Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

Mātūra, ae, f. [maturus], a goddess that presides over the ripening of fruits, Aug. Civ. Dei, 14, 8 (al. Matuta).

mātūrātē, adv., v. maturo fin.

* mātūrātĭo, ōnis, f. [maturo], a hastening, accelerating, Auct. Her. 3, 2, 3.

mātūrātor, is, m. [maturo], one who urges on, a hastener (late Lat.): itineris inchoati, Ven. Fort. Mauril. 15.

mātūrē, adv., v. maturus fin.

mātūrĕfăcĭo, fēci, factum, 3, v. a. [maturus-facio], to make ripe, to ripen, mature (post-class.), Theod. Prisc. de Diaeta, 14.

mātūresco, rŭi, 3, v. inch. n. [maturus], to become ripe, ripen, to come to maturity (class.).

  1. I. Lit., of fruits: cum maturescere frumenta inciperent, Caes. B. G. 6, 29, 4; id. B. C. 3, 49: fructus maturescens, Plin. 16, 26, 44, § 107.
  2. II. Transf.: partus maturescuntnovem lunae cursibus, * Cic. N. D. 2, 27, 69: nubilibus maturuit annis, ripened to marriageable years, i. e. a marriageable age, Ov. M. 14, 335: libros opinabar nondum satis maturuisse, Quint. Inst. Ep. ad Tryph. 1: si virtutes ejus maturuissent, had come to maturity, to perfection, Plin. Ep. 5, 9, 5.

mātūrĭtas, ātis, f. [maturus-facio].

  1. I. Ripeness, maturity (class.).
    1. A. Lit.: frugum, Cic. Tusc. 1, 28, 68: neque multum a maturitate aberant (frumenta), Caes. B. C. 1, 48, 5; frumentorum, id. ib. 3, 49 fin.: celerius occidere festinatam maturitatem, an accelerated, precocious maturity, Quint. 6 praef. § 10.
    2. B. Transf., the full or proper time for any thing, perfection, ripeness, maturity: maturitates gignendi, Cic. N. D. 2, 46, 119: ad maturitatem perducere, Plin. 19, 3, 15, § 44: pervenire, id. 13, 4, 7, § 33: maturitatem adipisci, id. 19, 5, 23, § 67: partūs, id. 32, 1, 1, § 6: aestiva, fullness of heat, Cic. ap. Non. 343, 21 (Rep. 4, 1, 1 B. and K.): muriae, i. e. its proper strength, Col. 12, 6, 2: aetatis ad prudentiam, Cic. Fam. 4, 4, 4: ejus rei maturitas, id. Q. Fr. 3, 8, 1: habere maturitatem suam, id. Brut. 92, 318: maturitatem Galli criminando, mental maturity, ripe understanding, Tac. H. 1, 87; so, veteris imperatoris, Vell. 2, 125: indeflexa aetatis, Plin. Pan. 4, 7.
      In plur.: temporum maturitates, mutationes, vicissitudinesque, the maturing of the seasons, Cic. N. D. 1, 36, 100; 2, 62, 155; but: si maturitas temporum, expectata foret, the full time, when the supplies would be exhausted, Liv. 22, 40, 9.
      1. * 2. Concr., ripe fruit, Pall. Febr. 9, 12.
      2. 3. Gentleness, mildness (late Lat.), Amm. 14, 1, 10.
  2. II. Promptness, expedition (post-Aug.): poenae, Suet. Tib. 61: maturitatem beneficio Caesaris praestare, to hasten, Front. Aquaed. 105.

mātūro, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [maturus-facio].

  1. I. Act., to make ripe, ripen, to bring to ma turity (class.).
    1. A. Lit., of fruits: uvas, Tib. 1, 4, 19: pomum, Plin. 16, 25, 41, § 102.
      Pass.: maturari, to grow ripe, ripen, to come to maturity: frumenta maturantur, Plin. 18, 7, 10, § 60: omnia maturata, ripened, Cic. N. D. 1, 2, 4: uva maturata dulcescit, ripe, id. de Sen. 13, 53.
      1. 2. Transf., to make ripe, to ripen, mature, soften, bring to maturity: vitis alba suppurationes veteres maturat, Plin. 23, 1, 16, § 24: lupini strumas maturant, id. 22, 25, 74, § 156: partus conceptos, id. 30, 14, 43, § 123: olivas muria, to make ripe, soft, eatable, Pall. 12, 22, 2.
        Pass., to become ripe or soft, to come to maturity: ova in sicco maturari, Plin. 9, 57, 83, § 177: alumen aestivis solibus maturatur, id. 35, 15, 52, § 184: concoctione maturata, id. 11, 37, 79, § 200.
    2. B. Trop., to hasten, accelerate, quicken, despatch, expedite (class.).
          1. (α) With acc.: domum ad coepta maturanda redire jubet, Liv. 24, 13: iter, Caes. B. C. 1, 63: mortem alicui, Cic. Clu. 61, 171: necem alicui, Hor. C. 3, 7, 16; cf.: mortem ea res maturat, Cels. 7, 7, 7: insidias consuli, Sall. C. 32: fugam, Verg. A. 1, 137: negotia, Suet. Caes. 80: sibi exitium, id. Dom. 15: maturatur recordatio, Quint. 11, 2, 43: spem praedae suae morte maturare, Val. Max. 8, 2, 2.
          2. (β) With inf., to make haste or hasten to do a thing: jube maturare illam exire huc, Plaut. Most. 4, 2, 101: flumen Axonam exercitum transducere maturavit, Caes. B. G. 2, 5: ab urbe proficisci, id. ib. 1, 7: venire, Cic. Att. 4, 1, 7: iter pergere, Sall. J. 79, 5.
      1. 2. To hurry too much, precipitate: ni Catilina maturasset signum dare, had not Catiline given the signal too soon, Sall. C. 18, 8: jussis ceteris quantum possent maturare sequi, Liv. 32, 16, 5.
      2. 3. Poet.: multa quae mox caelo properanda sereno, maturare datur, i. e. to do in good time, betimes, Verg. G. 1, 261.
  2. II. Neutr.
    1. A. Lit., to grow ripe, ripen (post-class.): ficus, quae sero maturant, Pall. Mart. 10, 27: tardius, id. Nov. 7, 22.
    2. B. Transf., to make haste, hasten (rare but class.): successor tuus non potest ita maturare, ut, etc., Cic. Fam. 2, 17, 1: legati in Africam maturantes veniunt, Sall. J. 22, 1: et maturavit Romanus, ne, etc., Liv. 2, 22: maturandum ne, etc., id. 24, 12: facto maturatoque opus esse, id. 1, 58; cf. id. 8, 13 fin.: quam maturato opus erat, id. 24, 23.
      Hence, adv.: mātūrātē, betimes, quickly (very rare): properare, Plaut. Ps. 4, 7, 58; also: mātūrātō, hastily (late Lat.), Schol. Verg. ap. Clan. Auct. Mai. vol. 7, p. 291.

mātūrus, a, um (sup. usually maturissimus; less freq. maturrimus, Tac. A. 12, 65; cf. the adv.), adj. [root, Sanscr. ma-, measure, time, whence mane, matutinus; cf.: manus, modus; hence, timely, ready in time], ripe, mature (class.).

  1. I. Lit., of fruits: poma matura et cocta (opp. cruda), Cic. Sen. 19, 71: uva, Verg. E. 10, 36: fruges, id. ib. 3, 80: maturissimae ficus, Col. 12, 17, 2.
    With dat.: seges matura messi, ripe for harvesting, Liv. 2, 5.
    Neutr. as subst.: quod maturi erat (opp. viride), Liv. 34, 26, 8.
  2. II. Transf.
    1. A. Ripe, mature, of the proper age, proper, fit, seasonable, timely, etc.
      With dat.: filia matura viro, ripe for marriage, marriageable, Verg. A. 7, 53: maturus bello, Juv. 8, 169: vitulus templis maturus et arae, old enough for sacrifice, id. 12, 7: virgo, Hor. C. 3, 6, 22: ovis, fit for bearing, Col. 7, 3, 1: Roxane matura ex Alexandro, Just. 13, 2, 5; cf. venter, ripe for delivery, ready to bring forth, Ov. M. 11, 311: infans, id. ib. 7, 127: aetas, mature, fit for action, Verg. A. 12, 438: progenies matura militiae, Liv. 42, 52: L. Caesar viris, of the proper age for assuming the toga virilis, Vell. 2, 99.
      Piur. subst.: mātūri, adults (opp. pueri), Lact. 5, 13, 3: omnia matura sunt, victoria, praeda, laus, ready to be seized, Sall. J. 85, 48.
      With ad: ad arma, Sil. 16, 657.
      Of mental qualities: ipse enim Thucydides, si posterius fuisset, multo maturior ac mitior fuisset, Cic. Brut. 83, 288: annis gravis atque animi maturus Aletes, mature in judgment, Verg. A. 9, 246: aevi, ripe in years, id. ib. 5, 73: centuriones, who had served out their time, Suet. Calig. 44: imperia, old, antiquated, Just. 11, 5, 7: scribendi tempus maturius, more seasonable, more favorable, Cic. Att. 15, 4, 3: mihi vero ad nonas bene maturum videtur fore, just at the right time, id. Fam. 9, 5, 1: se maturam oppetere mortem, in good old age, id. Div. 1, 18, 36: senex, Hor. A. P. 115.
      1. 2. Powerful, vigorous: glaebasque jacentis Pulverolenter coquat maturis solibus aestas, Verg. G. 1, 66: lux, id. A. 10, 257: ignes (anni), Grat. Cyn. 59: maturae mala nequitiae, full-grown depravity, Juv. 14, 216.
    2. B. That takes place early, early, speedy, quick: mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam et maturam, Plaut. Ps. 1, 3, 5: matura faba, the early bean (opp. to the late bean), Col. 2, 10: satio (opp. to late sowing), id. ib.: fenum, the first hay (opp. to the after-math), id. 7, 3: hiemes, early, Caes. B. G. 4, 20: decessio, Cic. Q. Fr. 1, 1, 1: honores, Ov. P. 2, 1, 59: judicium, quick, Cic. Caecin. 3, 7: robur aetatis quam maturrimum precari, Tac. A. 12, 65: aetas maturissima, early life, Auct. Her. 4, 17, 25: si mora pro culpa est, ego sum maturior illo, was there earlier, Ov. M. 13, 300.
      Hence, adv.: mātūrē (sup. maturissime and maturrime; v. the foll.).
    1. A. Seasonably, opportunely, at the proper time (class.): custodes mature sentiunt, Cic. Verr. 2, 4, 44, § 96: satis mature occurrit, Caes. B. C. 3, 7: ubi consulueris, mature facto opus est, Sall. C. 1 fin.
    2. B. Betimes, early, speedily, quickly, soon: mature fieri senem, Cic. Sen. 10, 32: proficisci, id. Fam. 3, 3, 1: Romam venire, id. Q. Fr. 3, 1, 4.
      Comp.: maturius proficiscitur, Caes. B. G. 4, 6: maturius pervenire, Cic. Verr. 2, 3, 24, § 60: tempus quam res maturius me deserat, Sall. J. 42, 5: maturius ad Epulas ire, Juv. 11, 88: voluerunt veteres maturius hereditates adiri, Gai. Inst. 2, 55.
      Sup.: maximos tumultus maturissime disjeci, Cato ap. Charis. p. 184 P.: res maturissime vindicanda est, as quickly, as early as possible, Cic. Caecin. 2, 7: quippe qui omnium maturrime ad publicas causas accesserim, id. de Or. 3, 20, 74: perge qua coeptas, ut quam maturrime merita invenias, Sall. H. 1, 48, 16 Dietsch.: quibus rebus quam maturrime occurrendum putabat, Caes. B. G. 1, 33 fin.
    3. C. Prematurely, untimely: pater mature decessit, Nep. Att. 2, 1.
      With a play upon the three meanings of the word (A., B., and C.): qui homo mature quaesivit pecuniam, Nisi eam mature parsit, mature esurit, he who has made money at the right time, if he is not soon sparing of it, will too soon suffer hunger, Plaut. Curc. 3, 10.