No entries found. Showing closest matches:
pūrē, adv., v. purus fin.
pūrĕ-făcĭo, ĕre, v. a. [purus], to cleanse, purify: februare positum pro purgare et purefacere, Non. 114, 19.
purgābĭlis, e, adj. [purgo], that can be easily cleansed or purified: castanea, that can be easily separated from the husk, Plin. 15, 23, 25, § 93.
purgāmen, ĭnis, n. [purgo].
- I. What was annually swept or washed from the temple of Vesta, i. e. the dirt or filth swept out, the sweepings, offscourings, Ov. F. 6, 713 and 227; v. stercus.
- II. A means of purgation, purification, or expiation: caedis, Ov. M. 11, 409: mali, id. F. 2, 35; 2, 23: mentis, id. M. 15, 327: aquae, i. e. baptism, Prud. στεφ. 6, 30.
- III. Purity, clearness, Prud. Cath. 7, 80.
purgāmentum, i, n. [purgo].
- I. What is swept or washed off, sweepings, offscourings, filth, dirt: cloacam maximam, receptaculum omnium purgamentorum urbis, Liv. 1, 56: hortorum, Tac. A. 11, 32: cenae in pavimento, Plin. 36, 25, 60, § 184: ceparum, id. 20, 5, 20, § 41: oris, Sen. Const. 2 fin.: sanguinis, Plin. 11, 37, 74, § 192.
As a term of reproach, refuse, dregs, filth, offscouring, outcast, Petr. 74; Curt. 6, 11, 2; 10, 2, 7: purgamenta pro frugibus creat humus palustris, weeds, Sen. Ep. 73, 16.
- B. Transf., washings, that which is washed up: purgamenta freti aestuantis, i.e. pearls, Col. 8, 9, 19: tanquam purgamenta hujus mundi, Vulg. 1 Cor. 4, 13.
- II. A means of purgation, purification, or expiation, an expiatory sacrifice, Petr. 134, 1.
purgātē, adv., v. purgo, P. a. fin.
‡ purgāticĭus, a, um, adj. [purgo], cleansing, purging, Not. Tir. p. 120.
purgātĭo, ōnis, f. [purgo], a cleansing, purging.
- I. Lit.: cloacarum, Trajan. ap. Plin. Ep. 10, 41 fin.: menstrua, the monthly courses of women, Plin. 32, 10, 46, § 131; so, feminarum, id. 20, 9, 34, § 86; 20, 14, 53, § 148; 24, 13, 72, § 116; 30, 14, 44, § 129; Sen. Q. N. 3, 16: alvi, a purging, Cic. N. D. 3, 22, 57; also simply purgatio, id. Fam. 16, 10, 1.
- II. Trop.
- A. A religious purgation or purification from guilt, an expiation, Plin. 15, 30, 40, § 135; Vulg. Heb. 1, 3.
- B. An apology, justification, Cic. Inv. 1, 11, 15; 2, 31, 94; Ter. Heaut. 4, 1, 12.
purgātīvus, a, um, adj. [purgo], purgative, cathartic (post-class.): medicamina, Cael. Aur. Acut. 2, 19; id. Tard. 1, 1; 2, 1.
purgātor, ōris, m. [purgo].
- I. Lit., a cleanser, purger (post-class.): cloacarum, Firm. Math. 8, 20: ferarum, an exterminator of wild beasts, App. Mag. p. 288, 26.
- II. Trop.: animae, Aug. Civ. Dei, 10, 10.
purgātōrĭus, a, um, adj. [purgo], cleansing, purgative, purgatory (post-class.): medicamentum, Symm. Ep. 6, 65.
Trop.: virtutes, Macr. Somn. Scip. 1, 8: poenae, Aug. Civ. Dei, 7, 7: tormenta, id. ib. 21, 16.
purgātrix, īcis, f. [purgator], she that cleanses or purifies: cleansing, purifying (post-class.): purgatrice aquā se expiare, Tert. Bapt. 5.
‡ purgātūra, ae, f. [purgo], a cleansing of animals, Edict. Diocl. p. 20.
1. purgātus, a, um, Part. and P. a., from purgo.
2. purgātus, ūs, v. purgatio, I.
purgĭto, āre, v. freq. a. [purgo], to cleanse, purify, purge (Plautin.).
- * I. Lit.: carnificis angiporta purgitans, Plaut. Fragm. ap. Non. 190, 10.
- * II. Trop., to excuse one’s self, Plaut. Aul. 4, 10, 23.
purgo, āvi, ātum, 1, v. a. [contr. for purigo, from purum ago], to make clean or pure, to clean, cleanse, purify (class.).
- I. Lit.: oleam a foliis et stercore purgato, Cato, R. R. 65, 1: cum falcibus purgarunt locum, cleared the place, freed it from bushes, etc., Cic. Tusc. 5, 23, 65; Liv. 24, 19: arva longis ligonibus, Ov. P. 1, 8, 59: domum muribus, Phaedr. 1, 22, 3: fossas, Plin. 18, 26, 64, § 236: proprios leniter ungues cultello, Hor. Ep. 1, 7, 51: cana labra, i. e. to clear or free from beard, Mart. 9, 28, 5: pisces, Ter. Ad. 3, 3, 22: segetes, Plin. 18, 26, 65, § 241.
Absol.: levi sarculo purgare, Plin. 18, 26, 65, § 241.
Mid.: purgor in amni, wash, Sil. 8, 125.
- 2. In partic., in medic. lang., to cleanse by stool, vomiting, etc., to purge: quid scammoneae radix ad purgandum possit, Cic. Div. 1, 10, 16; Cato, R. R. 157, 3: si is, qui saepe purgatus est, subito habet alvum suppressam, Cels. 2, 12: qui purgor bilem sub verni temporis horam, Hor. A. P. 302: se helleboro, Val. Max. 8, 7, 5 fin.: se per inferna aut vomitione, Plin. 25, 5, 21, § 51.
- B. Transf.
- 1. To make even by clearing away, to level, Inscr. Murat. 582 fin.; cf.: purgare viam proprie dicitur ad libramentum proprium redigere, sublato eo quod supra eam esset, Dig. 43, 11, 1, § 1.
- 2. To clear away, remove: rudera, Suet. Vesp. 8: vermes clavo aëneo, Pall. 4, 10, 4: lapides, id. 3, 6: sordes, Claud. in Eutr. 1, 383; cf.: scindit se nubes et in aethera purgat apertum, melts away, Verg. A. 1, 587.
- b. In partic., in medicine, to remove or expel by purging, rinsing, etc., to heal, cure: purgatum te illius morbi, Hor. S. 2, 3, 27: pituitas, Plin. 20, 17, 73, § 188: fastidium lauri folio, id. 8, 27, 41, § 101: suppurationes, id. 23, 1, 16, § 24: tarditatem aurium, id. 23, 2, 28, § 59: succus purgat cicatrices et nubeculas (oculorum), id. 27, 12, 85, § 109.
- II. Trop., to cleanse, purify (syn. lustro).
- A. In gen.: pectora, Lucr. 6, 24: urbem, Cic. Cat. 1, 5, 10: amplissimos ordines contaminatos veteri neglegentiā purgavit, Suet. Vesp. 9: rationes, to clear up, settle, pay, id. Calig. 29.
- B. To clear away, remove: metum doloris, Quint. 12, 2, 3.
- C. In partic.
- 1. To clear from accusation, to excuse, exculpate, justify (syn. excuso): ut me purgarem tibi, Plaut. Am. 3, 2, 28: QVIBVS DE REBVS VOS PVRGAVISTIS … QVOMQVE DE EIEIS REBVS SENATVEI PVRGATI ESTIS, S. C. de Tiburt. lin. 3 and 12 (ap. Grut. 499, 12): quod te mihi de Sempronio purgas, accipio excusationem, Cic. Fam. 12, 25, 3: cui se purgat, id. Or. 29, 230: ego me tibi purgo, id. Fam. 15, 17, 1; so, Caesarem de interitu Marcelli, id. Att. 13, 10, 3: si quis tibi se purgare volet, quod, etc., Q. Cic. Petit. Cons. 9, 35: si parum vobis essem purgatus, Cic. Phil. 14, 6, 17: velle Pompeium se Caesari purgatum, ne, etc., Caes. B. C. 1, 8; cf. id. B. G. 1, 28: ea pars epistulae tuae, per quam te ac mores tuos mihi purgatos ac probatos esse voluisti, Cic. Att. 1, 17, 7; Ter. Hec. 2, 2, 12: accedebant blanditiae virorum factum purgantium cupiditate atque amore, Liv. 1, 9 fin.: factum, Ov. P. 3, 2, 24: facinus, Curt. 7, 5, 39; 5, 12, 8: crimina, to disprove, Cic. Clu. 1, 3; Liv. 38, 48, 14; cf. probra, Tac. A. 4, 42: adulescentem crimine civilis belli, to acquit, id. ib. 3, 17: innocentiam suam, to vindicate, Liv. 9, 26: suspicionem, to remove, id. 28, 43: ea, quae ipsis obicerentur, to refute, id. 8, 23: purget miles, quod vicerit hostem, Sil. 7, 510: aliquem alicujus rei, Liv. 37, 28: se adversus alicujus criminationes purgare, Suet. Caes. 55: illi lacrimantes nunc purgare se, Curt. 5, 10, 11.
With acc. and inf.: laborare regem, ut purganti se nihil hostile dixisse aut fecisse, fides habeatur, Liv. 42, 14: qui purgarent nec accitos ab eo Bastarnas nec auctore eo quidquam facere, id. 41, 19.
- 2. To cleanse or purge from a crime or sin with religious rites, to make expiation or atonement for, to expiate, purify, atone for, lustrate, = expiare, lustrare (poet. and in post-Aug. prose): di patrii, purgamus agros, purgamus agrestes, Tib. 2, 1, 17: populos, Ov. F. 4, 640: myrtea verbena Romanos Sabinosque, Plin. 15, 29, 36, § 119: pontifices purgantes moenia, Luc. 1, 593: domus purgantur lustranturque, Plin. 25, 9, 59, § 105.
With the crime or act as an object: nefas, Ov. M. 13, 952: crimen gladio, Luc. 8, 518; Vulg. Ecclus. 47, 13.
Hence, purgā-tus, a, um, P. a.
- A. Cleansed, purified, pure (poet.): auris, Hor. Ep. 1, 1, 7: somnia pituitā purgatissima, Pers. 2, 57: purgatioris auri vena, Mart. Cap. 1, § 7 (cf. Plaut. Mil. 3, 1, 179).
- B. Excused, exculpated: ita fiducia quam argumentis purgatiores dimittuntur, Sall. Fragm. ap. Non. 310, 22, and ap. Don. Ter. Phorm. 1, 4, 28.
- C. Pure, freed from sin (eccl. Lat.): vota purgatiora, Aug. Civ. Dei, 6, 2: purgatissima ecclesia, id. Doctr. Christ. 2, 16: pietas, id. Ver. Rel. 1.
Hence, adv.: purgātē, purely: enucleate dicitur purgate, exquisite, Non. 60, 5.
pūrĭfĭcātĭo, ōnis, f. [purifico], a purifying, purification (post-Aug.): laurus purificationibus adhibetur, Plin. 15, 30, 40, § 138: religionis, Mart. 8 praef.: sanguis purificationis suae, Vulg. Lev. 12, 4: purificatio, καθαρμός, Gloss. Cyril.
pūrĭfĭcātōrĭus, a, um, adj. [purifico], purifying, cleansing: sanctificatio, Ambros. in Psa. 118, Serm. 16, 22.
pūrĭfĭco, āvi, ātum, 1, v. a. [purus-facio], to make clean, to cleanse, purify (postAug.).
- I. Lit.: luteos pedes aquā, Plin. 30, 11, 28, § 93: tunicas (oculorum) lacrimationum salivis, id. 11, 37, 54, § 147: favum, id. 21, 14, 49, § 83: agrum, Gell. 19, 12, 11: regnum, Just. 10, 3, 2.
- II. Trop., to purify with religious rites, to expiate, atone for: se a concubitu mariti, Suet. Aug. 94: se, Plin. 8, 1, 1, § 2: quod ille infamavit, te purifica, Lampr. Alex. 7; Paul. Nol. Carm. 6, 72.
Of animals, Plin. 10, 41, 57, § 116.
pūrĭfĭcus, a, um, adj. [purus-facio], purifying (post-class.): ros, Lact. 4, 15: purificum Jovem precatus, Claud. VI. Cons. Hon. 328 (al. terrificum).
‡ pūrĭmē, for purissime, v. pure, adv., under purus fin.
1. pūrĭtas, ātis, f. [purus], cleanness, purity (post-class.).
- I. Lit., Macr. Somn. Scip. 1, 11 fin.; of wine, Pall. 11, 14, 12.
- II. Trop.: vivendi, Capitol. Ver. 3: sermonis, Hier. Ep. 57; Vulg. Psa. 17, 21.
2. pūrĭtas, ātis, f. [pus], purulency (post-class.): sanguinis, Cael. Aur. Tard. 5, 4, 35.
pūrĭter, adv., v. purus fin.
pūrĭtĭa, ae, v. pueritia.
pūro, āre, v. a. [purus], to purify with religious rites (very rare, perh. ἅπαξ εἰρ.): sacra, Fest. s. v. prophetas, p. 229 Müll.
purpŭra, ae, f. [πορφύρα].
- I. Lit., the purple-fish (cf.: bucinum, murex, ostrum), Plin. 9, 36, 60, § 125 sq.
- II. Transf., purple color, purple, Plin. 9, 37, 61, § 130: violae sublucet purpura nigrae, Verg. G. 4, 274: certantem uvam purpurae, Hor. Epod. 2, 20; Dig. 32, 68 fin.; also, a spurious purple color, prepared from berries (cf. Plin. 9, 41, 65, § 140), Plin. 16, 18, 31, § 77.
Like aurum, gemmae, etc., to designate any valuable object, Plaut. Most. 1, 3, 128; Lucr. 5, 1423; Hor. C. 2, 16, 7: purpuram marinam, Vulg. 1 Macc. 4, 23.
- B. The purple, i. e. purple cloth, a purple garment: purpura plebeia ac paene fusca, Cic. Sest. 8, 19: usque ad talos demissa purpura, i. e. the praetexta, id. Clu. 40, 111; Quint. 1, 2, 6: lectus eburneus, auro ac purpurā stratus, Suet. Caes. 84.
Esp., of the purple garments worn by kings and magistrates: purpura Pompeium summi velabit honoris, Ov. P. 4, 4, 25: regum, Verg. G. 2, 495.
Cf. in plur.: purpurae Laconicae, Hor. C. 2, 18, 8; Quint. 8, 5, 28.
Hence,
- 2. Transf., a lofty station, high dignity: omnis Latio quae servit purpura ferro, i. e. all kings, Luc. 7, 228: purpuram sumere, i. e. the sovereignty, Eutr. 9, 8; Capitol. Max. 14: adorare purpuram, i. e. the emperor, Amm. 21, 9, 8; Cod. Th. 6, 24, 3; Cod. Just. 2, 8, 6; 12: septima purpura, the seventh consulate, Flor. 3, 21, 17: tertia Latios renovārat purpura fasces, Sil. 11, 112: jamque novi praeëunt fasces, nova purpura fulget, Ov. F. 1, 81.
- 3. Of wine: purpura potabilis, Cassiod. Var. 12, 4.
purpŭrāmentum, i, n. [purpura], a purple vestment (eccl. Lat.), Ps.-Aug. ad Fratr. Erem. Serm. 18.
purpŭrārĭus, a, um, adj. [purpura].
- I. Of or belonging to purple, purple: officinae, manufactories of purple, Plin. 35, 6, 27, § 46: taberna, Dig. 32, 1, 89: NEGOTIATOR ARTIS PVRPVRARIAE, Inscr. Orell. 4250.
- II. Substt.
- A. ‡ purpŭrārĭus, ĭi, m., a purple-dyer, Inscr. Orell. 4271 and 4272.
- B. ‡ purpŭrārĭa, ae, f.
- 1. A purpledye house, Inscr. Orell. 2952.
- 2. A female dyer in purple, Vulg. Act. 16, 14.
- C. Plur.: Purpŭrārĭae, ārum, f. (sc. insulae), two islands in the Atlantic, now Madeira and Porto Santo, Juba ap. Plin. 6, 32, 37, § 203.
purpŭrasco, ĕre, v. inch. n. [purpuro], to grow purple, become of a purple color: unda cum est pulsa remis, purpurascit, Cic. ap. Non. 162, 31 (Ac. Fragm. 2, 7 B. and K.).
(purpŭrātōrĭus, a spurious reading for purpuratorum, Sol. 1, 7.)
purpŭrātus, a, um, adj. [purpura],
- I. clad in purple: mulier, Plaut. Most. 1, 3, 131.
- II. As subst.: purpŭrātus, i, m., a high officer at a king’s court (so called because clothed in purple), Cic. Tusc. 1, 43, 102; Liv. 30, 42; 37, 23; Flor. 1, 10; Curt. 3, 2, 10; 3, 6, 4.
Hence, sarcastically of Gabinius, Cic. Cat. 4, 6, 12.
Purpŭrĕo, ōnis, m. [purpura], a Roman surname, Liv. 35, 41.
purpŭrētĭca, ae, f. [for porphyritica, from πορφύρα], an entrance built of porphyry (sc. porticus), Inscr. Fabr. 361, p. 522.
purpŭrĕus, a, um (gen. sing. purpureaï, Lucr. 2, 52), adj. [for porphyritica, from ].
- I. Lit., purple-colored, purple; including very different shades of color, as red, reddish, violet, brownish, blackish, etc. (mostly poet.): vestitus, Cic. Div. 2, 16, 37: pallium, id. Verr. 2, 5, 13, § 31: flos rosae, Hor. C. 3, 15, 15: amictus, id. Ep. 1, 17, 27; Verg. A. 3, 405; Suet. Ner. 25: pannus, Hor. A. P. 15: aurora, rose-red, red, rosy, Ov. M. 3, 184: rubor (oris), id. Tr. 4, 3, 70; cf. os, Hor. C. 3, 3, 12: ignis in ore Purpureus, Stat. Achill. 1, 161: anima, i. e. blood, Verg. A. 9, 349: purpureus lunae sanguine vultus erat, Ov. Am. 1, 8, 12: purpureus venit in ora pudor, id. ib. 2, 5, 34: genae, id. ib. 1, 4, 22: papavera, Prop. 1, 20, 38: sapa, Ov. F. 4, 780: lactuca, Col. 11, 2, 26: merum, Ov. A. A. 2, 316: capillus, Verg. G. 1, 405: mustum, Prop. 3, 15 (4, 16), 17: ficus, Plin. 15, 18, 19, § 69: mare illud, quod nunc Favonio nascente purpureum videtur, i. e. blackish, dark, Cic. Ac. 2, 33, 105: fluctus, Prop. 2, 20 (3, 21), 5 (cf. the Homeric πορφύρεον κῦμα): pruna, Col. 12, 10, 4: vites, id. 3, 2, 1.
- II. Transf.
- A. Clothed in purple (poet. for purpuratus): tyranni, Hor. C. 1, 35, 12: rex, Ov. M. 7, 102: filius, id. P. 2, 8, 50; Mart. 6, 11, 8 al.: purpureus pennis, i.e. with purple feathers upon his helmet, Verg. A. 10, 722: torus, covered with purple, Mart. 12, 17, 8.
- B. Brilliant, shining, bright, beautiful (poet.): olores, Hor. C. 4, 1, 10: lumen, Verg. A. 1, 590: lux, Ov. F. 6, 252: vultus Bacchi, Stat. Th. 7, 148: Amor, Ov. Am. 2, 1, 38; cf. alae, id. R. Am. 701: orbes (i. e. oculi), beautiful eyes, Val. Fl. 3, 178: ver, Col. poët. 10, 256: bracchia purpurea candidiora nive, shining, Albin. 2, 62.
purpŭrissātus, a, um, adj. [purpurissum].
- I. Painted with purpurissum (anteand post-class.): buccae, Plaut. Truc. 2, 2, 35: genae, App. Mag. p. 323, 13.
- II. Transf.: fasti, i. e. the consular registers, fasti consulares (so called from the purple clothing of the consuls), Sid. Ep. 8, 8.
† purpŭrissum, i, n.
(
- I. masc. collat. form purpŭrissus, Hier. Ep. 54, 7), = πορφυρίζον, a kind of dark purple color, used for dyeing red and as a cosmetic, Plin. 35, 6, 12, § 30; Plaut. Most. 1, 3, 104; Naev. and Afran. ap. Non. 218, 30 and 31; Hier. Ep. 127, 3.
- II. Transf.: quid in oratione meā purpurisso litum, highly colored, Front. Or. 2, p. 248.
‡ purpŭrītĭcus, a, um, adj., another form for porphyreticus, purple-colored; of porphyry: COLVMNAE, Inscr. Grut. 128, 5.
purpŭro, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [purpura].
- I. Act., to purple, i. e. to make purple-colored, to dye with purple: undas, i. e. to darken (cf. purpureus), Furius ap. Gell. 18, 11, 3: purpurati nimium ocelli, Mart. Cap. 9, § 918.
- B. Transf., to beautify, adorn, App. M. 6, p. 427 Oud.
- II. Neutr., to be purple or purple-colored: purpurantes violae, Arn. 5, 160; Prud. Cath. 6, 82: purpurantem pingit annum floribus, Auct. Pervig. Ven. 12; App. M. 10, p. 149, 9.
- * B. Transf., to be painted or adorned, to shine: quae frondens purpurat auro, Col. poët. 10, 101 dub. (al. quae frondent purpurā et auro).
pūrŭlentātĭo, ōnis, f. [purulentus], purulence (post-class.), Cael. Aur. Tard. 5, 10, 95; plur., id. ib. 5, 3, 53.
pūrŭlentē, adv., v. purulentus fin.
pūrŭlentĭa, ae, f. [purulentus], a collection of corrupt matter or pus, a purulent mass (post-class.).
- I. Lit., Hier. in Isa. 1, 1, 6.
- II. Trop.: civitatis, Tert. Pall. 5 fin.
pūrŭlentus, a, um, adj. [pus], festering, mattery, purulent: cancer albus purulentus est, Cato, R. R. 157; Cels. 2, 8; Plin. 22, 11, 13, § 28; 27, 12, 105, § 130; Sen. Ep. 95, 26.
Absol.: pūrŭlenta, ōrum, n., corrupt matter, pus, Plin. 20, 2, 5, § 10; 20, 4, 13, § 26.
Adv.: pūrŭlentē, purulently, Plin. 23, prooem. 3, § 7.
pūrus, a, um, adj. [Sanscr. root pū, purificare, lustrare; cf.: pŭtus, pŭto; whence also ποινή; Lat. poena], clean, pure, i. e. free from any foreign, esp. from any contaminating admixture (syn.: illimis, liquidus).
- I. Lit.
- 1. Clean, free from dirt or filth, pure, unstained, undefiled: purae aedes, Plaut. Truc. 2, 7, 6: et manibus puris sumite fontis aquam, Tib. 2, 1, 14; Hor. Epod. 17, 49; id. S. 1, 4, 68: vestis, Verg. A. 12, 169: ut quicquid inde haurias, purum liquidumque te haurire sentias, Cic. Caecin. 27, 78: amnis, Hor. Ep. 2, 2, 120: aqua, id. C. 3, 16, 29; cf. id. Ep. 1, 10, 20: fons, Prop. 3 (4), 1, 3: lympha, Sil. 7, 170: amphorae, Hor. Epod. 2, 15: fictilia, Tib. 1, 1, 30: torus, id. 1, 3, 26: purissima mella, Verg. G. 4, 163: aëre purior ignis, Ov. M. 15, 243: hasta, unstained with blood, Stat. Th. 11, 450.
- 2. In gen., free or clear from any admixture or obstruction: terra, cleared (from stones, bushes, etc.), Cic. Sen. 17, 59: sol, clear, bright, Hor. C. 3, 29, 45: orbis, Ov. M. 4, 348: caelum, Tib. 4, 1, 10: luna, Hor. C. 2, 5, 19: vesper, id. ib. 3, 19, 26: dies, Claud. Rapt. Pros. 2, 2: aurum, refined, without dross, Plin. 33, 4, 25, § 84; 33, 6, 32, § 99: argentum, Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52: gemma, Ov. M. 2, 856.
Absol.: pū-rum, i, n., a clear, bright, unclouded sky, Verg. G. 2, 364; Hor. C. 1, 34, 7.
- B. Transf.
- 1. In gen., plain, natural, naked, unadorned, unwrought, unmixed, unadulterated, unsophisticated: argentum, plain, i. e. unornamented, without figures chased upon it, Cic. Verr. 2, 4, 22, § 49; 2, 4, 23, § 52; Plin. Ep. 3, 1, 9; Juv. 9, 141; cf.: coronarum aliae sunt purae, aliae caelatae, Vitr. 7, 3; and: utrum lanx pura an caelata sit, Dig. 6, 1, 6: vasa, not pitched, Col. 12, 4, 4: locus, not built upon, vacant, Varr. L. L. 5, § 38 Müll.; Liv. 24, 14; Dig. 13, 7, 43: humus, Cic. Sen. 15, 59: solum, Liv. 1, 44 fin.: ager, Ov. F. 3, 582: campus, Verg. A. 12, 771: purus ab arboribus campus, Ov. M. 3, 709: hasta, without an iron head, Prop. 4(5), 3, 68: toga, without purple stripes, Phaedr. 3, 10, 10: esse utramque sibi per se puramque necesse’st, unmixed, Lucr. 1, 506.
- 2. Cleansing, purifying: idem ter socios pura circumtulit undā, Verg. A. 6, 229: sulfur, Tib. 1, 5, 11.
- II. Trop.
- A. Pure, unspotted, spotless, chaste, undefiled, unpolluted, faultless, etc.: animus omni admixtione corporis liberatus, purus et integer, Cic. Sen. 22, 80: castus animus purusque, id. Div. 1, 53, 121: estne quisquam qui tibi purior esse videatur? id. Rosc. Com. 6, 18: puriora et dilucidiora, id. Tusc. 1, 20, 46: vita et pectore puro, Hor.S. 1,6, 64; id. Ep. 1, 2, 67: pectus purum et firmum, stainless, faultless, Enn. ap. Gell. 7, 17 (Trag. v. 340 Vahl.): familia, that has solemnized the funeral rites, Cic. Leg. 2, 22, 57: gladium purum ab omni caede servare, Sen. Ep. 24, 7: purae a civili sanguine manus, id. Suas. 6, 2: purus sum a peccato, Vulg. Prov. 20, 9: pectus purum ab omni sceleris contagione, Lact. 5, 12, 2.
Of freedom from sensual passion: animam puram conservare, Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134: noctes, opp. spurcae, Plaut. As. 4, 1, 62; id. Poen. 1, 2, 137; Tib. 1, 3, 26; Mart. 6, 66, 5; 9, 64: corpus, Plin. Ep. 4, 11, 9.
With gen.: integer vitae scelerisque purus, Hor. C. 1, 22, 1.
Of purity of style: oratio Catuli sic pura est, ut Latine loqui paene solus videatur, Cic. de Or. 3, 8, 29; cf.: purum et candidum genus dicendi, id. Or. 16, 53: sermone puro atque dilucido, Quint. 11, 1, 53: sermo quam purissimus, id. 4, 2, 118: multo est tersior ac magis purus (Horatius), id. 10, 1, 94: pura et illustris brevitas, Cic. Brut. 75, 262: pura et incorrupta consuetudo dicendi, id. ib. 75, 261: pressus sermo purusque, Plin. Ep. 7, 9, 8.
- B. In partic., in jurid. lang., unconditional, without exception, absolute; entire, complete: judicium purum, Cic. Inv. 2, 20, 60: pura et directa libertas, Dig. 40, 4, 59: causa, ib. 46, 3, 5.
- C. Clear, complete, over and above: quid possit ad dominos puri ac reliqui provenire, clear gain, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 200.
- D. Relig. t. t., free from religious claims or consecration: purus autem locus dicitur, qui neque sacer neque sanctus est neque religiosus, sed ab omnibus huiusmodi nominibus vacare videtur, Dig. 11, 7, 2, § 4; cf. ib. § 2: quae tandem est domus ab istā suspicione religionis tam vacua atque pura, Cic. Har. Resp. 6, 11.
- E. Not desecrated, undefiled.
- 1. Untrodden, fresh: locus, Liv. 25, 17, 3.
- 2. Not defiled by a funeral or burial: familia, Cic. Leg. 2, 22, 57.
- 3. Free from mourning: dies, Ov. F. 2, 558.
Adv., in two forms, pūrē and (ante-class. and poet.) pūrĭ-ter (sup. ‡ purime, acc. to Paul. ex Fest. p. 252 Müll.), purely, clearly, without spot or mixture.
- A. Lit.
- (α) Form pure: pure eluere vasa, Plaut. Aul. 2, 3, 3; cf.: pure lautum = aquā purā lavatum, Paul. ex Fest. p. 248 Müll.: lavare, Liv. 5, 22.
- (β) Form puriter: puriter transfundere aquam in alterum dolium, Cato, R. R. 112: puriter lavit dentes, Cat. 39, 14.
- b. Comp., brightly, clearly: splendens Pario marmore purius, Hor. C. 1, 19, 5: purius osculari, Sen. Ben. 2, 12, 2.
- c. Sup.: quam mundissime purissimeque fiat, Cato, R. R. 66.
- B. Trop., purely, chastely; plainly, clearly, simply.
- (α) Form pure: si forte pure velle habere dixerit, Plaut. As. 4, 1, 61: quiete et pure et eleganter acta aetas, Cic. Sen. 5, 13: pure et caste deos venerari, id. N. D. 1, 2, 3; Liv. 27, 37; cf.: radix caste pureque collecta, Plin. 22, 10, 12, § 27.
Of style: pure et emendate loqui, Cic. Opt. Gen. 2, 4: pure apparere, clearly, obviously, Hor. S. 1, 2, 100: quid pure tranquillet, perfectly, fully, id. Ep. 1, 18, 102.
- (β) Form puriter: si vitam puriter egi, Cat. 76, 19.
- b. Sup.: Scipio omnium aetatis suae purissime locutus, Gell. 2, 20, 5: purissime atque illustrissime aliquid describere, very distinctly, very clearly, id. 9, 13, 4.
- 2. In partic., jurid., unconditionally, simply, absolutely: aliquid legare, Dig. 8, 2, 35: contrahi, ib. 18, 2, 4; 39, 2, 22 fin.; 26, 2, 11; Gai. Inst. 1, 186.
pyrrhĭchārĭus (purrhĭch-), ĭi, m. [pyrrhicha], one who performs the Pyrrhic dance, a Pyrrhichist, Dig. 48, 19, 8 fin.