.

furcilla, ae, f. dim. [furca], a little fork: herba subsecari falcibus debet et, quoad perarescat, furcillis versari, Varr. R. R. 1, 49, 1; 1, 8, 6; Col. 2, 10, 13: quoniam furcillā extrudimur, Brundisium cogito, Cic. Att. 16, 2, 4; cf.: musae furcillis praecipitem eiciunt, Cat. 105, 2.
Also, ‡furcilles, sivefurcilla, quibus homines suspendebant, Paul. ex Fest. p. 88 Müll.

* furcillātus, a, um, adj. [furcilla], pointed like a fork, forked: bacilla, Varr. L. L. 5, § 117 Müll.

* furcillo, āre, v. a. [furcilla], to support (qs. by a crotch).
Trop.: tu inventus vero, meam qui furcilles fidem! Plaut. Ps. 2, 2, 36.

* furcōsus, a, um, adj. [furca], full of forks or points: thyrsi leontopodii, App. Herb. 7.

furcŭla, ae, f. dim. [furca, II.].

  1. I. A forked prop to support a wall when undermined: suspenso furculis ab hostibus muro, Liv. 38, 7, 9.
  2. II. Furculae Caudinae, two lofty (fork-shaped) defiles near Caudium, where the Roman army, in the year A.U.C. 434, was hemmed in by the Samnites, now Casale di Forchia, Liv. 9, 2; 11; Flor. 1, 16; v. Caudium.

fŭrenter, adv., v. furo fin.

furfur, ŭris (abl. furfuri, Plaut. Capt. 4, 2, 27), and furfŭres, um, m., bran [reduplicated form, originally for-for; root ghar-; Sanscr. gharshāmi, rub; Gr. χρίω; cf.: far, farina, frio, frico, etc.; v. Corss. Beiträg. p. 206].

  1. I. Lit.: qui alunt furfure sues, Plaut. Capt. 4, 2, 27: per cribrum effuso furfure, Plin. 22, 25, 70, § 145: triticum furfure crasso vestitur, id. 18, 30, 73, § 304.
    In plur.: hordeacei, Varr. R. R. 2, 6, 4; Col. 12, 44, 3: triticei, Varr. R. R. 2, 5, 17: excreti modice a farina, Col. 8, 4, 1: furfuribus conspersus panis, Phaedr. 4, 18, 4.
  2. II. Transf., scurf or scales on the skin, the head, etc.: foedo cutis furfure, Plin. 26, 1, 2, § 2.
    In plur.: capitis, Plin. 20, 9, 39, § 101: in facie, id. 22, 21, 30, § 64.
    In a pun upon the two meanings: ex ipsis dominis meis pugnis exculcabo furfures, Plaut. Capt. 4, 2, 30.

furfŭrācĕus, a, um, adj. [furfur], like bran (late Lat.): terebramina tinearum, Fulg. Myth. 2, 19.

furfŭrārĭus, a, um, adj. [furfur], of or belonging to bran: PECVNIA, from the sale of bran, Inscr. Grut. 128, 5.

furfŭrĕus, a, um, adj. [furfur], of bran, made of bran, bran-: panis, Gell. 11, 7, 3.

furfŭrĭcŭlae, ārum, f. dim. [furfur], fine bran, Marc. Emp. 5 fin.

furfŭrōsus, a, um, adj. [furfur], like bran, brownish: color (styracis), Plin. 12, 25, 55, § 125.

fŭrĭa, ae, f., and, more commonly, plur.: fŭrĭae, ārum, f. [furo], violent passion, rage, madness, fury.

  1. I. Appellatively (only poet. for furor or rabies): unius ob noxam et furias Ajacis Oï̄lei, Verg. A. 1, 41: ubi concepit furias, i. e. became furious, id. ib. 4, 474: tauri, Mart. 2, 43, 5: canum, Grat. Cyneg. 392: in furias agitantur equae, i. e. furious, ardent desire, Ov. A. A. 2, 478; Verg. G. 3, 244; Prop. 4 (5), 4, 68: auri, the fierce greediness for gold, Sil. 2, 500: ergo omnis furiis surrexit Etruria justis, in just fury, just wrath, Verg. A. 8, 494: honestae (Sagunti), Stat. S. 4, 6, 84.
    Of things: tranare sonoras Torrentum furias, the wild raging, roaring, Claud. III. Cons. Hon. 45.
  2. II. As a nom. prop.: Fŭrĭae, the three goddesses of vengeance (Allecto, Megaera, and Tisiphone), the Furies (syn.: Dirae, Eumenides).
    1. A. Prop.: Furiae deae sunt speculatrices, credo, et vindices facinorum et scelerum, Cic. N. D. 3, 18, 46: ut eos agitent insectenturque Furiae, non ardentibus taedis, sicut in fabulis sed angore conscientiae, id. Leg. 1, 14, 40; cf. id. Rosc. Am. 24, 66 sq.; id. Pis. 20, 46; Auct. ap. Quint. 9, 3, 47; Verg. A. 3, 331; Hor. S. 2, 3, 135; 1, 8, 45 al.
    2. B. Transf., in gen., avenging spirits, tormenting spirits.
          1. (α) Plur.: itaque eos non ad perficiendum scelus sed ad luendas rei publicae poenas furiae quaedam incitaverunt, Cic. Sull. 27, 76: Furiae Catilinae, id. Par. 4, 1, 27: sceleratum vicum vocant, quo amens, agitantibus furiis sororis ac viri, Tullia per patris corpus carpentum egisse fertur, Liv. 1, 48, 7; cf. id. 1, 59 fin.; 40, 10, 1: his muliebribus instinctus furiis Tarquinius circumire et prensare patres, etc., urged on by this female tormenting spiril, this fury of a woman, id. 1, 47, 7.
          2. (β) Sing., applied to persons who are furious or who are plotting mischief, a fury.
            So of Clodius: illa furia ac pestis patriae, Cic. Sest. 14, 33; of the same, id. ib. 17, 39; cf. also: illa furia muliebrium religionum, qui non pluris fecerat Bonam Deam quam tres sorores, id. Fam. 1, 9, 15; id. Q. Fr. 3, 1, 4; Hor. S. 2, 3, 141: hunc juvenem (i. e. Hannibalem) tamquam furiam facemque hujus belli odi ac detestor, Liv. 21, 10, 11.

fŭrĭālis, e, adj. [furiae].

  1. I. Of or pertaining to the Furies, or like the Furies, furious, raging, dreadful, fearful (mostly poet.; syn.: furiosus, furibundus, fanaticus): Alecto torvam faciem et furialia membra Exuit, Verg. A. 7, 415: caput Cerberi, Hor. C. 3, 11, 13: incessus, Liv. 7, 17, 3: arma, i. e. of the Bacchantes, Ov. M. 6, 591; cf. Erichtho, id. H. 15, 139: furialis illa vox (Clodii) nefariis stupris effeminata, Cic. Planc. 35, 86: dira exsecratio ac furiale carmen, Liv. 10, 41, 3: caedes, Ov. M. 6, 657; cf.: quod pretium speret pro tam furialibus ausis, id. ib. 6, 84: dens leonis, Mart. 2, 75, 7: mensae Atrei, Ov. Am. 3, 12, 39: tollitur in caelum furiali turbine clamor, fearful, Sil. 16, 320.
    In neutr., adverb.: aurigae furiale minetur Efferus, Stat. Th. 6, 429; Claud. B. Get. 326.
  2. II. Act., making mad, infuriating (poet. and very rare): haec me irretivit veste furiali inscium, Cic. poët. Tusc. 2, 8, 20: aurum, Val. Fl. 6, 670: oscula, id. 7, 254.
    Adv.: fŭrĭālĭter, furiously, madly, franticly: odit, Ov. F. 3, 637.

fŭrĭālĭter, adv., v. the preced. fin.

Fūrĭānus, a, um, v. Furius, II. B.

fŭrĭātĭlis, e, adj. [furiae], raging, furious (late Lat.): cornu (vaccae furentis), Ven. Vit. S. Mart. 3, 306.

fŭrĭātus, a, um, P. a., v. 1. furio.

fŭrĭbundē, adv., v. furibundus fin.

fŭrĭbundus, a, um, adj. [furo], raging, mad, furious (rare but class.; syn. v. furialis).

  1. I. In gen.: homo ac perditus (Clodius), Cic. Sest. 7, 15: impetus, id. Phil. 13, 9: tum ille (Catilina) furibundus: Quoniam, etc., Sall. C. 31 fin.: taurus, Ov. M. 13, 871: ignibus et ventis furibundus fluctuet aër, Lucr. 6, 367: cum semel accepit solem furibundus (Leo) acutum, Hor. Ep. 1, 10, 17: latronis impetus crudeles ac furibundos retardare, Cic. Phil. 13, 9, 19: silentia, Stat. Th. 10, 896.
  2. * II. Esp., filled with prophetic inspiration, inspired: hariolorum et vatum furibundae praedictiones (shortly before: furente modo and furor), Cic. Div. 1, 2, 4.
    * Adv.: fŭrĭbunde, furiously: omnes furibunde concutiens, Hier. in Jesai. 5, 14, 5.

Furīna (also Furrīna), ae, f.,

  1. I. a goddess worshipped in ancient Rome, otherwise unknown: Furrinalia Furrinae, quod ei deae feriae reipublicae dies is, quojus deae honos apud antiquos. Nam ei sacra instituta annua et flamen attributus: nunc vix nomen notum paucis, Varr. L. L. 6, § 19 Müll.: quarum (Eumenidum) et Athenis fanum est et apud nos. ut ego interpretor, lucus Furinae, Cic. N. D. 3, 18, 46: ponticulus, qui est ad Furinae, Satricum versus, id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 4.
  2. II. Deriv. Furī-nālis (Furrīn-), e, adj., of or belonging to Furina, Furinal-: flamen, Varr. L. L. 5, § 84; 7, § 45 Müll.
    In plur. subst.: Furī-nālia (Furrīn-), ium, n., the festival of Furina (celebrated on the 25th of July), Varr. L. L. 6, § 19; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. pp. 394 and 411; Paul. ex Fest. p. 88 Müll.

* fūrīnus, a, um, adj. [fur], of or belonging to thieves, thief- (a word formed in jest after the analogy of coquinus): non coquinumst, verum furinum forum, Plaut. Ps. 3, 2, 2.

1. fŭrĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [furiae], to drive mad, to madden, enrage, infuriate (poet.): flagrans amor et libido, Quae solet matres furiare equorum, Hor. C. 1, 25, 14: pubem, Sil. 14, 280: matres armatas (i. e. Bacchantes), Stat. Th. 11, 488: mentes in iram, Sil. 17, 294.
Hence, P. a.: fŭrĭā-tus, a, um, enraged, maddened (syn. v. furialis): furiata mens, Verg. A. 2, 407; 588: mentes malis incursibus furiatae, Lact. 4, 27, 2: sacerdos, Stat. Th. 2, 21: furiata juventus, Sil. 7, 617: furiati ignes (amoris), i. e. fierce, wild, Ov. F. 2, 761 (al. furiales); cf. Sil. 13, 209.

2. fŭrĭo, īre, v. n. [furiae], to be mad, to rage (late Lat. for furere): ut furiat, Sid. Carm. 22, 94.

fŭrĭōsē, adv., v. furiosus fin.

fŭrĭōsus, a, um, adj. [furiae], full of madness or rage, mad, raging, furious (freq. and class.; syn. v. furialis): lex XII. Tabularum) est: SI FVRIOSVS EST, AGNATORVM GENTILIVMQVE IN EO PECVNIAQVE EIVS POTESTAS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Inv. 2, 50, 148; cf.: itaque non est scriptum: SI INSANVS, sed: SI FVRIOSVS ESCIT, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 11; id. Rep. 3, 33: ego te non vecordem, non furiosum, non mente captum putem? id. Pis. 20, 47: aiunt hominem, ut erat furiosus, respondisse, etc. (shortly before: hominem longe audacissimum et insanissimum), id. Rosc. Am. 12, 33; cf. Hor. S. 2, 3, 222; 207; 303: dormientium et vinolentorum et furiosorum visa imbecilliora esse quam vigilantium, siccorum, sanorum, Cic. Ac. 2, 27, 88: mulier jam non morbo sed scelere furiosa, id. Clu. 65, 182: furiosus vultus et acer, Lucr. 6, 1184: quod si delira haec furiosaque cernimus esse, id. 2, 985; Asin. ap. Quint. 9, 2, 9: exululant comites, furiosaque tibia flatur, i. e. inciting to frenzy, maddening, Ov. F. 4, 341: laevam involvere togā, etc. … paene furiosum est, Quint. 11, 3, 146: quaedam pars exercitus non minus furiosa est, quam qui cum Antonio fuerunt, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 2: bello furiosa Thrace, Hor. C. 2, 16, 5: cupiditas effrenata ac furiosa, Cic. Cat. 1, 10, 25: fervido quodam et petulanti et furioso genere dicendi, id. Brut. 68, 241: dictum, Quint. 11, 1, 37: vociferatio, id. 2, 18, 8: initium, id. 3, 8, 59: inceptum, Liv. 36, 34, 3: vota, Ov. M. 10, 370.
Esp., in law, insane, = non compos mentis: furiosus mutusve morbosi sunt, Gell. 4, 2, 15: furiosus nullum negotium gerere potest, quia non intelligit quid agat, Gai. Inst. 3, 106: infans non multum a furioso differt, id. ib. 3, 109; Paul. Sent. 2, 17, 10 et saep.
Comp.: furiosior amor, Ov. M. 9, 737: quanto hoc furiosius atque Majus peccatum est, Hor. S. 1, 3, 83.
Sup.: nisi eum furiosissimum judicas, Cic. Deiot. 5, 15: contiones furiosissimae Publii, id. Att. 4, 3, 4.
Hence, adv.: fŭrĭōse, furiously, madly: etsi solet eum, cum aliquid furiose fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.
Comp.: servo in se cum gladio furiosius irruente, Spart. Hadr. 12, 5.

fŭrĭōsĭtas, ātis, f. [furiosus], rage, fury: nihil turpius m pastore furiositate, Pseudo August. ad Fratr. Erem. Serm. 36.

Fūrĭus (archaic Fūsius, Quint. 1, 4, 13; Liv. 3, 4 init.; cf. the letter R), a,

  1. I. a Roman family name.
      1. 1. M. Furius Camillus, the deliverer of Rome from the Gauls, Liv. 5, 19 sq.; Cic. Rep. 1, 3; id. Tusc. 1, 37, 90.
      2. 2. M. Furius Bibaculus, a Roman poet of Cremona, a contemporary of Cicero.
      3. 3. A. Furius Antias, a poet, the friend of Q. Lutatius Catulus the elder, Cic. Brut. 35, 132.
      4. 4. L. Furius Philus, consul in the year 618 A.U.C., who is introduced as a speaker in Cicero’s Republic al.
  2. II. Derivv.
    1. A. Fūrĭus (Fūsius), a, um, adj., of or belonging to a Furius (Fusius), Furian (Fusian): data fato quodam Furiae genti Gallica bella, Liv 31, 48, 12: cedo mihi leges Atinias, Furias, Fusias (al. Fufias), Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109; so, lex Furia (testamentaria), Gai. Inst. 2, 225; 4, 23 sq.: lex Furia Caninia (de manumissionibus), id. ib. 1, 42; for which: lex Fusia Caninia, Cod. Just. 7, 3.
    2. B. Fūrĭānus a, um, adj., Furian: poëmata, i. e. of the poet A. Furius Antias, Gell. 18, 11, 4.
      Subst.: Fūrĭāni, ōrum, m., the soldiers of M. Furius Camillus, the Furians, Liv. 6, 9, 11.

furnācārius, ii, v. fornacarius.

furnācātor, v. fornacator.

* furnācĕus, a, um, adj. [furnus], of or belonging to an oven, baked in an oven: panis, Plin. 18, 11, 27, § 105.

furnārĭa, ae, f. [furnus], the trade of a baker: furnariam exercere, Suet. Vit. 2: castrensis, Cic. ap. Plin. 7, 42, 43, § 135.

furnārĭus, ii, m. [furnus], a baker, Dig. 39, 2, 24, § 7; Inscr. Orell. 2868.

Furnĭus, a, name of a Roman gens.

    1. 1. C. Furnius, a friend of Cicero, Cic. Fam. 15, 14, 5; 10, 1, 4; id. Att. 9, 6, 6 sq.
    2. 2. Furnius, a friend of Horace, Hor. S. 1, 10, 86.

furnus (fornus, Varr. ap. Non. 531, 32), i, m. [Sanscr. ghar-, to lighten; cf.: fornus, fornax, and v. formus], an oven (syn.: caminus, fornax, clibanus): in furnum calidum condito, Plaut. Cas. 2, 5, 1: malim istius modi mi amicos furno mersos quam foro, id. Ep. 1, 2, 16; Varr. l. l.; Plin. 13, 4, 9, § 48; 19, 1, 3, § 18; 20, 9, 39, § 99; Ov. F. 6, 313. Used by the Romans as a warming-place, Hor. S. 1, 4, 36; id. Ep. 1, 11, 13.

fŭro, ŭi (perf. rare, Sen. Orest. 846; Serv. Verg. A. 1, 41 al.; usually supplied by insanivi, Diom. p. 376 P.; Prisc. 817 P.; gen. plur. part. sync. furentum, Verg. A. 11, 838), 3, v. n. [cf. Gr. θοῦρος, hasty; θορεῖν, θρώσκω, to leap; cf. θηρ, wild; Lat. fera, ferox; v. Curt. Gr. Etym. p. 256], to rage, rave (in sickness or when in a passion), to be out of one’s mind, to be mad, furious (syn.: insanio, deliro, desipio).

  1. I. Lit. (class.): quem nos furorem, μελαγχολίαν illi (Graeci) vocant: quasi vero atra bili solum mens ac non saepe vel iracundiā graviore vel timore vel dolore moveatur: quo genere Athamantem, Alcmaeonem, Ajacem, Orestem furere dicimus, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 11: quid est aliud furere, non cognoscere homines, non cognoscere leges, non senatum, id. Pis. 20, 47; cf.: qui valetudinis vitio furunt et melancholici dicuntur, id. Div. 1, 38, 81; and Dig. 23, 2, 9: primum inquiram, quid sit furere, etc., Hor. S. 2, 3, 41: insanire ac furere, Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39: furere et bacchari, id. Brut. 80, 276; cf.: non ego sanius Bacchabor Edonis: recepto Dulce mihi furere est amico, to play the fool, act foolishly (an imitation of the Anacreontic θέλω θέλω μανῆναι), Hor. C. 2, 7, 28: Telamon iratus furere luctu filii videretur, to be distracted, Cic. de Or. 2, 46, 193: ille, si non acerrime fureret, auderet, etc., id. Pis. 21, 50: furere adversus aliquem, Tiber. ap. Suet. Tib. 61: num furis? an prudens ludis me obscura canendo? Hor. S. 2, 5, 58: furit ille dolore, Ov. M. 12, 478: amore, Val. Fl. 5, 427; cf.: ex quo destiti Inachia furere, to be madly in love with (Gr. μαίνεσθαι ἐπί τινι), Hor. Epod. 11, 6: in aliqua, Quint. Decl. 289: in celeres iambos Misit (me) furentem, Hor. C. 1, 16, 25.
          1. (β) With acc. and inf.: (Clodius) furebat, a Racilio se contumaciter urbaneque vexatum, Cic. Q. Fr. 2, 1, 3.
            With inf.: furit vinci dominus profundi, Sen. Med. 597: ecce furit te reperire atrox Tydides, Hor. C. 1, 15, 27.
          2. (γ) With acc. (poet.): hunc sine me furere ante furorem, Verg. A. 12, 680: praecipuum tunc caedis opus, Gradive, furebas, Stat. Th. 9, 5.
  2. II. Transf., of inanim. and abstr. things (poet. and in post-Aug. prose): nubes interdum perscissa furit petulantibus auris, Lucr. 6, 111; cf.: furit mugitibus aether concussus, Verg. G. 3, 150: ventus, Lucr. 6, 687: impetus Aetnae, id. 2, 593; cf.: flamma in Aetna, Hor. Epod. 17, 33: ignis in stipulis, Verg. G. 3, 100: stella vesani leonis, Hor. C. 3, 29, 19: atra tempestas effusis imbribus, Verg. A. 5, 694: furit aestus harenis, id. ib. 1, 107: flammae furentes, id. ib. 4, 670: furit ardor edendi, Ov. M. 8, 828: nec copia argenti tantum furit vita, Plin. 33, 11, 53, § 147.
    With acc. and inf.: fama furit, versos hostes Poenumque salutem Invenisse fugā, Sil. 7, 504.
    Hence, * fŭrenter, adv., furiously: pueri autem aiunt eum furenter irasci, was furiously enraged, Cic. Att. 6, 1, 12.

1. fūror, ātus, 1, v. dep. a. (act. inf. furasse, Fulg. Myth. 2, 6; sup. furatum, Plaut. Rud. 1, 2, 23; id. Trin. 4, 2, 22: furatus, in pass. signif., App. M. 10, p. 220) [fur], to steal, purloin, pilfer (syn.: latrocinor, clepo, rapio).

  1. I. Lit. (class.): solet haec, quae rapuit et furatus est dicere se emisse, Cic. Verr. 2, 1, 22, § 60: furatur aliquid aut eripit, id. Off. 2, 11, 40; id. N. D. 2, 63, 157: pecuniam ex templo, Quint. 3, 6, 41; Suet. Caes. 54.
    Absol.: ad furandum venire, Plaut. Ps. 3, 2, 61; so of pillaging, military raids: ille robore exercitus inpar, furandi melior, Tac. A. 3, 74 init.; of literary theft: ut iste in furando manibus suis uteretur, Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33: si ego tuum (librum) ante legissem, furatum me abs te esse diceres, id. Att. 2, 1, 1; cf. Poët. ap. Quint. 8, 3, 29.
  2. II. Transf., in gen., to take away by stealth, remove secretly, to withdraw: pone caput, fessosque oculos furare labori, Verg. A. 5, 845: membra, Sil. 10, 74: sese, id. 14, 561: vultus veste, i. e. to hide, Sen. Agam. 914: non enim furatus esse civitatem, non genus suum ementitus dicitur, Cic. Balb. 2, 5: speciem furabor Iacchi, will represent, personate, Prop. 4 (5), 2, 31: audiendi facultatem, to obtain by stealth, Amm. 14, 11, 15.

2. fŭror, ōris, m. [furo], a raging, raving (in sickness or violent passion), rage, madness, fury.

  1. I. Prop.: hanc insaniam (μανίαν), quae juncta stultitiae patet latius, a furore disjungimusQuem nos furorem, μελαγχολίαν illi (Graeci) vocantQui ita sit affectus, eum dominum esse rerum suarum vetant duodecim tabulae. Itaque non est scriptum: Si INSANVS, sed: SI FVRIOSVS ESCIT. Stultitiam enim censuerunt insaniam, constantiā, id est sanitate vacantemfurorem autem esse rati sunt mentis ad omnia caecitatem: quod cum majus esse videatur quam insania, tamen ejusmodi est, ut furor in sapientem cadere possit, non possit insania, Cic. Tusc. 3, 5, 11; id. Ac. 2, 27, 88: ira furor brevis est, Hor. Ep. 1, 2, 62; cf.: fere ira et concitatio furori sunt similia, Quint. 7, 4, 31: hic si mentis esset suae, nisi poenas patriae furore atque insania penderet, Cic. Pis. 21, 50; cf.: furore atque amentiā impulsus, Caes. B. G. 1, 40, 4; cf. id. ib. 7, 42: Catilinae, Sall. C. 24, 2: versatur mihi ante oculos aspectus Cethegi et furor in vestra caede bacchantis, Cic. Cat. 4, 6, 11: caeci furore, Liv. 28, 22, 14; cf. Cat. 64, 197: rabidus, id. 63, 38: caecus, Hor. Epod. 7, 13: nec se comitem illius furoris, sed ducem praebuit, Cic. Lael. 11, 37; cf. id. Rep. 1, 28 fin.: si decima legio ad eundem furorem redierit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 2; so of political excitement, Caes. B. G. 2, 3, 5; Liv. 2, 29, 11; 25, 4, 5; 28, 25, 12; Hor. C. 4, 15, 17; of the fierce passion of love, Prop. 1, 13, 20; Verg. A. 4, 101; Ov. H. 9, 145.
    In plur.: mille puellarum, puerorum mille furores, Hor. S. 2, 3, 325; of the inspired frenzy of prophets and poets (as translation of the Gr. μανία): ea (praesagitio) si exarsit acrius, furor appellatur, cum a corpore animus abstractus divino instinctu concitatur, Cic. Div. 1, 31, 66: negat sine furore Democritus quemquam poëtam magnum esse posse, id. ib. 1, 37, 88: ille furor (Cassandrae) patriae fuit utilis, Prop. 3, 13 (4, 12), 65.
    In plur.: fatidicos concepit mente furores, Ov. M. 2, 640: ad hunc impendiorum furorem, Suet. Ner. 31.
    Prov.: furor fit laesa saepius patientia, Pub. Syr. 178 Rib.
    Poet. also in a good sense: vidi animos, mortesque virŭm, decorisque furorem, vehement desire, Sil. 2, 324.
    In plur.: nec tamen incautos laudum exhorresce furores, Sil. 3, 146.
    Poet., of things: caeli furor aequinoctialis, the raging storms, Cat. 46, 2.
          1. (β) Furor est, it is madness or folly; with inf. (poet. and in post-Aug. prose): quis furor est, census corpore ferre suo? Ov. A. A. 3, 172: furor est, mensuram ejus (mundi) animo quosdam agitasse atque prodere ausosfuror est, profecto furor, egredi ex eo, etc., Plin. 2, 1, 1, § 3: magno furor (leonis) est in sanguine mergi, raging desire, Stat. Th. 8, 596: simplexne furor (est) sestertia centum perdere et, etc., is it not worse than folly, Juv. 1, 92.
  2. II. Transf., the cause of wrath (poet.): non ita saeva ira mea ut tibi sim merito semper furor, Prop. 1, 18, 15.
  3. III. Fŭror, personified, Verg. A. 1, 294; cf. v. 348; as a deity, the companion of Mars, Sil. 4, 327; Stat. Th. 3, 424; 7, 52; cf. Petr. S. 124.

Furrīna, ae, and Furrīnālis, e, v. Furina.

furtĭfĭcus, a, um, adj. [furtum-facio], that commits theft, thievish: minus jam furtificus sum quam antehac: rapio propalam, Plaut. Ep. 1, 1, 10: manus, id. Ps. 3, 2, 97: laeva, id. Pers. 2, 2, 44.

furtim, adv. [fur; hence, like a thief, i. e.], by stealth, secretly, privily (rare but class.; cf.: clam, clanculum, furtive): at enim hic clam furtim esse volt, ne qui sciant, Plaut. Poen. 3, 3, 49: sine lictoribus profectum clam furtim, etc., Liv. 21, 63, 9: ut furtim tota decemviris traditur! Cic. Agr. 2, 16, 41: quae (lagenae) furtim essent exsiccatae, Q. Cic. ap. Cic. Fam. 16, 26, 2: alterum genus est imitatione; admodum ridiculum, sed nobis tantum licet furtim, si quando, et cursim, Cic. de Or. 2, 62, 252: (Janua) neu furtim verso cardine aperta sones, Tib. 1, 2. 10: quid juvat, immensum te argenti pondus et auri Furtim defossā timidum deponere terrā? Hor. S. 1, 1, 42: per infrequentiam furtim senatusconsultum factum, Liv. 39, 4, 8: nunc in Aristippi furtim praecepta relabor, Hor. Ep. 1, 1, 18: furtim magis quam bello Marsacos incursabat, by stealthy incursions, Tac. H. 4, 56 fin.: furtim et per latrocinia ad honores nituntur, Sall. J. 4, 7: furtim et celeritate proelium vitare, id. H. Fragm. 1, 65 Dietsch.

        1. * (β) Poet., connected with a noun in the Greek manner: concubitusque tuos furtim, secret, clandestine intercourse, Tib. 2, 5, 53.

furtīvē, adv., v. furtivus fin.

furtīvus, a, um, adj. [furtum], stolen, purloined, pilfered (class.).

  1. I. Lit.: qui scias mercari furtivas atque ingenuas virgines, Plaut. Curc. 5, 2, 22: liberalis mulier, advecta ex Arabia, id. Pers. 4, 3, 61: haecine illa est furtiva virgo? id. ib. v. 83: lana, Hor. Ep. 1, 13, 14: strigilis, id. S. 2, 7, 110: colores, id. Ep. 1, 3, 20; cf.: vincula rari capilli, Prop. 4, 5, 69 (5, 5, 71 M.): res, Quint. 5, 13, 49; Liv. 45, 39, 6.
  2. II. Transf., in gen., secret, hidden, concealed, furtive, clandestine (class.): furtivum iter per Italiam, * Cic. Pis. 40, 97: expeditiones (with latrocinia, opp. bella), Vell. 2, 31, 2: victoria, Just. 11, 6: amor, Verg. A. 4, 171: libertas, Ov. Am. 2, 2, 15: lectus, Tib. 1, 5, 7: usus, id. 1, 9, 55: mens, Ov. H. 17, 265: scriptum, cipher, Gell. 17, 9, 21: nox, favorable to secrecy, Ov. Am. 1, 11, 3: quem Rhea sacerdos Furtivum partu sub luminis edidit oras, Verg. A. 7, 660: celent furtivos balnea tuta viros, secret, concealed lovers, Ov. A. A. 3, 640: viri, id. P. 3, 3, 56.
    Hence, adv.: furtīve, stealthily, secretly, furtively (very rare; syn.: furtim, clam, secreto, occulte): clam furtive aliquid accipere, Plaut. Poen. 5, 2, 62: quidam furtive agunt gratias et in angulo et ad aurem, Sen. Ben. 2, 23: data munera, Ov. Am. 2, 5, 6.

furtum, i, n. [fur], theft, robbery (class. and freq.; syn.: latrocinium, raptum).

  1. I. Lit.: fures privatorum furtorum in nervo atque in compedibus aetatem agunt: fures publici in auro atque in purpura, Cato ap. Gell. 11, 18, 18: SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, SI IM OCCISIT IVRE CAESVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4: verba sunt SabiniQui alienam rem adtrectavit, cum id se invito domino facere judicare deberet, furti tenetur. Item alio capite: Qui alienum tacens lucri faciendi causa sustulit, furti obstringitur, sive scit cujus sit, sive nescit, Gell. 11, 18, 20 sq.; cf. Gai Inst. 3, 195; 197; Just. Inst. 4, 1, 1: furtum facere (alicui), Plaut. Rud. 4, 3, 15; 18: Strato domi furtum fecit, Cic. Clu. 64, 179; Quint. 3, 6, 49; 5, 10, 16; Dig. 47, 2, 69 et saep.: furti se et illum astringere, Plaut. Rud. 4, 7, 34; cf.: furti se alligare, Ter. Eun. 4, 7, 39: in furto comprehensus, Caes. B. G. 6, 16 fin.: furti teneri, Dig. 47, 2, 78: furti agere, ib.: furti condemnare, Gell. 11, 18, 24: furti reus, Quint. 4, 2, 51; 7, 2, 29 et saep.: furtum erat apertum: cujus rei furtum factum erat? Cic. Rosc. Com. 9, 26 sq.: ubi oves furto periere, Hor. Ep. 1, 7, 86: callidum (Mercurium), quicquid placuit, jocoso Condere furto, id. C. 1, 10, 8.
  2. II. Transf.
    1. A. Concr., a stolen thing: quae (furta) sine portorio Syracusis erant exportata, Cic. Verr. 2, 2, 70, § 171: quid est turpius ingenuo quam in conventu maximo cogi furtum reddere, id. ib. 2, 2, 24, § 58: dum (puer) furta ligurrit, Hor. S. 2, 4, 79.
    2. B. A secret action, crafty deceit, trick, artifice, stratagem (mostly poet. and in post-Aug. prose).
      1. 1. In gen.: etiam si, quid scribas, non habebis, scribito tamen, ne furtum cessationis quaesivisse videaris, a secret excuse, pretext, Q. Cic. ap. Cic. Fam. 16, 26, 2: nec obsides, pignus futuros furto et fraude agendae rei, posceret, Liv. 43, 10, 3; cf.: haud furto melior, sed fortibus armis, Verg. A. 10, 735: furto, non proelio opus esse, Curt. 4, 13; 4, 4, 15; cf. also: furtum armorum, Sil. 17, 91: (fugam) abscondere furto, Verg. A. 4, 337: furto laetatus inani, id. ib. 6, 568: nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit? i. e. to eat in secret, Mart. 5, 50, 5.
        In plur.: furtis incautum decipit hostem, Ov. M. 13, 104: furta belli, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 11, 515; and ap. Non. 310, 15 (Hist. 1, 86 Dietsch); Verg. A. 11, 515.
        Hence,
        1. b. furtō, adv., i. q. furtim, by stealth, secretly, = λάθρα: non ego sum furto tibi cognita, Ov. H. 6, 43: obsides Porsenae dedistis; furto eos subduxistis, Liv. 9, 11, 6: (hyaenae) gravidae latebras petunt et parere furto cupiunt, Plin. 8, 30, 46, § 108.
      2. 2. In partic., stolen or secret love, intrigue (mostly in plur.): plurima furta Jovis, Cat. 68, 136 and 140; so in plur., Tib. 1, 2, 34; Prop. 2, 30 (3, 28), 28; Verg. G. 4, 346; Ov. M. 1, 606; 3, 7; 9, 558 al.: hoc certe conjux furtum mea nesciat, Ov. M. 2, 423; so in sing., id. ib. 1, 623; 3, 266; Verg. A. 6, 24; Sil. 7, 487; 13, 615 al.

fūruncŭlus, i, m. dim. [fur], a petty thief, pilferer (cf. furax).

  1. I. Lit.: olim furunculus, nunc etiam rapax, Cic. Pis. 27, 66; Tert. adv. Marc. 3, 16.
  2. II. Transf.
    1. A. A pointed, burning sore on the human body, a boil, furuncle, Cels. 5, 28, 8; Plin. 20, 13, 50, § 130.
    2. B. A germ or knob on a vine, so called from its shape, Col. 4, 22, 4; 4, 24, 5; Plin. 17, 22, 36, § 181.

furvescens, entis, Part. [furvus], growing dark, dusky (late Lat.): Tartareae noctis obscuritate furvescens, Mart. Cap. 1, § 30.

furvus, a, um, adj. [akin with fuscus], dark, dusky, gloomy, swarthy, black: veteres Romani furvum atrum appellaverunt, Gell. 1, 18, 4; cf.: furvum nigrum vel atrum, Paul. ex Fest. p. 84 Müll.; and: furvum bovem id est nigrum immolabant Aterno, ib. p. 93 (poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Lit.: nubes, Lucr. 6, 461 Lachm. N. cr.: ex Acheronte suo furvis peperisse sub antris, Ov. M. 5, 541; so of the lower world: postis, Stat. Th. 8, 10: plagae leti, id. S. 5, 1, 155; cf. Proserpina, Hor. C. 2, 13, 21: hostiae, Val. Max. 2, 4, 5; Paul. ex Fest. p. 93 Müll.: furvā gente (i. e. Maurorum, Indorum) petita belua, Juv. 12, 104.
  2. II. Trop.: audivimus detestabili parricidio furvum diem, Sen. Contr. 1, 1 fin.: culpa, Prud. Cath. 1, 74.