Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

Albānus, a, um, adj. [Alba].

  1. I.
    1. A. Pertaining to the town of Alba, Alban: exercitus, Liv. 1, 28: pax, the peace between the Romans and Albans, id. 1, 27.
    2. B. Pertaining to Albania: mare Albanum, Plin. 6, 13, 15, § 38: ora, Val. Fl. 5, 460.
  2. II. Hence, Albāni, ōrum, m.
    1. A. The Albans, the inhabitants of Alba Longa, Liv. 1, 29.
    2. B. The Albanians, the inhabitants of Albania, on the Caspian Sea, Plin. 6, 13, 15, § 38.
      Esp., Lăcus Albānus, a deep lake in Latium, south of Rome, and on the west side of old Alba, now Lago di Albano, Liv. 5, 15.
      Mons Albānus, a rocky mountain in Latium, now Monte Cavo, lying eastward from the Alban Lake, 2500 feet above the surface of the Tyrrhene Sea, on whose western declivity, extending to the lake, was the old Alba Longa. Upon its summit, which afforded a noble view, stood the splendid temple of Juppiter Latiaris, up to which wound a paved way, still in part existing, for the festive processions in the holidays of the Latins (feriae Latinae), as well as for the ovations of the Roman generals, cf. Müll. Roms Camp. 2, 139-146.
      Lăpis Albānus, the kind of stone hewn from Mount Alba, called in Ital. peperino or piperno, Vitr. 2, 7; hence. Albanae columnae, made of such stone, Cic. Scaur. 2, 45.
      Albānum, i, n., an estate at Alba, Cic. Att. 7, 5; Quint. 5, 13, 40; Suet. Aug. 72.

Anidus (mons), i, m., a mountain in Liguria, Liv. 40, 38, 3.

maerens (moer-), entis, Part. and P. a., v. maereo.

maerĕo (moer-), ēre (maerui, Prisc. 8, p. 817; Vop. Carus, 1, 4; part. gen. plur. maerentūm, Verg. A. 11, 216; dep. collat. form dub., Matius ap. Varr. L. L. 7, § 95 Müll., where, for maerebar and mirabar of the MSS., Müller reads maerebat; and Cic. Sest. 39, 84, where, for maerebamini, the best MSS. have maerebatis), v. n. and a. [root mis; Gr. μῖσος, μισέω; Lat. miser; cf. moestus].

  1. I. Neutr., to be sad or mournful, to mourn, grieve, lament (class.; cf.: doleo, lugeo, angor): cum immolanda Iphigenia tristis Calchas esset, maestior Ulixes, maereret Menelaüs, Cic. Or. 22, 74: nemo maeret suo incommodo; dolent fortasse et anguntur, mourns over his own misfortune, id. Tusc. 1, 13, 30: cum omnes boni abditi inclusique maererent, id. Pis. 9 fin.: vos taciti maerebatis, id. Sest. 39, 84: homines alienis bonis maerentes, id. Balb. 25, 56: qui (amici) tuo dolore maerent, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6: maereat haec genero, maereat illa viro, Tib. 3, 2, 14: sedatio maerendi, Cic. Tusc. 3, 27, 65: intellectumque nihil profici maerendo, id. ib. § 64.
    Impers. pass.: maeretur, fletur, lamentatur diebus plusculis, App. M. 4, p. 157, 34.
  2. II. Act., to mourn over, bemoan, lament, bewail any thing (class.): filii mortem, Cic. Tusc. 1, 48, 115; 1, 44, 105: mortem perditorum civium, id. Sest. 17, 39: rei publicae calamitatem, id. ib. 14, 32: casum ejusmodi, id. Fam. 14, 2, 2: illud maereo, id. Q. Fr. 1, 3, 10: talia maerens, thus lamenting, Ov. M. 1, 664.
          1. (β) With acc. and inf.: qui patriam nimium tarde concidere maererent, Cic. Sest. 11, 25: corpora Graiorum maerebat mandier igni, Matius ap. Varr. L. L. 7, § 95 Müll. N. cr.
            Hence, maerens (moer-), entis, P. a., mourning, lamenting, mournful, sad: maerentes, flentes, lacrimantes, commiserantes, Enn. ap. Diom. p. 442 P. (Ann. v. 107 Vahl.): quis Sullam nisi maerentem, demissum, afflictumque vidit? Cic. Sull. 26, 74: hunc cum afflictum, debilitatum, maerentem viderem, id. de Or. 2, 47, 195: nunc domo maerens ad rem publicam confugere possum, id. Fam. 4, 6, 2: interque maerentes amicos Egregius properaret exsul, Hor. C. 3, 5, 47: dictis maerentia pectora mulcet, Verg. A. 1, 197: fletus maerens, mournful lamentation, Cic. Tusc. 1, 13, 30.
            Sup.: mater maerentissima, Inscr. Mur. 1229, 7.

maerĕor (moer-), ēri, v. maereo init.

maeror (moer-), ōris, m. [maereo], a mourning, sadness, grief, sorrow, lamentation, whether secret or open (class.): maeror est aegritudo flebilis, Cic. Tusc. 4, 8, 18: maerorem minui; dolorem nec potui, nec, si possem, vellem, id. Att. 12, 28, 2; id. Sest. 31, 68: maerore se conficere, id. Tusc. 3, 12, 26: maeror funeris, id. Lael. 3, 11: orationis, id. de Or. 2, 47, 196: clausi in tenebris cum maerore et luctu, Sall. J. 16: esse in maerore, Ter. And. 4, 2, 10: jacere in maerore, Cic. Att. 10, 4, 6: versari in maerore, id. Fam. 5, 2, 2: maerore macerari, Plaut. Capt. 1, 2, 30: meus me maeror lacerat et conficit, Cic. Att. 3, 8, 2: maerore consenui, Plaut. Stich. 1, 3, 62: maeroris tabe confecti, Plin. 8, 12, 12, § 33: deponere maerorem atque luctum, Cic. Phil. 14, 13, 34: a maerore recreari, id. Att. 12, 14, 3: perpetuo maerore senescere, Juv. 10, 245.
In plur.: meorum maerorum atque amorum summam edictavi tibi, Plaut. Ep. 1, 2, 2: Pol maerores mi antevortunt gaudiis, id. Capt. 4, 2, 60: mibi maerores (dabo), illi luctum, Enn. ap. Cic. N. D. 3, 25, 65 (Trag. Rel. v. 309 Vahl.): accedunt aegritudines, molestiae, maerores, qui exedunt animos, Cic. Fin. 1, 18, 59.

maestē (moestē), adv., v. maestus fin. * A.

maestĭfĭco (moest-), āvi, ātum, 1, v. a. [maestus-facio], to make sad or sorrowful, to sadden (post-class.): si paupertas angit, si luctus maestificat, Aug. Ep. 121: facies umbris maestificata larvalibus, Sid. Ep. 3, 13 med.; Mart. Cap. 9, § 888.

maestĭter (moest-), adv., v. maestus fin. B.

maestĭtĭa (moest-), ae, f. [maestus], a being sad or sorrowful, sadness, sorrow, grief, dejection, melancholy (class.): ex maestitiā, ex hilaritate, ex risu, etc., Cic. Off. 1, 41, 146: totis theatris maestitiam inferre, id. Tusc. 1, 44, 106: esse in maestitiā, id. Phil. 2, 15, 37: maestitiae resistere, id. Or. 43, 148: sapientia est una, quae maestitiam pellat ex animis, id. Fin. 1, 13, 43: illa maestitia est, caruisse anno circensibus uno, Juv. 11, 53.
Of inanim. things, gloom, gloominess, severity: orationis, Cic. Or. 16, 53: frigorum, Col. 7, 3, 11.

maestĭtūdo (moest-), ĭnis, f. [maestus], sadness (ante- and post-class., for maestitia), Att. ap. Non. 136, 24 (Trag. Rel. v. 616 Rib.): ego sum miser, cui tanta maestitu do obtigit, Plaut. Aul. 4, 10, 1; Cael. Aur Tard. 1, 4, 104; Sulp. Sev. Ep. 2, 2: captivitatis maestitudinem (societate) consolari, Pall. 1, 26, 2: animi, Ambros. de Vid. 6, 36.

* maesto (moest-), āre, v. a. [maestus], to make sad, to grieve, afflict, Laber. ap. Non. 137, 27 (Com. Rel. v. 91 Rib.).

maestus (moest-), a, um, adj. [maereo, q. v.], full of sadness, sad, sorrowful, afflicted, dejected, melancholy (class.).

  1. I. Lit.: quid vos maestos tam tristesque esse conspicor? Plaut. Bacch. 4, 4, 18: id misera maestast, sibi eorum evenisse inopiam, id. Rud. 2, 3, 67; Cic. Div. 1, 28, 59: cum immolanda Iphigenia tristis Calchas esset, maestior Ulixes, etc., id. Or. 22, 74: maestus ac sordidatus senex, id. de Or. 2, 47, 195; id. Fam. 4, 6, 2: maestus ac sollicitus, Hor. S. 1, 2, 3: maestissimus Hector, Verg. A. 2, 270.
    Of inanim. and abstr. things: maesto et conturbato vultu, Auct. Her. 3, 15, 27: maesta ac lugentia castra, Just. 18, 7: maestam attonitamque videre urbem, Juv. 11, 199: maesta manus, Ov. F. 4, 454: horrida pro maestis lanietur pluma capillis, id. Am. 2, 6, 5: comae, id. F. 4, 854: collum, id. Tr. 3, 5, 15: timor, Verg. A. 1, 202.
    Poet., with inf.: animam maestam teneri, Stat. Th. 10. 775.
  2. II. Transf. (poet. and in post-Aug. prose).
    1. A. Like tristis, gloomy, severe by nature: ille neci maestum mittit Oniten, Verg. A. 12, 514 (naturaliter tristem, severum, quem Graeci σκυθρωπὸν dicunt ἀγέλαστον, Serv.): tacitā maestissimus irā, Val. Fl. 5, 568: oratores maesti et inculti, gloomy, Tac. Or. 24.
    2. B. In gen., connected with mourning; containing, causing, or showing sadness; sad, unhappy, unlucky: vestis, a mourning garment, Prop. 3, 4 (4, 5), 13: tubae, id. 4 (5), 11, 9: funera, Ov. F. 6, 660; cf.: ossa parentis Condidimus terrā maestasque sacravimus aras, Verg. A. 5, 48: a laevā maesta volavit avis, the bird of ill omen, Ov. Ib. 128: venter, exhausted with hunger, Lucil. ap. Non. 350, 33 (enectus fame, Non.).
      Hence, adv., in two forms.
    1. * A. maestē, with sadness, saaly, sorrowfully: maeste, hilariter, Auct. Her. 3, 14, 24.
    2. * B. maestĭter, in a way to indicate sorrow: maestiter vestitae, Plaut. Rud. 1, 5, 6.

Magontĭăcum, i, n., a city of Germany, on the Rhine, the modern Mayence, Tac. H. 4, 15; 24 sq.; called Mogontĭă-cum, Eutr. 7, 8; 9, 7; Magontĭăcus, i, f., Amm. 15, 11, 8; and Maguntia, ae, f., Venant. Fort. Carm. 9, 9, 1.

mălăchē and mŏlŏchē, ēs, f., = μαλάχη and μολόχη, a kind of mallows (v. malva).

    1. 1. Form malache, Varr. L. L. 5, 21, § 103 Müll.; Plin. 20, 21, 84, § 222; App. Herb. 41.
    2. 2. Form moloche, Col. 10, 247 (poet.); cf. Plin. 20, 4, 14, § 29; App. Herb. 41.

merica (moer-), sc. vitis or uva, an unknown kind of vine, v. l. ap. Col. 3, 2, 27; Plin. 14, 2. 4, § 35 (al. metica; Jan. mettica).

Mōab, f. indecl., the mountainous region on the eastern coast of the Dead Sea, extending from Zoar to the river Arnon, Vulg. Gen. 36, 35; 48, 15 and 20, etc.
Hence,

  1. A. Mōăbītēs, ae, m., an inhabitant of Moab, a Moabite, Vulg. 1 Chron. 11, 46.
    Plur.: Moabitae (= Μωαβῖται), the Moabites, Vulg. Gen. 19, 37 et saep.
  2. B. Mōăbītis, tĭdis, f. (Μωαβῖτις).
    1. 1. Moabite (sc. regio), the land of the Moabites, Moab, Vulg. Ruth, 1, 1.
    2. 2. Subst., a Moabitish woman, Vulg. Ruth, 1, 22.

mōbĭlis, e, adj. [for movibilis, from moveo], easy to be moved, movable; loose, not firm (class.).

  1. I. Lit.: sum pernix pedibus manibus mobilis, Plaut. Mil. 3, 1, 36: mobiles turres, Curt. 8, 11, 32: oculi, Cic. N. D. 2, 57, 142: supercilia, Plin. 11, 37, 51, § 138: penna, Ov. A. A. 2, 62: mobilissimus ardor, Cic. N. D. 2, 11, 30: mobiles res and mobilia bona, in law, movable things, movables, chattels (opp. to lands, houses, fixtures), as cattle, money, clothes, etc., Dig. 6, 1, 1: remedium ad dentium mobiles firmandos, loose, Plin. 21, 31, 105, § 180.
  2. II. Trop.
    1. A. Pliable, pliant, flexible; excitable; nimble, quick, active, agile, rapid, swift, fleet: dum mobilis aetas, Verg. G. 3, 165: populus mobilior ad cupiditatem agri, Liv. 6, 6: volat ambiguis mobilis alis hora, Sen. Hippol. 1141; cf. id. Oedip. 992: mobile et expeditum agmen, Curt. 4, 14, 16: venti, the fleet winds, Ov. H. 5, 110; cf.: puncto mobilis horae, Hor. Ep. 2, 2, 172: transitus, Vell. 1, 17, 7: ingenium, versatility of talent, Vitr. 5, 7.
    2. B. In a bad sense, changeable, inconstant, fickle: nec in te animo fui mobili, sed ita stabili, ut, etc., Cic. Fam. 5, 2, 10: Galli sunt in consiliis capiendis mobiles. Caes. B. G. 4, 5; cf. under the adv. 2: gens ad omnem auram spei mobilis atque infida, Liv. 29, 3: ingenium, Sall. J. 46, 3; 66, 2: favor, Sen. Vit. Beat. 1, 5: mobiles et fluxae res humanae, Sall. J. 104, 3: mobilis et varia est ferme natura malorum, Juv. 13, 237.
      Hence,
    1. A. Subst.: mōbĭ-lĭa, ium, n., movable goods, chattels: mobilia quidem et moventia, quae modo in jus adferri adducive possent, Gai. Inst. 4, 16.
    2. B. Adv.: mōbĭlĭter, with rapid motion, rapidly, quickly.
      1. 1. Lit. (rare but class.): mobiliter quae feruntur, Lucr. 4, 745 cor mobiliter palpitare, Cic. N. D. 2, 9, 24.
        Comp.: reverti mobilius, Lucr. 5, 635.
      2. * 2. Trop.: omnes fere Gallos ad bellum mobiliter celeriterque excitari, hastily, Caes. B. G. 3, 10, 3.

mōbĭlĭtas, ātis, f. [mobilis], movableness, mobility, activity, speed, rapidity, quickness (class.).

  1. I. Lit.: animal mobilitate celerrimā, Cic. N. D. 2, 15, 42: linguae, volubility, id. de Or. 1, 28, 127: equitum, agility, rapidity (opp. stabilitas peditum), Caes. B. G. 4, 33: fulminis, quickness, Lucr. 6, 323. sanare mobilitates dentium, looseness, Plin. 20, 21, 84, § 224.
  2. II. Trop.
    1. A. Changeableness, fickleness, inconstancy: quid est inconstantiā, mobilitate, levitate turpius? Cic. Phil. 7, 3, 9: fortunae, Nep. Dion. 6, 1: ingenii, inconstancy of character, Sall. J. 88, 6: vulgi, Tac. H. 5, 8.
    2. B. Quickness, vivacity: opus est naturali quādam mobilitate animi, Quint. 10, 7, 8.

mōbĭlĭter, adv., v. mobilis fin.

mōbĭlĭto, 1, v. a. [mobilis], to make movable, to make quick (ante-class.): omnia mobilitantur, Lucr. 3, 248: laetitia me mobilitat, Caecil. ap. Non. 4, 346, 14: mobilitatā mente, Laber. ap. Non. 137, 27 (Com. Rel. v. 91 Rib.).

Mōcilla, ae, m., a Roman surname, e. g. L. Julius Mocilla, Nep. Att. 11.

(mōcōsus, a, um, a false reading for inotiosus, Quint. 11, 3, 183; and for morosus, Cic. Att. 1, 13, 2.)

* mŏdĕrābĭlis, e, adj. [moderor], moderate: nihil moderabile suadere, Ov. Am. 1, 6, 59.

mŏdĕrāmen, ĭnis, n. [moderor], a means of managing or governing, e. g. a rudder, helm (poet. and in post-class. prose).

  1. I. Lit.
    1. A. Innixus moderamine navis, Ov. M. 15, 726; so in plur., id. ib. 3, 644.
    2. B. Management, direction, control: equorum, Ov. M. 2, 48.
  2. II. Trop.: rerum, the helm, i. e. the management of affairs, the government of the state, Ov. M. 6, 677; also, a means of moderating, mitigating, controlling: verum serenitas nostra certum moderamen invenit, Cod. Th. 11, 30, 64.

mŏdĕrāmentum, i, n. [moderor], a means of guidance, a guide: accentus moderamenta vocum, Gell. 13, 6, 1.

* mŏdĕranter, adv. [moderor], with control: moderanter habere habenas, = moderari habenas, Lucr. 2, 1096 Munro ad loc.

mŏdĕrātē, adv., v. modero fin.

* mŏdĕrātim, adv. [moderatus], in due measure, gradually: crescere, Lucr. 1, 323.

mŏdĕrātĭo, ōnis, f. [moderor].

  1. I. A moderating, moderation in any thing; moderateness, temperateness of the weather (Ciceron.): dummodo illa praescriptio moderatioque teneatur, Cic. Cael. 18, 42: moderatio et continentia, id. Att. 6, 2, 4: animi, id. Sen. 1, 1: dicendi, in speaking, id. Agr. 2, 1, 2: moderatio modestiaque in dicendo, id. Phil. 2, 5, 10: in cibo, Cels. 3, 18: effrenati populi, a moderating, restraining, Cic. de Or. 2, 9, 35: conflagrare terras necesse est a tantis ardoribus, moderatione et temperatione sublatā, temperate state, id. N. D. 2, 36, 92.
    In gen., regular arrangement, regularity: moderatio et conformatio continentiae et temperantiae, Cic. Off. 3, 25, 96.
  2. II. Guidance, government: mundi, Cic. N. D. 3, 35, 185: rei publicae, id. Leg. 3, 2, 5.

mŏdĕrātor, ōris, m. [moderor], a manager, ruler, governor, director.

  1. I. Lit. (class.): rector et moderator tanti operis, Cic. N. D. 2, 35, 90: dierum, id. Tusc. 1, 28, 70: equorum, Ov. M. 4, 245: arundinis, an angler, id. ib. 8, 856: pectinis unci, a wool-comber, Claud. ap. Eutr. 2, 381: juventae, a tutor, Mart. 2, 90, 1: vitae, Nazar. Pan. ad Const. 15.
  2. II. He who moderates: nec moderator adest, i. e. who could moderate, put a limit to the evil, Ov. M. 7, 561; Tac. A. 1, 49.

mŏdĕrātrix, īcis, f. [moderator].

  1. I. She who moderates or allays; a directress, mistress, governess (mostly Ciceron.): sibi, Plaut. Cist. 2, 2, 3.
  2. II. That which rules, guides, controls, etc.: temperantia est moderatrix omnium commotionum, Cic. Tusc. 5, 14, 42: materiae, id. N. D. 3, 39, 92: factorum, id. Phil. 5, 18, 50: officii, id. Fl. 24, 57.

mŏdĕrātus, a, um, P. a., v. modero fin.

mŏdernus, a, um, adj. [from modo, just now; like hodiernus from hodie], modern (post-class.); as subst.: mŏderna, ōrum, n., things or institutions of the present: antiquorum diligentissimus imitator, modernorum nobilissimus institutor, Cassiod. Var. 4, 51.

mŏdĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [modus], to moderate a thing (in verb. fin. only anteand post-class.).

  1. I. Lit.
          1. (α) With acc.: neque tuum te ingenium moderat, Pac. ap. Non. 471, 7.
          2. (β) With dat.: ego voci moderabo meae, Plaut. Mil. 2, 2, 115.
  2. II. Transf., to regulate, Dig. 3, 5, 14: ita res moderatur, ut, etc., ib. 23, 3, 39.
    Hence, mŏdĕrātus, a, um, P. a., keeping within due bounds, observing moderation, moderate (Ciceron.).
    1. A. Of persons: moderati senes tolerabilem agunt senectutem, Cic. Sen. 3, 7: in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, id. Font. 14, 40: moderatum esse in re aliquā, id. Phil. 2, 16, 40; cf.: Gracchis cupidine victoriae haud satis moderatus animus, Sall. J. 42, 2.
    2. B. Of things, moderated, kept within due measure or bounds, moderate: convivium moderatum atque honestum, Cic. Mur. 6, 13: ventus, Ov. Tr. 4, 4, 57: mores, Cic. Fam. 12, 27, 1: otium, id. Brut. 2, 8: doctrina, id. Mur. 29, 60: oratio, id. de Or. 2, 8, 34.
      Comp.: quando annona moderatior? Vell. 2, 126, 3.
      Sup.: moderatissimus sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5.
      Hence, adv.: mŏdĕ-rātē, with moderation, moderately (Ciceron.): moderate dictum, Cic. Font. 10, 31: omnia humana placate et moderate feramus, id. Fam. 6, 1, 4: moderate et clementer jus dicere, Caes. B. C. 3, 20.
      Comp.: moderatius id volunt fieri, Cic. Fin. 1, 1, 2.
      Sup.: res moderatissime constituta, Cic. Leg. 3, 5, 12.

mŏdĕror, ātus, 1 (inf. moderarier for moderari, Lucr. 5, 1298), v. dep. [modus], to set a measure, set bounds to a thing (syn.: tempero, rego, guberno).

  1. I. Lit., to moderate, mitigate, restrain, allay, temper, qualify; with dat. (class.): moderari linguae, Plaut. Curc. 4, 1, 25: moderare animo, ne sis cupidus, id. Mil. 4, 5, 16: dictis, id. Curc. 1, 3, 39: alicui, Cic. Att. 5, 20, 9; cf.: moderari uxoribus, id. Rep. 4, 6, 16 (also ap. Non. 499, 15): quis illi finem statuet aut quis moderabitur, Sall. C. 51, 36: irae, Hor. Ep. 1, 2, 59: fortunae suae, Liv. 37, 35, 5: animo et orationi, Cic. Q. Fr. 1, 1, 13: cursui, to sail slowly, Tac. A. 2, 70.
          1. (β) With acc. (post-Aug.): gaudium moderans, Tac. A. 2, 75: duritiam legum, Suet. Claud. 14: pretia, id. Dom. 7.
  2. II. Transf., to manage, regulate, rule, guide, govern, direct (class. with acc.): senatum servire populo, cui populus ipse moderandi et regendi sui potestatem tradidisset? Cic. de Or. 1, 52, 226: deus, qui regit et moderatur et movet id corpus, id. Rep. 6, 24, 26: linguam, Sall. J. 82, 2: moderari equos ac flectere, Caes. B. G. 4, 33: habenas, Ov. M. 6, 223: hocine fieri, ut inmodestis te hic moderere moribus? i. e. immodeste te geras, Plaut. Curc. 1, 3, 44: res rusticas, Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227: officio consilia, id. Fin. 2, 25, 81: fidem blandius Orpheo, to strike more harmoniously, Hor. C. 1, 24, 14: mens quae omnia moderetur, Cic. Ac. 2, 37, 119: cantus numerosque, id. Tusc. 5, 36, 104.
    With dat.: ego inscitus sum, qui ero me postulem moderarier, Plaut. Men. 2, 3, 88: non vinum hominibus moderari, sed homines vino solent, id. Truc. 4, 3, 57: pleni moderari frena theatri, Juv. 10, 128: funiculo navi moderari, Cic. Inv. 2, 51, 154.
    Absol.: in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata (sunt), Sall. J. 73, 4: fortuna, cujus libido gentibus moderatur, id. C. 51, 25.

mŏdestē, adv., v. modestus fin.

mŏdestĭa, ae, f. [modestus], moderateness, moderation; esp. in one’s behavior, unassuming conduct, modesty (opp. immodestia, superbia, licentia; class.).

  1. I. In gen.: eam virtutem Graeci σωφροσύνην vocant: quam soleo equidem tum temperantiam, tum moderationem appellare, nonnumquam etiam modestiam, Cic. Tusc. 3, 8, 16; cf.: modestia est in animo continens moderatio cupiditatum, Auct. Her. 3, 2, 3: rectum dividitur in prudentiam, justitiam, fortitudinem, modestiam, id. ib.: disserebat de suā modestiā, want of confidence in himself, Tac. A. 1, 11 init.
  2. II. In partic.
    1. A. Unassuming conduct, discretion, moderation, sobriety of behavior (the predom. signif. of the word): sarta tecta tua precepta usque habui mea modestia, Plaut. Trin. 2, 2, 36: sine modo et modestia, id. Bacch. 4, 3, 2: temperantiae partes sunt continentia, clementia, modestia, Cic. Inv. 2, 54, 164; cf.: modestia est, per quam pudor honestus claram et stabilem comparat auctoritatem, id. ib.: non minus se in milite modestiam et continentiam, quam virtutem et animi magnitudinem desiderare, Caes. B. G. 7, 52: in dicendo, Cic. Phil. 2, 5, 10: modestia et humanitas, id. Att. 7, 5, 2: neque modum, neque modestiam victores habent, Sall. C. 11, 4.
    2. B.
      1. 1. Shame, shamefacedness, modesty: et sententiarum et compositionis et vocis et vultūs modestia, Quint. 4, 1, 55: virginalis, Pac. ap. Cic. Div. 1, 31, 66; cf.: primaeque modestia culpae Confundit vultus, Stat. Th. 2, 232; poet.: vacui lecti, i. e. (chaste) celibacy, id. Silv. 1, 2, 162.
      2. 2. Sense of honor, honor, dignity: neque sumptui, neque modestiae suae parcere, Sall. C. 14, 6.
    3. C. As a transl. of the Gr. εὐταξία, in the lang. of the Stoics, the quality of saying and doing everything in the proper place and at the proper time, correctness of conduct, propriety: sic fit, ut modestia haec, quam ita interpretamur, ut dixi, scientia sit opportunitatis idoneo rum ad agendum temporum, Cic. Off. 1, 40, 142 (v. the entire context).
    4. D. (Post-Aug)
      1. 1. Of the weather, mildness: hiemis, Tac. A. 12, 43 (cf.: clementia hiemis, Col. 5, 5, 6).
      2. 2. Of the course of a stream, gentleness: aquarum modestia, gentle course, Plin. 6, 20, 23, § 71.

Mŏdestīnus, i, m., a Roman surname, Inscr. Marin. Frat. Arv. 36; Inscr. Grut. 712, 2.
So, Herennius Modestinus, a celebrated lawyer under Alexander Severus, Lampr. Alex. Sev. 68.

mŏdestus, a, um, adj. [modus], keeping due measure, moderate; esp. in behavior, modest; as respects anger, calm, gentle, dispassionate; towards others, kind, forbearing, temperate, mild; in morals, honest, virtuous, sober, discreet, moral (class.): vir modestus et frugi, unassuming, modest, Cic. Att. 13, 29, 1: adulescentuli modestissimi pudor, id. Planc. 11, 27: plebs modestissima (opp. seditiosa), id. Agr. 2, 31, 84: epistula ut adversus magistrum morum modestior, id. Fam. 3, 13, 2: oculi, Ov. Am. 2, 4, 11: vultus, id. ib. 1, 4, 15: lingua, id. H. 18 (19), 63: verba, id. Am. 3, 14, 16: o modestum ordinem, kind, gentle, mild, Cic. Verr. 2, 1, 47, § 124: in ea (urbe) isti vestri satellites modesti insolentiam suam continebunt, id. Agr. 1, 6, 18: mendicis modesti, kind, friendly, Plaut. Trin. 4, 1, 12: mulier proba et modesta, modest, Ter. Ad. 5, 8, 7; cf.: videas, dolere rebus flagitiosis modestos, Cic. Lael. 13, 47: modestissimi mores, id. Planc. 1, 3: ingenui parum modesti, Quint. 1, 2, 4: servitia, Tac. A. 4, 7: vultus modesto sanguine fervens, Juv. 10, 300.
Hence, adv.: mŏdestē, with moderation, moderately, temperately, discreetly, modestly (class.): modice et modeste vitam vivere, Plaut. Pers. 3, 1, 18: ea quae, etiamcum modeste fiunt, tamen ipsa per se molesta sunt, Cic. Att. 9, 19, 1: rebus secundis modeste ac moderate uti, Liv. 30, 42: hosti intrepide modesteque obviam ire, quietly, Gell. 9, 11, 6: modestissime vivere, Varr. ap. Non. 1, 274: qui modeste paret, Cic. Leg. 3, 2, 5: intueri, Ter. Eun. 3, 5, 32: parcius et modestius praetentare misericordiam judicis, Quint. 4, 1, 28: si ille Romam modeste venturus est, without hostile violence, Cic. Fam. 14, 14, 1.

mŏdĭālis, e, adj. [modius], containing a modius or Roman peck (ante- and postclass.): aulae, calicesque, Plaut. Capt. 4, 4, 8: figura, Tert. ad Nat. 2, 8.

mŏdĭātĭo, ōnis, f. [modius], a measuring by modii (post-class.), Cod. Th. 11, 24, 2.

mŏdĭcē, adv., v. modicus fin.

* mŏdĭcellus, a, um, adj. dim. [modicus], very moderate, very little (post-Aug.): modicella culcita, Suet. Ner. 48 dub. (al. modica; v. Oud. ad loc.).

mŏdĭcō, v. modicus.

mŏdĭcus, a, um, adj. [modus], having or keeping a proper measure, moderate (cf. mediocris); esp. in behavior, modest, temperate; also, of size, moderate-sized; middling, ordinary, mean, bad (class.; syn.: moderatus, mediocris).

  1. I. In a good sense: modico gradu ire, Plaut. Poen. 3, 1, 19: potiones, Cic. Div. 1, 51, 115: convivia, id. Sen. 13, 44: severitas, id. ib. 18, 65: industrios, supplices, modicos esse, Sall. J. 85, 1: domi modicus, id. ib. 63, 2: modicum quoddam corpus (historiae), a book of a tolerable size, Cic. Fam. 5, 12, 4: amant (mala) modicas rigationes, gentle, moderate, Pall. 3, 25, 14.
  2. II. In a disparaging sense, middling, ordinary, mean, scanty, small, etc.: genus dicendi subtile in probando, modicum in delectando, Cic. Or. 21, 69: oculi, middling-sized, Plin. 11, 37, 53, § 141: ea, valde et modica, et illustria sunt, few in number, Cic. de Or. 2, 32, 137: Graecis hoc modicum est, not frequent, id. Fin. 2, 19, 62: pecunia, little, scanty, id. Par. 6, 2, 47: acervus, Hor. Ep. 2, 2, 190: incrementa, small, Just. 7, 1: tempus, short, Quint. 1, 2, 12: rem pateris modicam, a trifling affliction, Juv. 13, 143: modici amici, humble, poor, id. 5, 108.
    With gen.: Sabinus modicus originis, Tac. A. 6, 39: virium, Vell. 1, 12, 4: pecuniae, Tac. A. 3, 72: voluptatum, id. ib. 2, 73.
    As subst.: mŏdĭcum, i, n. (sc. spatium), a little way: modicum progredi, a little, App. M. 6, p. 180, 38: modico contentus. Juv. 9, 9.
    Also, in abl., modico adverbially: modico deinde regressa, i. e. after a short time, App. M. 1, p. 112, 20: modico prius, quam Larissam accederem, a short time before, id. ib. p. 105 med.: modico secus progredi, to go a little farther, id. ib. p. 112, 10.
    Hence, adv.: mŏdĭcē, with moderation, moderately; modestly; in a proper manner; also, in an ordinary manner, meanly, poorly (class.).
      1. 1. Modice hoc faciam, Cic. Fam. 4, 4, 4: dolorem modice ferre, quietly, calmly, id. Tusc. 1, 46, 111; id. Phil. 11, 3, 7: se recipere, quietly, in good order, Liv. 28, 15: verecunde et modice, Enn. ap. Non. 342, 23 (Trag. v. 241 Vahl.): modice et modeste vitam vivere, Plaut. Pers. 3, 1, 18: dicere, Cic. Sull. 29, 80: modice et scienter uti re aliquā, id. de Or. 1, 29, 132.
      2. 2. Slightly, not very, not much: minae Clodii modice me tangunt, Cic. Att. 2, 19, 1: modice vinosus, Liv. 41, 4: locuples, id. 38, 14, 9: modice instratus torus, slightly, meanly, scantily, Suet. Aug. 73.

mŏdĭfĭcātĭo, ōnis, f. [modificor], a measuring, measure (post-Aug.): versuum lex ac modificatio, Sen. Ep. 88, 3: verborum, Gell. 10, 3, 15; cf. Paul. ex Fest. p. 160, 10 Müll.

mŏdĭfĭcātor, ōris, m. [modificor], one who gives the proper measure to a thing, a moderator, manager (post-class.): tibicen omnis modi peritus modificator, App. Flor. p. 341.

mŏdĭfĭcātus, a, um, v. modificor fin. b.

mŏdĭfĭco, āre, 1, v. n. and a. [modusfacio].

  1. I. Neutr., to limit, set limits to: alicui in aliquā re intercedere aut modificare, Front. Ep. ad M. Caes. 4, 3 Mai.
  2. II. Act., to control, regulate: vitalis motus, Aug. de Music. 6, 17, 58.
    Pass. reflex., to observe due measure, keep within bounds, to be moderate: modificari in sumptibus, App. Doctr. Plat. p. 18, 37.
    Class. only in part. perf. mŏdĭfĭcātus, a, um, measured off, measured: verba modificata, Cic. Part. Or. 5, 17: membra modificata, id. de Or. 3, 48, 186: corporamodificata utriusque rei participatione, App. de Deo Socr. p. 47, 7.
    1. B. Melodious: luseiniarum querelae, Sid. Ep. 9, 2.

mŏdĭfĭcor, ātus, 1, v. dep. (act. collat. form, v. modifico), a. and n. [modificus], to measure off, measure a thing (post-class. in verb. finit.).

  1. I. Lit.: comprehensa mensura Herculani pedis, quanta longinquitas corporis ei mensurae conveniretmodificatus est, Gell. 1, 1, 3.
  2. II. Trop., to set a measure, set bounds to, to moderate; with dat.: immaturis liberorum desideriis, App. M. 11, p. 267, 1: orationi, id. Flor. p. 365, 8: desideriis omnibus, Front. ad Ver. Imp. 6.

mŏdĭfĭcus, a, um, adj. [modus-facio], measured (post-class.): mela modifica, Aus. Parent. 27, 2.

* mŏdimpĕrātor, ōris, m. [for modi imperator], the president or chairman of a convivial party, who prescribes the quantity to be drunk (the magister bibendi, the Greek συμποσίαρχος): potandi modimperatores, Varr. ap. Non. 142, 7.

mŏdĭŏlum, i, n. [dim. of modium, v. modius], the yolk: quinque ovorum modiola, Plin. Val. 1, 64.

mŏdĭŏlus, i, m. dim. [modius], lit., a small measure; hence, transf.,

  1. I. A kind of drinking-vessel, Dig. 34, 2, 37.
  2. II. A bucket on a water-wheel, Vitr. 10, 9: modioli gemelli, the boxes or cylinders of a forcing-pump, id. 10, 13.
  3. III. The nave of a wheel, Plin. 9, 4, 3, § 8; Vitr. 10, 4.
  4. IV. The box to receive the axle-tree of an oilmill, Cato, R. R. 20.
  5. V. A surgical instrument, a cylindrical borer with a serrated edge, a trepan, χοινίκιον, Cels. 8, 3 init.

mŏdĭum, ĭi, n., v. modius.

mŏdĭus, ii

    (
  1. I. gen. plur. modiūm: qui CCCC. modium quinque milia, Cic. Verr. 2, 3, 36, § 83: modiorum, Plaut. Mil. 4, 2, 72), m. (neutr. collat. form: mŏdĭum, ii, n., Cato, R. R. 58; so in plur.: modia vicena, Plin. 18, 16, 43, § 145) [modus], the Roman corn-measure, a measure, peck, containing sixteen sextarii, or the sixth part of a Greek medimnus (class.): salis modium, Cato, R. R. 58: tritici modius, Cic. Div. in Caecil. 10, 30: siligneae farinae modius, Plin. 18, 9, 20, § 88: modium populo dare asse, Cic. Off. 2, 17, 58: agri Leontini decumae tertio anno venierunt tritici medimnum XXXVI., hoc est tritici modium CC. et XVI. milibus, id. Verr. 2, 3, 46, § 110: non minorem quam decem milium modiorum navem fabricare, Ulp. Fragm. 3, 6.
    Prov.: verum illud est, quod dicitur, multos modios salis simul edendos esse, ut amicitiae munus expletum sit, Cic. Lael. 19, 67: modio nummos metiri, to measure one’s money by the peck, said of a rich woman, Petr. 37; cf.: dives, ut metiretur nummos, Hor. S. 1, 1, 95: ego nunc mihi modium mille esse argenti velim, Plaut. Stich. 4, 2, 9; Juv. 3, 220: pleno modio, in full measure, abundantly, Cic. Att. 6, 1, 16; cf.: argumentum vobis demensum dabo, non modo neque trimodio, verum ipso horreo, Plaut. Men. prol. 15: servorum ventres modio castigat iniquo, with short measure, Juv. 14, 126.
    Also as a measure for other things, a peck: metiri modio oleario, Cato, R. R. 144: ut metientibus dimidium (anulorum aureorum) super tres modios explesse, Liv. 23, 12; Pall. 6, 4, 1.
  2. II. Transf.
    1. A. Among surveyors, the third part of a jugerum, Auct. de Limit. p. 264 and 312 Goes.; Pall. Mai. 4 al.
    2. B. The socket, step, shoe in which the mast of a ship stands, Isid. Orig. 19, 2, 8.

mŏdŏ (scanned mŏdō, Plaut. Ps. 2, 3, 23; Lucr. 2, 11, 35; Cic. poët. N. D. 2, 42, 107; v. Corss. Ausspr. 2, p. 480; Lachm. ad Lucr. 2, p. 140), adv. [orig. abl. of modus, q. v.].

  1. I. Qs., by measure, expressing, like tantum, a restriction of the idea, only, merely, but.
    1. A. In gen.
      1. 1. Affirmatively: ter sub armis malim vitam cernere, Quam semel modo parere, even once, Enn. ap. Varr. L. L. 6, § 81 Müll. (Trag. v. 298 Vahl.): semel modo, only once, Plaut. Poen. 1, 3, 30: uni modo gessi morem, id. Most. 1, 3, 43: hoc autem si ita sit, ut unum modo sensibus falsum videatur, etc., Cic. Ac. 2, 32, 101; cf.: quorum genera plura sunt: hi unum modo quale sit suspicantur, id. Or. 9, 28: nec audiendi quidam, qui tres modo primas esse partes volunt, Quint. 3, 3, 4: paulum modo, Cic. Fam. 1, 5, b, 2; Varr. ap. Gell. 13, 15: perpauxillum modo, Plaut. Capt. 1, 2, 74; cf.: manus erat nulla, quae parvam modo causam timoris afferret, Caes. B. G. 6, 35, 3: quae pacisci modo scis, sed quod pacta es, non scis solvere, Plaut. Ps. 1, 2, 88: ad ornandam modo, non augendam orationem assumuntur, Quint. 8, 6, 39; cf. Cic. Inv. 2, 23, 69: solere modo non etiam oportere, id. Off. 3, 4, 18: doctrina ac litterae secundis rebus delectationem modo habere videbantur, nunc vero etiam salutem, id. Fam. 6, 12, 5: circi modo spectaculum fuerat, Liv. 7, 2: modo facito ut illam serves, only see that, etc., Ter. Ad. 5, 3, 59: modo fac, ne quid aliud cures, etc., Cic. Fam. 16, 11, 1: aetatem velim servire, Libanum ut conveniam modo, if I can only, Plaut. As. 2, 2, 8: modo ut tacere possis, Ter. Phorm. 1, 2, 9; cf.: concede, ut impune emerit, modo ut bonā ratione emerit, if but. provided that, Cic. Verr. 2, 4, 5, § 10: modo ut haec nobis loca tenere liceat, id. Fam. 14, 14, 1.
        For the expressions dummodo, solummodo, and tantummodo, v. dum, solum, and tantum.
      2. 2. Negatively: non modosed (verum) etiam (et, or simply sed), not only … but also: ut non modo secunda sperare debeas, sed etiam adversa fortissimo animo ferre, Cic. Fam. 6, 13, 5: non modo agendo, verum etiam cogitando, id. Cael. 19, 45: illum non modo favisse, sed et, etc., id. Att. 11, 9, 2: non modo falsum id esse, sed hoc verissimum, id. Rep. 2, 44, 71.
        As to these expressions, and also respecting the omission of a second non in the latter clause, v. under sed and non.
    2. B. In partic., in restrictive clauses, for ullo or aliquo modo, in any way or degree, at all, only, even: servus est nemo, qui modo tolerabili conditione sit servitutis, qui, etc., who is in any tolerable condition, Cic. Cat. 4, 8, 16; cf.: quamquam quis ignorat, qui modo umquam mediocriter res istas scire curavit, quin, etc., id. Fl. 27, 64; and: quis est omnium, qui modo cum Musis habeat aliquod commercium, qui? etc., id. Tusc. 5, 23, 66: nemo aliter philosophus sensit, in quo modo esset auctoritas, id. Div. 1, 39, 86; cf.: servitus, honorifica modo, Brut. ap. Cic. ad Brut. 1, 17, 4: tum quam plurimis modo dignis, se utilem praebent, be they but worthy, Cic. Off. 1, 26, 92: bonis virisfaciendum est, modo pro facultatibus, id. ib. 2, 17, 58: decerne, modo recte, id. Rosc. Am. 48, 138: itaque veniam, quo vocas, modo adjutore te, id. Att. 16, 13, a, 1: atque utinam posset aliquā ratione hoc crimen quamvis falsa, modo humana atque usitata defendere, if only, id. Verr. 2, 3, 97, § 224.
        1. b. Si modo, if only (freq.): tu si modo es Romae: vix enim puto, sin es, hoc vehementer animadvertas velim, Cic. Att. 5, 8, 2: tute scis (si modo meministi) me tibi tum dixisse, etc., id. ib. 12, 18, 2: fortasse vici, si modo permansero, id. ib. 12, 44, 3.
          Poet. with subj.: si modo sola queant saxa tenere fidem, Prop. 1, 18, 4.
        2. c. Poet. and in jurid. Latin, modo si, for dummodo, if only, provided that: persequar inferius, modo si licet ordine ferri, Ov. Tr. 2, 263: modo si ejus nomine opus fiat, Dig. 39, 1, 18; 26, 2, 28; 19, 2, 19, § 10.
        3. d. As a conjunction with subj., for dummodo, if only, provided that (freq. and class.): quos valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat, Cic. Brut. 16, 64; id. Or. 9, 28: manent ingenia senibus, modo permaneat studium et industria, id. Sen. 7, 22; Quint. 10, 1, 131: modo Juppiter adsit, Tertia lux classem Cretaeis sistet in oris, Verg. A. 3, 116.
          So, modo ne for dummodo ne, if only not, provided that not: quae de Sicinio audīsti, ea mihi probantur: modo ne illa exceptio in aliquem incurrat bene de nobis meritum, Cic. Att. 5, 4, 3: si quis est paulo ad voluptates propensior, modo ne sit ex pecudum genere, etc., id. Off. 1, 30, 105; id. Ac. 2, 43, 132.
      1. 2. Modo non, like the Gr. μόνον οὐχί, all but, almost, nearly, = propemodum (ante- and post-class.): modo non montes auri pollicens, Ter. Phorm. 1, 2, 17 Don.: favet Fabi gloriae, quae modo non suā contumeliā splendeat, Liv. 10, 24, 11: pictor equum venientem, modo non vivum, comprehenderat, Val. Max. 8, 11, ext. 7: modo non reclamante publico vigore, Amm. 14, 7, 1; 16, 12, 16; 21, 14, 1; 22, 6, 2 al.
      2. 3. In colloq. lang. with imperatives, just, now, only: sequere hac modo, Plaut. Men. 4, 1, 4: sedete hic modo, id. Rud. 3, 3, 29: propera modo, id. Men. 1, 4, 32: vide modo, Cic. Div. in Caecil. 14, 46: ignem scrutare modo, inquam, Hor. S. 2, 3, 276.
        Indignantly: quin tu i modo, begone now, Plaut. Trin. 2, 4, 182; so, i modo, id. Stich. 3, 2, 23: tace modo, be still now, id. As. 5, 2, 19.
        With tu or vos (poet. and post-class.): tu modo, dum licet, hunc fructum ne desere vitae, Prop. 2, 15, 49; Verg. G. 3, 73: tu modo posce deos veniam, id. A. 4, 50: vos modo, inquit, parcite, Phaedr. 2, 8, 8; Curt. 9, 6, 24; 9, 2, 25.
  2. II. With specifications of time, like Gr. ἄρτι (reaching to the full measure of the time, fully).
    1. A. In gen.
      1. 1. Of the pressent time, just now, just (ante-class. and poet.): quid? ego modo huic frater factus, dum intro eo atque exeo? just now? Plaut. Ep. 5, 1, 43: modo dolores, meatu, occipiunt, Ter. Ad. 3, 1, 2 (evidenter hic modo temporis praesentis adverbium est, Don.): advenis modo, id. Hec. 3, 5, 8 Don.: devoravi nomen imprudens modo, Plaut. Trin. 4, 2, 63: jam modo nunc possum contentus vivere parvo, Tib. 1, 1, 25; cf.: peccare fuisset Ante satis, penitus modo nunc genus omne perosos Femineum, Verg. A. 9, 141.
      2. 2. Of time just passed, just now, but this moment, a little while ago, lately (class.): nuper homines nobiles hujusmodi, judices, et quid dico nuper? immo vero modo ac plane paulo ante vidimus, qui, etc., Cic. Verr. 2, 4, 3, § 7: Al. Ita uti dudum dixeras? Am. Dudum? quam dudum istuc factum est? Al. Temptas: jam dudum, pridem, modo, Plaut. Am. 2, 2, 60: Ph. Quando? Do. Hodie. Ph. Quamdudum? Do. Modo, Ter. Eun. 4, 4, 30: sum illi villae amicior modo factus, Cic. Leg. 2, 2, 4: quaeras putemne talem esse deorum naturam, qualis modo a te sit exposita, id. N. D. 1, 21, 57: declaravit id modo temeritas C. Caesaris, id. Off. 1, 8, 26: modo hoc malum in rem publicam invasit, id. ib. 2, 21, 75: si hodie bella sint, quale Gallicum modo (i. e. twenty-two years earlier), Liv. 6, 40, 17; cf. id. 22, 14, 13; Cic. Div. 1, 44, 99.
        Opp. to nunc: qui nunc primum te advenisse dicas, modo qui hinc abieris, Plaut. Am. 2, 2, 63: in quā urbe modo gratiā, auctoritate, gloriā floruimus, in nunc iis quidem omnibus caremus, Cic. Fam. 4, 13, 2; id. Mur. 40, 86; 41, 88; Prop. 1, 18, 7.
        With tunc, Tac. A. 2, 75.
      3. 3. Of time just to come, immediately, directly, in a moment (rare, and perh. not in Cic.): domum modo ibo, Ter. And. 3, 4, 15; Liv. 26, 15: Artabanus tardari metu, modo cupidine vindictae inardescere, Tac. A. 6, 32; 4, 50.
    2. B. In partic.
      1. 1. Modomodo, now … now, at one moment … at another, sometimes … sometimes (class.): modo ait, modo negat, sometimes he says Yes, and sometimes No, Ter. Eun. 4, 4, 46: Cotta meus modo hoc, modo illud, Cic. N. D. 1, 18, 47; id. Div. 2, 44, 93: modo his, modo illis ex partibus, id. N. D. 2, 19, 49: o Academiam volaticam et sui similem, modo huc, modo illuc! id. Att. 13, 25, 3: citus modo, modo tardus incessus, Sall. C. 15, 5: laetos modo, modo pavidos animadverteres, id. J. 60, 4: nebulonem modo, modo nugatorem appellat, Liv. 38, 56.
        Instead of modomodo, we sometimes find: nuncmodo: nunc quereretur eundem accusatorem ac judicem esse, modo vitam sibi eripi, etc., Liv. 8, 32, 9.
        Again, instead of the second modo (esp. in poets and in post-Aug. prose writers), we find: nunc aliquando, interdum, nonnumquam, saepe, rursus.
        So, modonunc, Ov. M. 13, 922; id. F. 4, 643; id. Tr. 1, 2, 27: modo ut reciperet imperium, nunc ut legatione fungeretur, Tac. H. 2, 51: modoaliquando, id. A. 1, 81; 6, 35; 11, 34; 16, 10; id. H. 2, 74: modointerdum, Sall. J. 42, 1; 55, 9; 62, 9 Kritz.; 74, 1; Hor. S. 1, 9, 9 et saep.: modononnumquam, Suet. Tib. 66; id. Claud. 15; id. Calig. 52: modosaepe, Hor. S. 1, 10, 11: modomodosaepe, Sall. J. 45, 2; Tac. H. 4, 84: modorursus, Prop. 1, 3, 41.
      2. 2. Modotum (deinde, postea, etc.), at first … then, at one timeat another: sol modo accedens, tum autem recedens, Cic. N. D. 2, 40, 102: (Xenophon) facit Socratem disputantemet modo unum, tum autem plures deos, id. ib. 1, 12, 31: et modo mundum, tum mentem divinam esse putat, id. ib. 1, 13, 34; cf.: modo (Theophrastus) menti divinum tribuit principatum, modo caelo, tum autem signis sideribusque caelestibus, id. ib. 1, 13, 35: et forte in eo loco grandis ilex coaluerat inter saxa paulum modo prona, deinde flexa, etc., Sall. J. 93, 4: modopaulo post, Val. Max. 7, 4, 5: modomodopostremum, Tac. H. 4, 46: quid agerent, modo timentes, vicissim contemnentes religiones, Cic. Leg. 2, 17, 43.

* mŏdŭlābĭlis, e, adj. [modulor], that can be sung or played (poet.): carmen, Calp. Ecl. 4, 63.

mŏdŭlāmen, ĭnis, n. [modulor], melody, euphony (post-class.): (Cicero) in secundā (in Verrem, i. e. Verr. 2, 2, 78, § 191) simili usūs modulamine, manifesto peccatu inquit, non peccato, Gell. 13, 21 (20), 16: caeli ac siderum, Macr. Somn. Scip. 2, 12; Sid. Carm. 1, 9.

mŏdŭlāmentum, i, n. [modulor], melody, euphony (post-class.): modulamenta orationis M. Tullii, Gell. 1, 7, 19.

mŏdŭlātē, adv., v. modulor fin.

mŏdŭlātĭo, ōnis, f. [modulor], a regular measure (post-Aug.).

  1. I. In gen.: operis modulationes, Vitr. 5, 9, 3: dorica, id. 5, 9, 2: incedendi, a marching to time, Gell. 1, 11, 18.
  2. II. In partic., a rhythmical measure, modulation; hence, singing and playing, melody, in poetry and music, Quint. 9, 4, 139: modulatione produci aut corripi (verba), id. 9, 4, 89: modulatio pedum, id. 1, 6, 2: scenica, id. 11, 3, 57: vocis, melody, id. 11, 3, 59: musica, Aus. Ep. 25, 13.

mŏdŭlātor, ōris, m. [modulor], one who measures by rule, a director of music, a musician (poet. and post-Aug. prose).
Absol.: optimus est modulator, Hor. S. 1, 3, 130: vocis et cantūs, Col. 1 prooem. § 3.

mŏdŭlātrix, īcis, f. [modulator], she that regulates (eccl. Lat.), Tert. Bapt. 3.

1. mŏdŭlātus, a, um, P. a., v. modulor fin.

2. mŏdŭlātus, ūs, m. [modulor], a modulating (poet.): canoro saxa modulatu trahens, music, a playing on the lute, Sen. Herc. Fur. 263.

mŏdŭlor, ātus, 1, v. dep. [modulus], to measure off properly, to measure; to manage properly, to regulate.

  1. I. In gen. (only post-Aug.): in modulanda statūs longitudinisque ejus praestantiā, Gell. 1, 1, 1; cf.: quanta longinquitas corporis ei mensurae conveniret, modificatus est, id. ib. fin.: ita modulante naturā, Plin. 2, 54, 55, § 142.
  2. II. In partic., of singing, speaking, dancing, etc., to measure rhythmically; to modulate; hence, transf., to dance, to represent by dancing; to sing, to play (class.): ipsa natura, quasi modularetur hominum orationem, in omni verbo posuit acutam vocem, Cic. Or. 18, 58; cf.: hominum aures vocem naturā modulantur, modulate, id. de Or. 3, 48, 185: insulae, Saliares dictae, quoniam in symphoniae cantu ad ictus modulantium pedum moventur, Plin. 2, 95, 96, § 209.
    1. B. Transf.: virgines sonum vocis pulsu pedum modulantes incesserunt, beating time to, accompanying with the dance, Liv. 27, 37 fin.: (carmina) pastoris Siculi modulabor avenā, Verg. E. 10, 51: carmina descripsi, et modulans alterna notavi, id. ib. 5, 14: verba fidibus modulanda Latinis, Hor. Ep. 2, 2, 143: lyram, Tib. 3, 4, 39
      Hence, mŏdŭlātus, a, um, Part. and P. a., in pass. signif.
    1. A. Played upon, made by playing, played.
      1. 1. Of an instrument: dic Latinum, Barbite, carmen Lesbio primum modulate civi, Hor. C. 1, 32, 5.
      2. 2. Of a song, tune, etc., sung: carmina, Suet. Aug. 57: a canticis ad aliorum similitudinem modulatis, Quint. 9, 2, 35.
    2. B. Properly measured, in due measure, in time, melodious, musical (poet. and in postAug. prose): ipso modulata dolore Verba fundebat, Ov. M. 14, 428: sonus, Plin. 10, 29, 43, § 81; § 85.
      Comp.: ut moderatiores modulatioresque fierent animi, more harmonious, Gell. 1, 11, 1: lingua, id. 1, 15, 14: orationem modulatiorem aptioremque reddit, id. 13, 24, 9.
      Sup.: modulatissimus cantus, Flor. 2, 7, 15.
      Hence, adv.: mŏ-dŭlātē, measuredly, according to measure, in time, melodiously: modulate canentes tibiae, * Cic. N. D. 2, 8, 22: haec tu quam perite, quam concinne, quam modulate enuntiāsti, Aus. Ep. 19.
      Comp.: ars modulatius incedendi, Amm. 16, 5, 10: verba modulatius collocata, Gell. 11, 13, 2.

mŏdŭlus, i, m. dim. [modus], a small measure, a measure (not in Cic. or Cæs.).

  1. I. Lit.: relinquitur de numero, quem faciunt alii majorem, alii minorem, nulli enim hujus moduli naturales, Varr. R. R. 2, 2, 20: ab imo Ad summum moduli bipedalis, two feet high, Hor. S. 2, 3, 309.
    Prov.: metiri se quemque suo modulo ac pede, i. e. to be content with his own condition, Hor. Ep. 1, 7, 98.
      1. 2. In archit., a module: si Dorici generis erunt columnae, dimetiantur earum altitudines cum capitulis in partes quindecim, et ex eis partibus una constituatur, et fiat modulus, Vitr. 5, 9, 3; 3, 3, 7; 4, 3, 3 sq.
      2. 3. In aqueducts, a watermeter: est autem calix modulus aeneus, qui rivo, vel castello induitur: huic fistulae applicantur, Front. Aquaed. 36.
      3. 4. Rhythmical measure, rhythm, music, time, metre, mode, melody: moduli Lydii, Dorii, Phrygii, Plin. 7, 56, 57, § 204: verborum, Gell. 5, 1, 1: tibiarum modulis in proeliis uti, id. 1, 11, 1.
  2. II. Trop.: cur non ponderibus modulisque suis ratio utitur? Hor. S. 1, 3, 78: ganeones, quibus modulus est vitae culina, measure, Varr. ap. Non. 119, 11.

mŏdus, i, m. [root med-, measure, weigh; Gr. μέδομαι, μέδοντες, μήστωρ, μέδιμνος; cf.: modius, modestus, moderor], a measure with which, or according to which, any thing is measured, its size, length, circumference, quantity (freq. and class.).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: modi, quibus metirentur rura, Varr. R. R. 1, 10, 1: is modus acnua Latine appellatur, id. ib. 1, 10, 2: filio agri reliquit ei non magnum modum, Plaut. Aul. prol. 13: hoc erat in votis, modus agri non ita magnus, Hor. S. 2, 6, 1: de modo agri scripsit, Cic. Att. 13, 33, 2: de modo agri (actio), cum a venditore emptor deceptus est, Paul. Sent. 1, 19, 1: modus hic agri nostro non sufficit horto, Juv. 14, 172: modus altitudinis et latitudinis (sulcorum), Col. 11, 3, 4: collis modum jugeri continens, Col. Arbor. 1, 6: ut omnium par modus sit, Cels. 3, 27; cf. Col. 12, 23: falsus, false measure, Dig. 11, 6: magnus legionum, Vell. 2, 73, 2: hic mihi conteritur vitae modus, measure or term of life, Prop. 1, 7, 9.
    2. B. In partic.
      1. 1. Pregn., a proper measure, due measure: in modo fundi non animadverso lapsi sunt multi, Varr. R. R. 1, 11: suus cuique (rei) modus est, Cic. Or. 22, 73: ordine et modo, id. Off. 1, 5, 14: modum alicujus rei habere, to observe measure in a thing, not exceed the bounds of moderation, id. Verr. 2, 2, 59, § 144: vox quasi extra modum absona, beyond measure, immoderately, id. de Or. 3, 11, 41: cum lacus praeter modum crevisset, id. Div. 1, 44, 100: ii sine dubio fidem et modum transeunt, id. Off. 1, 29, 102: supra modum in servos suos saevire, Gai. Inst. 1, 53: sine modo modestiāque, without measure, without moderation, Sall. J. 41, 9: sine modo ac modestia agi, Liv. 26, 48, 11.
      2. 2. The measure of tones, measure, rhythm, melody, harmony, time; in poetry, measure, metre, mode: vocum, Cic. Div. 2, 3, 9: musici, Quint. 1, 10, 14: lyrici, Ov. H. 15, 6: fidibus Latinis Thebanos aptare modos, Hor. Ep. 1, 3, 12: Bacchico exsultas (i. e. exsultans) modo, Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 152 Vahl.): flebilibus modis concinere, Cic. Tusc. 1, 44, 106: saltare ad tibicinis modos, to the music or sound of the flute, Liv. 7, 2: nectere canoris Eloquium vocale modis, Juv. 7, 19.
        Fig.: verae numerosque modosque ediscere vitae, moral harmonies, Hor. Ep. 2, 2, 144.
  2. II. Transf.
    1. A. A measure which is not to be exceeded, a bound, limit, end, restriction, etc.: modus muliebris nullust, neque umquam lavando et fricando modum scimus facere, Plaut. Poen. 1, 2, 21: quis modus tibi tandem exilio eveniet, id. Merc. 3, 4, 67: modum aliquem et finem orationi facere, to set bounds to, Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118: ludendi est quidem modus retinendus, id. Off. 1, 29, 104: imponere alicui, Liv. 4, 24, 4: cum modum irae nullum faceret, id. 4, 50, 4: modum transire, Cic. Tusc. 4, 17, 4: cupidinibus statuat natura modum quem, Hor. S. 1, 2, 111: inimicitiarum modum facere, Cic. Sull. 17, 48: modum statuarum haberi nullum placet, id. Verr. 2, 2, 59, § 144: qui rebus infinitis modum constituant, id. Fin. 1, 1, 2: constituere, id. Verr. 2, 2, 59, § 145: modus vitae, τοῦ βίου τέλος, Prop. 1, 7, 9.
      With gen. gerund.: modum lugendi aliquando facere, to make an end of mourning, Cic. Fam. 5, 16, 6.
      Poet. with inf.: nam quis erit saevire modus? Stat. Th. 12, 573; cf. the foll.
    2. B. A way, manner, mode, method: modus est, in quo quem ad modum, et quo animo factum sit, quaeritur, Ejus partes sunt prudentia, et imprudentia, Cic. Inv. 1, 27, 41: nullum modum esse hominis occidendi quo ille non aliquot occiderit, id. Rosc. Am. 35, 100: nec enim semper (hae partes) tractantur uno modo, id. Or. 35, 122: vitae, way of life, id. Tusc. 5, 23, 66: caelestium ordinemimitari vitae modo, id. Sen. 21, 77: quibus modis, by what method of acting, i. e. what means, Sall. C. 5, 6: cultores has Alpis modo tuto transmittere, Liv. 21, 30, 8.
      Poet. with inf.: nec modus inserere atque oculos imponere simplex, Verg. G. 2, 73.
      1. 2. Esp. freq.: modo, in modum, or ad modum, with a gen. or adj., in the manner of, like: servorum modo, in the manner of, like slaves, Liv. 39, 26: pecorum modo trahi, Tac. A. 4, 25: in modum ramorum, Col. Arbor. 22: in nostrum modum, in our manner, Tac. H. 3, 25: servilem in modum cruciari, like slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; Caes. B. G. 6, 19, 3; Suet. Calig. 56: mirum in modum, in a wonderful manner, wonderfully, Caes. B. G. 1, 41: ad hunc modum distributis legionibus, in this manner, id. ib. 5, 24: naves ad hunc modum factae, id. ib. 3, 13: nos nostras more nostro et modo instruximus legiones, Plaut. Am. 1, 1, 66: non tuo hoc fiet modo, id. Men. 2, 1, 25: si humano modo, si usitato more peccāsset, after the manner of men, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 8; cf.: Carneadeo more et modo disputata, id. Univ. 1; for which with gen.: apis Matinae More modoque, Hor. C. 4, 2, 28; and: agendi more ac modo, Quint. 11, 1, 29: tali modo, in such a manner, in such wise, Nep. Att. 21, 1: nullo modo, in no wise, by no means, Cic. Verr. 2, 2, 76, § 186: omni modo egi cum rege et ago cotidie, in every way, earnestly, urgently, id. Att. 6, 2, 7: omnibus modis tibi esse rem salvam ut scias, Plaut. Ps. 4, 6, 13: omnibus modis miser sum, every way, wholly, completely, Ter. Hec. 4, 4, 79: miris modis, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9; Liv. 1, 57, 6; Hor. C. 2, 17, 21: mille modis amor ignorandust, Plaut. Trin. 2, 1, 30: hoc multis modis reprehendi potest, Cic. Fin. 2, 26, 82 (v. Madv. ad h. l.); so, filium multis modis jam exspecto, ut redeat domum, very much, Ter. Hec. 2, 3, 7; cf. multimodis: mira miris modis, Plaut. Cas. 3, 5, 5; cf. mirimodis: eum tibi commendo in majorem modum, very much, greatly, Cic. Q. Fr. 2, 12 (14), 3: nullo modo, id. Fin. 2, 31, 102; Col. 9, 8; Suet. Tit. 2: bono modo, moderately, Cato, R. R. 5: bono modo desiderare aliquid, Cic. Q. Fr. 2, 6, 3: ejus modi, of that kind, of such a kind or sort (freq.): ejusmodi sunt tempestates consecutae, ut, Caes. B. G. 3, 29, 2: in ejusmodi casu, id. ib. 5, 33, 4; 6, 34, 7: erant ejusmodi fere situs oppidorum, ut, id. ib. 3, 12, 1: petitionis nostrae hujusmodi ratio est, Cic. Att. 1, 1, 1; so, cujusquemodi, cujusdammodi, cujusmodicumque, cuimodi, cuicuimodi, v. Zumpt, § 678: cujusmodi, of what sort, Cic. Fam. 15, 20, 3: cujuscemodi, of what sort soever, id. Inv. 2, 45, 134: hujusmodi, hujuscemodi, of this kind, such: hujusmodi casus, Caes. B. C. 2, 22: hujuscemodi verba, Sall. J. 9 fin.: illiusmodi, of that kind, Cic. Div. in Caecil. 21, 68; so, istiusmodi amicos, Plaut. Rud. 2, 2, 15.
      2. 3. In gram., a form of a verb, a voice or mood: in verbo fiunt soloecismi per genera, tempora, personas, modos, etc., Quint. 1, 5, 41: patiendi modus (the passive voice)faciendi modus (the active voice), id. 9, 3, 7; cf. 1, 6, 26.

† moecha, ae, f., = μοιχή, an adulteress: ne sequerer moechas, Hor. S. 1, 4, 113: turpis, Cat. 42, 3: putida, id. 42, 11: bustuaria, Mart. 3, 93, 15: fastosa, id. 10, 13, 7: zelotypa, Juv. 6, 278.
In apposition: uxor moecha, Aus. Ep. 10.

† moechīa, ae, f., = μοιχεία, adultery (eccl. Lat.), Tert. Pudic. 5.

moechīle, is, n. [moechus], a place where adultery is committed (post-Aug.): moechile (al. cubile), Petr. 113.

* moechillus, i, m. [moechus], an adulterer, paramour: moechilli, facto, v. l. ap. Cat. 113, 2 dub. for mucillam.

* moechĭmēnĭum, ii, n. [moechus], adultery, Laber. ap. Gell. 16, 7, 2 (also ap. Non. 140, 31).

moechisso, 1, v. a. [moechus], to ravish (anteclass.): aliquam, Plaut. Cas. 5, 4, 6.

* moechŏ-cĭnaedus, i, m. [moechuscinaedus], a man abandoned to lewdness, Lucil. ap. Non. 493, 26.

moechor, ātus, 1, v. dep. [moechus], to commit adultery (poet. and late Lat.), Cat. 94, 1; Hor. S. 1, 2, 49; Mart. 6, 91, 2; Mos. et Rom. Leg. Coll. 4, 1, 1.

† moechus, i, m., = μοιχός, a fornicator, an adulterer: magnus mulierum, Plaut. Mil. 3, 1, 180; Ter. And. 2, 1, 16; id. Eun. 5, 4, 35; Hor. C. 1, 25, 9; id. S. 2, 7, 13; 72; Juv. 9, 25; 14, 26 et saep.

moene, v. moenia init.

moenĕra, um, for munera, v. munus.

1. moenĭa, ĭum (gen. plur. moeniōrum for moenium, like anciliorum for ancilium, acc. to Cledon. p. 1898 P.; abl. plur. MOENIIS for moenibus, Inscr. Grut. 408, 1, 34; in sing. moene: moene singulariter dixit Ennius (al. Naevius), Paul. ex Fest. p. 145 Müll.), n. [perh. Sanscr. root mū-, bind; Gr. ἀμύνω, μύνη; cf.: munus, immunis, munio], defensive walls, ramparts, bulwarks, city walls, as a means of protection and security.

  1. I. Lit. (class.): uti haberent tuta oppida quod operis muniebant, moenia dicta, Varr. L. L. 5, § 141 Müll.: domicilia conjuncta, quas urbes dicimus, moenibus sepserunt, Cic. Sest. 42, 91: diligentius urbem religione quam ipsis moenibus cingitis, id. N. D. 3, 40, 94; id. Ac. 2, 44, 137; id. Rep. 1, 11, 17: altissima, Caes. B. C. 3, 80: cum paene inaedificata in muris ab exercitu nostro moenia viderentur, bulwarks, fortifications, id. ib. 2, 16: summa arcis, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 170 Vahl.): dividimus muros, et moenia pandimus urbis, Verg. A. 2, 234.
  2. II. Transf.
    1. A. Poet., in gen., walls, enclosure: moenia navis, Ov. M. 11, 532: angusta theatri, Lucr. 4, 82: mundi, id. 1, 73; cf. caeli, Ov. M. 2, 401.
    2. B. A city enclosed by walls, a walled town (mostly poet. and in post-Aug. prose): nulla jam pernicies moenibus ipsis intra moenia comparabitur, to our walls, i. e. our city, Cic. Cat. 2, 1, 1: moenia lata videt triplici circumdata muro, Verg. A. 6, 549: moenia circumdare muro, Flor. 1, 4, 2; Vitr. 8, 4.
    3. * C. A mansion, dwelling: Ditis magni, Verg. A. 6, 541.

2. moenĭa, for munia, v. h. v.

moenĭo, īre, for munio, v. h. v.

Moenis, is, m., the River Main, in Germany, Mel. 3, 3, 3.
Called also Moenus, i, Tac. G. 28; Plin. 9, 15, 17, § 45; Amm. 17, 1, 6.

moenītus, Part., from moenio, v. munio.

Moenus, i, v. Moenis.

1. † moera (mīra), ae, f., = μοῖρα, a part, a degree, in the astronomical sense (post-class.), Sid. Carm. 15, 66; 14 prooem.

2. Moera, ae, f., the name of one of the Fates, Gell. 3, 16, 11.

moerens (maerens), entis, P. a., v. maereo fin.

moereo, ēre, moereor, and moe-ror, v. maereo and maeror.

moerica (merica), vitis, a sort of grape-vine, otherwise unknown, Plin. 14, 2, 6; Col. 3, 2, 27.

1. Moeris, ĭdis, m., = Μοῖρις, Mœris, a king of Egypt in the fifteenth century A. C., who caused the lake which bears his name to be excavated: Moeridis lacus, Plin. 5, 9, 9, § 50.
Hence,

2. Moeris, ĭdis, f., = Μοῖρις, the Lake Mœris, in Egypt, an artificial lake, fifty miles in width, between Memphis and Arsinoë, designed as a reservoir to hold the superfluous water of the Nile when overflowing, now Birket-Karum, Mel. 1, 9, 5 (ap. Plin. always Moeridis lacus).

3. Moeris, is, m., the name of a shepherd and sorcerer, Verg. E. 8, 96, 98; 9, 1; 53, 54, etc.

moerus, i, for murus, v. h. v.

* Moesa, ae, f., the grandmother of Heliogabalus, Lampr. Heliog. 10.

Moesi, ōrum, m.,

  1. I. the Mœsians, a people in the modern Bulgaria and Servia, Plin. 3, 26, 29, § 149; 4, 11, 18, § 41; Tac. A. 15, 6; Juv. 9, 143; Inscr. Orell. 4984.
    Hence, Moesĭa, ae, f., the country of the Mœsi, Mœsia, the modern Bulgaria and Servia, Plin. 3, 26, 29, § 149; Tac. A. 1, 80; 2, 66 et saep.
    As Moesia superior and inferior, also in plur., Moesiae, Suet. Vit. 15.
  2. II. Derivv.
    1. A. Moesĭăcus, a, um, adj., of or belonging to Mœsia, Mœsian: exercitus, Suet. Vesp. 6: copiae, Tac. H. 2, 32.
    2. B. Moesĭcus, a, um, adj., of or belonging to Mœsia, Mœsian: gentes, Plin. 4, 1, 1, § 3.

moesīlēum, i, n., corrupted from mausoleum, a tomb, mausoleum, Front. de Limit. Agror. p. 43 Goes.

moestē, moestĭfĭco, moestĭter, moestĭtia, moestĭtūdo, moesto, moestus, v. maeste, etc.

A maximum of 100 entries are shown.