Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

Nōbĭlĭor, ōris, m. [nobilis], a family name in the gens Fulvia, e. g. M. Fulvius Nobilior, the vanquisher of the Ætolians and the friend of Ennius, Liv. 37, 47; 39, 5; 40, 45.

nōbĭlis, e (old collat. form gnōbĭlis: nobilem antiqui pro noto ponebant, et quidem per g litteram, ut Plautus in Pseudolo: peregrina facies videtur hominis atque ignobilis, et: oculis meis obviam ignobilis obicitur. Attius in Diomede: ergo me Argos referam, nam hic sum gnobilis. Livius in Virgo: ornamento incedunt gnobili ignobiles, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.), adj. [for gnobilis, from gnosco; Gr. γιγνώσκω; v. nosco], that can be known or is known, knowable, known.

  1. I. In gen. (very rare): neque his umquam nobilis fui, Plaut. Ps. 4, 7, 9: addidit facinori fidem nobili gaudio, Tac. H. 3, 39.
  2. II. In partic.
    1. A. Wellknown, famous, noted, celebrated, renowned (freq. and class.; cf.: clarus, insignis, inclutus, illustris): die festo celebri nobilique, Aphrodisiis, Plaut. Poen. 3, 5, 13: magnus et nobilis rhetor Isocrates, Cic. Inv. 2, 2, 7: illustre et nobile municipium, id. Verr. 2, 5, 16, § 40: oppidum clarum et nobile, id. ib. 2, 1, 24, § 63: ex doctrinā nobilis et clarus, id. Rab. Post. 9, 23: gladiatorum par nobilissimum, id. Opt. Gen. 6, 17: multi in philosophiā praeclari et nobiles, id. de Or. 1, 11, 46: ut arcendis sceleribus exemplum nobile esset, Liv. 2, 5: Corinthus aere, Ov. M. 6, 416: puerosque Ledae, Hunc equis, illum superare pugnis Nobilem, Hor. C. 1, 12, 25: palma nobilis, id. ib. 1, 1, 5: nobilis e tectis fundere gaesa rotis, Prop. 4 (5), 10, 42: tamquam Feceris ipse aliquid propter quod nobilis esses, Juv. 8, 41: aquae salubritate et medendis corporibus nobiles. Vell. 2, 25, 4: vitulis marinis ad multa nobile fel, Plin. 11, 37, 75, § 195: emplastra nobilia ad extrahendum fel, Cels. 5, 19: Cicero vir nobilissimae novitatis, Vell. 2, 34, 3.
      In a bad sense, notorious: innocentes qui se scelere fieri nolunt nobiles, Plaut. Rud. 3, 2, 5: mea (amica) est potens, procax, magnifica, sumtuosa, nobilis, Ter. Heaut. 2, 1, 15: ille nobilis taurus, quem Phalaris habuisse dicitur, Cic. Verr. 2, 4, 33, § 73; Liv. 39, 9, 5.
    2. B. High-born, of noble birth, noble, i. e. sprung from a family (either patrician or plebeian) many members of which had filled curule offices, and consequently possessing the jus imaginum (opp. homo novus or ignobilis; cf.: generosus, amplus): non facit nobilem atrium plenum fumosis imaginibus, Sen. Ep. 44, 5: quanta sit in invidiā apud quosdam nobilis homines novorum hominum virtus et industria, Cic. Verr. 2, 5, 71, § 181: Clodia mulier non solum nobilis sed etiam nota, id. Cael. 13, 31: nobili genere nati, id. Verr. 2, 5, 70, § 180: homines apud nos noti, inter suos nobiles, id. Fl. 22, 52; Liv. 22, 58.
      Hence, subst.: nōbĭlis, is, m., a nobleman: nobiles nostri, Plin. Ep. 5, 17, 5; Vulg. Isa. 5, 13; id. Psa. 149, 8: Nobilissimus, most noble, under the later emperors, a title of the Cæsars and of the members of the imperial family, Cod. Th. 10, 25, 1; Dig. 40, 11, 3.
    3. C. Of a noble kind, noble, excellent, superior: tres nobilissimi fundi, Cic. Rosc. Am. 35, 99: nobiliumque greges custos servabat equarum, Ov. M. 2, 690: nobilis hic (equus), quocumque venit de gramine, Juv. 8, 60.
      Hence, adv.: nōbĭlĭter, famously, excellently, splendidly, nobly (mostly post-Aug.; not in Cic. or Cæs.), Vitr. 7 praef.: nobiliter caelare argentum, Plin. 34, 8, 19, § 91.
      Comp.: nobilius philosophari, Sid. Ep. 9, 9.
      Sup.: ab exercitu nobilissime tumulatus, Liv. Epit. 54.

nōbĭlĭtas, ātis, f. [nobilis].

  1. I. Celebrity, fame, renown (very rare): eam nobilitatem amittundam video, Plaut. Mil. 4, 8, 14: praedicationem nobilitatemque despicere, Cic. Arch. 11, 26: repentina, Liv. 1, 34; cf.: aliquem nobilitate praecurrere, Nep. Thras. 1, 3.
  2. II. High or noble birth, nobility: ad illustrandam nobilitatem suam, Cic. Brut. 16, 62: nobilitate sui municipii facile primus, id. Rosc. Am. 6, 15; Ov. P. 4, 16, 44; Juv. 8, 20.
    1. B. Meton., the nobility, the nobles, the aristocracy: nobilitatis fautor, Cic. Rosc. Am. 6, 16: omnis noster nobilitas interiit, Caes. B. G. 7, 38: nobilitas rempublicam deseruerat, Liv. 26, 12; opp. plebs, id. 6, 42: superbia commune nobilitatis malum, Sall. J. 64, 1; Luc. 3, 77.
      With verb in plur.: namque coepere nobilitas dignitatem in dominationem vertere, Sall. J. 41, 5.
          1. (β) Plur.: Claudius nobilitatibus externis mitis, princes, Tac. A. 12, 20.
  3. III. Noble or excellent quality, nobleness, excellence, superiority: cum florere Isocratem nobilitate discipulorum videret, Cic. de Or. 3, 35, 141: eloquio tantum nobilitatis inest, Ov. P. 2, 5, 56; Vell. 1, 4, 2: nobilitate ingenitā, Tac. A. 1, 29: prima croco Cilicio, Plin. 21, 6, 17, § 31: locorum, id. 3, 5, 6, § 40: columbarum, id. 10, 37, 53, § 110: obstetricum nobilitas (i. e. nobilissimae obstetrices), id. 28, 6, 18, § 67.
    Prov.: nobilitas sola est atque unica virtus, Juv. 8, 20.

nōbĭlĭter, adv., v. nobilis fin.

nōbĭlĭto, āvi, ātum, 1, v. a. [nobilis].

  1. I. To make known, to render famous or renowned: disciplinā militari nobilitatus est, Nep. Iphic. 1, 1: poëtae post mortem nobilitari volunt, Cic. Tusc. 1, 15, 34: spectata ac nobilitata virtus, id. Fl. 26, 63: neque enim ex te umquam es nobilitatus, id. Sen. 9, 27: famam, Liv. 1, 16.
    Also in an unfavorable sense, to render notorious: ne eam malefactis nobilitarent, Titin. ap. Non. 352, 8: stultum adulescentulum nobilitas flagitiis, Ter. Eun. 5, 7, 20: Phalaris, cujus est nobilitata crudelitas, Cic. Off. 2, 7, 26: adulterio nobilitatus, Plin. 29, 1, 5, § 8.
  2. II. To render excellent, to ennoble, improve: qui novitatem suam multis rebus nobilitaverat, Vell. 2, 96, 1: Auster vites nobilitat, Pall. 1, 6, 7: quae nobilitatos maritos non haberent, ne innobilitatae remanerent, Lampr. Heliog. 4, 3.