No entries found. Showing closest matches:
vīcēni (collat. form vīgēni, Col. 4, 30, 2), ae, a, num. distrib. adj. [viginti], twenty each, twenty distributively.
- I. Lit.: si duae res quae conferuntur, vicenas habent partes, Varr. L. L. 10, § 5 Müll.: annos nonnulli vicenos in disciplinā permanent, Caes. B. G. 6, 14: militibus denarios quinos vicenos diviserunt, Liv. 41, 7, 3; Col. 3, 3, 7; Plin. 7, 49, 50, § 163; 8, 51, 77, § 205.
Gen. vicenūm, Plin. 6, 23, 26, § 98: vicenūm quinūm, Front. Aquaed. 29; 47; Col. 12, 18, 7.
- II. Transf., in gen., twenty: diebus vicenis interpositis, an interval of twenty days, Plin. 25, 8, 49, § 88; Mart. 4, 26, 3.
vīcēsĭmus or vīcensĭmus (collat. form vīgēsĭmus, Varr. R. R. 3, 9, 21; Caes. B. C. 3, 34; Sall. C. 47, 2; Col. 5, 1, 10; Manil. 4, 462 al.; but not in Cic.), a, um, ord. num. adj. [viginti], the twentieth.
- I. Adj.: annus, Plaut. Capt. 5, 3, 3: intra annum vicesimum, Caes. B. G. 6, 21: annum jam tertium et vicesimum regnat, Cic. Imp. Pomp. 3, 7: censores vicesimi sexti a primis censoribus, Liv. 10, 47, 2: litteras mihi Cornificius altero vicesimo die reddidit, Cic. Fam. 12, 25, 1: Acastus cum litteris praesto fuit uno et vicesimo die, id. ib. 14, 5: vicesimo die lunae, id. Fin. 2, 31, 101: vicesima luna sacrificant, Plin. 35, 2, 2, § 5: sexto et vicesimo anno, Nep. Lys. 1, 1: legio, Tac. A. 1, 51.
- II. Subst.: vīcēnsĭ-ma (-suma), ae, f. (i. e. pars), the twentieth part, as a tax; so the twentieth part or five per cent. of the crop, Liv. 43, 2, 12 Weissenb. ad loc.; of the value of a slave that was manumitted, Cic. Att. 2, 16, 1; Liv. 7, 16, 7; Petr. 58; 71.
Called also VICESIMA LIBERTATIS, Inscr. Orell. 3131; 3338.
As exportduty: portorii, Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185.
As a tax on inheritances, Plin. Ep. 7, 14, 1; id. Pan. 37.
vīgēni, ae, a, v. viceni.
vĭgĕo, ēre, v. n. [Sanscr. ugras, mighty; Gr. ὑγιής, sound; cf. Lat. vegeo, vigil, augeo], to be lively or vigorous; to thrive, flourish, bloom; to be in honor, esteem, repute, etc. (class.; mostly of things, concrete and abstract; cf. valeo).
- I. In gen.: quae a terrā stirpibus continentur, arte naturae vivunt et vigent, Cic. N. D. 2, 33, 83: quod sentit, quod sapit, quod vivit, quod viget, id. Tusc. 1, 27, 66: sive occiderit animus sive vigeat, id. ib. 1, 43, 104: vegetum ingenium in vivido pectore vigebat, Liv. 6, 22, 7: Volsci fessi … Romani vigentes corporibus, id. 2, 30, 14: animus Laetitiā viget, Lucr. 3, 150: nos animo duntaxat vigemus, etiam magis quam cum florebamus, Cic. Att. 4, 3, 6: memoriā vigere, id. de Or. 2, 87, 355: viget aetas, animus valet, Sall. C. 20, 10: fama Mobilitate viget, Verg. A. 4, 175: nec viget quicquam simile aut secundum, Hor. C. 1, 12, 18: cujus facta viva nunc vigent, Naev. ap Gell. 6, 8, 5: vigebant studia rei militaris, Cic. Cael. 5, 12: audacia, largitio, avaritia vigebant, Sall. C. 3, 3: tui politici libri omnes vigent, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: quem (Philonem) in Academiā maxime vigere audio, i. e. is in the highest repute or esteem, Cic. de Or. 3, 28, 110; so id. ib. 1, 11, 45; id. Fam. 7, 33, 1: Harmodius in ore et Aristogito … viget, id. Tusc. 1, 49, 116: regum conciliis, Verg. A. 2, 88.
- II. Of persons, to live, be alive: Persarum vigui rege beatior. Hor. C. 3, 9, 4; 3, 9, 8: ab tergo Alpes urgent, vix integris vobis ac vigentibus transitae, Liv. 21, 43, 4.
vĭgesco, gŭi, 3, v. inch. n. [vigeo], to become lively or vigorous; to thrive, to begin to flourish or bloom (class.): de niloque renata vigescere copia rerum, Lucr. 1, 674; 1, 757: jam laeti studio pedes vigescunt, Cat. 46, 8: vestrae tum arae, vestrae religiones viguerunt, vestra vis valuit, Cic. Mil. 31, 85: diu legiones Caesaris viguerunt, nunc vigent Pansae, vigent Hirtii, etc., id. Phil. 11, 15, 39: summis honoribus et multā eloquentiā, Tac. A. 14, 19.
vīgēsĭmus, a, um, v. vicesimus.
vīgessis, is, m. [viginti-as], twenty asses, Mart. 12, 76, 1; Mart. Cap. 7, § 737.
(vīgĭes, a false reading for vicies, Mart. Cap. 6, § 597 Kopp ad loc.)
vĭgil, ĭlis (gen. plur. vigilium, Liv. 10, 33, 6), adj. [vigeo], awake, on the watch, alert (class.; cf.: insomnis, exsomnis).
- I. Lit.
- A. Adj.: prius orto Sole vigil calamum et chartas et scrinia posco, Hor. Ep. 2, 1, 113; 1, 2, 37: vigilum canum excubiae, id. C. 3, 16, 2: ales, i. e. the cock, Ov. M. 11, 597: Aurora, id. ib. 2, 112: custodia, id. ib. 12, 148 et saep.
Transf., of things, wakeful, watchful, etc.: oculi, Verg. A. 4, 182: ignis, i. e. always burning, id. ib. 4, 200: lucernae, night-lamps, Hor. C. 3, 8, 14: auri vigili bibere, wakeful, listening, Stat. Achill. 2, 119: nox, Tac. A. 4, 48.
- B. Subst.: vĭgil, ĭlis, m., a watchman, sentinel: clamor a vigilibus fanique custodibus tollitur, Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94; Liv. 44, 33, 8; Ov. M. 13, 370: nocturni, Plaut. Am. 1, 1, 195.
Of such vigiles there were in Rome, from the time of Augustus, seven divisions, with their prefects and sub-prefects, constituting a regularly organized night-police, Suet. Aug. 30; Dig. 1, 15, 3; 47, 2, 56.
Transf., a sentinel: mundi (sol et luna), Lucr. 5, 1436 (1434).
Of cocks: nocturni, Plin. 10, 21, 24, § 46.
- II. Trop.: cura, wakeful, active, Ov. M. 3, 396; 15, 65: questus, uttered by night, Stat. S. 1, 2, 196.
* vĭgĭlābĭlis, e, adj. [vigilo], wakeful, watchful: dormitio nostri pectoris, Varr. ap. Non. p. 100, 2.
vĭgĭlans, antis, Part. and P. a. of vigilo.
vĭgĭlanter, adv., v. vigilo, P. a. fin.
vĭgĭlantĭa, ae, f. [vigilans, from vigilo], wakefulness (class.).
- I. Lit.: erat (Plinii) incredibile studium, summa vigilantia, Plin. Ep. 3, 5, 8.
Jocosely: fuit (Caninius) mirificā vigilantiā, qui suo toto consulatu somnum non viderit, Cic. Fam. 7, 30, 1.
More freq.,
- II. Trop., watchful attention, watchfulness, vigilance (syn.: sedulitas, diligentia): Siciliam virtute istius et vigilantiā singulari … tutam esse servatam, Cic. Verr. 2, 5, 1, § 1; 2, 4, 24, § 54; id. Planc. 25, 62; id. Att. 8, 9, 4; Ter. Ad. 3, 3, 44; Quint. 5, 7, 10.
vĭgĭlātē, adv., v. vigilo fin. B.
vĭgĭlātĭo, ōnis, f. [vigilo], wakefulness, sleeplessness, Cael. Aur. Tard. 1, 4, 101.
vĭgĭlax, ācis, adj. [vigilo], watchful.
- I. Lit.: canes, Col. 7, 12, 5: Subura, Prop. 4 (5), 7, 15.
- II. Trop.: curae, Ov. M. 2, 779.
vĭgĭlĭa, ae, f. (neutr. collat. form vĭgĭ-lĭum, Varr. ap. Non. p. 232, 4) [vigil].
- I. Lit.
- A. In gen., wakefulness, sleeplessness, a lying awake: ut neque vigilia praecesserit neque ventris resolutio, Cels. 2, 6: corporum robora nocturnā vigiliā minuere, id. 1 init.: cui non sunt auditae Demosthenis vigiliae? Cic. Tusc. 4, 19, 44; id. Par. prooem. § 5.
- B. In partic.
- 1. Lit., a keeping awake for the security of a place, esp. of a city or camp, a watching, watch, guard (cf.: excubiae, statio): noctu vigilias agere ad aedes sacras, Cic. Verr. 2, 4, 43, § 93: vestra tecta custodiis vigiliisque defendite, id. Cat. 2, 12, 26: exercitus stationibus vigiliisque fessus, Liv. 5, 48, 6: vigiles scutum in vigiliam ferre vetuit, to take on guard, id. 44, 33, 8: vigiliarum nocturnarum curam per urbem magistratibus mandavimus, id. 39, 16, 12.
- b. Transf.
- (α) A watch, i. e. the time of keeping watch by night, among the Romans a fourth part of the night: nox in quattuor vigilias dividitur, quae singulae trium horarum spatio supputantur, Hier. Ep. 140, 8: primā vigiliā capite arma frequentes, Liv. 5, 44, 7; 10, 34, 13; 21, 27, 2: cum puer tuus ad me secundā fere vigiliā venisset, Cic. Fam. 3, 7, 4: de tertiā vigiliā, Caes. B. G. 1, 12: tertiā vigiliā, id. ib. 2, 33; Liv. 9, 44, 10: de quartā vigiliā, Caes. B. G. 1, 40.
- (β) The watch, i. e. those standing on guard, watchmen, sentinels: milites disponit, non certis spatiis intermissis sed perpetuis vigiliis stationibusque, Caes. B. C. 1, 21; 2, 19; Cic. Mil. 25, 67; Sall. C. 32, 1; id. J. 45, 2; 100, 4; Liv. 39, 14, 10.
- 2. A watching at religious festivals, nightly vigils: Cereris vigiliae, Plaut. Aul. prol. 36; 4, 10, 65.
- II. Trop., watchfulness, vigilance (the figure taken from military sentinels; perh. only in the foll. passages; whereas vigilantia is far more freq.): ut vacuum metu populum Romanum nostrā vigiliā et prospicientiā redderemus, Cic. Phil. 7, 7, 19; cf.: quasi in vigiliā quādam consulari ac senatoriā, id. ib. 1, 1, 1: cupio jam vigiliam meam, Brute, tibi tradere: sed ita, ut ne desim constantiae meae, my post, i. e. my office, duty, id. Fam. 11, 24, 1.
Plur.: cum summis vigiliis aliquid perficere, Just. Inst. prooem. § 1.
vĭgĭlĭārĭum, ii, n. [vigilo].
- I. A watchtower, Sen. Ep. 57, 6.
- II. A small sepulchral monument in the shape of a watchtower, Inscr. Orell. 4557.
vĭgĭlĭum, ii, v. vigilia init.
vĭgĭlo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [vigil].
- I. Neutr., to watch, i. e. to be or keep awake at night, not to sleep, be wakeful (class.; syn. excubo).
- A. Lit.: ad multam noctem vigilare, Cic. Rep. 6, 10, 10: de nocte, id. Q. Fr. 2, 15, 2: proximā nocte, id. Cat. 3, 3, 6: usque ad lucem, Ter. Eun. 2, 2, 46: ad ipsum Mane, Hor. S. 1, 3, 17.
With a homogeneous object: in lectitando … vigilias vigilare, Gell. N. A. praef. § 19.
Impers.: redeo si vigilatur et hic, Mart. 12, 68, 6.
Transf.: vigilat Troicus ignis, burns continually, Stat. S. 1, 1, 35; so, flamma, Flor. 1, 2, 3: lumina (of a light-house), Ov. H. 18, 31.
Prov.
- (α) Hic vigilans somniat, i. e. builds castles in the air, Plaut. Capt. 4, 2, 68; cf.: num ille somniat Ea, quae vigilans voluit? Ter. And. 5, 6, 8.
- (β) Qui imperata effecta reddat, non qui vigilans dormiat, who dreams with his eyes open, goes to sleep over a thing, Plaut. Ps. 1, 3, 152; cf.: et vigilans stertis, Lucr. 3, 1048: vigilanti stertere naso, Juv. 1, 57.
Impers. pass.: redeo, si vigilatur et hic, Mart. 12, 68, 6.
- B. Trop.
- 1. In gen., to be watchful, vigilant: vigilantes curae, Cic. Div. 1, 43, 96: oculi vigilantes, Verg. A. 5, 438.
- 2. In partic., to keep watch over any thing, to be watchful or vigilant: vigilandum est semper: multae insidiae sunt bonis, Att. ap. Cic. Planc. 24, 59 (Trag. Rel. p. 138 Rib.): excubabo vigilaboque pro vobis, Cic. Phil. 6, 7, 18: vigila, Chrysippe, ne tuam causam deseras, id. Fat. 6, 12: ut vivas, vigila, Hor. S. 2, 3, 152: studiis vigilare severis, to engage in, Prop. 2, 3, 7: janitor ad dantes vigilet, id. 4 (5), 5, 47: Mars, vigila, an invocation to Mars at the breaking out of a war, acc. to Serv. ad Verg. A. 8, 3.
- II. Act., to watch through, spend in watching, to do or make while watching (poet.): noctes vigilantur amarae, Ov. H. 12, 169; so, vigilata nox, id. F. 4, 167: ubi jam breviorque dies et mollior aetas, Quae vigilanda viris, Verg. G. 1, 313: carmen vigilatum, Ov. F. 4, 109: vigilati labores, id. Tr. 2, 11: magia occulta noctibus vigilata, pursued by night, App. Mag. p. 304, 28.
Hence,
- A. vĭgĭlans, antis, P. a. (acc. to I. B. 2.), watchful, anxious, careful, vigilant: vigilantes et boni et fortes et misericordes, Cic. Rosc. Am. 48, 139: vigilans et acutus tribunus plebis, id. Agr. 1, 1, 3: vigilans et industrius homo, id. Att. 8, 11, B, 1: sentiet in hac urbe esse consules vigilantis, id. Cat. 2, 12, 27.
Comp.: nemo paratior, vigilantior, compositior, Cic. Verr. 1, 11, 32.
Sup.: dux (Hannibal), Val. Max. 9, 1, ext. 1.
Adv.: vĭgĭlanter, watchfully, carefully, vigilantly, Cic. Verr. 2, 4, 64, § 144.
Comp.: vigilantius, Cic. Rep. 6, 24, 26.
Sup.: vigilantissime, Cic. Mur. 15, 32.
- * B. vĭ-gĭlātē, adv., for vigilanter, watchfully, vigilantly, Gell. 3, 14, 12.
vīginti (or XX.), num. adj. [Sanscr. vicati; Gr. εἴκοσι; Boeot. ϝίκατι], twenty: viginti jam usu’st filio argenti minis, Plaut. As. 1, 1, 76: si viginti quiessem dies, Cic. Planc. 37, 90; id. Univ. 7: annos natus unum et viginti, id. de Or. 3, 20, 74; Liv. 2, 21, 7: blattae impositae diebus viginti uno, Plin. 29, 6, 39, § 141; cf. id. 30, 10, 27, § 92: cui (Mithridati) duas et viginti linguas traditur notas fuisse, Quint. 11, 2, 50: quattuor hinc rapimur viginti et milia raedis, Hor. S. 1, 5, 86 et saep.
* vīgintĭ-angŭlus, a, um, adj., having twenty angles: sphaera, App. Dogm. Plat. 1, p. 5, 7.
vīgintĭvir, vĭri, v. vigintiviri.
vīgintĭvĭrātus, ūs, m. [vigintiviri], the office of the vigintiviri, the vigintivirate; for the distribution of lands, Cic. Att. 9, 2, 1; Quint. 12, 1, 16 Spald.
Of the inferior civil court, Tac. A. 3, 29.
Of a municipal court, Inscr. Orell. 3970.
vīgintĭ-vĭri, ōrum, m., a college or board of twenty men, the vigintiviri.
- I. Appointed by Cæsar during his consulship for distributing the Campanian lands, Cic. Att. 2, 6, 2; Suet. Aug. 4; cf. Vell. 2, 44, 4; Front. Colon. p. 137.
Sing., Plin. 7, 52, 53, § 176.
- II. An inferior civil court, one half of whose members assisted the prætor, and the other half presided over the roads, the mint, and public executions, Spart. Julian. 1; cf. Tac. A. 3, 29.
Sing., Inscr. Orell. 2761; 3970.
- III. A council of State, created A.D. 237, in opposition to Maximinus I., Capitol. Gord. 10; Inscr. Orell. 3042.
vĭgor, ōris, m. [vigeo], liveliness, activity, force, vigor (mostly poet. and in postAug. prose; not in Cæs. or Cic.): nec tarda senectus Debilitat vires animi mutatque vigorem, Verg. A. 9, 611: igneus est ollis vigor, id. ib. 6, 730: juventas et patrius vigor, Hor. C. 4, 4, 5: animi, Ov. H. 16, 51; Liv. 9, 16: mentis, Quint. 11, 2, 3: quantum in illo (libro), di boni, vigoris est, quantum animi! Sen. Ep. 64, 2: gemmae, strong brilliancy, Plin. 37, 7, 28, § 101; cf. id. 9, 35, 54, § 109.
Plur.: vigores mentium, Gell. 19, 12, 4: animorum, Vitr. 6, 1 fin.; Sil. 15, 355.
vĭgōro, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [vigor].
- I. Act., to animate, invigorate: disciplinam, Tert. Pud. 2: juvenis vigoratus, stout, lusty, vigorous, App. M. 9, p. 227.
- II. Neutr., to become strong, gain strength: vinum animae vigorantis ex vite Christi, Tert. Res. Carn. 26 med.