No entries found. Showing closest matches:
prōmo, mpsi (msi), mptum (mtum), 3, v. a. [pro-emo], to take, give, or bring out or forth, to produce (freq. and class.; syn.: profero, effero)
- I. Lit.: si quid tibi opus erit promptu, promito, Plaut. Cist. 1, 1, 113: Pa. Prompsisti tu illi vinum? Lu. Non prompsi, id. Mil. 3, 2, 16: pecuniam ex aerario, Cic. Verr. 2, 3, 84, § 195: signa ex aerario prompta, Liv. 3, 69 fin.: medicamenta de narthecio, Cic. Fin. 2, 7, 22: aurum ex armario, id. Cael. 21, 52: libros inde, id. Fin. 3, 2, 7: vina dolio, Hor. Epod. 2, 47: promptum vagina pugionem, Tac. A. 15, 54 aliquid in usus, Col. 2, 10, 16: se, to come forth or out: laetique cavo se robore promunt, Verg. A. 2, 260: vites promunt se, put forth, shoot out, Col. 3, 12, 1.
- II. Trop.
- A. In gen., to bring, put, or draw forth est aliquid, quod non ex usu forensi … sit promendum et assumendum, Cic. de Or 1, 14, 59: loci, e quibus argumenta promuntur, id. Top. 2, 7: nunc promenda tibi sunt consilia, id. Att. 9, 18, 2: promere et exercere justitiam, Plin. Ep. 1, 10, 10: nunc illas promite vires, Verg. A. 5, 191.
- B. In partic., to bring to light, disclose, utter, tell, express, relate, etc.: percuntanti promere omnia. Plaut. As. 1, 1, 10: rerum ordinem, Vell. 2, 48, 6: magnificam orationem de semet ipso prompsit, Tac. H. 2, 90. verba, quae sensum animi nostri optime promunt, Quint. 8 praef. § 32: animi voluntatem, id. 12, 10, 40: promere aliquid loquendo, id. 2, 16, 15: quid ipse sim secutus promam, id. 7, 1, 3: qui pueris utile carmen prompturus est, wishes to publish, App. Flor. p 358 med.; cf.: insignem attenuat deus, Obscura promens, raising into notice, Hor. C. 1, 34, 14.
Hence, promp-tus (promtus), a, um, P. a., prop. brought to light, exposed to view; hence,
- A. Visible, apparent, evident, manifest (rare but class.): inimicitiam atque amicitiam in frontem promptam gero, Enn. ap. Gell. 19, 8, 6 (Trag. v 8 Vahl.): aliud clausum in pectore, aliud promptum in linguā habere, Sall. C. 10, 5: tametsi hoc minime latet, quod ita promptum et propositum est, ut, etc., Cic. Rosc. Am 40, 118 prompta et aperta, id. Fin. 1, 9, 30: eminentia et prompta, id. de Or. 3, 57, 215: consilia, locos, prompta, occulta noverat, Tac. A. 2, 20.
Sup.: nihil se tam clausum neque tam reconditum posse habere, quod non istius cupiditati apertissimum promptissimumque esset, Cic. Verr. 2, 4, 20, § 42.
- B. Transf.
- 1. At hand, i. e. prepared, ready, quick, prompt, inclined or disposed to or for any thing = paratus, expeditus.
- (α) Absol.: laudat promptos, segniores castigat, Caes. B. C. 1, 3: promptissimus homo, Cic. Verr. 2, 4, 17, § 37: cetera, quae tibi a multis prompta esse certo scio, a me sunt paratissima, id. Fam. 4, 13, 6: fidem alicui promptam expositamque praebere, id. Caecin. 27, 78: quorum cognoverat promptam audaciam, Sall. C. 32, 2: quod cuique promptum, arma, equos, aurum offerentes, Tac. A. 1, 71: sagittae, Ov. M. 3, 188: prompta et profluens eloquentia, Tac. A. 13, 3.
Sup., Just. 22, 2, 12.
- (β) With ad or in aliquid (rarely in aliquū re): ad bella suscipienda Gallorum aiacer et promptus est animus, Caes. B. G. 3, 19 fin.: animus ad defendendam rem publicam, Cic Fam. 3, 11, 4. esse animo prompto ad jocandum, id. Q. Fr. 2, 13, 1: homines ad vim prompti, ad seditionem parati, id. Agr 2, 30, 82: paratior ad usum forensem promptiorque esse, id. Div. in Caecil. 13, 41: promptiores ad nostra pericula, id. Off. 1, 24, 83: promptus ad lacessendum certamen, Liv 44, 4, 2: ad injurias vicinorum, Just. 23, 1, 3: promptus in pavorem, Tac. A. 15, 25 fin.: in adulationes, id. ib. 15, 61: in latrocinia, Flor 4, 12, 10; cf. in comp.: promptior in spem, Tac. Agr. 35 fin.; and in sup.: Dalmatae in latrocinia promptissimi, Flor 4, 12, 10: celeritas prompta et parata in agendo, Cic. Brut. 42, 154: in rebus gerendis promptus, Nep. Them. 1, 4.
- (γ) With pro or adversus (very rare): utemini nobis etiam promptioribus pro patriā, Liv. 22, 59, 11: promptus adversus insontes, Tac. A. 6, 48 fin.
- (δ) With abl.: non promptus ingenio, Liv. 4, 3: linguā promptus, id. 2, 45 fin.; cf.: sermone promptus, Tac. H. 2, 86: promptus audaciā, id. A. 1, 57; 14, 40: promptus animo, id. ib. 14, 58.
Comp.: haud quisquam manu promptior erat, Liv. 2, 56: promptior linguā quam manu, Sall. J. 44, 1.
(ε) With gen.: promptus animi, Tac. H. 2, 23.
Sup.: belli promptissimos delegebant, Sall. Fragm. ap. Arus Mess. (H. 2, 13 Dietsch): Plato veritatis omnibus exhibendae promptissimus, Gell. 10, 22, 1.
(ζ) With dat. (rare except in Tacitus): promptus libertati aut ad mortem animus, Tac. A. 4, 46: seditioni, id. ib. 1, 48: cuicumque fiagitio, id. ib. 15, 45: ultioni, id. ib. 11, 32: nullam gentem promptiorem veniae dandae fuisse, Liv. 25, 16, 12.
(η) With inf. (poet.): promptus metuenda pati, Luc. 7, 105: scis ipse, quam promptae superos incessere Thebae, Stat. Th. 7, 209.
- b. In gen., brave, courageous: maxime vellem, rem publicam in periculis a promptissumo quoque defendi, Sall. Or. Phil. cont. Lep. (H. 1, 48 Dietsch); Tac. Agr. 3; id. H. 2, 25; 3, 69.
- 2. Easy, practicable: facilis et prompta defensio, Cic. de Or. 1, 56, 237: moenia haudquaquam prompta oppugnanti, Liv. 23, 1 fin.: regnum, Just. 29, 2, 5: expugnatio, Tac. A. 1, 68: possessio, id. ib. 2, 5: aditus, obvia comitas, id. ib. 2, 2 fin.: promptissima mortis via, id. ib. 16, 17: promptum est, with inf., it is easy: sed nec mihi dicere promptum, Nec facere est illi, Ov M. 13, 10; Tac. A. 15, 41.
Hence, adv.: promptē (perh. not ante-Aug.).
- 1. Readily, quickly, without delay, willingly, promptly: dare operam, Tac. A. 15, 52: distribuere pecuniam legatis, Val. Max. 4, 3, 9.
Comp.: promptius adversari, Tac. A. 2, 38: dirumpere imagines (opp. cunctanter), id. H. 1, 55.
Sup.: promptissime adesse alicui, Plin. Ep. 4, 17, 11.
- 2. Easily: promptius expediam, Juv. 10, 220: victoria promptissime licentiam sumministrat, Val. Max. 6, 5, 1.
promptŭārĭum, ii, v. promptuarius, II.
promptŭārĭus (promt-), a, um, adj. [promo],
- I. of or belonging to distribution (sc. of things stored up), distributing: arca vestiaria, armarium promptuarium, i. e. storehouse, repository, Cato, R. R. 11, 3: cella, App. Mag. p. 309, 20; and, in comic lang., of a prison, Plaut. Am. 1, 1, 4.
- II. Subst.: promptŭārĭum, ĭi, n., a storeroom, repository, promptuary (late Lat.; cf. horreum): e promptuario oleum profer, App. M. 1, p. 113, 2; Ambros. Cantic. 1, 20.
In plur., Vulg. Psa. 143, 13.
- B. Transf.: ornatissimum linguae tuae, i. e. the mouth, Symm. Ep. 9, 67: promptuarium rectae rationis et orationis, App. Dogm. Plat. 1, p. 212 Oud.: cum omnes quasi vetustatis promptuarium Albini memoriam laudavissent, Macr. S. 1, 4, 1.
Collat. form (from metrical necessity), promptārĭum, ii, Aus. Ep. 21 fin.
promptŭlus, a, um, adj. dim. [1. promptus], ready, prompt (late Lat.): ad loquendum promptulus, Hier. in Daniel, praef. fin.
1. promptus, a, um, Part. and P. a., from promo.
2. promptus (promtus), ūs, m. [promo, prop. a taking forth; hence],
- I. An exposing to view, a being visible, visibility; only in the phrase in promptu (esse, habere, ponere, etc.), public, open, visible, manifest, before the eyes: ut (decorum) non reconditā quādam ratione cernatur, sed sit in promptu, Cic. Off. 1, 27, 95; so (opp. reconditiora) id. Ac. 2, 4, 10; (opp. interiora) id. Div. 2, 60, 124: aliquid ponere in promptu (opp. contegere atque abdere), id. Off. 1, 35, 126: ingenium in promptu habere, to display, Sall. C. 7, 1: iram in promptu gerere, Plaut. Ps. 1, 5, 33: in promptu scrinia Brutus habet, Ov. P. 1, 1, 24: in promptu gerunt ova, Col. 8, 11, 8: in promptu est, with a subject-clause, it is clear, plain, evident: omnibus in promptu manifestumque esse videmus, etc., Lucr. 2, 149; 246; 868.
- II. Readiness; only in the phrase in promptu esse, habere, to be at hand, to have ready: ea dicam, quae mihi sunt in promptu, Cic. Ac. 1, 2, 4; Liv. 25, 29 fin.: in promptu habere, quantum natura hominis pecudibus antecedat, Cic. Off. 1, 30, 105.
- III. Ease, facility; only in the phrase in promptu esse, to be easy, Sall. Or. ad Caes. 2: quadrupedes In promptu regere est, Ov. M. 2, 84: quam quae comprendere dictis In promptu mihi sit, id. ib. 13, 161.