Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

nātūra, ae, f. [nascor], birth.

  1. I. Lit. (very rare): naturā tu illi pater es, consiliis ego, Ter. Ad. 1, 2, 46; cf.: naturā pater, id. ib. 5, 7, 4.
  2. II. Transf. (freq. and class.; syn.: indoles, ingenium).
    1. A. The nature, i. e. the natural constitution, property, or quality of a thing: quod autem animal est, id motu cietur interiore et suo: nam haec est natura propria animae et vis, Cic. Rep. 6, 26, 28: ipsumque per se sua vi, sua natura, sua sponte laudabile, id. Fin. 2, 15, 50: ab ipsa natura loci, id. Agr. 2, 35, 95: quali esset natura montis, qui cognoscerent misit, Caes. B. G. 1, 21: loci, id. ib. 1, 2: tigna secundum naturam fluminis procumberent, according to the nature or natural course of the river, Caes. B. G. 4, 17: insula naturā triquetra, by nature, i. e. in shape, id. ib. 5, 13: naturas apibus quas Juppiter ipse Addidit expediam, Verg. G. 4, 149.
      1. 2. Of character, nature, natural disposition, inclination, bent, temper, character: cognitum per te ipsum, quae tua natura est, dignum tuā amicitiā judicabis, Cic. Fam. 13, 78, 2: prolixa beneficaque, id. ib. 3, 8, 8; Liv. 22, 59: mihi benefacere jam ex consuetudine in naturam vertit, has become natural, Sall. J. 85, 9.
        Prov.: consuetudo est secunda natura, August. adv. Jul. 5, 59 fin.; Macr. S. 7, 9, 7; cf.: voluptatem consuetudine quasi alteram naturam effici, Cic. Fin. 5, 25, 74: naturam expellas furcā, tamen usque recurret, Hor. Ep. 1, 10, 24: facere sibi naturam alicujus rei, to accustom one’s self to a thing, Quint. 2, 4, 17: desideria naturae satiare, Cic. Fin. 2, 8, 25.
    2. B. The nature, course, or order of things: quod rerum natura non patitur, Cic. Ac. 2, 17, 55: delabi ad aequitatem et ad rerum naturam, id. Fam. 6, 10, 5: naturae satisfacere, i. e. to die, Cic. Clu. 10, 29; so, naturae concedere, Sall. J. 14, 15:
      Personified: quis vero opifex praeter naturam, quā nihil potest esse callidius, tantam sollertiam persequi potuisset in sensibus? quae primum oculos membranis tenuissimis vestivit, etc., Cic. N. D. 2, 57, 142: frui primis a natura datis, id. Fin. 2, 11, 34: homines rationem habent a naturā datam, id. ib. 2, 14, 45: et homini praecipui a naturā nihil datum esse dicemus, id. ib. 2, 33, 110: quae (membra corporum) ipsa declarant procreandi a naturā habitam esse rationem, id. ib. 3, 19, 62: omnis natura vult esse conservatrix sui, id. ib. 4, 7, 16; 5, 15, 41; 5, 20, 56: illam partem bene vivendi a natura petebant, eique parendum esse dicebant, id. Ac. 1, 5, 19.
      1. 2. Nature, i. e. the world, the universe: Cleanthes totius naturae menti atque animo hoc nomen (dei) tribuit, Cic. N. D. 1, 14, 37.
      2. 3. Nature, i. e. consistency with nature, possibility: in rerum naturā fuisse, Cic. Rab. Perd. 8, 24: hoc quoque in rerum naturam cadit, is a possible case, Quint. 2, 17, 32: judicatum est enim, rerum naturam non recipere, ut, etc., that it is not in accordance with nature, not possible, Val. Max. 8, 1, abs. 13:
    3. C. An element, thing, substance: Aristoteles quin tam quandam naturam censet esse, e qua sit mens, Cic. Tusc. 1, 10, 22: de naturis autem sic sentiebat; primum uti quattuor initiis rerum illis quintam hanc naturamnon adhiberet, etc., id. Ac. 1, 11, 39: natura tenuis aëris, Lucr. 2, 232.
    4. D. The natural parts, organs of generation: cujus (Mercurii) obscenius excitata natura traditur, Cic. N. D. 3, 22, 55: quaedam matrona visa est in quiete obsignatam habere naturam, id. Div. 2, 70, 145; cf. Varr. R. R. 3, 12, 4; 2, 7, 8.

nātūrābĭlis, e, i. q. naturalis, App. Doct. Plat. 2, p. 19, 6.

nātūrālis, e, adj. [natura], natural, i. e.,

  1. I. By birth, one’s own: naturalis pater, opp. to adoptive father, Cic. Phil. 3, 6, 15: in adoptionem dato redire in familiam liceat, si pater naturalis sine liberis decesserit, Quint. 3, 6, 96: filius ( = κατὰ φύσιν υίός), Liv. 42, 52: Pauli nepos, id. 44, 44; Suet. Tib. 52; Gai. Inst. 2, 137; 3, 31: qui in avi sui naturalis potestate est, Dig. 37, 8, 1, § 2; also, natural, illegitimate ( = nothus), Dig. 40, 5, 40; 36, 1, 80, § 2; Aug. Conf. 6, 12; Inscr. Grut. 945, 3.
  2. II. Of or belonging to the nature of things, produced by or agreeable to nature, natural: naturale est alicui, it is natural to one, it is his innate quality, Plin. 11, 37. 54, § 144: historia, id. praef. § 1: motus naturalis, Cic. Fin. 1, 6, 19: societas, id. Off. 1, 16, 50: lex, id. N. D. 1, 14, 36: notio naturalis atque insita in animis nostris, id. Fin. 1, 9, 31: naturalis, non fucatus nitor, id. Brut. 9, 36: bonum, id. Cael. 5, 11: dies, a natural day, i. e. from sunrise to sunset, opp. to the dies civilis, Censor. de Die Nat. 23; v. civilis: mors, a natural, not a violent death, Plin. 7, 53, 54, § 180 (for the class. mors necessaria, Cic. Mil. 7, 16): naturales exitus, the anus, Col. 6, 30, 8: naturalia desideria, the serual impulse, id. 6, 24, 2; 6, 27, 7: loca naturalia, the sexual parts of men and animals, Cels. 1, p. 11 Milligan.
    As subst.: nātūrāle, is, n., the private parts: sanguinis pars per naturale descendit, Cels. 5, 26, 13; 7, 26, 1 al.
    More freq. plur., nātūrālĭa, ĭum, n., in same sense, Cels. 4, 21 init.; 5, 20, 4; 6, 18, 2 al.; Col. 6, 27, 10; Just. 1, 4, 2.
  3. III. Of or concerning nature, natural: naturales quaestiones, Cic. Part. 18, 64: historia, Plin. H. N. praef. § 1: philosophia, Isid. Orig. 2, 24, 12.
  4. IV. Opp. to fictitious, natural, real: philosophi duos Joves fecerunt, unum naturalem, alterum fabulosum, Lact. 1, 11.
    Hence, adv.: nātūrālĭter, naturally, conformably to nature, by nature: nec vero umquam animus hominis naturaliter divinat, Cic. Div. 1, 50, 113: alacritas naturaliter innata, Caes. B. C. 3, 92: inter naturaliter dissimillimos, Vell. 2, 60, 5; Plin. 11, 37, 47, § 130: profluere (urinam), Cels. 7, 26, 1; Hirt. B. Alex. 8: est aliquid in omni materiā naturaliter primum, Quint. 3, 8, 6.

nātūrālĭtas, ātis, f. [naturalis], naturainess (post-class.): somni naturalitas, Tert. Anim. 43; 16.

nātūrālĭter, adv., v. naturalis fin.

nātūrālĭtus, adv. [naturalis], by nature (post-class.), Sid. Ep. 9, 11; App. M. 1, 12, p. 107.