Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

īra, ae (gen. iraï for irae, Lucr. 3, 303), f. [kindred to Sanscr. īr, tremere, commoveri; cf.: ir-ya, vigorous; iras-yati, to be angry; Gr. ἔρις, ἐρέθω].

  1. I. Prop., anger, wrath, rage, ire: ira est libido poeniendi ejus, qui videatur laesisse injuriā, Cic. Tusc. 4, 9, 21: ira, quae quamdiu perturbationem habet, dubitationem non habet, id. ib. 4, 36, 77: ira furor brevis est, Hor. Ep. 1, 2, 62: ira est cupiditas ulciscendae injuriae, Sen. de Ira, 1, 2, 4: facit ira nocentem Hunc sexum, Juv. 6, 647: facere aliquid per iram, in anger, Cic. Tusc. 4, 37, 79: plus irae suae quam utilitati communi paruisse, to his anger, Nep. Alc. 4, 6: irā et dolore incensus, id. Pelop. 5, 4: irā commotus, Sall. C. 31, 6: acuere iram, id. ib. 12, 590: attollere, id. ib. 2, 381: concipere, Just. 5, 10: concitare, Ov. P. 4, 14, 41: evomere in aliquem, Ter. Ad. 3, 2, 14: vertere in aliquem, Hor. Epod. 5, 54: non sufficit irae occidisse aliquem, Juv. 15, 169: indulgere irae, Liv. 23, 3: iram exstinguere, Petr. 94: contundere, Col. 6, 2: frangere, Quint. 6, 3, 9: lenire, id. 3, 8, 12: ponere, Hor. A. P. 160: moderari irae, id. Ep. 1, 2, 59: pone irae frena modumque, Juv. 8, 88: quantulacumque est occasio, sufficit irae, id. 13, 183: dum defervescat ira, Cic. Tusc. 4, 36, 78: deflagrat, Liv. 40, 8: decedit, Ter. Hec. 3, 5, 55: irae sunt inter aliquos, id. And. 3, 3, 20: ira inter eas intercessit, id. Hec. 3, 1, 25: in Romanos, propter obsides nuper interfectos, Liv. 25, 15, 7: adversus Romanos, id. 36, 6, 1: ira deorum, Ov. M. 1, 378; Juv. 13, 100: numinis, Ov. Tr. 3, 6, 23: deūm, Verg. A. 3, 215: Junonis, id. ib. 1, 4: in quorum mente pares sunt Et similes ira atque fames, Juv. 15, 131.
    Plur.: veteres in Populum Romanum irae, Liv. 21, 25, 2: excitare iras, Verg. A. 2, 594: horribiles exercere iras, id. G. 3, 152: mollire iras, Liv. 1, 9: induere, Stat. Th. 1, 38: quicquid ex foedere rupto irarum in nos caelestium fuit, Liv. 9, 1: iras plumbeas gerere, heavy, Plaut. Poen. 3, 6, 18: inde irae et lacrimae, Juv. 1, 168.
    With obj.-gen., on account of: ob iram fugae, Liv. 27, 7: amissae praedae, id. 1, 5: diremptae pacis, id. 9, 8; 21, 2; 37, 51: ereptae virginis, Verg. A. 2, 413.
    So, plur.: irae imperatorum, against the commanders, Liv. 8, 30: cladum, because of, indignation at, Sil. 12, 271.
  2. II. Transf.
    1. A. A cause of anger, provocation: aut age, dic aliquam, quae te mutaverit, iram, Ov. P. 4, 3, 21.
    2. B. An object of anger or hatred: justae quibus est Mezentius irae, Verg. A. 10, 714 Jan. ad loc.: Hannibal est irae tibi, Sil. 11, 604.
    3. C. A passion inspired by anger (poet.): subit ira cadentem Ulcisci patriam, Verg. A. 2, 575.
    4. D. Of inanim. and abstr. things, violence, impetuosity, fury (mostly poet.): belli, Sall. Hist. Fragm. 4, 61, 3 Dietsch: ira belli desenuit, id. ib. 1, 93: flagelli, Val. Fl. 7, 149: maris, id. 1, 37: dant mucronibus iras, Sil. 7, 344: nimborum, id. 17, 253: grandinis, id. 12, 610.
  3. III. Personified: comunt Furor Iraque cristas, Stat. Th. 3, 424.
    Plur.: Iraeque Insidiaeque, dei (Mavortis) comitatus, Verg. A. 12, 336: atraeque genis pallentibus Irae, Val. Fl. 2, 205; Sil. 4. 437.

īrācundē, adv., v. iracundus fin.

īrācundĭa, ae, f. [iracundus], a proneness to anger, hastiness of temper, irascibility; violence of anger, wrath, rage, passion (class.): ex quo in aliis anxietas, unde anxii, in aliis iracundia dicitur, quae ab ira differt: estque aliud iracundum esse, aliud iratum, ut differt anxietas ab angore, Cic. Tusc. 4, 12, 27: quo distet (ira) ab iracundia apparet, Sen. de Ira, 1, 4, 1: prae iracundiā vix sum apud me, Ter. Heaut. 5, 1, 47: iracundiam reprimere, id. Ad. 5, 8, 3; cf. omittere, id. ib. 4, 7, 37: remittere, Cic. Phil. 8, 6, 19: suam rei publicae dimittere, to sacrifice to the good of the state, Caes. B. C. 1, 8: esse summā iracundiā, id. ib. 3, 16: iracundiā ardere, Ter. Ad. 3, 2, 12: iracundiā efferri, Cic. de Or. 2, 75, 305: iracundiā exardescere ac stomacho, id. Verr. 2, 2, 20, § 48: inflammari, id. Tusc. 4, 22, 50: iracundiam irritare, aut mitigare, Curt. 10, 5, 34: satiare, Petr. 97: opportunus ad iracundiam, Sen. de Ira, 2, 19, 1.
Plur.: iracundias domitas habere, App. Dogm. Plat. 2, p. 14, 40: resistere implacabilibus iracundiis, Amm. 29, 2, 18.

īrācundĭter, adv., v. iracundus fin.

īrācundus, a, um, adj. [ira], irascible, irritable, passionate, choleric, angry, ireful, easily provoked (class.): iratus potest non esse iracundus: iracundus non potest aliquando iratus non esse, Sen. de Ira, 1, 4, 1 (al. om. non before potest): ut non tantum iratus sit sapiens, sed iracundus, id. ib. 2, 6, 3: sunt morosi et anxii et iracundi senes, Cic. de Sen. 18, 65: iracundum esse in aliquem, id. Planc. 26, 63: adversus hostes, Just. 7, 6, 15: quemadmodum posset leniri, Sen. de Ira, 1, 1, 1: tale non est ira, sed quasi ira, id. ib. 1, 2, 6: leones, Ov. M. 15, 86: mens, Lucr. 3, 296.
Comp.: iracundior est paulo, Hor. S. 1, 3, 29.
Sup.: iracundissimus, Sen. de Ira, 2, 6, 4; 2, 15, 1.
Transf. (poet.): neque patimur Iracunda Jovem ponere fulmina, easily provoked, held in readiness to fall, Hor. C. 1, 3, 40.
Adv. in two forms.

    1. 1. īrācundē, angrily, passionately: agere cum aliquo, Cic. Phil. 8, 5, 16; Just. 12, 6, 6; Plin. 11, 37, 54, § 143.
      Comp.: iracundius docere, Cic. Rosc. Com. 11, 31.
    2. 2. īrācundĭter, angrily, passionately: rem agere, Caecil. ap. Non. 11, 45; Enn. ap. Prisc. p. 1010 P.

īrascentĭa, ae, f. [irascor], anger, choler (post-class. for iracundia), App. Dogm. Plat. 1, p. 9, 7; 11, 37.

īrascĭbĭlis, e, adj. [irascor], choleric, irascible (post-class.): irascibilem effici, Firm. Math. 5, 9.

īrascĭtīvus, a, um, adj. [irascor], angry, choleric (late Lat.), Hier. in Ezech. 1, 1, 7.

īrascor, īrātus

    (
  1. I. act. collat. form īra-sco, ĕre, Pompon. and Nigid. ap. Non. 127, 8 sq.: irascier, Plaut. Capt. 4, 2, 60), 3, v. dep. [ira], to be angry, to be in a rage (syn.: succenseo, indignor); constr. absol.; with dat., with in and acc., or acc. of pronouns (class.).
          1. (α) With dat. (so most freq.): vehementer mihi, Plaut. Truc. 2, 6, 64: tibi jure, Ter. And. 2, 3, 20: di inmortales hominibus irasci et succensere consuerunt, Cic. Rosc. Com. 16, 46: ego non tibi irascor, quod, etc., id. Sull. 18, 50: miror, cur tu huic irascere, id. Planc. 7, 17; id. Vat. 9, 21: improbitati candidatorum, id. Mil. 16, 42: his irascebamur, id. Lig. 11, 13; id. Sull. 17, 49: ego tibi irascerer: tibi ego possem irasci? id. Q. Fr. 1, 3, 1: irasci amicis, id. Phil. 8, 5: inimicis, Caes. B. C. 1, 8: votis meis, Ov. H. 1, 68: patriae, Nep. Epam. 7, 1: admonitioni, Quint. 2, 6, 3: erroribus, Sen. de Ira, 2, 10, 1.
          2. (β) Absol.: noli irascier, Plaut. Capt. 4, 2, 60: de nihilo, id. Truc. 4, 2, 56: numquam sapiens irascitur, Cic. Tusc. 3, 9, 19: numquam irasci desinet sapiens, si semel coeperit, Sen. de Ira, 2, 9, 1: nec cuiquam irasci propiusque accedere virtus, Verg. A. 10, 712: irasci, quod ausi hoc essent superi, Ov. M. 6, 269: qui nesciat irasci, Juv. 10, 360.
          3. (γ) With in and acc.: an et in hunc fratrem irascitur, Sen. Contr. 5, 32, 14: iratus est Dominus in populum suum, Vulg. Psa. 105, 40: taurus irasci in cornua discit, to gather his rage into his horns, Verg. G. 3, 232; id. A. 12, 104.
          4. (δ) With acc.: idne irascimini, si quis, etc., Cato ap. Gell. 7, 3: nihil, Gell. 19, 12, 10: ne nostram vicem irascaris, with us, Liv. 34, 32, 6.
            (ε) Rarely with pro: viri pro suorum injuriis, Sen. de Ira, 1, 12, 4.
  2. II. Transf., of inanim. subjects: cum pelago ventus irascitur, Petr. 104: iratus est furor meus in te, Vulg. Job, 42, 7: irascetur furor eorum in nos, ib. Psa. 123, 3.
    Hence, īrātus, a, um, P. a., angered, enraged, angry, violent, furious (class.): numquid iratus es mihi propter has res? Plaut. Ps. 5, 2, 30: iratum adversario judicem facere, Cic. de Or. 1, 51, 220: quam ìratus de judicio, et de vilico! id. Fl. 4, 11: quamvis irata est, non hoc irata negabit, Ov. M. 2, 568 al.: cum sint tibi (convivi) irati, Cic. Att. 16, 3, 1: non existimo Marcellum ideo fortem fuisse, quia fuerit iratus, id. Tusc. 4, 22, 49: non quasi fortuitus nec ventorum rabie, sed iratus cadat in terras ignis, Juv. 13, 226.
    Comp.: Archytas cum vilico factus esset iratior, Cic. Tusc. 4, 36, 78.
    Sup.: Caesar illis fuerat iratissimus, Cic. Phil. 8, 6, 19.
    1. B. Transf., of things, raging, violent, furious: mare, Hor. Epod. 2, 6: venter, ravening, id. S. 2, 8, 5: sitis, violent, Prop. 4 (5), 9, 62: venti, id. 4 (5), 6, 28: sistrum, Juv. 13, 93.
      Adv.: īrātē, angrily, Phaedr. 4, 24, 14.
      Comp.: iratius, Col. 7, 12, 5.

īrātē, adv., v. irascor, P. a. fin.

īrātus, a, um, Part. and P. a., v. irascor fin.