Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

vŏlūbĭlis, e, adj. [volvo], that is turned round or (more freq.) that turns itself round, turning, spinning, whirling, circling, rolling, revolving.

  1. I. Lit.: buxum, i. e. a top, Verg. A. 7, 382: caelum, Cic. Univ. 6 fin.: sol, Prud. Cath. 3 praef.: nexus (anguis), Ov. M. 3, 41: volubilis et rotundus deus, Cic. N. D. 2, 17, 46: figurae aquae, Lucr. 3, 190: procursus, id. 2, 455: aquae, Hor. C. 4, 1, 40; cf.: labitur (sc. amnis), et labetur in omne volubilis aevum, id. Ep. 1, 2, 43: aurum, i. e. the golden apple, Ov. M. 10, 667; cf. id. H. 20, 209: electrum, Plin. 37, 3, 11, § 42: pila, App. M. 2, p. 116.
  2. II. Trop.
    1. A. Of speech, rapid, fluent, voluble (the figure taken from rolling waters): vis volubilis orationis, Auct. Her. 3, 14, 25: oratio, Cic. Brut. 28, 108: rotunda volubilisque sententia, Gell. 11, 13, 4.
      Transf., of the speaker: homo volubilis quādam praecipiti celeritate dicendi, Cic. Fl. 20, 48; id. Brut. 27, 105; id. Fragm. ap. Prisc. p. 617 P.
    2. B. Of fate, changeable, mutable: vaga volubilisque fortuna, Cic. Mil. 26, 69; cf.: cum videamus tot varietates tam volubili orbe circumagi, Plin. Ep. 4, 24, 6: fortunae volubiles casus, Amm. 22, 1, 1: volubilium casuum diritas, id. 26, 1, 3.
      Adv.: vŏlūbĭ-lĭter.
      1. 1. Swiftly rolling, spinning, Amm. 20, 11, 26; cf. Non. p. 4, 1.
      2. 2. Trop., of speech, rapidly, fluently, volubly: funditur numerose et volubiliter oratio, Cic. Or. 62, 210.

vŏlūbĭlĭtas, ātis, f. [volubilis], a rapid whirling motion.

  1. I. Lit.: mundi, Cic. N. D. 2, 19, 49; id. Fat. 19, 43; id. Univ. 10; Ov. F. 6, 271; App. Asclep. p. 100, 41.
  2. II. Transf., roundness, round form: fracta capitis latissima, Ov. M. 12, 434.
  3. III. Trop.
    1. A. Of speech, rapidity, fluency, volubility: linguae volubilitas, Cic. Planc. 25, 62: flumen aliis verborum volubilitasque cordi est, id. Or. 16, 53; id. de Or. 1, 5, 17: nimia vocis, Quint. 11, 3, 52 (opp. tarditas); 10, 1, 8; Plin. Ep. 5, 20, 4.
    2. B. Of fate, changeableness, mutability: quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, Cic. Div. 2, 6, 15; Plin. 37, 1, 2, § 3.

vŏlŭcer, ū̆cris, ū̆cre (gen. plur. volucrium, Cic. ap. Charis. p. 119 P.; masc. volucris, Tib. 4, 1, 209; Sil. 10, 471; fem. volucer fama, Petr. poët. 123, 210; cf. acer; on the quantity of the u in volucris, v. Quint. 1, 5, 28), adj. [cf. 2. volo], flying, winged (class.; syn.: ales, volatilis).

  1. I. Lit.
      1. 1. Adj.: bestiae, Cic. Tusc. 5, 13, 38; id. Lael. 21, 81: angues, id. N. D. 1, 36, 101: dracones, Ov. M. 7, 218: Cupido, id. ib. 9, 482: natus, i. e. Cupid, id. ib. 5, 364: deus, i. e. Mercury, Stat. Th. 2, 55; cf. pes (Mercurii), Ov. F. 5, 88; and: o nuntium volucrem! Cic. Quint. 25, 80.
      2. 2. Subst.: vŏlū̆cris, is, f. (sc. avis, once masc., sc. ales: teneros volucres, Cic. poët. Div. 2, 30, 64), a bird, a flying creature, Lucr. 1, 12; 2, 145; 2, 344; Cic. de Or. 2, 6, 23; id. Ac. 2, 25, 81: marinae, Prop. 3, 7 (4, 6), 11; Ov. A. A. 3, 35; id. H. 10, 123: Junonis, i. e. the peacock, id. M. 15, 385; cf. Junonia, id. Med. Fac. 33; of the cock: volucres cecinere diem, Coripp. 1, 199; cf. Sil. 14, 22; the eagle, Luc. 6, 129: obscenae, Verg. A. 3, 241: Tityi volucres, vultures, Prop. 2, 20 (3, 13), 31; Hor. S. 1, 8, 6; of the sirens, Stat. S. 5, 3, 87; Quint. 10, 3, 24; 12, 11, 13; Suet. Aug. 13: pictae, Verg. A. 4, 525; Ov. M. 1, 308: volucris parvula, the fly, Phaedr. 5, 3, 3.
    1. B. Transf., of any thing that moves rapidly, flying, winged, fleet, swift, rapid (mostly poet.; syn. velox): lumen, Lucr. 6, 173; cf.: ritu flammarum, id. 1, 1102: fumi, Verg. G. 2, 217: aurae, id. A. 11, 795; Ov. M. 13, 807: nebulae, id. ib. 1, 602: procellae, id. Am. 2, 11, 33: sagitta, Verg. A. 5, 242; Ov. M. 9, 102; called also ferrum, id. Tr. 3, 10, 64: harundo, Verg. A. 5, 544: equi, Ov. M. 2, 153; 2, 234; 4, 245: currus, Hor. C. 1, 34, 8: volucri freta classe pererrat, Ov. M. 7, 460: jam volucrem sequor Te per gramina Martii Campi, speeding, running, Hor. C. 4, 1, 38 et saep.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., fleet, swift, rapid: nihil est tam volucre quam maledictum, Cic. Planc. 23, 57: aliud genus (dicendi) estverbis volucre atque incitatum, id. Brut. 95, 325: volucri spe et cogitatione rapiuntur a domo longius, id. Rep. 2, 4, 7: somnus, Verg. A. 2, 794: fatum, Hor. C. 2, 17, 24.
    2. B. In partic., passing quickly by, fleeting, transient, transitory: o volucrem fortunam, Cic. Sull. 32, 91: dies, Hor. C. 3, 28, 6; 4, 13, 16: fama, Ov. H. 17, 207; Petr. 123: gaudium, Tac. Or. 9.
      Adv.: vŏlŭcrĭter, swiftly, rapidly (post-class.): congregati, Amm. 17, 1, 12: perurgebat nocentes innocentesque, id. 29, 1, 18.

vŏlūcra, ae, f. [volvo], a kind of worm or caterpillar that wraps itself up in vineleaves (called also convolvulus), Col. Arb. 15.
It is also called vŏlūcre, Plin. 17, 28, 47, § 265; and plur. volucres, Col. 10, 333.

vŏlū̆cre and vŏlū̆cres, v. volucra.

vŏlū̆crĭ-pĕs, ĕdis, adj. [volucer], swiftfooted, swift, Aus. Ep. 21, 14; Sid. poët. Ep. 9, 15.

volū̆cris, is, v. volucer, I. 2.

vŏlū̆crĭtas, ātis, f. [volucer], swiftness of flight (late Lat.), Fulg. Myth. 2, 9.

vŏlū̆crĭter, adv., v. volucer fin.

vŏlūmen, ĭnis, n. [volvo; a thing that is rolled or wound up; hence],

  1. I. A roll of writing, a roll, book, volume (the predom. signif. of the word; cf.: codex, liber): volumen plenum querelae iniquissimae, Cic. Fam. 3, 7, 2: tuis oraculis Chrysippus totum volumen implevit, id. Div. 2, 56, 115: volumen explicare, id. Rosc. Am. 35, 101: caeleste Epicuri de regulā et judicio, id. N. D. 1, 16, 43: evolvere volumen, id. Att. 9, 10, 4: hic plura persequi magnitudo voluminis prohibet, Nep. praef. § 8: illa uberius volumine amplecti, Plin. Ep. 3, 18, 1.
    Plur.: evolvere volumina, Quint. 2, 15, 24: volumina ἀποφθεγμάτων, Cic. Fam. 9, 16, 4: pontificum libros, annosa volumina vatum, etc., Hor. Ep. 2, 1, 26: signata volumina, id. ib. 1, 13, 2; Dig. 32, 1, 52.
    1. B. In partic., like liber, of a separate portion of a work, a part, book: quoniam duobus superioribus (libris) de morte et de dolore dictum est, tertius dies disputationis hoc tertium volumen efficiet, Cic. Tusc. 3, 3, 6: sedecim volumina epistularum ad Atticum missarum, Nep. Att. 16, 3; Auct. Her. 1, 17, 27; Plin. 6, 29, 34, § 171; Plin. Ep. 3, 5, 5; Col. 3, 21, 11; Ov. Tr. 3, 14, 19 al.
  2. II. A roll, whirl, wreath, fold, eddy, etc. (only poet. and in post-Aug. prose): (anguis) sinuat immensa volumine terga, Verg. A. 2, 208; cf. id. ib. 5, 85; 11, 753; Ov. M. 4, 599; 15, 721: crurum (equi), bendings, joints, Verg. G. 3, 192: fumi, wreath, whirl, Ov. M. 13, 601; Luc. 3, 505: undae, id. 5, 565: siderum, revolution, Ov. M. 2, 71.
    1. * B. Trop., revolution, alteration, change: sortis humanae volumina, Plin. 7, 45, 46, § 147.

vŏlūmĭnōsus, a, um, adj. [volumen, II.], full of windings, bendings, or folds (late Lat.): corpora anguium, Sid. Carm. 9, 76.

Volumnĭus, i, m.; Volumnĭa, ae, f.,

  1. I. the name of a Roman gens.
      1. 1. P. Volumnius, a Roman consul, Liv. 3, 10.
      2. 2. L. Volumnius, a consul, who conquered the Samnites, Liv. 9, 42; 10, 18 sq.
  2. II. Volumnia.
      1. 1. The wife of Coriolanus, Liv. 2, 40.
      2. 2. A freed-woman, mistress of M. Antonius, Cic. Phil. 2, 24; otherwise called Cytheris, v. Cytheris.
        Hence, Volumnĭā-nus, a, um, adj., of or named from Volumnius: exercitus, Liv. 19, 12.

Vŏlumnus, i, m., and Vŏlumna, ae, f. [1. volo], the Well-wishers, tutelary deities of new-born infants, Aug. Civ. Dei, 4, 21.

vŏluntārĭē, adv., v. voluntarius fin.

vŏluntārĭus, a, um, adj. [voluntas], willing, of his or its own free-will, voluntary.

  1. I. Lit.
    1. A. Adj.: milites, volunteers, Caes. B. C. 3, 91 fin.; Liv. 28, 45, 13: ferocissimus quisque juvenum, id. 1, 59, 5: auxilia, Cic. Fam. 15, 4, 3: servi, id. Rep. 1, 43, 67: procurator, id. Brut. 4, 17: est Asinius quidam, senator voluntarius, lectus ipse a se, id. Phil. 13, 13, 28.
    2. B. Subst.: vŏluntārĭi, ōrum, m. (milites), volunteers, Caes. B. G. 5, 66; Liv. 1, 30, 7; 5, 16, 5; 25, 19, 13; Capitol. M. Aur. 21; Inscr. Orell. 244 and 512.
  2. II. Transf., of things: mors, suicide, Cic. Fam. 7, 3, 3: discessus voluntarius sine ullā spe reditus, id. Att. 9, 13, 4: nam hoc ipsum ita justum est, quod recte fit, si est voluntarium, id. Off. 1, 9, 28: verbera, Just. 2, 8, 7: servitus, Tac. G. 24: deditio, id. H. 2, 45: lex, Petr. 107: accusationes, Tac. Or. 41: Junonis transitus in urbem nostram, Val. Max. 1, 8, 35: herba, growing of itself, spontaneous, Plin. 20, 22, 90, § 245.
    Adv.: vŏ-luntārĭē, voluntarily, Arn. 2, 74; Hyg. Fab. 41.

vŏluntas, ātis, f. [1. volo], will, freewill, wish, choice, desire, inclination.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: simul objecta species cujuspiam est, quod bonum videatur, ad id adipiscendum impellit ipsa natura: id cum constanter prudenterque fit, ejusmodi appetitionem Stoici βούλησιν appellant, nos appellamus voluntatem: eam illi putant in solo esse sapiente, quam sic definiunt: Voluntas est, quae quid cum ratione desiderat: quae autem adversus rationem incitata est vehementius, ea libido est vel cupiditas effrenata, quae in omnibus stultis invenitur, Cic. Tusc. 4, 6, 12; id. Rep. 1, 2, 3: talis est quaeque res publica, qualis ejus aut natura aut voluntas, qui illam regit, id. ib. 1, 31, 47: judicium voluntasque multitudinis, id. ib. 1, 45, 69: mentem voluntatemque suscipere, id. Cat. 3, 9, 22: quid esset suae voluntatis ostendere, Caes. B. C. 3, 109: has patitur poenas peccandi sola voluntas, Juv. 13, 208: sit pro ratione voluntas, id. 6, 223.
      Plur.: ut ejus semper voluntatibus non modo cives assenserint, etc., Cic. Imp. Pomp. 16, 48.
      1. 2. Adverbial phrases.
        1. a. Suā (alicujus) voluntate, or simply voluntate, of one’s own will, of one’s own accord, willingly, voluntarily (cf.: sponte, ultro), Ter. Phorm. 5, 3, 2: ut verum esset, suā voluntate sapientem descendere, etc., Cic. Rep. 1, 6, 11: suā voluntate, nullā vi coactus, id. Fin. 2, 20, 65: dictus filius tuos vostrā voluntate, Ter. Heaut. 5, 4, 2: tu coactus es tuā voluntate, id. And. 4, 1, 33: istuc, quod expetis, meā voluntate concedam, Cic. Div. in Caecil. 9, 27: reditus in patriam voluntate omnium concedi videretur, id. Fam. 13, 5, 2.
          Alone: nisi voluntate ibis, rapiam te domum, Plaut. Mil. 2, 5, 40: quod jus vos cogit, id voluntate impetret, Ter. Ad. 3, 4, 44: aequius erat id voluntate fieri, Cic. Off. 1, 9, 28: aliae civitates voluntate in ditionem venerunt, Liv. 29, 38, 1.
        2. b. Ad voluntatem, de, ex voluntate, according to the will, with the consent, at the desire of any one: ad voluntatem loqui, at the will of another, Cic. Quint. 30, 93; id. Par. 5, 2, 39: vultus et sermo ad aliorum sensum et voluntatem commutandus, Q. Cic. Petit. Cons. 11, 42: vix tamen sibi de meā voluntate concessum est, id. Att. 4, 2, 4: illud accidit praeter optatum meum, sed valde ex voluntate, id. Pis. 20, 46: ex Caesaris voluntate, id. Fam. 13, 29, 7; cf.: praeter legem et sui voluntatem patris studeat, etc., Ter. And. 5, 3, 9.
    2. B. In partic.
      1. 1. Disposition towards a person or thing, good or bad: erratis, si senatum probare eaputatis, populum autem esse in aliā voluntate, Cic. Agr. 1, 9, 27: offensā in eum militum voluntate, Nep. Dion, 8, 3: celans, quā voluntate esset in regem, id. Dat. 5, 5: legati, qui de ejus voluntate explorarent, id. Hann. 2, 2.
        And with bona: neque bonae voluntatis ullum signum erga nos tyranni habemus, Liv. 38, 14, 7: quid nunc mihi prodest bona voluntas, Sen. Ben. 4, 21, 6; 5, 3, 2; 5, 4, 1; id. Ep. 81, 8: non nudum cum bonā voluntate, sed cum facultatibus accedere ad patriae auxilium, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 8, 2.
      2. 2. More freq. voluntas alone = bona voluntas, good-will, favor, affection (syn. benignitas): voluntas erga Caesarem, Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 20; Caes. B. C. 2, 17: summa in se (with summum studium), id. B. G. 1, 19: mutua, Cic. Fam. 5, 2, 1: aliena a te, id. Lig. 2, 6: voluntas vestra si ad poëtam accesserit, Ter. Phorm. prol. 29: singularis voluntas Campanae vicinitatis, Cic. Rab. Perd. 3, 8: mansisset eadem voluntas in eorum posteris, etc., id. Rep. 1, 41, 64.
      3. 3. A last will, testament: defensio testamentorum ac voluntatis mortuorum, Cic. de Or. 1, 57, 242; Plin. Ep. 2, 16, 2; 4, 10, 3; 5, 7, 2; Tac. H. 1, 48; Amm. 21, 15, 5; 28, 1, 35; 28, 4, 22; called also ultima, Dig. 35, 1, 6; cf.: per testamentum aut per aliam quamlibet ultimam voluntatem, other expression of his will, Just. Inst. 1, 5, 1.
      4. 4. An object, purpose: cum sint in dicendo variae voluntates, Cic. Brut. 21, 83; cf.: quantam voluntatem habent ad hunc opprimendum, id. Font. 18, 40 (14, 30).
  2. II. Transf. (acc. to 1. volo, I. E. 4. b.), of speech, meaning, sense, signification, import (only post-Aug.; esp. freq. in Quint.; syn. vis): verbis legum standum sit an voluntate, Quint. 7, 10, 6; so (opp. verba) id. 7, 1, 49; 7, 5, 4; cf.: quaestio juris omnis aut verborum proprietate aut voluntatis conjectura continetur, id. 12, 2, 19; 6, 2, 9: verborum vi aut voluntate, id. 8, praef. 10: legis, id. 3, 6, 99: nominis, id. 7, 10, 1.

vŏlŭp (incorrectly vŏlŭpē in some edd.; cf. Opusc. Phil. 2, p. 450 sqq. Ritschl), adv. [shortened for volupis; Gr. ἐλπίς; cf. voluptas], agreeably, delightfully, satisfactorily, to one’s satisfaction, etc. (opp. aegre; ante-class.): si illis aegre est mihi quod volup est, Plaut. Mil. 3, 1, 152: si quid clam uxorem suo animo fecit volup, id. As. grex, 1: scio, ut tibi ex me sit volup, id. Men. 4, 3, 3; id. Most. 1, 2, 74: gaudeo et volup est mihi, id. Am. 3, 3, 3: volup est (like aegre est), id. Poen. 5, 5, 47; id. Mil. 2, 3, 6; 4, 5, 12; id. Poen. 5, 4, 20; id. Rud. 4, 1, 1; 4, 4, 132; id. Stich. 4, 1, 2; id. Truc. 4, 1, 6; Ter. Phorm. 4, 3, 5 Don.; id. Hec. 5, 4, 17.

Vŏlŭpĭa, ae, f. [volup], the goddess of Pleasure, Varr. L. L. 5, 34, 45; Aug. Civ. Dei, 4, 8; Macr. S. 1, 10.

vŏluptābĭlis, e, adj. [voluptas], that causes pleasure or satisfaction, pleasant, agreeable (ante-class. and late Lat.): nuntius, Plaut. Ep. 1, 1, 19; Cypr. Ep. 75, 1.

vŏluptārĭē, adv., v. voluptarius fin.

vŏluptārĭus (post-class. collat. form vŏluptŭārĭus, Capitol. Ver. 2; Mart. Cap. 2, § 144; Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 92), a, um, adj. [voluptas], of or belonging to pleasure or enjoyment, pleasant, agreeable, delightful; devoted to pleasure, sensual, voluptuous: quamquam Stoici communi nomine corporis et animi ἡδονὴν appellant, ego malo laetitiam appellare quasi gestientis animi elationem voluptariam, Cic. Fin. 3, 10, 35: res (with amoenae), Plaut. Mil. 3, 1, 45: locus, id. Poen. 3, 2, 25: possessiones, Cic. Att. 12, 25, 1: gustatus, qui est sensus ex omnibus maxime voluptarius, susceptible of enjoyment, id. de Or. 3, 25, 99: Epicurus, homo, ut scis, voluptarius, a man devoted to pleasure, a voluptuary, id. Tusc. 2, 7, 18: homines, id. Fin. 5, 25, 74: quem mollem, quem voluptarium dicimus, id. Tusc. 5, 31, 88; Plaut. Rud. prol. 54.
As subst.: voluptarii atque potatores maximi, Plaut. Men. 2, 1, 34; cf.: voluptaria, delicata, mollis disciplina, Cic. Fin. 1, 11, 37: disputationes, concerning sensual enjoyment, id. de Or. 3, 17, 62: secta, Sen. Ot. Sap. 7, 3.
* Adv.: vŏluptārĭē, voluptuously: transactis paucis noctibus, App. M. 3, p. 138.

vŏluptas, ātis (gen. plur. voluptatum and -tium), f. [Gr. ἔλπω, to hope; root ϝελπ-; cf. volo], satisfaction, enjoyment, pleasure, delight (whether sensual or spiritual; syn. oblectamentum).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: omne id, quo gaudemus, voluptas est, ut omne, quo offendimur, dolor, Cic. Fin. 1, 11, 37; cf.: huic verbo (voluptatis) omnes qui Latine sciunt, duas res subiciunt, laetitiam in animo, commotionem suavem jucunditatis in corpore, id. ib. 2, 4, 13 sq.: voluptas quae percipitur ex libidine et cupiditate (syn. jucunditas), Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57: nulla capitalior pestis quam voluptas corporis, id. Sen. 12, 39: ex tuis litteris cepi una cum omnibus incredibilem voluptatem, id. Fam. 5, 7, 1: nec vero sum inscius, esse utilitatem in historiā, non modo voluptatem. Quid? cum fictas fabulascum voluptate legimus? id. Fin. 5, 19, 51: frui voluptatibus, id. N. D. 1, 30, 84 et saep.: novum denique officium instituit a voluptatibus, an officer in the imperial household, master of the revels, Suet. Tib. 42 fin.
    2. B. Personified, Voluptas, as a deity, Cic. N. D. 2, 23, 61.
  2. II. Transf.
    1. A. Of persons, as a term of endearment: mea voluptas, my joy, my charmer, Plaut. Truc. 2, 4, 2: care puer, mea sera et sola voluptas, Verg. A. 8, 581.
    2. B. Voluptates, sports, shows, spectacles, given to the people, Cic. Mur. 35, 74: ne minimo quidem temporis voluptates intermissae, Tac. H. 3, 83; Vop. Aur. 34; id. Prob. 19; Treb. Gall. 9 al.
    3. C. The desire for pleasure, bent, passion: suam voluptatem explere, Ter. Hec. 1, 1, 12; cf. Plaut. Am. prol. 19; cf. Gell. praef. § 14.
    4. D. The male semen, Arn. 5, 158; Hyg. Astr. 2, 13.

* vŏluptātīvus, a, um, adj. [voluptas], of or belonging to enjoyment, Fronto Ep. 2, 6 fin.

* vŏluptĭfĭcus, a, um, adj. [voluptasfacio], that causes enjoyment, gives delight: stella Veneris, App. Flor. p. 348, 11.

vŏluptŭārĭus, a, um, v. voluptarius init.

vŏluptŭōsē, adv., v. voluptuosus fin.

vŏluptŭōsus, a, um, adj. [voluptas], full of gratification, enjoyment, pleasure, or delight; agreeable, pleasant, delightful (post-Aug.), Plin. Ep. 3, 19, 2; Quint. Decl. 260.
Sup.: contionator, Hier. adv. Jovin. 1, 4: tempus, Sid. Ep. 2, 9.
Adv.: vŏlup-tŭōsē, with pleasure or delight, Sid. Ep. 5, 20.
Comp., Sid. Ep. 1, 9 med.

Volusēnus, i, m.: C. Volusenus Quadratus, a tribune of the soldiers, Caes. B. G. 3, 5; 4, 21.

Volusĭus, i, m., the name of a Roman gens.

    1. 1. M. Volusius, Cic. Fam. 16, 12.
    2. 2. Volusius, an old poet, who wrote Annales, Cat. 36, 1; 95, 7.
    3. 3. Volusius Maecianus, a celebrated lawyer, the tutor of Marcus Antoninus, Jul. Capit. in Ant. Pio, 12 al.

Volustāna, ōrum. n., a name of the Montes Cambunii in Thessaly, Liv. 44, 2.

vŏlūta, ae, f. [volvo], a volute or spiral scroll, as an ornament on the capitals of columns, Vitr. 4, 1; 3, 3; 7, 5.

vŏlūtābrum, i, n. [voluto], a wallowing-place for swine. a hog-pool, slough, Verg. G. 3, 411; Salv. adv. Avar. 1, p. 37; Arn. 7, 224; Vulg. 2 Pet. 2. 22.

* vŏlūtābundus, a, um, adj. [voluto], wallowing or rolling about: libidinosus et volutabundus in voluptatibus, Cic. Fragm. ap. Non. p. 491, 16 (Rep. 2, 41, 68).

vŏlūtātĭo, ōnis, f. [voluto], a rolling about, wallowing.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: totis volutationibus corporis aliquid persequi, Cic. Pis. 34, 83: in luto, Plin. 8, 51, 77, § 207: pulverea athletarum, Tert. Pall. 4: caecā quādam volutatione contrahi undas, Sen. Prov. 1, 4: lapidis, Pall. Jun. 1.
    2. B. In partic., in mal. part., Petr. 95; Sen. Contr. 1, 2 med.
  2. II. Trop. (post-Aug.).
    1. * A. Restlessness, disquiet: nusquam residentis animi, Sen. Tranq. 2, 8.
    2. * B. Instability: tanta rerum humanarum, Sen. Ep. 99, 9.

vŏlūtātus, ūs, m. [voluto], a rolling about, wallowing (post-Aug.): pulvis volutatu collectus, Phn. 10, 4, 5, § 17.
Plur.: volutatibus pulvereis, App. M. 4, p. 144, 39.

vŏlūtim, adv. [volvo], = volubiliter, acc. to Non. p. 4, 1.

Vŏlūtīna, ae, f. [volvo], the goddess who presides over the husks of corn-ears, Aug. Civ. Dei, 4, 8 med.

vŏlūto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. and n. [volvo], to roll, turn, twist, or tumble about.

  1. I. Act.
    1. A. Lit.
      1. 1. In gen.
        1. a. With acc.: amphoras per terram, Col. 12, 48, 4: pelagus (ventus), Luc. 1, 412: pilas e fimo pedibus. i. e. to form by rolling together, Plin. 11, 28, 34, § 98; cf. volvo, I.
          With se: se in pulvere, to roll about, wallow, Plin. 30, 16, 53, § 148.
        2. b. More freq., mid.: ut gallinae possint in pulvere volutari, roll themselves, roll, Varr. R. R. 3, 9, 7: sus caenoso lacu, Col. 7, 10, 6: super aureorum acervostoto corpore volutatus est, Suet. Calig. 42 fin.: volutati supra jacentia poma (irenacei), Plin. 8, 37, 56, § 133; cf. in allusion to the lit. signif. of the name Verres: quem (Verrem) in luto volutatum totius corporis vestigiis invenimus, Cic. Verr. 2, 4, 24, § 53: (animi) corporibus elapsi circum terram ipsam volutantur, id. Rep. 6, 26, 29: cum tibi pueri ad pedes volutarentur, Auct. Her. 4, 24, 33; so in part.: genua amplexus genibusque volutans Haerebat, Verg. A. 3, 607: (amnis) per cava saxa volutans, Ov. Am. 3, 6, 45: in sacco et cinere volutantes, Tert. Apol. 40 fin.
      2. 2. In partic., in mal. part., Plin. 35, 11, 40, § 140; Sen. Contr. 1, 2; Petr. 79; Just. 12, 16, 2; Tert. ad Uxor. 9.
    2. B. Trop., to roll, roll about, roll along, etc.; to roll, wallow.
      1. 1. In gen.: vocem per ampla atria, to roll, spread, Verg. A. 1, 725; so, vocem, id. ib. 5, 149: murmura, id. ib. 10, 98: confusa verba. Ov. M. 12, 55.
        Mid.: cum omnes in omni genere et scelerum et flagitiorum volutentur, wallow, Cic. Fam. 9, 3, 1: in omni dedecore, Auct. Her. 4, 13, 19: inter mala plurima, Sen. Vit. Beat. 24, 4.
      2. 2. In partic.
          1. (α) To busy, occupy (of the mind): animum saepe tacitis cogitationibus, Liv. 9, 17, 2: in veteribus scriptis studiose et multum volutatum esse, Cic. de Or. 3, 10, 39; cf. id. Q. Fr. 2, 13, 4.
          2. (β) To turn over or revolve in the mind; to consider, weigh, ponder: rem in pectore, Plaut. Capt. 4, 2, 1: gladios in comisationem praeparatos volutabam in animo, Liv. 40, 13, 4: haec secum volutantem in animo, id. 42, 11, 5: hoc eum jam pridem volutare in animo, id. 28, 18, 11: haec in animo voluta, Sen. Ep. 24, 15; cf.: in pectore volutare, Lact. 7, 16, 4: ipse quid intra animum volutaverimomittam referre, Tac. A. 4, 40: nihil umquam nisi sempiternum et divinum animo volutare, Cic. Rep. 1, 17, 28: aliud atque aliud consilium animo, Curt. 5, 12, 10; Tac. H. 2, 49; Sen. Cons. Marc. 11, 5: aliquid mente, Lucr. 3, 240: tacitus mecum ipse voluto, Verg. E. 9, 37: inter seque, Ov. M. 1, 389: multa secum animo volutans, Liv. 40, 8, 5: haec secum volutans, id. 30, 14, 3; 26, 7, 3: secum corde, Verg. A. 4, 533: suo cum corde, id. ib. 6, 185: aliquid in secreto cum amicis, to consider, discuss, Liv. 34, 36, 4: consilia de Romano bello, id. 34, 60, 2: quibus suā sponte volutantibus res inter se repugnantes obtorpuerant animi, id. 32, 20, 2.
  2. II. Neutr., to roll or tumble one’s self (very rare): leone obvio suppliciter volutante, Plin. 8, 16, 21, § 56; so id. 35, 11, 40, § 140 (cf. I. A. 1. b. fin. supra).

1. vŏlūtus, a, um, Part. of volvo.

* 2. vŏlūtus, ūs, m. [volvo], a rolling, the power of rolling, twisting, or turning about: dedit volatus avibus, volutus serpentibus, cursus feris, etc., App. Flor. p. 348, 16.