Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

The word fœtus could not be parsed. Trying a normal dictionary lookup:

No entries found. Showing closest matches:

ăqua, ae (ACVA, Inscr. Grut. 593, 5; gen. aquāï, Plaut. Mil. 2, 6, 71; Lucr. 1, 284; 1. 285; 1, 307; 1, 454 et saep.; Verg. A. 7, 464; poët. ap. Cic. Div. 1, 9, 15; Cic. Arat. 179; Prud. Apoth. 702; the dat. aquaï also was used acc. to Charis. p. 538; v. Neue, Formenl. I. pp. 9, 11, 12; pp. 14 sq.; aquae, as trisyl., Lucr. 6, 552 Lachm.), f. [cf. Sanscr. ap = water; Wallach. apa, and Goth. ahva = river; old Germ. Aha; Celt. achi; and the Gr. proper names Μεσσ-άπι-οι and γῆ Ἀπί-α, and the Lat. Apuli, Apiola; prob. ultimately con. with Sanscr. ācus = swift, ācer, and ὠκύς, from the notion of quickly, easily moving. Curtius.].

  1. I.
    1. A. Water, in its most gen. signif. (as an element, rainwater, river-water, sea-water, etc.; in class. Lat. often plur. to denote several streams, springs, in one place or region, and com. plur. in Vulg. O. T. after the Hebrew): aër, aqua, terra, vapores, Quo pacto fiant, Lucr. 1, 567: SI. AQVA. PLVVIA. NOCET, Fragm. of the XII. Tab. ap. Dig. 40, 7, 21; cf. Dirks. Transl. p. 486; so also of titles in the Digg. 39, 3; cf. ib. 43, 20: pluvialis, rain-water, Ov. M. 8, 335, and Sen. Q. N. 3, 1; so, aquae pluviae, Cic. Mur. 9, 22; Plin. 2, 103, 106, § 233; Quint. 10, 1, 109 (and pluviae absol., Cic. Att. 15, 16, B; Lucr. 6, 519; Verg. G. 1, 92; Ov. F. 2, 71; Plin. 2, 106, 110, § 227); so, caelestes aquae, Hor. Ep. 2, 1, 135; Liv. 4, 30, 7; 5, 12, 2; Plin. 17, 2, 2, § 14; so, aquae de nubibus, Vulg. 2 Reg. 22, 12: aquae nivis, snow-water, ib. Job, 9, 30: fluvialis, river-water, Col. 6, 22; so, aqua fluminis, Vulg. Jer. 2, 18: aquaï fons, Lucr. 5, 602: fons aquae, Vulg. Gen. 24, 13: fontes aquarum, ib. Joel, 1, 20: flumen aquae, Verg. A. 11, 495: fluvius aquae, Vulg. Apoc. 22, 1: rivus aquae, Verg. E. 8, 87: rivi aquarum, Vulg. Isa. 32, 2: torrens aquae, ib. Macc. 5, 40; and plur., ib. Jer. 31, 9: dulcis, fresh-water, Fr. eau douce, Lucr. 6, 890: fons aquae dulcis, Cic. Verr. 4, 118; and plur.: aquae dulces, Verg. G. 4, 61; id. A. 1, 167: marina, sea-water (v. also salsus, amarus), Cic. Att. 1, 16; so, aquae maris, Vulg. Gen. 1, 22; ib. Exod. 15, 19: dulcis et amara aqua, ib. Jac. 3, 11: perennis, never-failing, Liv. 1, 21; and plur.: quo in summo (loco) est aequata agri planities et aquae perennes, Cic. Verr. 4, 107: aqua profluens, running-water, id. Off. 1, 16, 52; so, currentes aquae, Vulg. Isa. 30, 25; so, aqua viva, living-water, Varr. L. L. 5, 26, 35; Vulg. Gen. 26, 19; and plur.: aquae vivae, ib. Num. 19, 17; and in a spiritual sense: aqua viva, ib. Joan. 4, 10; so, vitae, ib. Apoc. 22, 17: aquae viventes, ib. Lev. 14, 5: stagna aquae, standing-water, Prop. 4, 17, 2; and plur., Vulg. Psa. 106, 35; so, stativae aquae, Varr. ap. Non. p. 217, 2: aquae de puteis, well-water, Vulg. Num. 20, 17: aqua de cisternā, cisternwater, ib. 2 Reg. 23, 16; so, aqua cisternae, ib. Isa. 36, 16: aquae pessimae, ib. 4 Reg. 2, 19: aqua recens, Verg. A. 6, 636: turbida, Vulg. Jer. 2, 18: crassa, ib. 2 Macc. 1, 20: munda, ib. Heb. 10, 22: purissima, ib. Ezech. 34, 18: aquae calidae, warm-water, ib. Gen. 36, 24; and absol.: calida, Cato, R. R. 156, 3; Plin. 25, 7, 38, § 77; Tac. G. 22; and contr.: calda, Col. 6, 13; Plin. 23, 4, 41, § 83: aqua fervens, boiling-water: aliquem aquā ferventi perfundere, Cic. Verr. 1, 67: aqua frigida, cold-water, Plaut. Cist. 1, 1, 37; Vulg. Prov. 25, 23; ib. Matt. 10, 42; and absol.: frigida, Cels. 1, 5; Plin. Ep. 3, 5, 11; Quint. 5, 11, 31: aqua decocta, water boiled and then cooled with ice or snow, Mart. 14, 116; and absol.: decocta, Juv. 5, 50; Suet. Ner. 48 al.
    2. B. Particular phrases.
      1. 1. Praebere aquam, to invite to a feast, to entertain (with ref. to the use of water at table for washing and drinking), Hor. S. 1, 4, 88 (cf. id. ib. 2, 2, 69).
      2. 2. Aquam aspergere alicui, to give new life or courage, to animate, refresh, revive (the fig. taken from sprinkling one who is in a swoon): ah, adspersisti aquam! Jam rediit animus, Plaut. Truc. 2, 4, 15.
      3. 3. Aqua et ignis, to express the most common necessaries of life: non aquā, non igni, ut aiunt, locis pluribus utimur quam amicitiā, Cic. Lael. 6, 22.
        Hence aquā et igni interdicere alicui, to deny intercourse or familiarity with one, to exclude from civil society, to banish, Cic. Phil. 1, 9; so the bride, on the day of marriage, received from the bridegroom aqua et ignis, as a symbol of their union: aquā et igni tam interdici solet damnatis quam accipiunt nuptae, videlicet quia hae duae res humanam vitam maxime continent, Paul. ex Fest. p. 3 Müll. (this custom is differently explained in Varr. L. L. 5, 9, 18): aquam et terram petere, of an enemy (like γῆν καὶ ὕδωρ αἰτεῖν), to demand submission, Liv. 35, 17: aquam ipsos (hostes) terramque poscentium, ut neque fontium haustum nec solitos cibos relinquerent deditis, Curt. 3, 10, 8.
        Provv.
        1. a. Ex uno puteo similior numquam potis Aqua aquaï sumi quam haec est atque ista hospita, you can’t find two peas more like, Plaut. Mil. 1, 6, 70 sq.
        2. b. In aquā scribere = καθ’ ὕδατος γράφειν, to write in water, of something transient, useless: cupido quod dicit amanti, In vento et rapidā scribere oportet aquā, Cat. 70, 4 (cf. Keats’ epitaph on himself: here lies one whose name was writ in water; and the Germ., etwas hinter die Feueresse schreiben).
  2. II. Water, in a more restricted sense.
    1. A. The sea: coge, ut ad aquam tibi frumentum Ennenses metiantur, on the sea-coast, Cic. Verr. 2, 3, 83: laborum quos ego sum terrā, quos ego passus aquā, Ov. P. 2, 7, 30: findite remigio aquas! id. F. 3, 586.
      Trop.: Venimus in portumNaviget hinc aliā jam mihi linter aquā, in other waters let my bark now sail (cf. Milton in the Lycidas: To-morrow to fresh woods and pastures new), Ov. F. 2, 864.
    2. B. = la. cus, a lake: Albanae aquae deductio, Cic. Div. 1, 44 fin.
    3. C. A stream, a river. in Tuscae gurgite mersus aquae, i. e. Albula, Ov. F. 4, 48: alii in aquam caeci ruebant, Liv. 1, 27: sonitus multarum aquarum, of many streams, Vulg. Isa. 17, 12; ib. Apoc. 1, 15; 19, 6: lignum, quod plantatum est secus decursus aquarum, along the watercourses, ib. Psa. 1, 3.
    4. D. Rain: cornix augur aquae, Hor. C. 3, 17, 12: deūm genitor effusis aethera siccat aquis, Ov. F. 3, 286: multā terra madescit aquā, id. ib. 6, 198: aquae magnae bis eo anno fuerunt, heavy rains, a flood, inundation, Liv. 24, 9; 38, 28.
    5. E. In the plur., medicinal springs, waters, baths.
      1. 1. In gen.: ad aquas venire, Cic. Planc. 27, 65; id. Fam. 16, 24, 2: aquae caldae, Varr. L. L. 9, 69, p. 219 Müll.: aquae calidae, Plin. 2, 103, 106, § 227: aquae medicatae, Sen. Q. N. 3, 25: aquae Salutiferae, Mart. 5, 1.
        Hence,
      2. 2. As prop. noun, Waters. Some of the most important were.
        1. a. Ăquae Ăpollĭnāres, in Etruria, prob. the Phoebi vada of Mart. 6, 42, 7, now Bagni di Stigliano, Tab. Peut.
        2. b. Ăquae Aurēlĭae, in the Black Forest in Germany, now Baden-Baden, Inscr.
        3. c. Ăquae Baiae, in Campania, Prop. 1, 11, 30; earlier called Ăquae Cūmānae, Liv. 41, 16.
        4. d. Ăquae Călĭdae,
          1. (α) In Britain, now Bath; also called Ăquae Sōlis, Itin Anton.
          2. (β) In Zeugitana on the Gulf of Carthage, now Hammam Gurbos, Liv. 30, 24, 9; Tab. Peut.
          3. (γ) In Gallia, now Vichy on the Allier, Tab. Theod.
        5. e. Ăquae Cĭcĕrōnĭānae, at Cicero’s villa at Puteoli, Plin. 31, 2, 3, § 6.
        6. f. Ăquae Mattĭăcae, among the Mattiaci in Germany, now Wiesbaden, Amm. 29, 4, also called Fontes Mattĭăci in Plin. 31, 2, 17, § 20.
        7. g. Ăquae Sextĭae, near Massilia, once a famous watering-place, now Aix, Liv Epit 61; Vell. 1, 15; Plin. 3, 4, 5, § 36.
        8. h. Ăquae Tauri or Tau-ri Thermae, in Etruria, now Bagni di Ferrata, Plin. 3, 5, 8, § 52. V. Smith, Dict. Geog., s. v. Aquae.
  3. F. The water in the water-clock. From the use of this clock in regulating the length of speeches, etc. (cf. clepsydra), arose the tropical phrases,
          1. (α) Aquam dare, to give the advocate time for speaking, Plin. Ep. 6, 2, 7.
          2. (β) Aquam perdere, to spend time unprofitably, to waste it, Quint. 11, 3, 52.
          3. (γ) Aqua haeret, the water stops, i.e. I am at a loss, Cic. Off. 3, 33, 117: in hac causā mihi aqua haeret, id. ad Q. Fr. 2, 7.
  4. G. Aqua intercus, the water under the skin of a dropsical person; hence, as med. t., the dropsy, Plaut. Men. 5, 4, 3: medicamentum ad aquam intercutem dare, Cic. Off. 3, 24, 92: decessit morbo aquae intercutis, Suet. Ner 5; cf. Cels. 2, 8.
    Trop.: aquam in animo habere intercutem, Lucil. ap. Non. p. 37, 3.
  5. III. Aqua, the name of a constellation, Gr. Ὕδωρ: hae tenues stellae perhibentur nomine Aquāī, Cic. Arat. 179 (as translation of τοὺς πάντας καλέουσιν Ὕδωρ); v. Orell. ad h. l.

Cornēlĭus, a,

  1. I. subst., a designation of a Roman gens celebrated as embracing the most distinguished Roman men and women (the patrician Scipios, Sulla, the Gracchi and their mother, etc.; the plebeian Balbi, Mammulae, Merulae, etc.).
    Also adj.; hence the numerous laws made by the different Cornelii, but esp. by L. Cornelius Sulla, were called Leges Corneliae; cf. Ernest. and Orell. Clav. Cicer. in Ind. Legum, p. 13 sq.; Dict. of Antiq.
    Fŏrum Cor-nēlĭum, a town of the Lingones in Gallia Cisalpina, Cic. Fam. 12, 5, 2.
    Hence,
  2. II. Cornēlĭānus, a, um, adj., of or belonging to a Cornelius, Cornelian: oratio, the oration of Cicero in defence of a certain C. Cornelius, Cic. Brut. 78, 271; id. Or. 29, 103; 67, 225; 70, 232; its fragments, v. in Orell. IV. 2, pp. 446-454, and V. 2, pp. 56-81.
    1. B. Cornēlĭāna Castra, a place on the African coast, in the vicinity of Bagradas, named after the camp of the elder Scipio pitched there in the second Punic war, now Ghellah, Caes. B. C. 2, 24 sq.; the same place was also called Castra Cornēlĭa, Mel. 1, 7, 2; Plin. 5, 4, 3, §§ 24 and 29.

F, f, indecl. n. or (sc. littera) f. The sign ϝ is the Aeolic digamma, adopted by the Latins instead of 8, the form used by the Etruscans, Oscans, and Umbrians for this letter; in inscriptions, before A.U.C. 500, it is sometimes written [??]. The ancient grammarians, misled by the shape, ascribed to F the power of the digamma; thus: ϝ Aeolicum digamma, quod apud antiquissimos Latinorum eandem vim quam apud Aeolis habuit, eum autem prope sonum quem nunc habet, significabat p cum aspiratione; sicut etiam apud veteres Graecos pro φ, p, et h, Prisc. 1, 4, p. 12. But it is certain that Lat. F never represents the sound of digamma, and etymologically corresponds to it in but a single root (frango; Gr. ῤήγνυμι, Curt. Gr. Etym. p. 531; Corss. Ausspr. 1, 397 sq. Fick, however, denies any connection between these words, Vergl. Wört. p. 182; cf. Curt. Gr. Etym. p. 511; ῤῖγος, Lat. frigus, was never digammated). The sound of F was nearly that of the Gr. φ, but rougher, Quint. 1, 4, 14; 12, 10, 29; cf. Prisc. 1, 4, p. 14; Mar. Vict. p. 2455 P. Initial F in Latin corresponds to an original Indo-European bh, dh, and gh: 1. To bh, as in fari, fama, Sanscr. root bha-; Gr. φα-, φημί: ferre, Sanscr. bhar-; Gr. φέρω: fuga, Sanscr. bhug-, to bend; Gr. φυγή; 2. To dh, as in firmus, Sanscr. dhar-, to support: ferus, Sanscr. dhvar-, to destroy; Gr. θήρ (φήρ): fumus, Sanscr. dhumas, smoke; Gr. θύειν; 3. To gh, as in far, farina, Sanscr. gharsh-, to rub: formus, Sanscr. ghar-, to burn; Gr. θερμός, etc. In situations not initial these original sounds commonly gave place in Latin to b, or were weakened to h (v. Corss. Ausspr. 1, 140 sqq.). In writing Greek words, φ was represented by p or b, the Latins having no means of expressing the aspiration (p-h, not like Engl. ph or f) until the post-Aug. period; but in the later writings and inscr. φ is generally represented by f (Corss. Ausspr. 1, 173; Roby, Lat. Gram. 1, p. 33). Respecting the use of the reversed F
(Note:) for V, see under that letter. As an abbreviation, F stands for fili, functus, faciundum. F. C., faciundum curavit. FF., fecerunt. F. I., fieri jussit. FL. P., flamen perpetuus. F. P. C., filius ponendum curavit. F. M., fecit monumentum. F.A., filio amantissimo. F. C. H., fieri curavit heres. FR. or FRU., frumentum, frumentarius.

făba, ae, f. [for fag-va, Sanscr. root bhaj-, to divide, share; bhak-tam, food; Gr. φαγ-εῖν, to eat; cf. fāgus], a bean, Vicia faba, Linn.; Gr. κύαμος, more correctly, perh., our horse-bean.

  1. I. Prop., Cato, R. R. 35, 1; Varr. R. R. 1, 44, 1; Col. 2, 10, 5; Plin. 18, 12, 30, § 117; 19, 8, 40, § 133; 27, 5, 23, § 40: perque fabam repunt (grues) et mollia crura reponunt, Enn. ap. Serv. Verg. G. 3, 76 (Ann. v. 545 ed. Vahl.); not eaten by the Pythagoreans, Cic. Div. 1, 30, 62; 2, 58, 119; Hor. S. 2, 6, 63; Gell. 4, 11, 4; and neither to be touched nor named by the Flamen Dialis, Fab. Pict. ap. Gell. 10, 15, 12; Paul. ex Fest. p. 87, 13 Müll.
    1. B. Prov.
      1. 1. St. Repperi. Ly. Quid repperisti? St. Non quod pueri clamitant, In faba se repperisse, Plaut. Aul. 5, 11.
      2. 2. Istaec in me cudetur faba, i. e. I shall have to smart for it, Ter. Eun. 2, 3, 89 Don.
      3. 3. Tam perit quam extrema faba, in proverbio est, quod ea plerumque aut proteritur aut decerpitur a praetereuntibus, Fest. S. V. TAM, p. 363, 17 Müll.
  2. II. Transf., of things of a similar shape: of grains of wheat, Plin. 18, 10, 21, § 95: faba caprini fimi, goat’s dung, id. 19, 12, 60, § 185.
    As a measure, Veg. Vet. 3, 12, 3.

făbācĕus (also făbācĭus), a, um, adj. [faba], of or consisting of beans, = fabalis (post-Aug.): messis, Pall. Nov. 1: puls, Macr. S. 1, 12 med.
As subst. (sc. puls): făbācĭa, ae, f., Plin. 18, 12, 30, § 118; Apic. 5, 6.

făbācĭa, ae, v. fabaceus.

* făbāgĭnus, a, um, adj. [faba], of beans, bean-: acus, Cato, R. R. 54, 2.

făbālis (făbūl-), e, adj. [faba],

  1. I. of or belonging to beans, bean-: seges, Varr. R. R. 1, 31, 4: stipulae, Ov. F. 4, 725.
  2. II. Subst.: făbālĭa, ium, n., bean-stalks, Cato, R. R. 37, 2; Varr. R. R. 1, 23, 3; Col. 2, 10, 9; Plin. 22, 25, 69, § 141; 18, 12, 30, § 120.

Făbăris, is, m., a small tributary of the Tiber in the country of the Sabines, now Farfa, Verg. A. 7, 715; the same called Farfărus, Ov. M. 14, 330.

făbārĭus, a, um, adj. [faba].

  1. I. Of or belonging to beans, bean-: pilum, Cato, R. R. 10, 5: Calendae, i. e. of June (because then an offering was made of the first beans), acc. to Macr. S. 1, 12:negociatio, Inscr. Orell. 2515.
  2. II. Făbārĭa, an island of the German Ocean, now Borkurn, Plin. 4, 13, 27, § 97; 18, 12, 30, § 121.
  3. III. făbārĭa, ae, f., a female dealer in beans, Inscr. Donat. 465, 9.

* făbātārĭum, ii, n. [fabatus], a vessel (perh. filled with bean-soup), Lampr. Heliog. 20.

făbātus, a, um, adj. [faba].

  1. I. Made of beans: puls, Fest. s. v. refriva, p. 277, 24 Müll.
  2. II. Fabatus, a Roman surname, Cic. Att. 8, 12, 2; Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 33, 4.

fābella, ae, f. dim. [fabula], a brief narrative, a short history, story (class.).

  1. I. In gen.: nihil debet esse in philosophia commentariis fabellis loci, Cic. Div. 2, 38, 80: vera, Phaedr. 2, 5, 6: in fabellam excedere, Sen. Ep. 77 med.
  2. II. In partic.
    1. A. A short fable, a tale, Phaedr. 4, 7, 22: Haec (anus) tibi fabellas referat, etc., Tib. 1, 3, 85: aniles, Hor. S. 2, 6, 78.
      Prov.: narrare fabellam asello, to preach to a stone, Hor. Ep. 2, 1, 200.
    2. B. A short play, Cic. Q. Fr. 2, 16, 3: haec tota fabella, quam est sine argumento! id. Cael. 27, 64.

1. făber, bri (gen. plur. most freq. fabrum; cf.: jam ut censoriae tabulae loquuntur, fabrum et procum audeo dicere, non fabrorum et procorum, Cic. Or. 46, 156: fabrum, Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 2; Caes. B. C. 1, 24, 4; Plin. 34, 1, 1, § 1 al.: fabrorum, Plaut. Most. 1, 2, 54; Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147; Plin. 35, 15, 51, § 182 al.), m. [Sanscr. root bha-, gleam, shine; Gr. φημί, say, φαίνω, show; cf. for], a worker in wood, stone, metal, etc., a forger, smith, artificer, carpenter, joiner (syn.: artifex, opifex, operarius), τέκτων.

  1. I. Prop.
    1. A. With adj. of material, etc., specifying the trade: tamen ego me Phidiam esse mallem, quam vel optimum fabrum tignarium, carpenter, Cic. Brut. 73, 257; so, tignarius, id. Rep. 2, 22; Inscr. Orell. 4087; cf.: fabros tignarios dicimus non eos duntaxat, qui tigna dolant, sed omnes, qui aedificant, Dig. 50, 16, 235: ut fortunati sunt fabri ferrarii, Qui apud carbones assident! blacksmiths, Plaut. Rud. 2, 6, 47: fabrum aerariorum conlegium, copper-smiths, braziers, Plin. 34, 1, 1, § 1; cf.: marmoris aut eboris fabros aut aeris amavit, Hor. Ep. 2, 1, 96:eburarius, Inscr. ap. Spon. Misc. p. 222: ‡ intestinarius, one who does the fine carved work in wood for the interior of a building, a joiner, Inscr. Orell. 4182: ‡ a Corinthiis, ib. 4181:oculariarius, one who made silver eyes for statues, ib. 4185.
    2. B. In gen.: ut arcessatur faber, ut istas compedis tibi adimam, Plaut. Capt. 5, 4, 29: cogito, utrum me dicam medicum ducere an fabrum, id. Men. 5, 3, 11: hominem pro fabro aut pro tectore emere, Cic. Planc. 25, 62: fabri ad aedificandam rem publicam, work-people, workmen, laborers, id. Fam. 9, 2, 5; cf. id. Verr. 2, 5, 19, § 48: ex legionibus fabros delegit, the workmen belonging to the army, Caes. B. G. 5, 11, 3; whose overseer was called praefectus fabrūm, id. B. C. 1, 24, 4: His fabris crescunt patrimonia, i. e. these smiths know how to add to their patrimonies, Juv. 14, 116: faber volans, i. e. Icarus, id. 1, 54.
      Prov.: faber est quisque fortunae suae, every man is the maker of his own fortune, Appius ap. Sall. de Republ. Ordin. 1.

2. făber, bra, brum, adj. [1. faber], workmanlike, skilful, ingenious (poet. and in post-Aug. prose): ars, Ov. M. 8, 159; id. F. 3, 383: levitas speculi, App. Mag. p. 282.
Sup.: signaculum faberrimum anuli aurei, App. Flor. p. 346.
Adv.: fā̆bre, in a workmanlike manner, skilfully, ingeniously: hoc factum est fabre, Plaut. Men. 1, 2, 23; cf. id. Stich. 4, 1, 64: teres trabs, Sil. 14, 320; Vulg. Exod. 35, 33: sigillatum vitrum, App. M. 2, p. 123 (cf. fabrefacio).
Sup.: facta navis, App. M. 11, p. 262 al.: aptare, Amm. 20, 11.

3. făber, bri, m., the dory, a sunfish (Zaeus faber, Linn.), Plin. 9, 18, 32, § 86; 32, 11, 53, § 148; Col. 8, 16, 9; Ov. Hal. 110.

Făbĕrĭus, a,

  1. I. the name of a Roman gens, Cic. Att. 12, 25, 1; 15, 13, 3.
    Hence,
  2. II. Făbĕrĭānus, a, um, adj., of or belonging to Faberius (a debtor of Cicero): negotium, Cic. Att. 13, 31, 1; cf. id. ib. 13, 29, 3; 12, 31, 2.

Făbĭus, a,

  1. I. the name of a Roman gens, concerning which see Liv. 2, 48-50; among its distinguished members were,
      1. 1. Fabius Pictor, a historian, Cic. de Or. 2, 12.
      2. 2. Q. Fabius Maximus Cunctator, the famous dictator in the second Punic war, Prop. 3, 3, 9; Liv. 22 passim.
      3. 3. M. Fabius Quintilianus, author of the rhetorical work Institutiones Oratoriae, Aus. Prof. 1, 7; Mart. 2, 90.
      4. 4. Paulus Fabius Persicus, consul under Tiberius, A.U.C. 786, Sen. Ben. 2, 21, 4; Juv. 8, 14.
  2. II. Hence,
    1. A. Făbĭus, a, um, adj., of or belonging to a Fabius, Fabian: lex, de ambitu and de plagiariis, Cic. Mur. 34, 71; id. Rab. Perd. 3, 8; Dig. 48, tit. 15; ib. 17, 2, 51: fornix, a triumphal arch, built by Q. Fabius Maximus Allobrogicus on the Sacra Via, in the neighborhood of the Regia, Cic. Planc. 7, 17; called also Fornix Fabii, id. de Or. 2, 66, 267; and Fornix Fabianus, v. under B.: lupercus, Prop. 4 (5), 1, 26; cf. under B.: tribus, one of the rural tribes, Hor. Ep. 1, 6, 52.
    2. B. Făbĭānus, a, um, adj., the same: fornix, i. q. Fabius fornix (v. above), Cic. Verr. 1, 7, 19; also called arcus, Sen. Const. Sap. 1: Fabianae artes, i. e. delay, Liv. 22, 34:Fabiani et ‡ Quintilian appellabantur luperci, a Fabio et Quintilio praepositis suis, Paul. ex Fest. p. 87 Müll.
      Subst.: Făbĭāni, ōrum, m., persons of the Fabian tribe, Suet. Aug. 40; also the soldiers of Fabius, Nep. Iphicr. 2, 4.

Fā̆brātĕrĭa, ae, f., a small town in Latium, situated on the Via Latina, now S. Giovanni in Carico, Cic. Fam. 9, 24, 1; Vell. 1, 15, 4; Juv. 3, 224.
Its inhabitants are called Fabrāterni, ōrum, m., Cic. Clu. 68, 192; Liv. 8, 19, 1; Plin. 3, 5, 9, § 64; Inscr. Orell. 101 sq.

fā̆brē, adv., skilfully, ingeniously; v. 2. faber fin.

fā̆brē-făcĭo, fēci, factum, 3, v. a., to make, frame, fashion, or do skilfully (very rare; perh. to be written separately fabre facio).

  1. I. Lit.: classem fabrefecit, Aur. Vict. Vir. Ill. 38, 1 (dub., al. fabricavit): fabrefieri ex auro, Vulg. Exod. 31, 4: levioribus et ad id fabrefactis navigiis, Liv. 37, 27, 5: argenti aerisque fabrefacti vis, id. 26, 21, 8; cf. id. 34, 52, 5; Amm. 29, 1.
  2. * II. Trop.: fallaciam, to forge, Plaut. Cas. 5, 1, 8; cf.: fecit fabre, id. Stich. 4, 1, 64.

fā̆brēfactus, a, um, Part., from fa brefacio.

fā̆brēfīo, factus sum, fĭĕri [pass. of fabrefacio], to be made or fashioned skilfully, Vulg. Exod. 31, 4.

fā̆brĭca, ae, f. [1. faber], the workshop of an artisan who works in hard materials (syn.: taberna, officina).

  1. I. Prop., Ter. Ad. 4, 2, 45; 4, 6, 4: Vulcanus, qui Lemni fabricae traditur praefuisse, Cic. N. D. 3, 22, 55: armorum, armory, Veg. Mil. 2, 11 (for which: armorum officinae, Caes. B. C. 1, 34 fin.).
  2. II. Transf., the art, trade, or profession of such an artisan, Vitr. 1, 1: pictura et fabrica ceteraeque artes habent quendam absoluti operis effectum, architecture, Cic. N. D. 2, 13, 35; cf. id. Div. 1, 51, 161; and: natura effectum esse mundum: nihil opus fuisse fabrica, id. ib. 1, 20, 53: omnis fabrica aeris et ferri, id. N. D. 2, 60, 150: aeraria, ferrea, materiaria, the art of working in brass, etc., Plin. 7, 56, 57, § 197 sq.; cf.: aerariae artis, Just. 36, 4, 4; and: ejus fabricae, quam Graeci χαλκευτικὴν vocant, Quint. 2, 21, 10.
    In apposition with ars: abies Graeco fabricae artis genere spectabilis, Plin. 16, 42, 82, § 225: servus arte fabrica peritus, Dig. 33, 7, 19 fin.: fanum solerti fabrica structum, with artistic skill, App. M. 6, p. 174, 25.
      1. 2. In gen., any skilful production, a fabric, building, etc.: admirabilis membrorum animantium, Cic. N. D. 2, 47, 121; cf. id. Off. 1, 35, 127; Pall. 1, 7, 4; 1, 9, 2 al.
        Of man as the creature of God, Prud. Hymn. de Rad. Dom. 45.
        1. b. In the comic writers, a crafty device, trick, stratagem: ei nos facetis fabricis et doctis dolis Glaucumam ob oculos obiciemus, Plaut. Mil. 2, 1, 69; id. Cist. 2, 2, 5: nescio quam fabricam facit, id. Ep. 5, 2, 25; id. Bacch. 2, 3, 132: ad senem fingere, Ter. Heaut. 3, 2, 34 al.

fā̆brĭcābĭlis, e, adj. [fabricor], that may be wrought or formed: materia, August. Gen. ad Lit. Op. Impf. 4, 15; cf. fabricabilis, ἐργάσιμος, Gloss. Philox.

fā̆brĭcātio, ōnis, f. [fabricor], a making, framing, structure, manner of construction (rare but class.).

  1. I. Lit.: si erit tota hominis fabricatio perspecta, Cic. N. D. 2, 54, 133: auri, working, Vulg. Sirach, 32, 8.
    In plur.: aedificiorum, Vitr. 2, 1: artificis, id. 9, 2: non sentiunt has injurias et contumelias fabricationis suae dei vestri, Tert. Apol. 12.
  2. II. Trop., of speech, structure, skilful construction, Cic. de Or. 3, 42, 167.

fā̆brĭcātor, ōris, m. [fabricor], an artificer, framer, forger, contriver, fabricator (rare but class.).

  1. I. Lit.: ille fabricator tanti operis (mundi), Cic. Univ. 2; so, mundi, Quint, 2, 16, 12; Ov. M. 1, 57: minutorum opusculorum, Cic. Ac. 2, 38, 120: ipse doli (i. e. equi lignei) fabricator Epeos, Verg. A. 2, 264: deorum, i. e. of statues of the gods, Firm. Math. 3, 6, 9.
  2. II. Trop.: dolor ac morbus leti fabricator uterque est, causer, producer, Lucr. 3, 472.

fā̆brĭcātōrĭus, a, um, adj. [fabricor], creative: potentia, August. Civ. D. 12, 25; id. Gen. ad Lit. Op. Impf. 4, 16.

fā̆brĭcātrix, īcis, f. [fabricator], she that contrives, devises, or produces (postclass.).
Trop.: mortis fabricatrix voluptas, Lact. 6, 22, 3; 7, 12; id. Epit. 68, 7.

* fā̆brĭcātus, ūs. m. [fabricor], a skilful production, contrivance; trop., device: fabricatu, Sid. Ep. 3, 13 fin.

făbrĭcensis, is, m. [fabrica], an armorer (post-class.), Cod. Th. 12, 1, 37; Cod. Just. 1, 9, 3 sq.; Amm. 31, 6, 2; Inscr. Orell. 4079; 4186.

Fābrĭcĭus, a, um, adj. [faber],

  1. I. name of a Roman gens. The most celebrated is C. Fabricius Luscinus, leader of the Romans against Pyrrhus, and famous for his frugality, and for his noble conduct towards Pyrrhus, Cic. de Or. 2, 66, 268; id. Off. 3, 22, 86; id. Planc. 25, 60; Val. Max. 4, 4, 3; Gell. 1, 14; Juv. 9, 142; Plin. 33, 12, 54, § 153 et saep.
  2. II. Hence,
    1. A. Fābrĭcĭus, a, um, adj., of or belonging to a Fabricius, Fabrician: pons, leading over the Tiber to the island of Aesculapius, built by one L. Fabricius, now Ponte di quattro capi, Hor. S. 2, 3, 36.
    2. B. Fābrĭcĭānus, a, um, adj., the same: venenum, prepared by C. Fabricius, a friend of Oppianicus, Cic. Clu. 66, 189 (cf. ib. 16, 47).

făbrĭco, āre, v. fabricor.

fā̆brĭcor, ātus, 1 (archaic inf. fabricarier, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 63, 159), v. dep. a., and (poet. and in post-Aug. prose) făbrĭ-co, āvi, ātum, 1, v. a. [fabrica], to make out of wood, stone, metal, etc., to frame, forge, construct, build.

  1. I. Lit.
          1. (α) Form fabricor: heu Mulciber, arma ignavo es invictā fabricatus manu, Att. ap. Macr. S. 6, 5 (Rib. Trag. Rel. p. 208): ii, qui signa fabricantur, Cic. Off. 1, 41, 147: Capitolii fastigium, id. de Or. 3, 46, 180: gladium, id. Rab. Post, 3, 7: Jovi fulmen, id. Div. 2, 19, 43: naves, Tac. A. 14, 29: pontes et scalas fabricati, id. ib. 4, 51: (mundum) globosum est fabricatus, Cic. Univ. 6 Orell. N. cr. et saep.
          2. (β) Form fabrico: hunc (cratera) fabricaverat Alcon, Ov. M. 13, 683; cf.: pugnabant armis, quae post fabricaverat usus, Hor. S. 1, 3, 102: ratem, Phaedr. 4, 6, 9: fabricavit deceris Liburnicas, Suet. Calig. 37: vasa fabricabis, Vulg. Exod. 27, 3; id. Num. 32, 16 al.
            In pass.: fabricata fago pocula, carved, made, Ov. M. 8, 670; cf.: simulacra ex auro vel argento fabricata, cast, molten, Suet. Ner. 32: in amphitheatro ligneo intra anni spatium fabricato, built, id. ib. 12: tela reponuntur manibus fabricata Cyclopum, forged, Ov. M. 1, 259; cf. Quint. 2, 16, 6; 3, 2, 2; Vell. 2, 79, 2: in nostros fabricata est machina muros, Verg. A. 2, 46: di qui hominis manu fabricati sunt, Vulg. Deut. 4, 28 et saep.
  2. II. Transf., in gen., to prepare, form, fashion.
          1. (α) Form fabricor: hoc affirmare potes, Luculle, esse aliquam vim cum prudentia et consilio scilicet, quae finxerit, vel, ut tuo verbo utar, quae fabricata sit hominem? Cic. Ac. 2, 27, 87; cf.: quanto quasi artificio natura fabricata esset primum animal omne, deinde hominem maxime, id. ib. 2, 10, 30: opus est fabricanda ad fulmina nubi, Lucr. 6, 365 Lachm. N. cr.; imitated: fabricantes fulmina nubes, Manil. 1, 853: ut ea ipsa dii immortales ad usum hominum fabricati paene videantur, Cic. N. D. 1, 2, 4; cf. id. de Or. 3, 45, 178: prandium opipare, App. M. 7, p. 192, 31: quod nihil esset clarius ἐναργεία, ut Graeci: (perspicuitatem aut evidentiam nos, si placet, nominemus fabricemurque, si opus erit, verba), etc., Cic. Ac. 2, 6, 17: fabricare quidvis, quidvis comminiscere, Plaut. As. 1, 1, 89; cf.: compara, fabricare, finge quod lubet, id. Bacch. 4, 4, 42.
            Absol.: age modo, fabricamini, Plaut. Cas. 2, 8, 52.
          2. (β) Form fabrico: philosophia animum format et fabricat, Sen. Ep. 16, 3: qui fabricaverat illum (Platonem), Manil. 1, 772: ne fabricate moras, Sil. 16, 671.
            In pass.: dum illa verba fabricentur et memoriae insidant, Quint. 10, 7, 2.

fā̆brĭcŭla, ae, f. dim. [fabrica], a small workshop, Cassiod. Var. 8, 28.

* fabrĭfĭcātĭo, ōnis, f. [faber-facio], a making, contriving, producing, Tert. Apol. 12.

fā̆brīlis, e, adj. [faber], of or belonging to an artificer (class.): scalprum, Liv. 27, 49, 1: opera ad fabrilia surgere, Verg. A. 8, 415: dextra, Ov. M. 4, 175: vincula, id. Am. 1, 9, 39: gluten, Cels. 8, 7; cf. glutinum, Plin. 28, 11, 49, § 182: fumus gratiam affert vinis, id. 14, 1, 3, § 16; hence, uva, i. e. smoke-dried, Cael. Aur. Tard. 4, 3: opera, Sen. Ben. 6, 38: erratum, of the sculptor or artist, * Cic. Att. 6, 1, 17.
In the neutr. subst.: fabrīlĭa, ium, mechanical tools or implements: tractant fabrilia fabri, Hor. Ep. 2, 1, 116.
* Adv.: fā̆brīlĭter, skilfully, in a workmanlike manner: opifex fabriliter aptans Composuit, Prud. Apoth. 583.

fā̆brīlĭter, adv., v. fabrilis fin.

* fā̆brĭo, īvi, 4, v. a. [faber], to make, prepare = fabricor, Ven. Carm. 2, 12, 23.

1. fābŭla, ae, f. [fari], a narration, narrative, account, story; the subject of common talk.

  1. I. In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose; syn.: narratio, fasti, annales, res gestae, historia): additur fabulae, quo vulgo Sabini aureas armillas brachio laevo habuerint, pepigisse eam, etc., Liv. 1, 11, 8: poëticae (opp. incorrupta rerum gestarum monumenta), id. praef. § 6: Ummidius, qui tam (non longa est fabula) dives, ut, etc., Hor. S. 1, 1, 95; id. Ep. 1, 2, 6: mutato nomine de te fabula narratur, id. S. 1, 1, 70: asinaeque paternum Cognomen vertas in risum et fabula flas, the common talk, town’s talk, id. Ep. 1, 13, 9; cf.: heu me, per urbem Fabula quanta fui! id. Epod. 11, 8: fabula (nec sentis) tota jactaris in urbe, you are talked of all over the city, Ov. Am. 8, 1, 21; cf. Suet. Aug. 70; id. Dom. 15; Mart. 3, 14: habes omnes fabulas urbis, Plin. Ep. 8, 18, 11: nova fabula, the news, Juv. 1, 145: semper formosis fabula poena fuit, Prop. 2, 32, 26 (3, 30, 26 M.): a diverticulo repetatur fabula, let us return to our story, Juv. 15, 72.
    1. B. Transf., conversation (post-Aug.): ut fabulas quoque eorum et disputationes et arcana semotae dictionis penitus exciperem, conversations, Tac. Or. 2: praeceptores cum auditoribus suis fabulas habent, id. ib. 29; cf.: cum inter fabulas privatas sermo esset ortus, quanti, etc., in private conversation, Lampr. Heliog. 25.
      With a dependent clause: ne id accidat, quod cuipiam Thraco venisse usu, fabula est, is related, Gell. 19, 12, 6.
      1. 2. In vulg. lang. (like the Germ. Geschichte), affair, concern, matter: sed quid ego aspicio? quae haec fabula’st? what sort of an affair is this? Plaut. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 4, 4, 8.
  2. II. In partic. (freq. and class.), a fictitious narrative, a tale, story (syn.: apologus, narratio): narrationum tris accepimus species, fabulam, quae versatur in tragoediis atque carminibus non a veritate modo, sed etiam a forma veritatis remota, argumentumhistoriam, etc., Quint. 2, 4, 2: haec res agetur nobis, vobis fabula, Plaut. Capt. prol. 52: peregrino narrare fabulas, id. Men. 5, 1, 24: num igitur me cogis etiam fabulis credere? quae delectationis habeant quantum volesauctoritatem quidem nullam debemus nec fidem commenticiis rebus adjungere, etc., Cic. Div. 2, 55, 113; cf.: fictis fabulis, id. Mil. 3, 8: antiquitas recepit fabulas, fictas etiam nonnumquam incondite, id. Rep. 2, 10; cf.: a fabulis ad facta venire, id. ib. 2, 2 fin.: minor fabulis habetur fides, id. ib. 2, 10: saepe fabulis fidem firmare (consuerant), Suet. Rhet. 1 med.; Liv. praef. § 6: non fabula rumor Ille fuit, Ov. M. 10, 561: fabulam inceptat, Ter. And. 5, 4, 22: quid tamen ista velit sibi fabula, ede, Hor. S. 2, 5, 61: fabulae! mere stories! stuff! nonsense! Ter. Heaut. 2, 3, 95; id. And. 1, 3, 19: ne convivialium fabularum simplicitas in crimen duceretur, Tac. A. 6, 11 fin.: sufficiunt duae fabulae, an tertiam poscis? Plin. Ep. 2, 20, 9.
    In apposition: jam te premet nox fabulaeque Manes (= fabulosi, inanes), Hor. C. 1, 4, 16: civis et manes et fabula fies, Pers. 5, 152: nos jam fabula sumus, Ter. Hec. 4, 3, 14.
    So of idle tales: ineptas et aniles fabulas devita, Vulg. 1 Tim. 4, 7 al.
    1. B. Of particular kinds of poetry.
      1. 1. Most freq., a dramatic poem, drama, play (syn.: ludus, cantus, actio, etc.): in full, fabula scaenica, Amm. 28, 1, 4; or, theatralis, id. 14, 6, 20: fabula ad actum scenarum composita, Quint. 5, 10, 9; cf. id. 11, 3, 73 sq.: Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum legantur. Atque hic Livius primus fabulam, C. Clodio Caeci filio et M. Tuditano Cos. docuit, produced, Cic. Brut. 18, 72; v. doceo, II. init.; cf.: fabulam dare, under do, II. H.; so, facere, Varr. L. L. 5, 8: neque histrioni ut placeat, peragenda fabula est, Cic. de Sen. 19, 70: securus, cadat an recto stet fabula talo, Hor. Ep. 2, 1, 176: neve minor neu sit quinto productior actu Fabula, id. A. P. 190: M. Pacuvii nova fabula, Cic. Lael. 7, 24: Terentii, Hor. S. 1, 2, 21: Attae, id. Ep. 2, 1, 80 et saep.: in fabulis stultissima persona, Cic. Lael. 26, 100 et saep.
        Transf.: non solum unum actum, sed totam fabulam confecissem, Cic. Phil. 2, 14, 34.
      2. 2. A fable (cf. apologus): fabularum cur sit inventum genus Brevi docebo, etc., Phaedr. 3, prol. 33: quae (res) vel apologum, vel fabulam vel aliquam contineat irrisionem, Cic. Inv. 1, 17, 25: nota illa de membris humanis adversus ventrem discordantibus fabula, Quint. 5, 11, 19 (shortly before, fabella) et saep.
        Prov.: Lupus in fabula (like the Engl., talk of the devil, and he will appear), of a person who comes just as we are talking about him, Ter. Ad. 4, 1, 21; Cic. Att. 13, 33, 4; so, lupus in sermone, Plaut. Stich. 4, 1, 71.

2. făbŭla, v. fabulus.

fābŭlāris, e, adj. [1. fabula, II.], fabulous = fabulosus: historia fabularis, fabulous history, legendary tale, Suet. Tib. 70; Censor. de Die Nat. 4.

fābŭlātĭo, ōnis, f. [fabulor], narration discourse: forensis, Mart. Cap. 6, 189; Vulg. Psa. 118, 85.

fābŭlātor, ōris, m. [fabulor], a narrator, a story-teller (post-Aug.).

  1. I. In gen.: elegantissimus, Sen. Ep. 122 med.: lectoribus aut fabulatoribus arcessitis, Suet. Aug. 78; Gell. 3, 10, 11; Vulg. Baruch, 3, 23.
  2. II. A fabulist: Aesopus ille e Phrygia fabulator, Gell. 2, 29, 1.

Fābŭlīnus, i, m., a deity that helped children learning to talk: cum primo fari incipiebant, sacrificabant divo Fabulino, Varr. ap. Non. 532, 27.

făbūlis, e, v. fabalis.

Fabullus, i, m., a friend of Catullus, Plin. N. H. praef. § 1.

fābŭlo, āre, v. fabulor.

fābŭlor, ātus (archaic inf. praes. fabularier, Plaut. Am. 1, 1, 46; id. Most. 3, 1, 77; id. Ps. 1, 1, 60; id. Trin. 2, 4, 60; Ter. Hec. 3, 1, 36; also act. form fabulaverit, Afran. ap. Non. 232, 26 dub.: fabulabere, Rib. v. 147: fabulem, Plaut. Mil. 2, 5, 33 Fleck.), 1, v. dep. a. [fabula], to speak, converse, talk, chat (mostly ante- and post-class.; esp. freq. in Plaut.; not in Cic.; syn.: aio, inquam, dico, loquor, etc.).

  1. A. In gen.: ut pro viribus tacere ac fabulari tute noveris, Enn. ap. Non. 475, 3 (Trag. v. 182 ed. Vahl.): clare advorsum fabulabor, Plaut. Am. 1, 1, 144: reliqua alia, id. Poen. 3, 4, 8: ut aperte tibi nunc fabuler, Ter. Ph. 4, 3, 49: quod omnes homines fabulantur per vias, Mihi esse filiam inventam, Plaut. Cist. 5, 1: aliquid, to say, utter, Liv. 45, 39 fin.: (ars medendi) ictum fulmine Aesculapium fabulata, Plin. 29, 1, 1, § 3: inter sese, Plaut. Ep. 2, 2, 53: cum aliquo, Suet. Calig. 22; id. Dom. 4: stabant Fronto et Festus fabulantes, Gell. 19, 13, 1: inter fabulandum, id. 15, 1, 4.
  2. B. Esp., to speak a language: qui Obsce et Volsce fabulantur, Titin. Com. v. 104 Rib.

fābŭlōsē, adv., fabulously, v. fabulosus fin.

fābŭlōsĭtas, ātis, f. [fabulosus], fabulous invention; Gr. μυθοποιΐα (post-Aug.), Plin. 7, 52, 53, § 174; 36, 13, 19, § 91; Diom. p. 474 P.

fābŭlōsus, a, um, adj. [fabula, II.], fabulous, celebrated in fable (poet. and in post-Aug. prose): quae loca fabulosus Lambit Hydaspes, Hor. C. 1, 22, 7: palumbes, id. ib. 3, 4, 9: fab. aut commenticia res, Suet. Caes. 81: carmina Graecorum, rich in fables, Curt. 3, 1, 2: fabulosum arbitror de strigibus, etc., Plin. 11, 39, 95, § 232; cf.: mihi totum de Tyndaridis fabulosum videtur, Quint. 11, 2, 16: fabulosa et externis miraculis adsimulata, Tac. A. 11, 11.
Comp.: anulus, Plin. 33, 1, 4, § 8.
Sup.: mons Atlas, Plin. 5, 1, 1, § 5.
Transf., incredible, great, fabulous: cum fabulosa multitudine, Amm. 23, 6, 7.
Adv.: fābŭ-lōse, fabulously: insulae fabulose narratae, Plin. 32, 11, 53, § 143: fabulose multa de hominum aevo referenset reliqua fabulosius, id. 7, 48, 49, § 153.
Comp: fabulosius canere, Amm. 23, 6.
Sup.: narrata colonia, Plin. 5, 1, 1, § 2.

făbŭlus, i, m. dim. [faba, perh. masc. in analogy with κύαμος], a small bean, Cato, R. R. 70, 1; Varr. R. R. 1, 31, 4; Gell, 4, 11, 1 and 10: fabulis, Plaut. Stich. 5, 4, 8 (where a nom. fabula is sometimes unnecessarily assumed).

făcēlāre, is, v. faselaria.

Făcĕlīnus (Phac-), a, um, or Făcĕ-lītis (Phac-), or Fascĕlis (Phasc-), ĭdis, f. [φάκελος, a bundle of fagots], of or belonging to the Taurian Diana: sedes Dianae, Sil. 14, 260 dub.; v. Gerlach ad Lucil. p. 11; cf. Serv. Verg. A. 116; Hyg. Fab. 261.

făcesso, cessi, ītum, 3, v. intens. a. and n. [facio, like capesso from capio].

  1. I. Act., to do eagerly or earnestly, to despatch, perform, execute, accomplish.
    1. A. In gen. (mostly poet.): latrones dicta facessunt, Enn. ap. Non. 306, 23 (Ann. v. 60 ed. Vahl.): dicta, Afran. ap. Non. 306, 26; cf.: jussa facessunt, Verg. A. 4, 295: matris praecepta facessit, id. G. 4, 548: mille facesse jocos, Ov. A. A. 3, 367: dictum facessas doctum, bring to an end, be done with, Plaut. Men. 2, 1, 24.
    2. B. In partic., in a bad sense, to bring on, cause, occasion, create (Ciceron.): de temeritate eorum, qui tibi negotium facesserent, Cic. Fam. 3, 10, 1: cf. in the pass.: si cui forte hac lege negotium facessetur, id. Clu. 57, 158; id. Verr. 2, 4, 64, § 142: innocenti periculum, id. Div. in Caecil. 14, 45; Tac. H. 4, 43: rem facesso, Plaut. Rud. 4, 4, 17.
  2. II. Neutr., sc. se, to go away, retire, depart (class.): vos facessite, Enn. ap. Non. 306, 29 (Trag. v. 191 ed. Vahl.): ab omni societate rei publicae paulisper facessant, Cic. Leg. 1, 13, 39: propere ex urbe, ab ore atque oculis populi Romani, Liv. 6, 17, 8: aedibus, Titin. ap. Non. 306, 31: cf.: propere urbe finibusque, Liv. 4, 58, 7: hinc, id. 4, 58, 33; Afran. ib. 307, 3; cf.: hinc Tarquinios, Liv. 1, 47, 5: operae facessant, servitia sileant, Cic. Fl. 38 fin.: facessere interim privatam amicitiam jubet, cum mandata patriae intercedant, to be at an end, Just. 34, 4.
    In a play upon the two meanings (cf. I. A.): Tr. Ego opinor rem facesso. Gr. Si quidem sis pudicus, hinc facessas, Plaut. Rud. 4, 4, 19 sq.

făcētē, adv., v. facetus fin.

făcētĭa, ae, f. [facetus; cf.: argutiae, deliciae], a jest, witticism; drollery, piece of humor.

  1. I. Sing. (ante- and post-class.): haec facetiast, amare inter se rivalis duos, Plaut. Stich. 5, 4, 47: jocularis, Cael. Aur. Tard. 1, 1, 21: facetia sermonis Plauto congruentis, Gell. 3, 3, 3: facetiae habere, res divinas deridere, App. Mag. 56, p. 310, 27.
  2. II. Plur.: făcētĭae, ārum.
    1. A. A witty or clever thing in action or behavior (Plautin.): mulier, quoi facetiarum cor corpusque sit plenum et doli, Plaut. Mil. 3, 1, 186: fecisti, here, facetias, quom, etc., id. Stich. 5, 2, 7.
    2. B. Wit, witty sayings, witticisms, pleasantry, drollery, humor, facetiousness (class.; syn.: sal, dicacitas, cavillatio, lepos, urbanitas, comitas): (sales), quorum duo genera sunt, unum facetiarum, alterum dicacitatis, Cic. Or. 26, 87: cum duo genera sint facetiarumilla a veteribus superior cavillatio, haec altera dicacitas nominata est, id. de Or. 2, 54, 218: facetiis autem maxime homines delectari, si quando risus conjuncte, re verboque moveatur, id. ib. 2, 61, 248: P. Scipio omnes sale facetiisque superabat, id. Brut. 34, 128: festivitate et facetiis C. Julius et superioribus et aequalibus suis omnibus praestitit, id. ib. 48, 177: sale tuo et lepore et politissimis facetiis pellexisti, id. de Or. 1, 57, 243: accedat oportet lepos quidam facetiaeque, id. ib. 1, 5, 17; cf.: dulces Latini leporis facetiae, Vell. 1, 17, 1: facetiarum quidam lepos, Cic. de Or. 1, 34, 159: facie magis quam facetiis ridiculus, id. Att 1, 13, 2: ego mirifice capior facetiis, maxime nostratibus (corresp. to sales), id. Fam. 9, 15, 2: asperis facetiis illusus, sarcasms, Tac. A. 15, 68; cf. acerbae, id. ib. 5, 2: per facetias incusare aliquem, id. ib. 14, 1.

făcētĭor, āri, v. dep. n. [facetus], to talk wittily, be facetious, Sid. Ep. 3, 13.

făcētus, a, um, adj. [root fa- of fari; Sanscr. bhā-, shine, appear; Gr. φα- in φημί, φαίνω; strengthened făc, as in fax, facies], well-made, choice, elegant, fine.

  1. I. Lit. (very rare): nae illi sunt pedes faceti ac deliciis ingredienti molles, Brutus ap. Quint. 6, 3, 20: facetis victibus vivere, Plaut. Most. 1, 1, 43.
  2. II. Trop.
    1. A. Of behavior, fine, courteous, polite, gentle (very rare): vir facetus atque magnificus, Plaut. Most. 2, 2, 84: mulier commoda et faceta, Ter. Heaut. 3, 2, 11: ut cuique est aetas, ita quemque facetus adopta, Hor. Ep. 1, 6, 55: est qui (ambulet tunicis) subductis usque facetus, i. e. who thinks to be very fine, id. S. 1, 2, 26.
    2. B. Of speech.
      1. * 1. Elegant, fine: molle atque facetum Vergilio annuerunt gaudentes rure Camenae, Hor. S. 1, 10, 44; cf.: decoris hanc et excultae cujusdam elegantiae appellationem (faceti) puto, Quint. 6, 3, 20.
      2. 2. Merry, witty, jocose, humorous, facetious (the predominant signif. of the word).
        1. a. Of persons: dulcem et facetum festivique sermonis atque in omni sermone simulatorem, quem εἴρωνα Graeci nominarunt, Socratem accepimus, Cic. Off. 1, 30, 108: elegantes, faceti, id. Brut. 16, 63: esse quamvis facetum atque salsum, id. de Or. 2, 56, 228: in altercando cum aliquo aculeo et maledicto facetus, id. Brut. 47, 173: imitatores et narratores faceti, id. de Or. 2, 54, 219: etiam quodam loco facetus esse voluisti, id. Phil. 2, 8, 20: conviva joco mordente facetus, Juv. 9, 10 et saep.
        2. b. Of inanim. and abstr. things: duplex omnino est jocandi genus: unum illiberale, petulans, flagitiosum, obscenum, alterum elegans, urbanum, ingeniosum, facetum, Cic. Off. 1, 29, 104: ironia faceta et elegans, id. Brut. 85, 292: faceta et urbana innumerabilia, id. de Or. 2, 56, 227: sermo, id. ib. 1, 8, 32: dictum, id. ib. 2, 54, 219: joci, Just. 39, 2.
          Comp.: Quo facetior videare, Lucil. ap. Fest. s. v. REDARGUISSE, p. 273, 10 Müll.
          Sup.: Aristophanes facetissimus poëta veteris comoediae, Cic. Leg. 2, 15, 37: argutiae facetissimi salis, Plin. 35, 10, 37, § 117.
          Hence, adv.: făcēte,
      1. 1. (Acc. to II. A.) Finely, properly, elegantly (anteclass.): hanc ego rem exorsus sum facete et callide, Plaut. Pers. 4, 1, 7; id. Mil. 1, 1, 39; id. Stich. 1, 3, 114: facete dictum, well said! good! id. Capt. 1, 2, 73; Ter. Eun. 2, 2, 57; 3, 1, 37.
      2. 2. (Acc. to II. B.) Wittily, pleasantly, humorously, facetiously (class.): numquam tam male est Siculis, quin aliquid facete et commode dicant, Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95: facete et urbane Stoicos ridere, id. Fin. 1, 11, 39: multa colligere ridicule ac facete, id. de Or. 1, 57, 243: praeclare et apposite et facete scripsit, Gell. 2, 23, 11: (Cicero) plura quam quisquam dixit facete, Quint. 6, 3, 4.
        Comp.: nos ab isto nebulone facetius eludimur, Cic. Rosc. Am. 44, 128: disputare, id. de Or. 2, 54, 217.
        Sup.: noster hic facetissime tres de jure civili libellos tribus legendos dedit, Cic. de Or. 2, 55, 223: dicere, Plin. Ep. 1, 9 fin.: ludere, id. ib. 9, 22, 2.

făcĭes, ēi (old form facies, rarely facii, Gell. 8, 14, 1: facie, Plaut. Mil. 4, 4, 36; dat. facie, facii, Gell. l. l.; plur. very rare; nom. and acc. facies, Vulg. Thren. 5, 12; id. Jer. 42, 12; dat. faciebus, Hier. Eph. 3, 5), f. [root fa- of fari, strengthened fac-; cf. fax, facetus].

  1. I. Orig., make, form, configuration, figure, shape.
    1. A. In gen. (= universa corporis forma; cf.: figura, species): Quidam faciem esse hominis putant os tantum et oculos et genas, quod Graeci προσωπον dicunt: quando facies sit forma omnis et modus et factura quaedam corporis totius, etc., Gell. 13, 29: Sardinia in Africo mari facie vestigii humani, Sall. H. ap. Gell. l. l.; Plaut. Poen. 5, 2, 151 sq.; cf. Non. 52, 27 sq.: non est formosa, cujus crus laudatur aut brachium, sed illa, cujus universa facies admirationem singulis partibus abstulit, Sen. Ep. 33; cf. Lucr. 5, 1169 sq.; Hor. S. 1, 2, 87.
      1. 2. Of things: Dae. Dicito, quid insit, et qua facie, memorato onmia … Pa. Sunt crepundia. Dae. Qua facie sunt? Plaut. Rud. 4, 4, 105 and 111: curvata in montis faciem circumstetit unda, Verg. G. 4, 361: haec facies Trojae, cum caperetur, erat, Ov. Tr. 1, 3, 26; cf. urbium, Plin. Ep. 2, 17 fin.: antequam Vesuvius faciem loci verteret, Tac. A. 4, 67: arboris, Plin. 12, 14, 31, § 55: vehiculi, Gell. 15, 30, 3: alia illi caeli, Plin. 6, 17, 21, § 58: ossa contusa in faciem pulveris, Gell. 10, 18, 3: longa quibus facies ovis erit, Hor. S. 2, 4, 12 et saep.
      2. 3. Prov.: verte omnes tete in facies, i. e. resort to every expedient (an expression borrowed from, and alluding to, the changes of Proteus), Verg. A. 12, 891.
    2. B. In partic., face, visage, countenance (most freq. in class. Lat.; syn.: os, vultus, frons, lineamenta): facies homini tantum: ceteris os aut rostra, Plin. 11, 37, 51, § 138: in facie vultuque nostro cum sint decem aut paulo plura membra, etc., id. 7, 1, 1, § 8: non quaeruntur ea, quae nobis non possumus fingere, facies, vultus, sonus, Cic. de Or. 1, 28, 127: prorsus in facie vultuque vecordia inerat, Sall. C. 15, 5: qua facie, qua statura, Cic. Phil. 2, 16, 41: uretur facies; urentur sole capilli, Tib. 1, 9, 15: cf. id. 1, 5, 43: sumit utrumque Inde habitum facies, Juv. 9, 20: peregrina, Plaut. Ps. 4, 2, 9; cf.: affers faciem novam, Cic. Fl. 29, 70: liberali (homo), Ter. Eun. 3, 2, 20: egregiā (virgo), of rare beauty, id. Phorm. 1, 2, 50: hispida, Hor. C. 4, 10, 5: cicatricosa, Quint. 4, 1, 61: adversa, id. 2, 13, 9: curvo nec faciem litore demovet, Hor. C. 4, 5, 14: de facie quidem nosti, Cic. Pis. 32, 81: recta facie loqui, i. e. boldly, Juv. 6, 401 et saep.
      Poet.: cura dabit faciem, facies neglecta peribit, a beautiful face, beauty, Ov. A. A. 3, 105.
      Prov.: perfricare faciem, to lay aside shame, Plin. H. N. praef. § 4; cf. Quint. 11, 3, 160.
  2. II. Trop., external form, look, condition, appearance (class.): set qua faciest tuus sodalis, Plaut. Capt. 3, 4, 113; id. Rud. 2, 7, 7: fateantur, in Maeandrii persona esse expressam faciem civitatis, Cic. Fl. 22, 13; cf.: (C. Popilius) senatus faciem secum attulerat auctoritatemque Populi Romani, id. Phil. 8, 8, 23: una senum facies, cum voce trementia membra, etc., Juv. 10, 198: quibus rebus immutata facies urbis erat, Sall. C. 31, 1: loci, Tac. A. 4, 67: formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides, Cic. Off. 1, 5, 14; Quint. 3, 6, 88; 4, 1, 42 Spald.: quarum (causarum) varia ac nova semper est facies, id. 2, 4, 28: plures eloquentiae facies, id. 12, 10, 69: (inventiunculae) facie ingenii blandiuntur, id. 8, 5, 22: nec ulla facies mali erat, Curt. 3, 11, 22: ad istam faciem est morbus qui me macerat, has that form, is of such a nature, Plaut. Cist. 1, 1, 73.
      1. 2. In partic., in Tac. for the class. species, external appearance, as opposed to reality, a pretence, pretext; publici consilii facie (= specie), Tac. H. 2, 54; id. A. 13, 28; Amm. 20, 5.
    1. B. Transf., poet. and in post-Aug. prose, for the class. aspectus, look, sight, aspect: quae scelerum facies? Verg. A. 6, 560: subita, Sil. 7, 367: decora, Plin. Pan. 56, 5: memoranda, id. ib. 35, 1: foeda, id. ib. 82, 8: vineae unam faciem contexunt, id. Ep. 5, 6, 9: exceptio, quae prima facie justa videatur, at first sight, Gai. Inst. 4, 1: prima facie, Dig. 16, 1, 13; Sen. Ep. 87, 1; id. Contr. 5, 10, 15.

făcĭlĕ, adv., easily, unquestionably, readily, etc., v. facilis fin.

făcĭlis, e, adj. (archaic forms nom. sing. facil, Plaut. Trin. 3, 2, 53; adv. facul, like difficul, simul; v. under adv. 2, and cf. Paul. ex Fest. p. 87 Müll.), [facio, properly, that may be done or made; hence, pregn.], easy to do, easy, without difficulty.

  1. I. In gen.
    1. A. Prop., constr. absol., with ad (and the gerund), the supine, inf., ut, and the dat.
          1. (α) Absol.: nulla est tam facilis res, quin difficilis siet, quam invitus facias, Ter. Heaut. 4, 6, 1; cf.: facilis et plana via (opp. difficilis), Plaut. Trin. 3, 2, 20: quae facilia ex difficillimis animi magnitudo redegerat, Caes. B. G. 2, 27 fin.; cf. also: mihi in causa facili atque explicata perdifficilis et lubrica defensionis ratio proponitur, Cic. Planc. 2, 5: justa res et facilis, Plaut. Am. prol. 33: facilis et prompta defensio, Cic. de Or. 1, 56, 237; cf.: facilis et expedita distinctio, id. Fin. 1, 10, 33: facilia, proclivia, jucunda, id. Part. Or. 27, 95; cf.: proclivi cursu et facili delabi, id. Rep. 1, 28: ascensus, Caes. B. G. 1, 21: aditus, id. ib. 3, 25 fin.; descensus Averno, Verg. A. 6, 126; Cic. de Imp. Pomp. 14, 41; cf.: celerem et facilem exitum habere, Caes. B. C. 3, 22 fin.: lutum, easy to work, Tib. 1, 1, 40: fagus, Plin. 16, 43, 84, § 229: humus, easy to cultivate, mellow, Curt. 4, 6, 5: arcus, Val. Fl. 1, 109: jugum, easy to climb, Prop. 4(5), 10, 4: somnus, easy to obtain, Hor. C. 2, 11, 8; 3, 21, 4: irae, easily excited, Luc. 1, 173: saevitia, easily overcome, Hor. C. 2, 12, 26 et saep.: aurae, gentle, Ov. H. 16, 123: jactura, easily borne, Verg. A. 2, 646: cera, easily shaped, Ov. M. 15, 169: victus, copious, Verg. G. 2, 460.
            Comp.: iter multo facilius atque expeditius, Caes. B. G. 1, 6, 2: cui censemus cursum ad deos faciliorem fuisse quam Scipioni? Cic. Lael. 4, 14: faciliore et commodiore judicio, id. Caecin. 3, 8.
            Sup.: quod est facillimum, facis, Plaut. Trin. 3, 2, 4; cf. Cic. Rep. 2, 3: concordia, id. ib. 1, 32: hujus summae virtutis facillima est via, Quint. 8, 3, 71: in quibus (ceris) facillima est ratio delendi, id. 10, 3, 31 et saep.
          2. (β) With ad and the gerund: nulla materies tam facilis ad exardescendum est, Cic. de Or. 2, 45, 190: ad subigendum, id. Rep. 2, 41: ad credendum, id. Tusc. 1, 32, 78: palmae ad scandendum, Plin. 13, 4, 7, § 29.
            Comp.: faciliora ad intelligendum, Quint. 2, 3, 8.
            Sup.: haec ad judicandum sunt facillima, Cic. Off. 3, 6, 30; id. Fin. 2, 20.
          3. (γ) With ad and subst.: faciles ad receptum angustiae, Liv. 32, 12, 3: mens ad pejora, Quint. 1, 2, 4: credulitas feminarum ad gaudia, Tac. A. 14, 4.
            Comp.: mediocritas praeceptoris ad intellectum atque imitationem facilior, Quint. 2, 3, 1.
          4. (δ) With supine: facile inventust, Plaut. Trin. 3, 2, 53: res factu facilis, Ter. Heaut. 4, 3, 26: cuivis facile scitu est, id. Hec. 3, 1, 15: facilis victu gens, abounding in resources, Verg. A. 1, 445 Wagn.: (Cyclops) nec visu facilis nec dictu affabilis ulli, id. ib. 3, 621; cf.: sapiens facilis victu fuit, Sen. Ep. 90, 11.
            Comp.: nihil est dictu facilius, Ter. Ph. 2, 1, 70.
            Sup.: factu facillimum, Sall. C. 14, 1.
            (ε) With inf.: materia facilis est, in te et in tuos dicta dicere, Cic. Phil. 2, 17, 42: facilis vincere ac vinci vultu eodem, Liv. 7, 33, 2: facilis corrumpi, Tac. H. 4, 39: Roma capi facilis, Luc. 2, 656.
            So esp. freq. in the neuter, facile est, with a subject-clause: id esse verum, cuivis facile est noscere, Ter. Ad. 5, 4, 8: quod illis prohibere erat facile, Caes. B. C. 1, 50, 2: neque erat facile nostris, uno tempore propugnare et munire, id. ib. 3, 45, 4; Quint. 6, 4, 20: nec origines persequi facile est, Plin. 3, 5, 6, § 46: quīs facile est aedem conducere, Juv. 3, 31; 4, 103.
            Comp.: plerumque facilius est plus facere quam idem, Quint. 10, 2, 10; 12, 6, 7.
            Sup.: stulta reprehendere facillimum est, Quint. 6, 3, 71; 11, 1, 81.
            (ζ) With ut: facilius est, ut esse aliquis successor tuus possit, quam ut velit, Plin. Pan. 44, 3; 87, 5; cf. with quod: facile est quod habeant conservam in villa, Varr. R. R. 2, 10, 6.
            (η) With dat.: terra facilis pecori, i.e. suitable, proper, Verg. G. 2, 223; cf.: campus operi, Liv. 33, 17, 8: facilis divisui (Macedonia), id. 45, 30, 2: neque Thraces commercio faciles erant, Liv. 40, 58, 1: homines bello faciles, Tac. Agr. 21: juvenis inanibus, easily susceptible, open to, id. A. 2, 27; cf.: facilis capessendis inimicitiis, id. ib. 5, 11.
            (θ) With gen. (poet.): Hispania frugum facilis, fertile in, Claud. Laud. Seren. 54.
        1. b. Adverbially, in facili, ex (e) facili, and rarely, de facili, easily: cum exitus haud in facili essent, not easy, Liv. 3, 8, 9 Drak.: in facili, Sen. Clem. 1, 7: Plin. 18, 28, 68, § 274; Dig. 26, 3, 8: ita adducendum, ut ex facili subsequatur, easily, Cels. 7, 9 med.: ex facili tolerantibus, Tac. Agr. 15 init.: ex facili, Cel. 6, 1, 1; Plin. 37, 4, 15, § 60; for which: e facili, Ov. A. A. 1, 356: de facili ab iis superabuntur, Firm. Math. 5, 6.
    2. B. Transf.
        1. a. Of persons that do any thing with facility, ready, quick.
          Constr. with ad, in, and simple abl.: facilis et expeditus ad dicendum, Cic. Brut. 48, 180: sermone Graeco promptus et facilis, Suet. Tib. 71; cf.: promptus et facillis ad extemporalitatem usque, id. Tit. 3: faciles in excogitando et ad discendum prompti, Quint. 1, 1, 1: exiguo faciles, content, Sil. 1, 615.
        2. b. Of things, easily moving: oculi, Verg. A. 8, 310: manus, Ov. F. 3, 536: cervix, Mart. Spect. 23: canes, i. e. agiles, Nemes. Cyneg. 50.
  2. II. In partic.
    1. A. Of character, easy, good-natured, compliant, willing, yielding, courteous, affable: facilis benevolusque, Ter. Hec. 5, 1, 35: comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur, Cic. Balb. 16, 36: facilis et liberalis pater, id. N. D. 3, 29, 73: lenis et facilis, id. Fam. 5, 2, 9: facilis et clemens, Suet. Aug. 67: facilem populum habere, Cic. Fam. 7, 1, 4: facilem stillare in aurem, Juv. 3, 122: di, id. 10, 8.
      With in and abl.: facilem se in rebus cognoscendis praebere, Cic. Q. Fr. 1, 1, 11, § 32; cf.: facilis in causis recipiendis, id. Brut. 57, 207: faciles in suum cuique tribuendo, id. ib. 21, 85: faciles ad concedendum, id. Div. 2, 52, 107.
      With in and acc.: sic habeas faciles in tua vota deos, Ov. H. 16, 282.
      With inf.: faciles aurem praebere, Prop. 2, 21, 15 (3, 14, 5 M.): O faciles dare summa deos, Luc. 1, 505.
      With gen.: facilis impetrandae veniae, Liv. 26, 15, 1: alloquii facilis (al. alloquiis), Val. Fl. 5, 407.
      Absol.: comi facilique naturā, Suet. Gramm. 7: facili ac prodigo animo, id. Vit. 7.
      Comp.: facilior aut indulgentior, Suet. Vesp. 21; Quint. 7, 1, 27; Flor. 4, 11, 2.
      Sup.: quid dicam de moribus facillimis, Cic. Lael. 3, 11.
    2. B. Of fortune, favorable, prosperous: res et fortunae tuaequotidie faciliores mihi et meliores videntur, Cic. Fam. 6, 5, 1; Liv. 23, 11, 2.
      Adv. in four forms: facile, facul, faculter, and faciliter.
      1. 1. făcĭlĕ (the class. form).
          1. (α) easily, without trouble or difficulty: facile cum valemus recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9: quis haec non vel facile vel certe aliquo modo posset ediscere? Cic. de Or. 2, 57, 232: vitia in contraria convertuntur, id. Rep. 1, 45.
            Comp.: cave putes, aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc., Cic. Rep. 1, 42 fin.: quo facilius otio perfruantur, id. ib. 1, 5: id hoc facilius eis persuasit, quod, etc., Caes, B. G. 1, 2, 3.
            Sup.: ut optimi cujusque animus in morte facillime evolet tamquam e custodia, Cic. Lael. 4, 14: facillime fingi, id. Cael. 9, 22: facillime decidit, id. Rep. 2, 23: mederi inopiae frumentariae, Caes. B. G. 5, 24, 6 et saep.
          2. (β) To add intensity to an expression which already signifies a high degree, certainly, unquestionably, without contradiction, beyond dispute, by far, far (often in Cic.; elsewh. rare): virum unum totius Graeciae facile doctissimum, Cic. Rab. Post. 9, 23: facile deterrimus, id. Tusc. 1, 33, 81: genere et nobilitate et pecunia facile primus, id. Rosc. Am. 6, 15; cf.: virtute, existimatione, nobilitate facile princeps, id. Clu. 5, 11: facile princeps, id. Div. 2, 42, 87; id. Fam. 6, 10, 2; id. Univ. 1; Flor. 3, 14, 1: facile praecipuus, Quint. 10, 1, 68: facile hic plus mali est, quam illic boni, Ter. And. 4, 3, 5: Pe. Sed tu novistinfidicinam? Fi. Tam facile quam me, as well as I do myself, Plaut. Ep. 3, 4, 68.
            With verbs that denote superiority (vincere, superare, etc.): post illum (Herodotum) Thucydides omnes dicendi artificio, mea sententia, facile vicit, Cic. de Or. 2, 13, 56; cf. id. Off. 2, 19, 59; id. Rep. 1, 23; cf. also: stellarum globi terrae magnitudinem facile vincebant, id. ib. 6, 16 fin.; id. de Or. 1, 33, 150: Sisenna omnes adhuc nostros scriptores facile superavit, id. Leg. 1, 2, 7; cf. id. de Or. 3, 11, 43: facile palmam habes! Plaut. Trin. 3, 2, 80.
            In naming a large amount, quite, fully: huic hereditas facile ad HS. tricies venit testamento propinqui sui, Cic. Verr. 2, 2, 14, § 35.
          3. (γ) With a negative, non facile or haud facile, to add intensity, not easily, i.e. hardly: mira accuratio, ut non facile in ullo diligentiorem majoremque cognoverim, Cic. Brut. 67, 238: sed haud facile dixerim, cur, etc., id. Rep. 1, 3 fin.; cf.: de iis haud facile compertum narraverim, Sall. J. 17, 2: animus imbutus malis artibus haud facile libidinibus carebat, id. C. 13, 5.
        1. b. Readily, willingly, without hesitation: facile omnes perferre ac pati, Ter. And. 1, 1, 35; cf.: te de aeternitate dicentem aberrare a proposito facile patiebar, Cic. Tusc. 1, 33, 81: disertus homo et facile laborans, id. Off. 2, 19, 66: ego unguibus facile illi in oculos involem, Ter. Eun. 4, 3, 6.
          Comp.: locum habeo nullum, ubi facilius esse possim quam Asturae, Cic. Att. 13, 26, 2.
        2. c. (Acc. to facilis, II. B.) Pleasantly, agreeably, well: propter eas (nugas) vivo facilius, Plaut. Curc. 5, 2, 6: cum animo cogites, Quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles, Ter. Ad. 3, 4, 56: facillime agitare, Suet. Vit. Ter. 1: ubi Crassus animadvertit, suas copias propter exiguitatem non facile diduci, not safely, Caes. B. G. 3, 23, 7.
      2. 2. făcul (anteclass.), easily: nobilitate facul propellere iniquos, Lucil. ap. Non. 111, 19; Pac. ib. 21: haud facul, ut ait Pacuvius, femina una invenietur bona, Afran. ib. 22: advorsam ferre fortunam facul, Att. ib. 24.
      3. 3.fă-culter, acc. to the statement of Paul. ex Fest. p. 87, 1 Müll.; cf. Mart. Cap. 3, § 325.
      4. 4. făcĭlĭter (post-Aug.; predominating in Vitruvius; censured by Quint. 1, 6, 17), easily: ferrum percalefactum faciliter fabricatur, Vitr. 1, 4, 3 et saep.; Mart. Cap. 3, § 325.

făcĭlĭtas, ātis, f. [facilis], easiness, ease, facility in doing any thing.

  1. I. In gen. (mostly post-Aug.): haec in bonis rebus, quod alii ad alia bona sunt aptiores, facilitas nominetur, in malis proclivitas, inclination, disposition, Cic. Tusc. 4, 12, 28; cf.: aetatis illius (i. e. puerilis) facilitas, capability, Quint. 1, 12, 11: audendi facilitas, id. 12, 6, 7: pariendi, Plin. 21, 24, 95, § 167: oris, i. e. easy enunciation, Quint. 10, 7, 26: corporis, a tendency to blush, Sen. Ep. 11: soli, facility in working, Plin. 18, 19, 49, § 178: picea tonsili facilitate, id. 16, 10, 18, § 40: (smaragdi) ad crassitudinem sui facilitate translucida, i. e. facility in transmitting the rays of light, id. 37, 5, 16, § 63.
  2. II. In partic.
    1. A. Of speech, facility or fluency of expression (post-Aug.): Fabianus disputabat expedite magis quam concitate, ut possis dicere, facilitatem esse illam, non celeritatem, Sen. Ep. 40: quae in oratore maxima sunt, ingenium, inventio, vis, facilitas, Quint. 10, 2, 12; 10, 5, 1; 10, 7, 20; 11, 1, 42; Suet. Gramm. 23 al.; cf. Quint. 10, cap. 7.
    2. B. (Acc. to facilis, II. A.) Of character.
      1. 1. In a good sense, willingness, readiness, good-nature, courteousness, affability (freq. in Cic.; syn.: lenitas, humanitas): male docet te mea facilitas multa, Ter. Heaut. 4, 1, 35: si illius comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris, Cic. Mur. 31, 66; cf. id. Lael. 18, 66: pro tua facilitate et humanitate, id. Fam. 13, 24, 2: facilitas in audiendo, id. Q. Fr. 1, 1, 7, § 21; cf.: facilitas et lenitudo animi, id. Off. 1, 25, 88 Orell. N. cr.: facilitas indulgentiaque, Suet. Caes. 72: facilitate par infimis esse, Cic. de Imp. Pomp. 14, 41: sermonis, id. Att. 12, 40, 2: magis id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit, id. de Or. 2, 4, 15: actio facilitatem significans, id. ib. 2, 43, 184.
      2. 2. In a bad sense, levity, heedlessness, Suet. Claud. 29; cf.: fornicationis, Vulg. Jerem. 3, 9.

făcĭlĭter, adv., easily, v. facilis fin. 4.

făcĭnŏrōsus (facinĕrosus), a, um, adj. [facinus], criminal, villainous, atrocious, vicious (rare but class.): quintum genus est parricidarum, sicariorum, denique omnium facinorosorum, Cic. Cat. 2, 10, 22; id. Cael. 6, 13; id. de Or. 2, 58, 237; id. Rep. 3, 17: injuriosa facinorosaque vita, id. Leg. 1, 14, 40: impius et facinorosus animus, Just. 24, 2, 1.
Comp.: facinorosior, id. 16, 4.
Sup.: facinorosissimi sicarii, Cic. Sest. 38, 81; Vulg. 2 Macc. 8, 34.
Adv.: făcĭ-nŏrōse, viciously, scandalously, August. Inn. 76, 1; id. cont. Sec. Resp. Jul. 5, 64.

făcĭnus, ŏris, n. [facio], a deed, act, action (class., most freq. in the special signif.).

  1. I. In gen. (syn.: factum, res gestae): Atridae duo fratres cluent fecisse facinus maximum, Cum Priami patriam Pergamumsubegerunt, Plaut. Bacch. 4, 9, 1; 4, 4, 2; id. Trin. 1, 1, 2: tuum nefarium facinus pejore facinore operire, Cato ap. Gell. 13, 24, 12: nefario facinore admisso, Caes. B. G. 7, 38, 8: magnum et memorabile, Ter. Heaut. 2, 3, 73: praeclarissimum, Auct. Her. 4, 55, 68: hic pulcherrimum facinus adivi, Ter. Phorm. 5, 6, 30: pulcherrimum, Cic. Rab. Perd. 6, 19: rectissimum, Anton. ap. Cic. Phil. 13, 17 fin.: quantum, Poët. ap. Cic. Fam. 2, 9, 2: rarum, Tac. A. 3, 21: suasit amor facinus, Ov. M. 8, 90 al.
    In plur.: inaudita et singularia facinora sceleris, audaciae, perfidiae, etc., Cic. Verr. 2, 5, 72, § 189: mirabilia facinora, id. Phil. 2, 42, 109: ingenii egregia facinora, Sall. J. 2, 2.
    1. B. Transf. in Plautus for thing: nimis mirum est facinus, quomodo haec hinc potuerit transire! Plaut. Mil. 2, 4, 24: quod facinus video? etc., id. Rud. 1, 2, 73.
  2. II. In partic., a bad deed, misdeed, outrage, villainy, crime (syn.: culpa, peccatum, delictum, flagitium, scelus, crimen, etc.): facinus est vincire civem Romanum, scelus verberare, prope parricidium necare: quid dicam in crucem tollere? Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170; cf.: scelus et facinus, id. Mil. 16, 43: ad vim, facinus caedemque delecti, id. Agr. 2, 28, 77: nec in facinore, nec in libidine, id. Mil. 27, 73: nihil facinoris, nihil flagitii praetermittere, Liv. 39, 13, 10: ne facinus facere, Cic. Fin. 2, 29, 95: jacere humi ad facinus obeundum, id. Cat. 1, 10, 26: committere, id. Fam. 3, 10, 2; Caes. B. C. 3, 60, 4: in se admittere, id. B. G. 3, 9, 3; cf. id. ib. 6, 13, 5: patrare, Sall. C. 18, 8: ad omne facinus impellere aliquem, Cic. Fragm. ap. Non. 424, 31 (Rep. 6, 1 ed. Mos.): crimen facinusque libidinis, Juv. 6, 294: transi gymnasia atque audi facinus majoris abollae, i. e. of a teacher, id. 3, 115 al.
    Esp. in exclamations: O facinus indignum, Plaut. Men. 5, 7, 15; Ter. Ad. 2, 1, 19: O indignum facinus, id. Eun. 1, 1, 25; cf. Quint. 5, 12, 12; Cic. Att. 2, 13 init.
    In plur.: furiae vindices facinorum et sceleris, Cic. N. D. 3, 18, 66: homo flagitiis atque facinoribus coopertus, Sall. C. 23, 1: talia facinora impune suscepisse, id. J. 31, 9.
    1. B. Transf., concr. (poet.), an instrument of villainy, said of the poisoned cup: facinusque excussit ab ore, Ov. M. 7, 423.

făcĭo, fēci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fīo, factus, fĭĕri (imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e: faxo, Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13: faxis, Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Müll.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21: faximus, Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3: faxint, Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.
In pass. imper.: fi, Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39: fite, Plaut. Curc. 1, 1, 89 al.
Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789: fiebantur, id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.
Subj.: faciatur, Titin. ib.
Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.
On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. φα-, in φαίνω, φημί; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.
But Curt. refers facio to root θε- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.: ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi, Dig. 50, 16, 218.

  1. I. Act.
    1. A. In gen.
          1. (α) With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc. … Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aër et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121): sphaera ab Archimede facta, Cic. Rep. 1, 14: fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam, id. ib. 2, 17: aedem, id. ib. 2, 20: pontem in Arari faciundum curat, Caes. B. G. 1, 13, 1: castra, id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4: faber vasculum fecit, Quint. 7, 10, 9: classem, Caes. B. G. 4, 21, 4: cenas et facere et obire, Cic. Att. 9, 13, 6: ignem lignis viridibus, id. Verr. 2, 1, 17, § 45: poëma, to compose, id. Pis. 29, 70: carmina, Juv. 7, 28: versus, id. 7, 38: sermonem, Cic. Fam. 9, 8, 1; cf. litteram, id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10; also i. q. ludificari, Plaut. Capt. 3, 4, 47: sementes, i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1: messem, Col. 2, 10, 28: pecuniam, to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17: manum (with parare copias), to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so, cohortes, Caes. B. C. 3, 87, 4: exercitum, Vell. 2, 109, 2; and: auxilia mercede, Tac. A. 6, 33: iter, Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf. also the phrases: aditum sibi ad aures, Quint. 4, 1, 46: admirationem alicujus rei alicui, to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115: aes alienum, Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1: alienationem disjunctionemque, Cic. Lael. 21, 76: animum alicui, Liv. 25, 11, 10: arbitrium de aliquo, to decide, Hor. C. 4, 7, 21; opp. arbitrium alicui in aliqua re, i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5: audaciam hosti, id. 29, 34, 10: audientiam orationi, Cic. Div. in Caecil. 13, 42: auspicium alicui, Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86: auctoritatem, Cic. de Imp. Pomp. 15, 43: bellum, Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2: multa bona alicui, Plaut. Poen. 5, 4, 46: castra, to pitch, Tac. H. 5, 1: caulem, to form, Col. Arb. 54: clamores, to make, raise, Cic. Brut. 95, 326: cognomen alicui, to give, Liv. 1, 3, 9: commercium sermonis, id. 5, 15, 5: concitationes, Caes. B. C. 3, 106 fin.: conjurationes, to form, id. B. G. 4, 30 fin.: consuetudinem alicui cum altero, Cic. Fam. 13, 23, 1: consilia alicui, Liv. 35, 42, 8: contentionem cum aliquo, Cic. Off. 1, 38, 137: controversiam, to occasion, id. Or. 34, 121: convicium magnum alicui, id. Fam. 10, 16, 1: copiam pugnandi militibus, Liv. 7, 13, 10: corpus, to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5: curam, Tac. A. 3, 52: damnum, to suffer, Cic. Brut. 33, 125: detrimentum, id. Verr. 2, 4, 9, § 20: desiderium alicujus, rei alicui, Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10: dicta, Ov. F. 2, 375; 3, 515: difficultatem, Quint. 10, 3, 10 and 16: discordiam, to cause, Tac. H. 3, 48: discrimen, Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43: disjunctionem (with alienationem), Cic. Lael. 21, 76: dolorem alicui, id. Att. 11, 8, 2: dulcedinem, Sen. Ep. 111: eloquentiam alicui (ira), Quint. 6, 2, 26: epigramma, to write, Cic. Arch. 10, 25: errorem, Sen. Ep. 67: eruptiones ex oppido, Caes. B. C. 2, 2, 5: exemplum, Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33: exspectationem, Quint. 9, 2, 23: facinus, Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31: facultatem recte judicandi alicui, Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179: fallaciam, Ter. And. 1, 8, 7: famam ingenii, Quint. 11, 2, 46: fastidium, Liv. 3, 1, 7: favorem alicui, id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33: fidem alicui, Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18: finem, Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44: formidinem, to excite, Tac. H. 3, 10: fortunam magnam (with parare), Liv. 24, 22, 9: fraudem, Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12: fugam fecerunt, stronger than fugerunt, Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3; but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum), Liv. 1, 56, 4; so, fugam facere = fugare, id. 21, 5, 16; 21, 52, 10: fugam hostium facere, id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.: gestum vultu, Quint. 11, 3, 71: gradum, Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8: gratiam alicujus rei, Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3: gratulationem alicui, Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6: gratum alicui, Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.: gratissimum alicui, id. Fam. 7, 21 fin.: histrioniam, Plaut. Am. prol. 152: homicidium, to commit, Quint. 5, 9, 9: hospitium cum aliquo, Cic. Balb. 18, 42: imperata, Caes. B. G. 2, 3, 3: impetum in hostem, Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2: incursionem, Liv. 3, 38, 3: indicium, Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150: inducias, id. Phil. 8, 7, 20: initium, to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.: initia ab aliquo, id. Rep. 1, 19: injuriam, id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115: insidias alicui, Cic. Mil. 9, 23: iram, Quint. 6, 1, 14: jacturam, Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7: judicium, Cic. Att. 7, 23, 2: judicatum, to execute, id. Fl. 20, 48: jus alicui, Liv. 32, 13, 6: jussa, Ov. F. 1, 379: laetitiam, Cic. Fin. 1, 7, 25: largitiones, id. Tusc. 3, 20, 48: locum poëtarum mendacio, Curt. 3, 1, 4: locum alicui rei, Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.: longius, Cic. Leg. 1, 7, 22 al.: valde magnum, id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7: medicinam alicui, to administer, id. Fam. 14, 7: memoriam, Quint. 11, 2, 4: mentionem, Cic. Q. Fr. 2, 11, 2: metum, to excite, Tac. A. 6, 36: turbida lux metum insidiarum faciebat, suggested, Liv. 10, 33, 5: metum alicui, id. 9, 41, 11: missum aliquem, Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134: modum irae, Liv. 4, 50, 4: moram, Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72: morem alicujus rei sibi, Liv. 35, 35, 13: motus, id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6: munditias, id. R. R. 2, 4: mutationem, Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120: multa alicui, id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16: naufragium, to suffer, id. Fam. 16, 9, 1: negotium alicui, to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4: nomen alicui, Liv. 8, 15, 8; cf. nomina, to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59: odium vitae, Plin. 20, 18, 76, § 199: officium suum, Ter. Phorm. 4, 5, 12: omnia amici causa, Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2: opinionem alicui, id. Div. in Caecil. 14, 45: orationem, id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172: otia alicui, to grant, Verg. E. 1, 6: pacem, to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109: pecuniam ex aliqua re, id. Verr. 2, 2, 6, § 17: periculum, Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70: planum, Cic. Rosc. Am. 19, 54: potestatem, id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28: praedam, Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8: praedas ab aliquo, Nep. Chabr. 2, 2: proelium, to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40: promissum, Cic. Off. 3, 25, 95: pudorem, Liv. 3, 31, 3: ratum, id. 28, 39, 16: rem, Ter. Ad. 2, 2, 12: reum, to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48: scelus, to commit, Tac. H. 1, 40: securitatem alicui, Liv. 36, 41, 1: sermonem, Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66: significationem ignibus, Caes. B. G. 2, 33, 3: silentium, Liv. 24, 7, 12: somnum, to induce, Juv. 3, 282: spem, Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7: spiritus, id. 30, 11, 3: stercus, Col. 2, 15: stipendia, Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5: stomachum alicui, Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10: suavium alicui, Plaut. As. 4, 1, 53: suspicionem, Cic. Fl. 33, 83: taedium alicujus rei, Liv. 4, 57, 11: terrorem iis, to inflict, id. 10, 25, 8: timorem, to excite, id. 6, 28, 8: mihi timorem, Cic. Fam. 10, 18, 2: totum, Dig. 28, 5, 35: transitum alicui, Liv. 26, 25, 3: turbam, Ter. Eun. 4, 1, 2: urinam, Col. 6, 19: usum, Quint. 10, 3, 28: vadimonium, Cic. Quint. 18, 57: verbum, verba, to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147: verbum, to invent, id. Fin. 3, 15, 51: versus, id. Q. Fr. 3, 5: vestigium, id. Rab. Post. 17, 47: viam sibi, Liv. 3, 5, 6: vim alicui or in aliquem, id. 38, 24, 4; 3, 5, 5: vires, to get, acquire, Quint. 10, 3, 3: vitium, Cic. Top. 3, 15 al.
          2. (β) With ut, ne, quin, or the simple subj.: faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit, Plaut. Capt. 4, 2, 20: facere ut remigret domum, id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77: ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris, Cic. Ac. 1, 2, 8: facito, ut sciam, id. Att. 2, 4, 4: non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres, id. ib. 11, 21, 1: si facis ut patriae sit idoneus, Juv. 14, 71: ut nihil ad te dem litterarum facere non possum, Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin: facere non possum, quin ad te mittam, I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2: fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret, id. Clu. 60, 168: fac, ne quid aliud cures, id. Fam. 16, 11, 1: domi assitis, facite, Ter. Eun. 3, 2, 53: fac fidele sis fidelis, Plaut. Capt. 2, 3, 79: fac cupidus mei videndi sis, Cic. Fam. 5, 21, 5: fac cogites, id. ib. 11, 3, 4.
            In pass.: fieri potest, ut recte quis sentiat, etc., Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285: nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit, id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).
          3. (γ) With inf. = efficere, curare, to cause (rare): nulla res magis talis oratores videri facit, Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12: aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas, Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114: qui nati coram me cernere letum Fecisti, Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174: mel ter infervere facito, Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).
          4. (δ) Absol.: ego plus, quam feci, facere non possum, Cic. Fam. 11, 14, 3: faciam, ut potero, Laeli, id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24: noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam, id. Att. 16, 15, 1; so, facere = hoc or id facere, Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33; so after scribam, id. Att. 16, 16, 15: nominaverunt, id. Rep. 2, 28, 50; after disserere: tu mihi videris utrumque facturus, id. ib. 2, 11, 22; after fingere: ut facit apud Platonem Socrates, id. ib.: necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit, Quint. 6, 1, 54: qui dicere ac facere doceat, id. 2, 3, 11: faciant equites, Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6: petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam, Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).
    2. B. In partic.
      1. 1. With a double object, to make a thing into something, to render it something: senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis, Cic. Phil. 6, 7, 18: te disertum, id. ib. 2, 39 fin.: iratum adversario judicem, id. de Or. 1, 51, 220: heredem filiam, to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111: aliquem regem, Just. 9, 6: aliquem ludos, Plaut. Aul. 2, 2, 75: aliquem absentem rei capitalis reum, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93: animum dubium, id. de Imp. Pomp. 10, 27: injurias irritas, id. Verr. 2, 2, 26, § 63: vectigalia sibi deteriora, Caes. B. G. 1, 36, 4: hi consules facti sunt, Cic. de Sen. 5, 14: disciplina doctior facta civitas, id. Rep. 2, 19: di ex hominibus facti, id. ib. 2, 10; cf.: tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti, Sall. J. 10, 2.
        In pass.: quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno? to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.
      2. 2. to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).
        Esp. with gen. pretii: in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem, Cic. Fam. 3, 10, 2: te quotidie pluris feci, id. ib. 3, 4, 2: voluptatem virtus minimi facit, id. Fin. 2, 13, 42: dolorem nihili facere, to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88: nihili facio scire, Plaut. Pers. 2, 2, 42: negat se magni facere, utrum, etc., Quint. 11, 1, 38: parum id facio, Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.
      3. 3. With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.
        Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power: omnem oram Romanae dicionis fecit, Liv. 21, 60, 3: dicionis alienae facti, id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it (seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9: ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret, Tac. A. 15, 52.
      4. 4. To represent a thing in any manner, to feign, assert, say.
        Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.
          1. (α) Acc. and part.: in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit, id. Brut. 60, 218: Xenophon facitSocratem disputantem, id. N. D. 1, 12, 31; cf.: ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices, id. Tusc. 1, 40 fin. al.
          2. (β) Acc. and inf.: qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum, Ter. Heaut. prol. 31: fecerat et fetam procubuisse lupam, Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.: poëtae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt, Cic. Tusc. 4, 16, 35: quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe, id. N. D. 3, 16, 41: Plato construi a deo mundum facit, id. ib. 1, 8, 19: Plato Isocratem laudari fecit a Socrate, id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142: M. Cicero dicere facit C. Laelium, Gell. 17, 5, 1: caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt, Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.
          3. (γ) In double construction: Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas, Cic. Tusc. 5, 39 fin.
      5. 5. To make believe, to pretend: facio me alias res agere, Cic. Fam. 15, 18: cum verbis se locupletem faceret, id. Fl. 20: me unum ex iis feci, qui, etc., id. Planc. 27, 65.
      6. 6. Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume: fac, quaeso, qui ego sum, esse te, Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.: fac potuisse, id. Phil. 2, 3, 5: fac animos non remanere post mortem, id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70: fac velit, Stat. Ach. 2, 241: fac velle, Verg. A. 4, 540.
      7. 7. In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession: cum mercaturas facerent, Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72: naviculariam, id. ib. 2, 5, 18, § 46: argentariam, id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10: topiariam, id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5: haruspicinam, id. Fam. 6, 18, 1: praeconium, id. ib.; so, piraticam, id. Post. Red. in Sen. 5, 11: medicinam, Phaedr. 1, 14, 2.
      8. 8. In relig. lang., like the Gr. ῤέζειν, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice: res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti, Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18: sacra pro civibus, id. Balb. 24, 55: sacrificium publicum, id. Brut. 14, 56.
        Absol.: a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere, Cic. Mur. 41, 90.
        With abl.: cum faciam vitulā pro frugibus, Verg. E. 3, 77: catulo, Col. 2, 22, 4.
        Pass. impers.: cum pro populo fieret, Cic. Att. 1, 13, 3: quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt, Liv. 37, 3, 5.
      9. 9. In gram., to make, form in inflecting: cur aper apri et pater patris faciat? Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.: sic genitivus Achilli et Ulixi fecit, id. 1, 5, 63; 1, 6, 26: eadem (littera) fecit ex duello bellum, id. 1, 4, 15.
      10. 10. In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one’s self to any place: intra limen sese facit, App. 5, p. 159, 25; without se: homo meus coepit ad stelas facere, Petr. 62: ad illum ex Libya Hammon facit, Tert. Pall. 3.
      11. 11. Peculiar phrases.
        1. a. Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40: nescit quid faciat auro, Plaut. Bacch. 2, 3, 100: quid tu huic homini facias? Cic. Caecin. 11, 30; cf.: quid enim tibi faciam, id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96: quid facias illi? Hor. S. 1, 1, 63: miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis, Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.
          In pass.: quid Tulliolā meā fiet? Cic. Fam. 14, 4, 3: quid illo fiet? quid me? id. Att. 6, 1, 14: quid fiet artibus? id. Ac. 2, 33, 107: quid mihi fiet? Ov. A. A. 1, 536: quid de illa fiet fidicina igitur? Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.
          Absol.: quid faciat Philomela? fugam custodia claudit? Ov. M. 6, 572: quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc., Verg. E. 1, 41 al.
        2. b. Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing: volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio, Plaut. Capt. 5, 1, 32: nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant, Plin. 8, 6, 6, § 17: quid eo est argento factum? Plaut. Most. 3, 1, 106.
          Hence,
          1. (β) Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die: si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri? Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.: eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit, Plaut. Poen. 5, 1, 23.
        3. c. Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case: praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent, Cic. Or. 53, 177: queri, ut fit, incipiunt, id. Verr. 2, 2, 23, § 56: dum se uxor, ut fit, comparat, id. Mil. 10, 28: fecit statim, ut fit, fastidium copia, Liv. 3, 1, 7.
        4. d. Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.
        5. e. Dictum ac factum, no sooner said than done, without delay, at once; v. dictum under dico, A. d.
      12. 12. In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere: Quae cum dixisset, Cotta finem, Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init.
        With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.): Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit, Nep. Ages. 2: per biduum nihil aliud quam steterunt parati, Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.
        So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.
  2. II. Neutr.
    1. A. With adverbs, to do, deal, or act in any manner: recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam, Plaut. Capt. 5, 2, 7; v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit, Cic. Att. 12, 24, 1: seu recte seu perperam, to do right or wrong, id. Quint. 8, 31: Dalmatis di male faciant, id. Fam. 5, 11 fin.: facis amice, in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.: per malitiam, maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21: humaniter, id. Q. Fr. 2, 1, 1: imperite, id. Leg. 1, 1, 4: tutius, Quint. 5, 10, 68: voluit facere contra huic aegre, Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.
    2. B. Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one: si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam, Cic. Sull. 13, 36; cf.: cum illo consulem facere, id. Att. 6, 8, 2; and: secum consules facere, id. Planc. 35, 86: auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum, id. Caecin. 36, 104; cf.: rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur, id. ib. 28, 79: cum veritas cum hoc faciat, is on his side, id. Quint. 30, 91: commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit, id. Inv. 1, 48, 90: omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere, id. Att. 7, 3, 5: quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore, id. Quint. 1, 1: neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint, Nep. Eum. 8, 2: cum aliquo non male facere, to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.
    3. C. In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646.
    4. D. Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service: chamaeleon facit ad difficultatem urinae, Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122: ad talem formam non facit iste locus, Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.: radix coronopi coeliacis praeclare facit, Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20: facit autem commode ea compositio, quam, etc., Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13: nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae, do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23: mire facit in peroratione confessio, Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit: non faciet capiti dura corona meo, Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.
    5. E. Like the Gr. ποιεῖν or δρᾶν, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati): factum cupio (sc. id esse), Plaut. Truc. 4, 4, 24: factum volo, id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104: an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt? Cic. Tusc. 5, 32, 90: nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis, id. Leg. 2, 1, 2; cf.: Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse, id. Off. 1, 1 fin.; and: cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat? id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.: vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb), Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278): jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est), what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64: in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent), Cic. Tusc. 4, 14; so, ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat), Hor. S. 1, 1, 94.
  3. F. Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.: at stulte, qui non modo non censuerit, etc., Cic. Off. 3, 27, 101.
    Hence,
      1. 1. factus, a, um, P. a.
    1. A. As adjective ante-class. and very rare: factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit, is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.
      Far more freq.,
    2. B. In the neutr. as subst.: factum, i (gen. plur. factūm, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).
      1. 1. In gen.: depingere, Ter. Phorm. 1, 5, 38: facere factum, Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139: dicta et facta, Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12: opus facto est, id. Phorm. 4, 5, 4: ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc., Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1; 14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit? id. ib. 8, 14, 2: praeclarum atque divinum, id. Phil. 2, 44, 114: egregium, id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23: factum per se improbabile, Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22: illustre, Nep. Arist. 2, 2; cf.: illustria et gloriosa, Cic. Fin. 1, 11, 37: forte, id. Att. 8, 14, 2: dira, Ov. M. 6, 533: nefanda, id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.: recte ac turpiter factum, Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.: multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria, Nep. Timoth. 1, 2; v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet, Hor. Ep. 1, 2, 40: quo facto aut dicto adest opus, Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.: famam extendere factis, Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.
      2. 2. In partic., bonum factum, like the Gr. ἀγαθὴ τύχη, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.): bonum factum’st, edicta ut servetis mea, Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.: hoc factum est optimum, ut, etc., id. Ps. 1, 2, 52: majorum bona facta, Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65.
        At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.
        (But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.: bene facta, Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64: recte, male facta, id. Off. 2, 18, 62: male facto exigua laus proponitur, id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).
      3. * 2. facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, φιλοσοφητέον, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has ἐατέον).

făcĭtergĭum, i, n. [facies-tergeo], a cloth or towel for wiping the face, Isid. 19, 26, 7.

facteon, v. facio fin. * 2.

factīcĭōsus = πολυμήχανος, Gloss. Philox.

factīcĭus (-tĭus), a, um, adj. [facio], made by art, artificial, factitious (postAug.).

  1. I. In gen.: sal, Plin. 31, 7, 39, § 81: colores, id. 31, 7, 42, § 91; 35, 6, 24, § 40: ladanum (opp. terrenum), id. 12, 17, 37, § 75.
  2. II. In the later grammarians: nomen, formed to imitate the natural sound, onomato-poetic, like tintinnabulum, turtur, Prisc. p. 581 P.

factĭo, ōnis, f. [facio].

  1. I. A making, doing, preparing (very rare): tabulae, quas is instituisset, cui testamenti factio nulla est, the right of making a will, Cic. Top. 11, 50; cf.: factionem testamenti habere, id. Fam. 7, 21: quae haec factio est? conduct, dealing, proceeding, Plaut. Rud. 5, 3, 15; id. Bacch. 4, 8, 2.
  2. II. (Acc. to facio, II. B.; lit., a taking part or siding with any one; hence concr.) A company of persons associated or acting together, a class, order, sect, faction, party (syn.: pars, partes, causa, rebellio, perduellio, seditio).
    1. A. In gen. (rare): cum vostris nostra non est aequa factio; Affinitatem vobis aliam quaerite, i. e. family, rank, Plaut. Trin. 2, 4, 51; cf.: neque nos factione tanta, quanta tu, sumus, id. Cist. 2, 1, 17; id. Trin. 2, 4, 66; 90; 96; id. Aul. 2, 1, 45: utrimque factiones tibi pares, Cato ap. Charis. p. 198 P.: alia (medicorum) factio coepit in Sicilia, i. e. class or school, Plin. 29, 1, 4, § 5: est et alia magices factio, a Mose pendens, id. 30, 1, 2, § 11: lascivientium, Vulg. Amos, 6, 7.
    2. B. In partic., a company of political adherents or partisans, a party, side, faction (class.; among the republican Romans usually with the odious accessory notion of oligarchical): in Gallia non solum in omnibus civitatibus atque in omnibus pagis partibusque, sed paene etiam in singulis domibus factiones sunt, earumque factionum principes sunt, qui, etc., divisions, factions, Caes. B. G. 6, 11, 2 sq.: paucorum factione oppressus, id. B. C. 1, 22, 5; cf.: in qua (Scaevolae oratione) invidia incitatur in judicum et in accusatorum factionem, Cic. Brut. 44, 164: haec inter bonos amicitia, inter malos factio est, Sall. J. 31, 15: conspiratis factionum partibus, Phaedr. 1, 2, 4: per vim et factionem, Cic. Att. 7, 9, 4: triginta illorum consensus et factio, i. e. oligarchy, Cic. Rep. 1, 28; cf.: cum certi propter divitias aut genus aut aliquas opes rem publicam tenent, est factio: sed vocantur illi optimates, id. ib. 3, 14; 1, 44; cf. also: ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio, id. ib. 1, 45: in factionis potestate, id. ib. 3, 32: principem factionis ad Philippum trahentium res, Liv. 32, 19, 2; Tac. H. 1, 13; Suet. Claud. 13.
      1. 2. Scenic t. t., a division, company, or party of charioteers at the Roman races (of which there were four, named after their colors: albata, prasina, russata, veneta), Suet. Calig. 55; id. Vit. 7; 14; id. Dom. 7; Inscr. Orell. 2593; cf. Fest. p. 86 Müll.; and Anthon’s Dict. of Antiq. p. 256.
        Also of pantomimes, Suet. Ner. 16; and: domini factionum = factionarii, id. ib. 5; 22; Lampr. Com. 16.

factĭōnārĭus, ii, m. [factio, II. B. 2.], the head of a company of charioteers, Cod. Th. 15, 10, 1; Inscr. Grut. 338.

factĭōsē, adv., v. factiosus fin.

factĭōsus, a, um, adj. [factio, II.], that has or seeks to form a party, powerful or eager for power, factious, seditious (class.; syn.: perduellis, seditiosus, tumultuosus, turbulentus, potens, praepotens): homo dives, factiosus, a demagogue, Plaut. Aul. 2, 2, 50: potens et factiosus, Auct. Her. 2, 26, 40: homo (with potens), Nep. Ages. 1: exsistunt in re publica plerumque largitores et factiosi, ut opes quam maximas consequantur, et sint vi potius superiores quam justitia pares, Cic. Off. 1, 19, 64: non divitiis cum divite, neque factione cum factioso, certabat, Sall. C. 54, 5; id. J. 31, 15 Dietsch: vel optimatium vel factiosa tyrannis illa vel regia, etc., i. e. oligarchical, Cic. Rep. 1, 29, 45: linguă factiosi, busy with the tongue, i. e. promising a great deal, Plaut. Bacch. 3, 6, 13.
Comp.: mulier, Aur. Vict. Caes. 21.
Sup.: quisque, Plin. Ep. 4, 9, 5.
* Adv.: factĭōse, mightily, powerfully, Sid. Ep. 4, 24.

factĭtāmenta, ōrum, n. [factito], things made, works (eccl. Lat.), Tert. Anim. 18 fin.

factĭtātĭo, ōnis, f. [factito], a making, creating (eccl. Lat.): corporum, Tert. adv. Herm. 31; 32.

factĭtātor, ōris, m. [factito], a maker (eccl. Lat.): idolorum, Tert. adv. Prax. 18 al.

factītĭus, a, um, v. facticius.

factĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [facto], to make or do frequently, to be wont to make or do, to practise (class.; syn.: tracto, facio, reddo).

  1. I. In gen.: stultitia’st, me illi vitio vortere. Egomet quod factitavi in adolescentia, Plaut. Ep. 3, 3, 50: verba compone et quasi coagmenta, quod ne Graeci quidem veteres factitaverunt, Cic. Brut. 17, 68; Quint. 12, 3, 4: haec apud majores nostros factitata, Cic. Off. 2, 24, 85: alterum factitatum est, alterum novum, id. Or. 42, 143: accusationem, id. Brut. 34, 130: neque eorum quicquam omittere quae artifices factitarent, Suet. Ner. 20; simulacra ex ea arbore, Plin. 13, 9, 17, § 61; cf.: capulos inde (ex gemma), id. 37, 6, 23, § 87: inducias cum aliquo, Gell. 19, 5, 10.
  2. II. In partic.
    1. A. With double acc., to make or declare a person something: quem palam heredem semper factitarat, Cic. Phil. 2, 16, 41.
    2. B. To practise a trade or profession: artem, Poëta ap. Cic. Or. 43, 147: medicinam, Quint. 7, 2, 26: coactiones argentarias, Suet. Vesp. 1: vecturas onerum corpore suo, Gell. 5, 3: delationes, Tac. H. 2, 10.
    3. C. Esp. with access. notion of vain effort or failure: nec satis apparet cur versus factitet, Hor. A. P. 470: carmina in principem, Tac. A. 6, 45 (39); 14, 48.

(facto, āre, v. freq. a. [facio], to make, do, perform: operis quicquam, Plaut. Truc. 5, 1, 23; false reading for facio; cf. Plaut. Merc. prol. 95 Ritschl.)

factor, ōris, m. [facio], a maker, doer, performer, perpetrator (ante- and postclass.).

  1. I. In gen.: cuparum doliorumque, Pall. 1, 6: qui praepositum suum non praetexit, cum posset, in pari causa factori habendus est, the doer, Dig. 49, 16, 6, § 8: sceleris, ib. 29, 5, 1, § 21; 48, 3, 7: suus, his creator, Vulg. Deut. 32, 15; id. Isa. 29, 16 al.: legis, doer, id. Rom. 2, 13; id. Jacob, 1, 23.
  2. II. In partic.
    1. A. In econom. lang., an oil-presser, Cato, R. R. 13; 64; 66; 67.
    2. * B. In ball-playing, he who strikes the ball, the batsman, Plaut. Curc. 2, 3, 18; cf. dator.

* factōrĭum, ii, n. [id.; cf. factor, II. A.], an oil-press, Pall. 11, 10, 1.

factum, i, n., v. facio fin.

factūra, ae, f. [facio], a making, manufacture, formation, = ποίησις (post-Aug. and very rare).

  1. I. Prop.: in nostro orbe aliubi vena bonitatem hanc praestat, aliubi factura, Plin. 34, 14, 41, § 145: corporis totius, Gell. 13, 29, 2; Vulg. Num. 8, 4.
  2. II. Transf., pass., a thing produced or created, a creature, work: anima factura dei est, Prud. Apoth. 792; so id. 856; Vulg. Eph. 2, 10.

1. factus, a, um, Part. and P. a., from facio.

2. factus, ūs, m. (also factum, i, n., Varr. R. R. 1, 24, 3; Col. 12, 50, 19 and 22) [facio].

  1. * I. A making, building, style of architecture: quo ornatior villa esse posset fructu quam factu, Varr. R. R. 3, 1, 10: iste mulus me ad factum dabit (= me ad opus rusticum feret), Inscr. Momms. 5078.
  2. II. (Cf. factor, II. A., and factorium), the quantity of oil pressed out at one time, a pressing, Cato, R. R. 67, 1; Varr. R. R. 1, 24, 3; Col. 12, 52, 19; 22; Plin. 15, 6, 6, § 23.

făcul, adv., v. facilis init.

făcŭla, ae, f. dim. [fax],

  1. I. a little torch, a splinter used as a torch, Cato, R. R. 37, 3; Varr. L. L. 5, § 137 Müll.; Prop. 2, 29, 5 (3, 27, 5 M.); Cinc. ap. Gell. 16, 4, 2.
  2. * II. Trop.: nequidquam tibi Fortuna faculam adlucere volt, Plaut. Pers. 4, 3, 46; Vulg. Apoc. 8, 10.

făcultas, ātis (gen. plur.: facultatum, Cic. Off. 1, 9, 29 al.: facultatium, Dig. 32, 1, 78, § 1; Col. 1, 4, 8), f. [facul, facilis; cf.: difficultas, simultas], capability, possibility, power, means, opportunity; skill, ability to do any thing easily (class.; syn.: dotes, virtutes, ingenium, indoles).

  1. I. Lit.: facultates sunt, aut quibus facilius fit, aut sine quibus aliquid confici non potest, Cic. Inv. 1, 27, 41.
    Constr. with gen., ad, ut, inf., or absol.
          1. (α) With gen. of gerund.: facultas pariendi, Ter. And. 1, 4, 5: summa copia facultasque dicendi, Cic. Quint. 2, 8: sibi facultatem dicendi parare, Quint. 11, 2, 49: Miloni manendi nulla facultas, Cic. Mil. 17, 45: suscipiendi maleficii, id. Rosc. Am. 33, 92: laedendi, id. Fl. 8, 19: redimendi, id. de Imp. Pomp. 7, 18: facultatem judicandi facere, id. Verr. 2, 2, 73, § 179 et saep.
            So with ellipsis of dicendi: extemporalis facultas, of extemporaneous speaking, Suet. Aug. 84; cf.: facultas summa, Plin. Ep. 1, 20, 18; id. ib. 6, 29, 5.
            With a gen. subst.: talium sumptuum facultatem fructum divitiarum putat, Cic. Off. 2, 16, 56: quod reliquis fugae facultas daretur, Caes. B. G. 1, 32 fin.: Demostheni facultatem defuisse hujus rei, Quint. 6, 3, 2: si facultas tui praesentis esset, if I could but meet you face to face, Planc. in Cic. Fam. 10, 4: facultates medicamentorum, virtue, efficacy, Cels. 5 praef. init.; id. ib. 17.
          2. (β) With ad: ne irato facultas ad dicendum data esse videatur, Cic. Font. 10, 22 (6, 12); cf.: ad explicandas tuas litteras, id. Rep. 1, 9; and: ad ducendum bellum, Caes. B. G. 1, 38, 4.
            In plur.: ingenii facultates, Cic. Att. 3, 10: multae mihi ad satis faciendum reliquo tempore facultates dabuntur, Cic. Clu. 4, 10.
            Rarely with dat.: si facultas sit alendis sarmentis, Col. 4, 29, 1.
          3. (γ) With in: modica in dicendo facultas, Suet. Galb. 3.
          4. (δ) With ut: nonnumquam improbo facultas dari, ut, etc., Cic. Caecin. 25, 71; id. Rab. Perd. 6, 18: L. Quintius oblatam sibi facultatem putavit, ut, etc., id. Clu. 28, 77; id. Fam. 1, 7, 4: erit haec facultas in eo, quem volumus esse eloquentem, ut, etc., id. Or. 33, 117.
            (ε) With inf. (post-Aug. and very rare): nobis saevire facultas, Stat. Th. 4, 513; 12, 36; Val. Fl. 3, 16; Auct. B. Afr. 78.
            (ζ) Absol.: cave quicquam, quod ad meum commodum attineat, nisi maximo tuo commodo et maxima tua facultate cogitaris, Cic. Q. Fr. 3, 9, 4: urges istam occasionem et facultatem, id. Fam. 7, 8, 2: poëtica quaedam, id. Rep. 1, 14: facultas ex ceteris rebus comparata, id. de Or. 2, 12, 50: si facultas erit, id. de Inv. 1, 46 fin.; cf.: hinc abite, dum est facultas, while you can, Caes. B. G. 7, 50 fin.: quoad facultas feret, Cic. Inv. 2, 3, 10.
  2. II. Transf., concr., for copia, opes, a sufficient or great number, abundance, plenty, supply, stock, store; plur., goods, riches, property (syn.: opes, bona, silva, divitiae, fortunae, copia, vis).
          1. (α) Sing.: nummorum facultas, Cic. Quint. 4, 16: cujus generis (virorum) erat in senatu facultas maxima, id. Sull. 14, 42: facultas vacui ac liberi temporis, id. de Or. 3, 15, 57: omnium rerum, quae ad bellum usui erant, summa erat in eo oppido facultas, Caes. B. G. 1, 38, 3: navium, id. ib. 3, 9, 6: si facultas ejus succi sit copiosior, Col. 12, 38, 8 al.: pro facultate quisque, in proportion to his ability or wealth, Suet. Aug. 29.
          2. (β) Plur.: anquirunt ad facultates rerum atque copias, ad potentiam, etc., Cic. Off. 1, 3, 9: mutandis facultatibus et commodis, id. ib. 2, 4, 15: facultates commodorum praetermittere, id. Att. 1, 17, 5: me tuae facultates sustinent, id. Q. Fr. 1, 3, 7: videndum ne major benignitas sit quam facultates, id. Off. 1, 14, 42: facultates ad largiendum magnas comparasse, Caes. B. G. 1, 18, 4: facultates patrimonii nostri aliis relinquemus, Quint. 6 praef. § 16: Gaius attritis facultatibus urbe cessit, Suet. Galb. 3: modicus facultatibus, Plin. Ep. 6, 32, 2 et saep.: Tantas videri Italiae facultates, ut, etc., supplies, resources, Caes. B. G. 6, 1, 3; with copia, id. B. C. 1, 49, 2: ministrare alicui de facultatibus suis, Vulg. Luc. 8, 3: qui facultates suas suspectas habet, i. e. doubts his own solvency, Gai. Inst. 2, 154.

făcultātŭla, ae, f. dim. [facultas, II.], small or scanty means (late Lat.): pro facultatula sua, Hier. Ep. 108, no. 10; Aug. Ep. 45 med.

făculter, adv., v. facilis fin. 3.

fācundē, adv., eloquently, v. facundus fin.

fācundĭa, ae, f. [facundus], eloquence, fluency (like facundus, not freq. till after the Aug. period; not in Cic., Caes., or Liv.): hic actor tantum poterit a facundia, Ter. Heaut. prol. 13: facundia Graecos, gloria belli Gallos ante Romanos fuisse, Sall. C. 53, 3; so, Graeca, id. J. 63, 3: Graeca Latinaque, Suet. Calig. 20; cf. Quint. 12, 10, 27; Plin. 7, 30, 31, § 117: alere facundiam, Quint. prooem. § 23; Hor. C. 4, 7, 21; Quint. 2, 16, 10; 8, 1, 3; 10, 1, 80 et saep.; Tac. A. 11, 6; Gell. 11, 13, 10; 18, 5, 1; 19, 9, 7 al.
In plur., Gell. 3, 17, 1.
Transf., of a person, Ov. P. 1, 2, 69.

* fācundĭōsus, a, um, adj. [facundia], full of eloquence, eloquent, Sempr. Asellio ap. Gell. 4, 9, 12.

fācundĭtas, ātis, f. [facundus], eloquence, Plaut. Truc. 2, 6, 13.

fācundus, a, um, adj. [fari], that speaks with ease or fluency, eloquent (syn.: disertus, eloquens; loquax, dicax): qui facile fantur, facundi dicti, Varr. L. L. 6, § 52 Müll. (not freq. till after the Aug. period; not in Cic. or Caes.; cf. facundia).

  1. I. Prop.: satis facundu’s: sed jam fieri dictis compendium volo, Plaut. Capt. 5, 2, 12: suavis homo, facundus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 250 ed. Vahl.); Sall. J. 95, 3: loquax magis quam facundus, id. ap. Quint. 5, 2, 2; and ap. Gell. 1, 15, 13: Mercuri, facunde nepos Atlantis, Hor. C. 1, 10, 1: Ulixes, Ov. M. 13, 92: facundum faciebat amor, id. ib. 6, 469: Rufus, vir facundus, Tac. H. 1, 8: facundus et promptus, Suet. Calig. 53 et saep.
    Comp.: in omnibus gentibus alius alio facundior habetur, Quint. 12, 10, 44.
    Sup.: facundissimus quisque, Quint. 12, 2, 27.
  2. II. Transf., of things: ut ingenia humana sunt ad suam cuique levandam culpam nimio plus facunda, Liv. 28, 25 fin. (al. fecunda): lingua, Hor. C. 4, 1, 35: ōs, Ov. F. 5, 698: vox, id. ib. 4, 245: Juv. 10, 274: Gallia, id. 15, 111: facunda et composita oratio, Sall. J. 85, 26: dictum, Ov. M. 13, 127: versus, Mart. 12, 43, 1: antiqua comoedia facundissimae libertatis, Quint. 10, 1, 65.
    Hence, adv.: fācunde, with eloquence, eloquently: nimis facete nimisque facunde mala es, Plaut. Mil. 4, 4, 5: quamvis facunde loqui, id. Trin. 2, 2, 99: alloqui, Liv. 28, 18, 6: exsequi aliquid, Tac. A. 12, 58: miseratur, id. ib. 1, 39.
    Sup.: describere locum, Sen. Suas. 2 med.: accusare vitia, Gell. 13, 8, 5.

Fadĭus, a, the name of a Roman gens, Cic. Att. 16, 11, 1; id. Phil. 2, 2, 3; id. Fin. 2, 17, 55 al.

* faecārĭus, a, um, adj. [faex], of or for the dregs or lees: sportae, Cato, R. R. 11, 4.

A maximum of 100 entries are shown.