Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

pūrē, adv., v. purus fin.

pūrĕ-făcĭo, ĕre, v. a. [purus], to cleanse, purify: februare positum pro purgare et purefacere, Non. 114, 19.

purgābĭlis, e, adj. [purgo], that can be easily cleansed or purified: castanea, that can be easily separated from the husk, Plin. 15, 23, 25, § 93.

purgāmen, ĭnis, n. [purgo].

  1. I. What was annually swept or washed from the temple of Vesta, i. e. the dirt or filth swept out, the sweepings, offscourings, Ov. F. 6, 713 and 227; v. stercus.
  2. II. A means of purgation, purification, or expiation: caedis, Ov. M. 11, 409: mali, id. F. 2, 35; 2, 23: mentis, id. M. 15, 327: aquae, i. e. baptism, Prud. στεφ. 6, 30.
  3. III. Purity, clearness, Prud. Cath. 7, 80.

purgāmentum, i, n. [purgo].

  1. I. What is swept or washed off, sweepings, offscourings, filth, dirt: cloacam maximam, receptaculum omnium purgamentorum urbis, Liv. 1, 56: hortorum, Tac. A. 11, 32: cenae in pavimento, Plin. 36, 25, 60, § 184: ceparum, id. 20, 5, 20, § 41: oris, Sen. Const. 2 fin.: sanguinis, Plin. 11, 37, 74, § 192.
    As a term of reproach, refuse, dregs, filth, offscouring, outcast, Petr. 74; Curt. 6, 11, 2; 10, 2, 7: purgamenta pro frugibus creat humus palustris, weeds, Sen. Ep. 73, 16.
    1. B. Transf., washings, that which is washed up: purgamenta freti aestuantis, i.e. pearls, Col. 8, 9, 19: tanquam purgamenta hujus mundi, Vulg. 1 Cor. 4, 13.
  2. II. A means of purgation, purification, or expiation, an expiatory sacrifice, Petr. 134, 1.

purgātē, adv., v. purgo, P. a. fin.

purgāticĭus, a, um, adj. [purgo], cleansing, purging, Not. Tir. p. 120.

purgātĭo, ōnis, f. [purgo], a cleansing, purging.

  1. I. Lit.: cloacarum, Trajan. ap. Plin. Ep. 10, 41 fin.: menstrua, the monthly courses of women, Plin. 32, 10, 46, § 131; so, feminarum, id. 20, 9, 34, § 86; 20, 14, 53, § 148; 24, 13, 72, § 116; 30, 14, 44, § 129; Sen. Q. N. 3, 16: alvi, a purging, Cic. N. D. 3, 22, 57; also simply purgatio, id. Fam. 16, 10, 1.
  2. II. Trop.
    1. A. A religious purgation or purification from guilt, an expiation, Plin. 15, 30, 40, § 135; Vulg. Heb. 1, 3.
    2. B. An apology, justification, Cic. Inv. 1, 11, 15; 2, 31, 94; Ter. Heaut. 4, 1, 12.

purgātīvus, a, um, adj. [purgo], purgative, cathartic (post-class.): medicamina, Cael. Aur. Acut. 2, 19; id. Tard. 1, 1; 2, 1.

purgātor, ōris, m. [purgo].

  1. I. Lit., a cleanser, purger (post-class.): cloacarum, Firm. Math. 8, 20: ferarum, an exterminator of wild beasts, App. Mag. p. 288, 26.
  2. II. Trop.: animae, Aug. Civ. Dei, 10, 10.

purgātōrĭus, a, um, adj. [purgo], cleansing, purgative, purgatory (post-class.): medicamentum, Symm. Ep. 6, 65.
Trop.: virtutes, Macr. Somn. Scip. 1, 8: poenae, Aug. Civ. Dei, 7, 7: tormenta, id. ib. 21, 16.

purgātrix, īcis, f. [purgator], she that cleanses or purifies: cleansing, purifying (post-class.): purgatrice aquā se expiare, Tert. Bapt. 5.

purgātūra, ae, f. [purgo], a cleansing of animals, Edict. Diocl. p. 20.

1. purgātus, a, um, Part. and P. a., from purgo.

2. purgātus, ūs, v. purgatio, I.

purgĭto, āre, v. freq. a. [purgo], to cleanse, purify, purge (Plautin.).

  1. * I. Lit.: carnificis angiporta purgitans, Plaut. Fragm. ap. Non. 190, 10.
  2. * II. Trop., to excuse one’s self, Plaut. Aul. 4, 10, 23.

purgo, āvi, ātum, 1, v. a. [contr. for purigo, from purum ago], to make clean or pure, to clean, cleanse, purify (class.).

  1. I. Lit.: oleam a foliis et stercore purgato, Cato, R. R. 65, 1: cum falcibus purgarunt locum, cleared the place, freed it from bushes, etc., Cic. Tusc. 5, 23, 65; Liv. 24, 19: arva longis ligonibus, Ov. P. 1, 8, 59: domum muribus, Phaedr. 1, 22, 3: fossas, Plin. 18, 26, 64, § 236: proprios leniter ungues cultello, Hor. Ep. 1, 7, 51: cana labra, i. e. to clear or free from beard, Mart. 9, 28, 5: pisces, Ter. Ad. 3, 3, 22: segetes, Plin. 18, 26, 65, § 241.
    Absol.: levi sarculo purgare, Plin. 18, 26, 65, § 241.
    Mid.: purgor in amni, wash, Sil. 8, 125.
      1. 2. In partic., in medic. lang., to cleanse by stool, vomiting, etc., to purge: quid scammoneae radix ad purgandum possit, Cic. Div. 1, 10, 16; Cato, R. R. 157, 3: si is, qui saepe purgatus est, subito habet alvum suppressam, Cels. 2, 12: qui purgor bilem sub verni temporis horam, Hor. A. P. 302: se helleboro, Val. Max. 8, 7, 5 fin.: se per inferna aut vomitione, Plin. 25, 5, 21, § 51.
    1. B. Transf.
      1. 1. To make even by clearing away, to level, Inscr. Murat. 582 fin.; cf.: purgare viam proprie dicitur ad libramentum proprium redigere, sublato eo quod supra eam esset, Dig. 43, 11, 1, § 1.
      2. 2. To clear away, remove: rudera, Suet. Vesp. 8: vermes clavo aëneo, Pall. 4, 10, 4: lapides, id. 3, 6: sordes, Claud. in Eutr. 1, 383; cf.: scindit se nubes et in aethera purgat apertum, melts away, Verg. A. 1, 587.
        1. b. In partic., in medicine, to remove or expel by purging, rinsing, etc., to heal, cure: purgatum te illius morbi, Hor. S. 2, 3, 27: pituitas, Plin. 20, 17, 73, § 188: fastidium lauri folio, id. 8, 27, 41, § 101: suppurationes, id. 23, 1, 16, § 24: tarditatem aurium, id. 23, 2, 28, § 59: succus purgat cicatrices et nubeculas (oculorum), id. 27, 12, 85, § 109.
  2. II. Trop., to cleanse, purify (syn. lustro).
    1. A. In gen.: pectora, Lucr. 6, 24: urbem, Cic. Cat. 1, 5, 10: amplissimos ordines contaminatos veteri neglegentiā purgavit, Suet. Vesp. 9: rationes, to clear up, settle, pay, id. Calig. 29.
    2. B. To clear away, remove: metum doloris, Quint. 12, 2, 3.
    3. C. In partic.
      1. 1. To clear from accusation, to excuse, exculpate, justify (syn. excuso): ut me purgarem tibi, Plaut. Am. 3, 2, 28: QVIBVS DE REBVS VOS PVRGAVISTIS … QVOMQVE DE EIEIS REBVS SENATVEI PVRGATI ESTIS, S. C. de Tiburt. lin. 3 and 12 (ap. Grut. 499, 12): quod te mihi de Sempronio purgas, accipio excusationem, Cic. Fam. 12, 25, 3: cui se purgat, id. Or. 29, 230: ego me tibi purgo, id. Fam. 15, 17, 1; so, Caesarem de interitu Marcelli, id. Att. 13, 10, 3: si quis tibi se purgare volet, quod, etc., Q. Cic. Petit. Cons. 9, 35: si parum vobis essem purgatus, Cic. Phil. 14, 6, 17: velle Pompeium se Caesari purgatum, ne, etc., Caes. B. C. 1, 8; cf. id. B. G. 1, 28: ea pars epistulae tuae, per quam te ac mores tuos mihi purgatos ac probatos esse voluisti, Cic. Att. 1, 17, 7; Ter. Hec. 2, 2, 12: accedebant blanditiae virorum factum purgantium cupiditate atque amore, Liv. 1, 9 fin.: factum, Ov. P. 3, 2, 24: facinus, Curt. 7, 5, 39; 5, 12, 8: crimina, to disprove, Cic. Clu. 1, 3; Liv. 38, 48, 14; cf. probra, Tac. A. 4, 42: adulescentem crimine civilis belli, to acquit, id. ib. 3, 17: innocentiam suam, to vindicate, Liv. 9, 26: suspicionem, to remove, id. 28, 43: ea, quae ipsis obicerentur, to refute, id. 8, 23: purget miles, quod vicerit hostem, Sil. 7, 510: aliquem alicujus rei, Liv. 37, 28: se adversus alicujus criminationes purgare, Suet. Caes. 55: illi lacrimantes nunc purgare se, Curt. 5, 10, 11.
        With acc. and inf.: laborare regem, ut purganti se nihil hostile dixisse aut fecisse, fides habeatur, Liv. 42, 14: qui purgarent nec accitos ab eo Bastarnas nec auctore eo quidquam facere, id. 41, 19.
      2. 2. To cleanse or purge from a crime or sin with religious rites, to make expiation or atonement for, to expiate, purify, atone for, lustrate, = expiare, lustrare (poet. and in post-Aug. prose): di patrii, purgamus agros, purgamus agrestes, Tib. 2, 1, 17: populos, Ov. F. 4, 640: myrtea verbena Romanos Sabinosque, Plin. 15, 29, 36, § 119: pontifices purgantes moenia, Luc. 1, 593: domus purgantur lustranturque, Plin. 25, 9, 59, § 105.
        With the crime or act as an object: nefas, Ov. M. 13, 952: crimen gladio, Luc. 8, 518; Vulg. Ecclus. 47, 13.
        Hence, purgā-tus, a, um, P. a.
    1. A. Cleansed, purified, pure (poet.): auris, Hor. Ep. 1, 1, 7: somnia pituitā purgatissima, Pers. 2, 57: purgatioris auri vena, Mart. Cap. 1, § 7 (cf. Plaut. Mil. 3, 1, 179).
    2. B. Excused, exculpated: ita fiducia quam argumentis purgatiores dimittuntur, Sall. Fragm. ap. Non. 310, 22, and ap. Don. Ter. Phorm. 1, 4, 28.
    3. C. Pure, freed from sin (eccl. Lat.): vota purgatiora, Aug. Civ. Dei, 6, 2: purgatissima ecclesia, id. Doctr. Christ. 2, 16: pietas, id. Ver. Rel. 1.
      Hence, adv.: purgātē, purely: enucleate dicitur purgate, exquisite, Non. 60, 5.

pūrĭfĭcātĭo, ōnis, f. [purifico], a purifying, purification (post-Aug.): laurus purificationibus adhibetur, Plin. 15, 30, 40, § 138: religionis, Mart. 8 praef.: sanguis purificationis suae, Vulg. Lev. 12, 4: purificatio, καθαρμός, Gloss. Cyril.

pūrĭfĭcātōrĭus, a, um, adj. [purifico], purifying, cleansing: sanctificatio, Ambros. in Psa. 118, Serm. 16, 22.

pūrĭfĭco, āvi, ātum, 1, v. a. [purus-facio], to make clean, to cleanse, purify (postAug.).

  1. I. Lit.: luteos pedes aquā, Plin. 30, 11, 28, § 93: tunicas (oculorum) lacrimationum salivis, id. 11, 37, 54, § 147: favum, id. 21, 14, 49, § 83: agrum, Gell. 19, 12, 11: regnum, Just. 10, 3, 2.
  2. II. Trop., to purify with religious rites, to expiate, atone for: se a concubitu mariti, Suet. Aug. 94: se, Plin. 8, 1, 1, § 2: quod ille infamavit, te purifica, Lampr. Alex. 7; Paul. Nol. Carm. 6, 72.
    Of animals, Plin. 10, 41, 57, § 116.

pūrĭfĭcus, a, um, adj. [purus-facio], purifying (post-class.): ros, Lact. 4, 15: purificum Jovem precatus, Claud. VI. Cons. Hon. 328 (al. terrificum).

pūrĭmē, for purissime, v. pure, adv., under purus fin.

1. pūrĭtas, ātis, f. [purus], cleanness, purity (post-class.).

  1. I. Lit., Macr. Somn. Scip. 1, 11 fin.; of wine, Pall. 11, 14, 12.
  2. II. Trop.: vivendi, Capitol. Ver. 3: sermonis, Hier. Ep. 57; Vulg. Psa. 17, 21.

2. pūrĭtas, ātis, f. [pus], purulency (post-class.): sanguinis, Cael. Aur. Tard. 5, 4, 35.

pūrĭter, adv., v. purus fin.

pūrĭtĭa, ae, v. pueritia.

pūro, āre, v. a. [purus], to purify with religious rites (very rare, perh. ἅπαξ εἰρ.): sacra, Fest. s. v. prophetas, p. 229 Müll.

purpŭra, ae, f. [πορφύρα].

  1. I. Lit., the purple-fish (cf.: bucinum, murex, ostrum), Plin. 9, 36, 60, § 125 sq.
  2. II. Transf., purple color, purple, Plin. 9, 37, 61, § 130: violae sublucet purpura nigrae, Verg. G. 4, 274: certantem uvam purpurae, Hor. Epod. 2, 20; Dig. 32, 68 fin.; also, a spurious purple color, prepared from berries (cf. Plin. 9, 41, 65, § 140), Plin. 16, 18, 31, § 77.
    Like aurum, gemmae, etc., to designate any valuable object, Plaut. Most. 1, 3, 128; Lucr. 5, 1423; Hor. C. 2, 16, 7: purpuram marinam, Vulg. 1 Macc. 4, 23.
    1. B. The purple, i. e. purple cloth, a purple garment: purpura plebeia ac paene fusca, Cic. Sest. 8, 19: usque ad talos demissa purpura, i. e. the praetexta, id. Clu. 40, 111; Quint. 1, 2, 6: lectus eburneus, auro ac purpurā stratus, Suet. Caes. 84.
      Esp., of the purple garments worn by kings and magistrates: purpura Pompeium summi velabit honoris, Ov. P. 4, 4, 25: regum, Verg. G. 2, 495.
      Cf. in plur.: purpurae Laconicae, Hor. C. 2, 18, 8; Quint. 8, 5, 28.
      Hence,
      1. 2. Transf., a lofty station, high dignity: omnis Latio quae servit purpura ferro, i. e. all kings, Luc. 7, 228: purpuram sumere, i. e. the sovereignty, Eutr. 9, 8; Capitol. Max. 14: adorare purpuram, i. e. the emperor, Amm. 21, 9, 8; Cod. Th. 6, 24, 3; Cod. Just. 2, 8, 6; 12: septima purpura, the seventh consulate, Flor. 3, 21, 17: tertia Latios renovārat purpura fasces, Sil. 11, 112: jamque novi praeëunt fasces, nova purpura fulget, Ov. F. 1, 81.
      2. 3. Of wine: purpura potabilis, Cassiod. Var. 12, 4.

purpŭrāmentum, i, n. [purpura], a purple vestment (eccl. Lat.), Ps.-Aug. ad Fratr. Erem. Serm. 18.

purpŭrārĭus, a, um, adj. [purpura].

  1. I. Of or belonging to purple, purple: officinae, manufactories of purple, Plin. 35, 6, 27, § 46: taberna, Dig. 32, 1, 89: NEGOTIATOR ARTIS PVRPVRARIAE, Inscr. Orell. 4250.
  2. II. Substt.
    1. A.purpŭrārĭus, ĭi, m., a purple-dyer, Inscr. Orell. 4271 and 4272.
    2. B.purpŭrārĭa, ae, f.
      1. 1. A purpledye house, Inscr. Orell. 2952.
      2. 2. A female dyer in purple, Vulg. Act. 16, 14.
    3. C. Plur.: Purpŭrārĭae, ārum, f. (sc. insulae), two islands in the Atlantic, now Madeira and Porto Santo, Juba ap. Plin. 6, 32, 37, § 203.

purpŭrasco, ĕre, v. inch. n. [purpuro], to grow purple, become of a purple color: unda cum est pulsa remis, purpurascit, Cic. ap. Non. 162, 31 (Ac. Fragm. 2, 7 B. and K.).

(purpŭrātōrĭus, a spurious reading for purpuratorum, Sol. 1, 7.)

purpŭrātus, a, um, adj. [purpura],

  1. I. clad in purple: mulier, Plaut. Most. 1, 3, 131.
  2. II. As subst.: purpŭrātus, i, m., a high officer at a king’s court (so called because clothed in purple), Cic. Tusc. 1, 43, 102; Liv. 30, 42; 37, 23; Flor. 1, 10; Curt. 3, 2, 10; 3, 6, 4.
    Hence, sarcastically of Gabinius, Cic. Cat. 4, 6, 12.

Purpŭrĕo, ōnis, m. [purpura], a Roman surname, Liv. 35, 41.

purpŭrētĭca, ae, f. [for porphyritica, from πορφύρα], an entrance built of porphyry (sc. porticus), Inscr. Fabr. 361, p. 522.

purpŭrĕus, a, um (gen. sing. purpureaï, Lucr. 2, 52), adj. [for porphyritica, from ].

  1. I. Lit., purple-colored, purple; including very different shades of color, as red, reddish, violet, brownish, blackish, etc. (mostly poet.): vestitus, Cic. Div. 2, 16, 37: pallium, id. Verr. 2, 5, 13, § 31: flos rosae, Hor. C. 3, 15, 15: amictus, id. Ep. 1, 17, 27; Verg. A. 3, 405; Suet. Ner. 25: pannus, Hor. A. P. 15: aurora, rose-red, red, rosy, Ov. M. 3, 184: rubor (oris), id. Tr. 4, 3, 70; cf. os, Hor. C. 3, 3, 12: ignis in ore Purpureus, Stat. Achill. 1, 161: anima, i. e. blood, Verg. A. 9, 349: purpureus lunae sanguine vultus erat, Ov. Am. 1, 8, 12: purpureus venit in ora pudor, id. ib. 2, 5, 34: genae, id. ib. 1, 4, 22: papavera, Prop. 1, 20, 38: sapa, Ov. F. 4, 780: lactuca, Col. 11, 2, 26: merum, Ov. A. A. 2, 316: capillus, Verg. G. 1, 405: mustum, Prop. 3, 15 (4, 16), 17: ficus, Plin. 15, 18, 19, § 69: mare illud, quod nunc Favonio nascente purpureum videtur, i. e. blackish, dark, Cic. Ac. 2, 33, 105: fluctus, Prop. 2, 20 (3, 21), 5 (cf. the Homeric πορφύρεον κῦμα): pruna, Col. 12, 10, 4: vites, id. 3, 2, 1.
  2. II. Transf.
    1. A. Clothed in purple (poet. for purpuratus): tyranni, Hor. C. 1, 35, 12: rex, Ov. M. 7, 102: filius, id. P. 2, 8, 50; Mart. 6, 11, 8 al.: purpureus pennis, i.e. with purple feathers upon his helmet, Verg. A. 10, 722: torus, covered with purple, Mart. 12, 17, 8.
    2. B. Brilliant, shining, bright, beautiful (poet.): olores, Hor. C. 4, 1, 10: lumen, Verg. A. 1, 590: lux, Ov. F. 6, 252: vultus Bacchi, Stat. Th. 7, 148: Amor, Ov. Am. 2, 1, 38; cf. alae, id. R. Am. 701: orbes (i. e. oculi), beautiful eyes, Val. Fl. 3, 178: ver, Col. poët. 10, 256: bracchia purpurea candidiora nive, shining, Albin. 2, 62.

purpŭrissātus, a, um, adj. [purpurissum].

  1. I. Painted with purpurissum (anteand post-class.): buccae, Plaut. Truc. 2, 2, 35: genae, App. Mag. p. 323, 13.
  2. II. Transf.: fasti, i. e. the consular registers, fasti consulares (so called from the purple clothing of the consuls), Sid. Ep. 8, 8.

purpŭrissum, i, n.

    (
  1. I. masc. collat. form purpŭrissus, Hier. Ep. 54, 7), = πορφυρίζον, a kind of dark purple color, used for dyeing red and as a cosmetic, Plin. 35, 6, 12, § 30; Plaut. Most. 1, 3, 104; Naev. and Afran. ap. Non. 218, 30 and 31; Hier. Ep. 127, 3.
  2. II. Transf.: quid in oratione meā purpurisso litum, highly colored, Front. Or. 2, p. 248.

purpŭrītĭcus, a, um, adj., another form for porphyreticus, purple-colored; of porphyry: COLVMNAE, Inscr. Grut. 128, 5.

purpŭro, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [purpura].

  1. I. Act., to purple, i. e. to make purple-colored, to dye with purple: undas, i. e. to darken (cf. purpureus), Furius ap. Gell. 18, 11, 3: purpurati nimium ocelli, Mart. Cap. 9, § 918.
    1. B. Transf., to beautify, adorn, App. M. 6, p. 427 Oud.
  2. II. Neutr., to be purple or purple-colored: purpurantes violae, Arn. 5, 160; Prud. Cath. 6, 82: purpurantem pingit annum floribus, Auct. Pervig. Ven. 12; App. M. 10, p. 149, 9.
    1. * B. Transf., to be painted or adorned, to shine: quae frondens purpurat auro, Col. poët. 10, 101 dub. (al. quae frondent purpurā et auro).

pūrŭlentātĭo, ōnis, f. [purulentus], purulence (post-class.), Cael. Aur. Tard. 5, 10, 95; plur., id. ib. 5, 3, 53.

pūrŭlentē, adv., v. purulentus fin.

pūrŭlentĭa, ae, f. [purulentus], a collection of corrupt matter or pus, a purulent mass (post-class.).

  1. I. Lit., Hier. in Isa. 1, 1, 6.
  2. II. Trop.: civitatis, Tert. Pall. 5 fin.

pūrŭlentus, a, um, adj. [pus], festering, mattery, purulent: cancer albus purulentus est, Cato, R. R. 157; Cels. 2, 8; Plin. 22, 11, 13, § 28; 27, 12, 105, § 130; Sen. Ep. 95, 26.
Absol.: pūrŭlenta, ōrum, n., corrupt matter, pus, Plin. 20, 2, 5, § 10; 20, 4, 13, § 26.
Adv.: pūrŭlentē, purulently, Plin. 23, prooem. 3, § 7.

pūrus, a, um, adj. [Sanscr. root pū, purificare, lustrare; cf.: pŭtus, pŭto; whence also ποινή; Lat. poena], clean, pure, i. e. free from any foreign, esp. from any contaminating admixture (syn.: illimis, liquidus).

  1. I. Lit.
      1. 1. Clean, free from dirt or filth, pure, unstained, undefiled: purae aedes, Plaut. Truc. 2, 7, 6: et manibus puris sumite fontis aquam, Tib. 2, 1, 14; Hor. Epod. 17, 49; id. S. 1, 4, 68: vestis, Verg. A. 12, 169: ut quicquid inde haurias, purum liquidumque te haurire sentias, Cic. Caecin. 27, 78: amnis, Hor. Ep. 2, 2, 120: aqua, id. C. 3, 16, 29; cf. id. Ep. 1, 10, 20: fons, Prop. 3 (4), 1, 3: lympha, Sil. 7, 170: amphorae, Hor. Epod. 2, 15: fictilia, Tib. 1, 1, 30: torus, id. 1, 3, 26: purissima mella, Verg. G. 4, 163: aëre purior ignis, Ov. M. 15, 243: hasta, unstained with blood, Stat. Th. 11, 450.
      2. 2. In gen., free or clear from any admixture or obstruction: terra, cleared (from stones, bushes, etc.), Cic. Sen. 17, 59: sol, clear, bright, Hor. C. 3, 29, 45: orbis, Ov. M. 4, 348: caelum, Tib. 4, 1, 10: luna, Hor. C. 2, 5, 19: vesper, id. ib. 3, 19, 26: dies, Claud. Rapt. Pros. 2, 2: aurum, refined, without dross, Plin. 33, 4, 25, § 84; 33, 6, 32, § 99: argentum, Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52: gemma, Ov. M. 2, 856.
        Absol.: pū-rum, i, n., a clear, bright, unclouded sky, Verg. G. 2, 364; Hor. C. 1, 34, 7.
    1. B. Transf.
      1. 1. In gen., plain, natural, naked, unadorned, unwrought, unmixed, unadulterated, unsophisticated: argentum, plain, i. e. unornamented, without figures chased upon it, Cic. Verr. 2, 4, 22, § 49; 2, 4, 23, § 52; Plin. Ep. 3, 1, 9; Juv. 9, 141; cf.: coronarum aliae sunt purae, aliae caelatae, Vitr. 7, 3; and: utrum lanx pura an caelata sit, Dig. 6, 1, 6: vasa, not pitched, Col. 12, 4, 4: locus, not built upon, vacant, Varr. L. L. 5, § 38 Müll.; Liv. 24, 14; Dig. 13, 7, 43: humus, Cic. Sen. 15, 59: solum, Liv. 1, 44 fin.: ager, Ov. F. 3, 582: campus, Verg. A. 12, 771: purus ab arboribus campus, Ov. M. 3, 709: hasta, without an iron head, Prop. 4(5), 3, 68: toga, without purple stripes, Phaedr. 3, 10, 10: esse utramque sibi per se puramque necesse’st, unmixed, Lucr. 1, 506.
      2. 2. Cleansing, purifying: idem ter socios pura circumtulit undā, Verg. A. 6, 229: sulfur, Tib. 1, 5, 11.
  2. II. Trop.
    1. A. Pure, unspotted, spotless, chaste, undefiled, unpolluted, faultless, etc.: animus omni admixtione corporis liberatus, purus et integer, Cic. Sen. 22, 80: castus animus purusque, id. Div. 1, 53, 121: estne quisquam qui tibi purior esse videatur? id. Rosc. Com. 6, 18: puriora et dilucidiora, id. Tusc. 1, 20, 46: vita et pectore puro, Hor.S. 1,6, 64; id. Ep. 1, 2, 67: pectus purum et firmum, stainless, faultless, Enn. ap. Gell. 7, 17 (Trag. v. 340 Vahl.): familia, that has solemnized the funeral rites, Cic. Leg. 2, 22, 57: gladium purum ab omni caede servare, Sen. Ep. 24, 7: purae a civili sanguine manus, id. Suas. 6, 2: purus sum a peccato, Vulg. Prov. 20, 9: pectus purum ab omni sceleris contagione, Lact. 5, 12, 2.
      Of freedom from sensual passion: animam puram conservare, Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134: noctes, opp. spurcae, Plaut. As. 4, 1, 62; id. Poen. 1, 2, 137; Tib. 1, 3, 26; Mart. 6, 66, 5; 9, 64: corpus, Plin. Ep. 4, 11, 9.
      With gen.: integer vitae scelerisque purus, Hor. C. 1, 22, 1.
      Of purity of style: oratio Catuli sic pura est, ut Latine loqui paene solus videatur, Cic. de Or. 3, 8, 29; cf.: purum et candidum genus dicendi, id. Or. 16, 53: sermone puro atque dilucido, Quint. 11, 1, 53: sermo quam purissimus, id. 4, 2, 118: multo est tersior ac magis purus (Horatius), id. 10, 1, 94: pura et illustris brevitas, Cic. Brut. 75, 262: pura et incorrupta consuetudo dicendi, id. ib. 75, 261: pressus sermo purusque, Plin. Ep. 7, 9, 8.
    2. B. In partic., in jurid. lang., unconditional, without exception, absolute; entire, complete: judicium purum, Cic. Inv. 2, 20, 60: pura et directa libertas, Dig. 40, 4, 59: causa, ib. 46, 3, 5.
    3. C. Clear, complete, over and above: quid possit ad dominos puri ac reliqui provenire, clear gain, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 200.
    4. D. Relig. t. t., free from religious claims or consecration: purus autem locus dicitur, qui neque sacer neque sanctus est neque religiosus, sed ab omnibus huiusmodi nominibus vacare videtur, Dig. 11, 7, 2, § 4; cf. ib. § 2: quae tandem est domus ab istā suspicione religionis tam vacua atque pura, Cic. Har. Resp. 6, 11.
    5. E. Not desecrated, undefiled.
      1. 1. Untrodden, fresh: locus, Liv. 25, 17, 3.
      2. 2. Not defiled by a funeral or burial: familia, Cic. Leg. 2, 22, 57.
      3. 3. Free from mourning: dies, Ov. F. 2, 558.
        Adv., in two forms, pūrē and (ante-class. and poet.) pūrĭ-ter (sup.purime, acc. to Paul. ex Fest. p. 252 Müll.), purely, clearly, without spot or mixture.
    1. A. Lit.
          1. (α) Form pure: pure eluere vasa, Plaut. Aul. 2, 3, 3; cf.: pure lautum = aquā purā lavatum, Paul. ex Fest. p. 248 Müll.: lavare, Liv. 5, 22.
          2. (β) Form puriter: puriter transfundere aquam in alterum dolium, Cato, R. R. 112: puriter lavit dentes, Cat. 39, 14.
        1. b. Comp., brightly, clearly: splendens Pario marmore purius, Hor. C. 1, 19, 5: purius osculari, Sen. Ben. 2, 12, 2.
        2. c. Sup.: quam mundissime purissimeque fiat, Cato, R. R. 66.
    2. B. Trop., purely, chastely; plainly, clearly, simply.
          1. (α) Form pure: si forte pure velle habere dixerit, Plaut. As. 4, 1, 61: quiete et pure et eleganter acta aetas, Cic. Sen. 5, 13: pure et caste deos venerari, id. N. D. 1, 2, 3; Liv. 27, 37; cf.: radix caste pureque collecta, Plin. 22, 10, 12, § 27.
            Of style: pure et emendate loqui, Cic. Opt. Gen. 2, 4: pure apparere, clearly, obviously, Hor. S. 1, 2, 100: quid pure tranquillet, perfectly, fully, id. Ep. 1, 18, 102.
          2. (β) Form puriter: si vitam puriter egi, Cat. 76, 19.
        1. b. Sup.: Scipio omnium aetatis suae purissime locutus, Gell. 2, 20, 5: purissime atque illustrissime aliquid describere, very distinctly, very clearly, id. 9, 13, 4.
      1. 2. In partic., jurid., unconditionally, simply, absolutely: aliquid legare, Dig. 8, 2, 35: contrahi, ib. 18, 2, 4; 39, 2, 22 fin.; 26, 2, 11; Gai. Inst. 1, 186.

pyrrhĭchārĭus (purrhĭch-), ĭi, m. [pyrrhicha], one who performs the Pyrrhic dance, a Pyrrhichist, Dig. 48, 19, 8 fin.