Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

trādĭtĭo, ōnis, f. [trado], a giving up, delivering up, surrender (not freq. till after the Aug. period).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: Gomphorum (urbis), Liv. 32, 14, 3: urbis, id. 33, 31, 2: oppidorum, id. 34, 30, 1: Jugurthae, Plin. 37, 1, 4, § 8; Val. Max. 8, 14, 4.
    2. B. Esp., law t. t., livery, a delivery of possession: abalienatio est ejus rei quae mancipi est traditio alteri nexu, * Cic. Top. 5, 28: nuda traditione alienare, Gai. Inst. 2, 19 al.
  2. II. Trop.
    1. A. A teaching, instruction: jejuna atque arida traditio (praeceptorum), Quint. 3, 1, 3; cf. id. 3, 1, 2: adeo non est infinito spatio ac traditione opus, id. 12, 11, 16: divina, Lact. 7, 8, 3.
    2. B. A saying handed down from former times, a tradition: incomperta et vulgaria traditio rei, Gell. 16, 5, 1; 13, 22, 14; Tac. A. 16, 16 fin.; cf. codicum, Aug. Bapt. 7, 2.
      Esp., in eccl. Lat.: traditio seniorum, Vulg. Matt. 15, 2; id. Marc. 7, 3.

trādĭtor, ōris, m. [id] (post-Aug.).

  1. I. A betrayer, traitor, for the usual proditor: interfecto traditore, Tac. H. 4, 24; Sedul. Carm. 5, 61; Aug. Bapt. 7, 2.
  2. II. A teacher: alicujus scientiae, Arn. 3, 113; Tert. Coron. Mil. 4 fin.

1. trādĭtus, a, um, Part. of trado.

2. trādĭtus, ūs, m., a tradition (late Lat.): accepisse veteri traditu, Jul. Val. Rer. Gest. Alex. 1, 31.

trādo (transdo, C. I. L. 1, 198, 54 and 58; Ter. Phorm. prol. 2, and most freq. in Cæs.; v. infra; cf. Neue, Formenl. 2, 734), dĭdi, dĭtum, 3 (in tmesi: transque dato endoque plorato, i. e. tradito et implorato, Vet. Lex ap. Fest. s. v. sub vos, p. 309 Müll.), v. a. [trans-do], to give up, hand over, deliver, transmit, surrender, consign (syn.: dedo, remitto).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
          1. (α) Form trado: ut amico traderem (thesaurum), Plaut. Trin. 1, 2, 143: mihi trade istuc (argentum), id. As. 3, 3, 99; id. Curc. 3, 15: aliquid in manum, id. Merc. 2, 2, 7: poculum alicui, Cic. Tusc. 1, 40, 96: aedem Castoris sartam tectam, id. Verr. 2, 1, 50, § 131: magistris traditi, id. Tusc. 3, 1, 2: pecuniam regiam quaestoribus, Liv. 24, 23, 3: pueros magistris, Ov. Am. 1, 13, 17: equos domitoribus, Cic. Off. 1, 26, 90: testamentum tibi legendum, Hor. S. 2, 5, 51: ademptus Hector Tradidit fessis leviora tolli Pergama Graiis, id. C. 2, 4, 11: miserat ad legatum Romanum, traditurum se urbem, Liv. 34, 29, 9: armis traditis, Caes. B. G. 1, 27; 2, 13: obsides, arma, perfugae traditi, id. ib. 1, 28: hunc ad carnificem. Plaut. Rud. 3, 6, 19: in pistrinum tradier, id. Most. 1, 1, 16: aliquem in custodiam vel in pistrinum, Cic. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14: aliquem supplicio, Suet. Vit. 14: Augustus filiam suam equiti Romano tradere meditatus est, to give in marriage, Tac. A. 4, 40 med.
            With acc. of place: ea quae in Insulā erat Achradinam tradita est, Liv. 24, 23, 4.
          2. (β) Form transdo: tot tropaea transdes, Att. ap. Non. 517, 26 (Trag. Rel. v. 366 Rib.): navem in fugam transdunt, id. ib. 155, 8 (Trag. Rel. v. 630 ib.): ut arma per manus necessario transderentur, Caes. B. C. 1, 68: per manus sevi ac picis transditas glebas, id. B. G. 7, 25; Hirt. B. G. 8, 15: sibi captivos transdi, Caes. B. C. 3, 71: neque se hostibus transdiderunt, id. B. G. 7, 77: se (alicui), id. ib. 7, 47; Hirt. B. G. 8, 43: se adversariis ad supplicium, Caes. B. C. 1, 76.
    2. B. In partic.
      1. 1. Pregn., to deliver, commit, intrust, confide for shelter, protection, imprisonment, etc. (syn.: commendo, committo).
          1. (α) Form trado: sic ei te commendavi et tradidi, Cic. Fam. 7, 17, 2: totum denique hominem tibi ita trado de manu, ut aiunt, in manum tuam, id. ib. 7, 5, 3: alicui se laudare et tradere, Hor. Ep. 1, 9, 3: hunc hominem velles si tradere, id. S. 1, 9, 47; id. Ep. 1, 18, 78: hos (obsides) Aeduis custodiendos tradit, Caes. B. G. 6, 4; Liv. 22, 22, 4: catenis ligatus traditur, id. 24, 45, 9: in tuam custodiam meque et meas spes trado, Plaut. Most. 2, 1, 59.
          2. (β) Form transdo: ab illo transditum initio et commendatum, Caes. B. C. 3, 57: sibi a Divitiaco transditus, id. B. G. 7, 39.
      2. 2. To give up or surrender treacherously, to betray: causam tradere advorsariis, Ter. Phorm. 2, 1, 7: quos tradituros sperabas, vides judicare, Cic. Rosc. Am. 22, 61: tibi trado patriosque meosque Penates, Ov. M. 8, 91: ferisne paret populandas tradere terras? id. ib. 1, 249: tradimur, heu! Claud. in Rufin. 2, 261: Judas ausus magistrum tradere, Sedul. 2, 74.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to give up, surrender, hand over, deliver, intrust, etc.
          1. (α) Form trado: et meam partem loquendi et tuam trado tibi, Plaut. As. 3, 1, 14: eo ego, quae mandata, amicus amicis tradam, id. Merc. 2, 3, 51: quae dicam trade memoriae, Cic. Rep. 6, 10, 10 (different from tradere memoriae, B. 2. b.): si liberam possessionem Galliae sibi tradidisset, Caes. B. G. 1, 44: Cingetorigi principatus atque imperium est traditum, id. ib. 6, 8.
            Poet., with inf.: tristitiam et metus Tradam protervis in mare Creticum Portare ventis, Hor. C. 1, 26, 2.
          2. (β) Form transdo: summa imperii transditur Camulogeno Aulerco, Caes. B. G. 7, 57: Vergasillauno Arverno summa imperii transditur, id. ib. 7, 76.
    2. B. In partic.
      1. 1. Pregn., with se, to give one’s self up, to yield, surrender, or devote one’s self to any thing: se totos voluptatibus, Cic. Lael. 23, 86: se quieti, id. Div. 1, 29, 61: se lacrimis ac tristitiae, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14, 2: se studiis vel otio, Plin. Ep. 1, 9, 7: si se consiliis ejus (rex) tradidisset, Flor. 2, 8, 6: se in studium aliquod quietum, Cic. Inv. 1, 3, 4: se in disciplinam alicujus, id. Phil. 2, 2, 3; cf.: cogitationibus suis traditus, Sen. Ep. 9, 16.
      2. 2. To make over, transmit, as an inheritance; to leave behind, bequeath (syn. lēgo): qui in morte regnum Hieroni tradidit, Plaut. Men. 2, 3, 59: inimicitias posteris, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 3: consuetudo a majoribus tradita, Cic. Div. 2, 72, 150: morbi per successiones traduntur, Plin. Ep. 1, 12, 4: traduntque metus. Sil. 4, 32: traditumque inde fertur, ut in senatum vocarentur, it is said that this was the origin of the custom, Liv. 2, 1, 11.
        1. b. To hand down or transmit to posterity by written communication; to relate, narrate, recount: quarum nomina multi poëtae memoriae tradiderunt, Cic. Inv. 2, 1, 3: pugnae memoriam posteris, Liv. 8, 10, 8: cujus (Socratis) ingenium variosque sermones immortalitati scriptis suis Plato tradidit, Cic. de Or. 3, 16, 60: qualia permulta historia tradidit, id. Div. 1, 53, 121: aliquid posteris, Plin. Ep. 6, 16, 1: tradit Fabius Pictor in Annalibus suis, hirundinem, etc., Plin. 10, 24, 34, § 71: ipsum regem traduntoperatum his sacris se abdidisse, Liv. 1, 31, 8.
          Esp., pass. pers. or impers., it is said, is recorded, they say, etc.: qui (Aristides) unus omnium justissimus fuisse traditur, Cic. Sest. 67, 141: cujus (Lycurgi) temporibus Homerus etiam fuisse traditur. id. Tusc. 5, 3, 7: nec traditur certum, nec interpretatio est facilis, Liv. 2, 8, 8; cf. id. 9, 28, 5: sic enim est traditum, Cic. Leg. 1, 1, 3; cf.: hoc posteris memoriae traditum iri, Aequos et Volscos, etc., Liv. 3, 67, 1: Galbam, Africanum, Laelium doctos fuisse traditum est, Cic. Tusc. 1, 3, 5: ut Isocratem dixisse traditum est, id. Brut. 56, 204: unguenta quis primus invenerit, non traditur, Plin. 13, 1, 1, § 2: de hoc constantius traditur, Front. Aquaed. 7; cf.: traditur memoriae, with subj.-clause, Liv. 5, 21, 16.
      3. 3. To deliver by teaching; to propose, propound, teach any thing (syn. praecipio).
          1. (α) Form trado: ea, quae dialectici nunc tradunt et docent, Cic. Fin. 4, 4, 9: elementa loquendi, id. Ac. 2, 28, 92: praecepta dicendi, id. de Or. 1, 18, 84: optimarum artium vias meis civibus, id. Div. 2, 1, 1: aliquid artificio et viă, id. Fin. 4, 4, 10: haec subtilius, id. ib. 1, 9, 31: aliquid, Caes. B. G. 7, 22: virtutem hominibus, Cic. de Or. 1, 58, 247: eodem tempore tradi omnia et percipi possint, Quint. 1, 12, 1: nec tamquam tradita sed tamquam innata, id. 7, 10, 14: praecepta, Sen. Ep. 40, 3.
            Absol.: si qua est in his culpa, tradentis (i.e. magistri) est, Quint. 3, 6, 59.
          2. (β) Form transdo: multa praeterea de sideribus atque eorum motudisputant et juventuti transdunt, Caes. B. G. 6, 14: Minervam operum atque artificiorum initia transdere, id. ib. 6, 17.
      4. 4. Aliquid oblivioni, to forget utterly (late Lat.): omnes justitiae ejus oblivioni tradentur, Vulg. Ezech. 33, 13; Greg. Mag. in Job, 25, 8.

trādūcĭānus, i, m., i. q. tradux, II. (late Lat.): traducianum creditur esse peccatum, Jul. Pelag. ap. Mar. Merc. Subnot. 7, 2.

trādūco (TRANSDVCO, Inscr. Orell. 750; Cic. Sest. 42, 91; Sall. J. 11, 4; Liv. 10, 37, 1; and so always in Cæs.; v. Neue, Formenl. 1, 734), xi, ctum, 3 (imv. traduce, Ter. Heaut. 4, 4, 22; id. Ad. 5, 7, 12; perf. sync. traduxti, Plaut. Cas. 3, 3, 16; inf. parag. transducier, id. Most. 1, 1, 16; Ter. Ad. 2, 1, 46), v. a. [trans-duco], to lead, bring, or conduct across; to lead, bring, or carry over any thing (syn. traicio).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: jamne hanc traduxti huc ad nos vicinam tuam? Plaut. Cas. 3, 3, 16: ut traduxisti huc ad nos uxorem tuam! id. ib. 3, 4, 7: traduce et matrem et familiam omnem ad nos, Ter. Ad. 5, 7, 12: exercitum ex Galliā in Ligures, Liv. 40, 25, 9: suas copias per angustias et fines Sequanorum, Caes. B. G. 1, 11; 1, 19: copias praeter castra, id. ib. 1, 48: cohortes ad se in castra, id. B. C. 1, 21: impedimenta ad se, id. ib. 1, 42: regem Antiochum in Europam, Liv. 36, 3, 12: aquaeductum per domum suam, Dig. 6, 2, 11: tua pompa Eo traducenda est, to be carried over to him, Ter. Heaut. 4, 4, 18 Ruhnk.: victimas in triumpho, parade, Liv. 45, 39, 12: carpentum, quo in pompā traduceretur, was borne along, Suet. Calig. 15.
      With trans (rare, and only when the place to which is also expressed): hominum multitudinem trans Rhenum in Galliam transducere, Caes. B. G. 1, 35 Kraner ad loc.
      With abl. (very rare): legiones Peninis Cottianisque Alpibus traducere, Tac. H. 4, 68.
      With double acc.: traductus exercitus silvam Ciminiam, Liv. 9, 39, 1; cf. in the foll. B.
    2. B. In partic.
      1. 1. To lead or convey across, to transport over a stream or bridge: flumen subito accrevit, ut re traduci non potuerunt, Cic. Inv. 2, 31, 97: pontem in Arari faciundum curat. atque ita exercitum transducit, Caes. B. G. 1, 13.
        Freq. with a double acc.: cum Isaram flumen exercitum traduxissem, Planc. ap. Cic. Fam. 10. 21, 2: ubi Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse, Caes. B. G. 1, 12: flumen Axonam exercitum transducere, id. ib. 2, 5: quos Caesar transduxerat Rhenum, Hirt. B. G. 8, 13; 7, 11: copias flumen, Liv. 21, 23, 3; 22, 45, 5: Volturnum flumen exercitum, id. 23, 36, 9; 26, 8, 9: novum exercitum traducite Iberum, id. 26, 41, 23.
        Hence, pass.: raptim traducto exercitu Iberum, Liv. 24, 41, 1; 9, 39, 1: legio flumen transducta, Sall. H. 2, 57 Dietsch: ne major multitudo Germanorum Rhenum transducatur, Caes. B. G. 1, 31; id. B. C. 3, 76.
        With abl. (very rare): nisi flumine Ligeri copias traduxisset, Hirt. B. G. 8, 27: Belgas Rhenum antiquitus esse transductos, Caes. B. G. 2, 4.
      2. 2. Publicists’ t. t.: traducere equum, to lead his horse along, said of a knight who passed muster at the inspection by the censor (cf. transveho): qui (P. Africanus) cum esset censor et in equitum censu C. Licinius Sacerdos prodissetcum contra nemo diceret, jussit equum traducere, Cic. Clu. 48, 134; cf. Val. Max. 4, 1, 10.
      3. 3. To lead along, parade in public by way of disgrace: delatores flagellis caesi ac traducti per amphitheatri harenam, Suet. Tit. 8 fin.; cf. infra, II. B. 2.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to lead, bring, or carry over, to transfer, remove: aut alio possis animi traducere motus, Lucr. 4, 1068: animos judicum a severitate paulisper ad hilaritatem risumque traducere, Cic. Brut. 93, 322: animum hominis ab omni aliā cogitatione ad tuam dignitatem tuendam, id. Fam. 1, 2, 3: animos a contrariā defensione abducere et ad nostram conor traducere, id. de Or. 2, 72, 293: ad amicitiam consuetudinemque, id. Prov. Cons. 9, 22: post partum cura in vitulos traducitur omnis, Verg. G. 3, 157: tum omnem orationem traduxi et converti in increpandam Caepionis fugam, Cic. de Or. 2, 48, 199: hanc rationem naturae difficile est traducere ad id genus divinationis, to apply, id. Div. 1, 57, 130: nomen eorum ad errorem fabulae, id. Tusc. 5, 3, 8 et saep.: centuriones ex inferioribus ordinibus in superiores ordines erant transducti, transferred, Caes. B. G. 6, 40: is ad plebem P. Clodium traducit, Cic. Att. 1, 18, 4; cf.: P. Clodium a patribus ad plebem, Suet. Caes. 20: academicen σύνταξιν, Cic. Att. 13, 16: gens in patricias transducta, Suet. Aug. 2: augur destinatus ad pontificatum traductus est, id. Calig. 12: medicus aegrum in meliorem consuetudinem, etc., Varr. L. L. 9, § 11 Müll.: ut (oratio) eos qui audient ad majorem admirationem possit traducere, Cic. Or. 57, 192: mali punientur et traducentur in melius, Sen. Ira, 2, 13, 4.
      Poet., with dat.: me mea paupertas vitae traducat inerti, Tib. 1, 1, 5 (where Müll. reads vita).
    2. B. In partic.
      1. 1. To bring over, draw over one to some side or opinion: hominem traducere ad optimates paro, Cic. Att. 14, 21, 4: si istud obtinueris, traducas me ad te totum licebit, id. Fin. 4. 1, 2: transductis ad se jam pluribus, Suet. Caes. 14: traduxit me ad suam sententiam, Cic. Clu. 52, 144.
      2. 2. To lead along, exhibit as a spectacle, i. e. to make a show of, to expose to public ridicule, to dishonor, disgrace, degrade (not ante-Aug.): an non sensistisvestras conjuges, vestros liberos traductos per ora hominum? Liv. 2, 38, 3; Just. 36. 1, 5; cf. Petr. 87: rideris multoque magis traduceris, etc., Mart. 6, 77, 5: libidinem, Sen. Ep. 100, 10; id. Ben. 2, 17, 5; 4, 32, 3; Mart. 3, 74, 5; Juv. 8, 17: quae tua traducit manifesto carmina furto, convicts of, proves guilty of, Mart. 1, 53, 3.
      3. 3. In a good sense, to set forth publicly, make public, exhibit, display, proclaim, spread abroad: poëmata, Petr. 41: tot annorum secreta, id. 17: se, to show one’s self in public: lorica, in quā se traducebat Ulixem ancipitem, Juv. 11, 31.
      4. 4. Of time, to lead, spend, pass (class.; syn.: ago, transigo): otiosam aetatem et quietam sine ullo labore et contentione traducere, Cic. Sen. 23, 82; cf.: hoc quod datum est vitae tranquille placideque traducere, id. Tusc. 3, 11, 25: quantumcumque superest temporis, Aug. ap. Gell. 15, 7, 3: adulescentiam eleganter, Cic. Planc. 12, 31: hoc tempus quā ratione, id. Fam. 4, 6, 3: quibus artibus latebrisque, vitam per novem annos, Tac H. 4, 67: leniter aevum, Hor. Ep. 1, 18, 97: tempora Cynicā cenā, Petr. poët. 14: consul traducere noctem exsomnis. Sil. 9, 4 et saep.
        Hence, transf., of the administration of an office: munus summā modestiā et summā abstinentiă, Cic. Att. 5, 9, 1.
      5. 5. In later gram. lang.
        1. a. To transfer a word from one subject or from one language to another (for the class. verto, converto, reddo, transfero, etc.): videtur Graecos secutus, qui ἐφόδιον a sumptu viae ad aliarum quoque rerum apparatus traducunt, Gell. 17, 2, 1: vocabulum Graecum in linguam Romanam, id. 1, 18, 1.
        2. b. To derive: jactare multo fusius largiusque est quam jacere, unde id verbum traductum est, Gell. 2, 6, 5; cf. id. 17, 2, 14.

trāductĭo, ōnis, f. [traduco].

  1. * I. Lit., a leading along, conducting in triumph: traductio captorum, Aus. Grat. Act. 4.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen. (acc. to traduco, II. A.), a removing, transferring from one rank to another: traductio ad plebem furibundi hominis ac perditi (Clodii), Cic. Sest. 7, 15.
    2. B. In partic.
      1. 1. (Acc. to traduco, II. B. 2.) A making a show of, exposure, public disgrace: hic damnatum cum dedecore et traductione vita exigit, Sen. Ira, 1, 6, 1: interrogationes ad traductionem nostram excogitatae, id. Ep. 85, 1; Vulg. Sap. 2, 14; cf. Lact. 4, 16, 7; id. Epit. 45, 5.
      2. 2. A leading in triumph: captivorum, Aus. Grat. Act. 4.
      3. 3. (Acc. to traduco, II. B. 4.) Of time, the passage, lapse, course: temporis, Cic. Div. 1, 56, 127.
      4. 4. (Acc. to traduco, II. B. 5.) In rhet.
        1. a. A transferring, metonymy: traductio atque immutatio in verbo: Africa terribili tremit horrida terra tumultu. Pro Afris est sumpta Africa, Cic. de Or. 3, 42, 167.
        2. b. A repetition of the same word, Auct. Her. 4, 14, 20.

trāductor, ōris, m. [traduco], the conveyer, a nickname of Pompey, who transferred Clodius from a patrician to a plebeian gens: traductor ad plebem, Cic. Att. 2, 9, 1.

1. trāductus, a, um, Part. of traduco.

* 2. trāductus, ūs, m. [traduco], a passage, pass: praesidium per eos traductus agentes, Amm. 18, 8, 2 dub. (al. tractus).

trādux, ŭcis, m. [traduco, what is led or brought over; hence], in econom. lang., a vine-branch, vine-layer trained for propagation.

  1. I. Lit., Varr. R. R. 1, 8, 4; Col. 5, 7, 3 sq.; 4, 29, 13; Plin. 17, 23, 35, § 211; Tac. H. 2, 25 fin.
  2. II. Transf.: ne traduce carnis transfundi in subolem credatur fons animarum, Prud. Apoth. 983.
    In appos., with materia: traduce materiā, Sev. Aetn. 566.