Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

* arbī̆tra, ae, f. [arbiter], a female witness: arbitrae Nox et Diana, Hor. Epod. 5, 50.

* arbī̆trālis, e, adj. [arbiter], of an arbiter or umpire: judicatio, Macr. S. 7, 1.

arbī̆trārĭō, adv., v. arbitrarius.

arbī̆trārĭus, a, um, adj. [arbiter].

  1. I. Of arbitration, arbitrating, done by way of arbitration: formula, Gai Inst. 4, 163: actio, Dig. 13, 4, 2; cf. Zimmern, Rechtsgesch. 3 B, §§ 67 and 68.
    Hence,
  2. II. Transf.
    1. A. In Plaut. (with ref. to the distinction in law lang. between certus and arbitrarius: judicium est pecuniae certae, arbitrium incertae, Cic. Rosc. Com. 4; cf. Zimmern, Rechtsgesch. 3 B, § 57) = incertus, uncertain, not sure: hoc certum est, non arbitrarium, Plaut. Am. 1, 1, 216.
      Adv.: arbī̆trārĭō: nunc pol ego perii certo, non arbitrario, there’s no mistake about it, Plaut. Poen. 3, 5, 42 (the only adv. of this word in use).
    2. B. Depending on the will, arbitrary (cf. precarius): motus in arteriā naturalis, non arbitrarius, Gell. 18, 10 fin.

arbī̆trātĭo, ōnis, f. [arbitror], the judgment, will, = arbitratus, Gell. 13, 20, 19; Imp. Valent. ap. Scriptt. R. Agr. p. 342 Goes.

arbī̆trātor, ōris, m. [arbitror], in late Lat. = arbiter, II. B., a master, ruler, lord: JVPPITER ARBITRATOR, Inscr. Gud. 7, 5.
Hence a place in the tenth district at Rome is called Pentapylon Jovis arbitratoris, Publ. Victor. Reg. 10.

* arbī̆trātrix, īcis, f. [arbitrator], a mistress, female ruler, Tert. adv. Marc. 2, 12 fin.

1. arbī̆trātus, a, um, Part. of arbitror.

2. arbī̆trātus, ūs, m. [arbitror].

  1. I. The judgment (as will, not as opinion; accordingly = voluntas, not = sententia), freewill, inclination, pleasure, wish, choice, decision (class.; cf. Gell. 13, 20, 19: hic allegatus et hic arbitratus pro allegatione proque arbitratione dicuntur. Quā ratione servatā arbitratu et allegatu meo dicimus, which latter expression is most freq. used): viri boni arbitratu resolvetur, Cato, R. R. 149, 2; so id. ib. 145, 3: arbitratu domini, id. ib. 144, 1: nunc quidem meo arbitratu loquar libere, quae volam et quae lubebit, Plaut. Truc. 2, 1, 2: Vapulabis meo arbitratu et novorum aedilium, id. Trin. 4, 2, 148; so id. Capt. 3, 1, 35; id. Ep. 5, 2, 22; id. Men. 5, 5, 46; id. Mil. 4, 6, 6; id. Ps. 1, 5, 13: tuus arbitratus sit: comburas, si velis, id. As. 4, 1, 21; so id. Rud. 5, 2, 68: Er. Agedum, excutedum pallium. St. Tuo arbitratu, id. Aul. 4, 4, 20; id. Am. 3, 2, 50; id. Most. 3, 2, 106; id. Capt. 4, 2, 87; id. Ps. 2, 2, 66; id. Truc. 5, 19: quas (sententias) exposui arbitratu meo, Cic. Lael. 1, 3: ut id meo arbitratu facerem, id. Fin. 1, 21, 72, and id. ib. 4, 1, 2; id. Fam. 7, 1, 5: tuo vero id quidem arbitratu, id. Fin. 1, 8, 28; so id. Brut. 11, 42; Tac. Or. 42 fin.: suo arbitratu, Plaut. Men. 1, 1, 15: ejus arbitratu fieri, id. Rud. 4, 3, 96: arbitratu suo, Suet. Tib. 68: Tr. Quoius arbitratu nos vis facere? Gr. Viduli arbitratu, Plaut. Rud. 4, 3, 63 sq.; 4, 3, 66: senatūs arbitratu, Suet. Tib. 34; so id. Aug. 35.
  2. II. Direction, guidance: considerare oportet, cujus arbitratu sit educatus, Cic. Inv. 1, 25; so Inscr. Grut. 185, 2.

arbī̆trĭum (in good MSS. and inscrr. sometimes arbī̆tērĭum), ii, n. [from arbiter, as adulterium from adulter]. In gen., a coming near, a being present, presence; hence meton. for persons present (only in post-Aug. poets): locus ab omni liber arbitrio. Sen. Hippol. 602, and id. Herc. Oet. 485: divina rerum cura sine arbitrio est, Auct. Aetnae, 195.

  • II. Esp.
    1. A.
      1. 1. The judgment, decision of an arbitrator (cf. arbiter, II.: arbitrium dicitur sententia, quae ab arbitro statuitur, Paul. ex Fest. p. 13 Müll.): aliud est judicium, aliud arbitrium. Judicium est pecuniae certae: arbitrium incertae, Cic. Rosc. Com. 4: Q. Scaevola summam vim dicebat esse in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur ex fide bonā, id. Off. 3, 17, 70; so, arbitrium rei uxoriae, id. ib. 3, 15; id. Top. 17, 66; cf. Dig. 24, 3, 66 fin.; 46, 3, 82 fin.; Cic. Rosc. Com. 9: arbitrium pro socio condemnari solerent, id. Quinct. 4, 13 B. and K. (here some consider arbitrium as a gloss, others read arbitrio, ad arbitrium, ad arbitrum, and the like; v. Orell. ad h. l.).
        1. 2. Transf. from the sphere of judic. proceedings, judgment, opinion, decision: arbitrium vestrum, vestra existimatio Valebit, Ter. Heaut. prol. 25: cum de te splendida Minos Fecerit arbitria, Hor. C. 4, 7, 21: de aliquo arbitria agere, Liv. 24, 45: arbitria belli pacisque agere, id. 44, 15; cf. Tac. A. 12, 60: agere arbitria victoriae, Curt. 6, 1 fin.; cf. Gron. Observ. 4, c. 11, p. 427, and Liv. 31, 11; 32, 37.
          Trop.: res ab opinionis arbitrio sejunctae, matters, in which nothing is decided according to mere opinion, Cic. de Or. 1, 23, 108: si volet usus, Quem penes arbitrium est et jus et norma loquendi, Hor. A. P. 72; Sen. Clem. 2, 7: arbitrio consilioque uti auris, to determine by the ear, Gell. 13, 20, 3.
      2. B. Mastery, dominion, authority, power, will, free-will: dedunt se In ditionem atque in arbitrium cuncti Thebano poplo, Plaut. Am. 1, 1, 103 (Fleck., arbitratum): esse in pectore nostro quiddam, Cujus ad arbitrium quoque copia materiaiï Cogitur interdum flecti per membra, per artus, and at whose bidding the accumulated materials must yield obedience in every joint and limb, * Lucr. 2, 281: cujus (Jovis) nutu et arbitrio caelum, terra mariaque reguntur, Cic. Rosc. Am. 45, 131: ad alicujus arbitrium et nutum totum se fingere et adcommodare, id. Or. 8, 24; id. Verr. 1, 10, 30; 2, 5, 63 fin.; so Vulg. Lev. 13, 3; 13, 44: aliquid facere arbitrio suo, Cic. Phil. 6, 2: Mentes ad suum arbitrium movere, id. de Or. 2, 16, 70; so id. Par. 5, 1 fin.: quam (pecuniam) sponte et arbitrio cordis sui inferunt, Vulg. 4 Reg. 12, 4: vixit ad aliorum arbitrium, non ad suum, Cic. Mur. 9; so Hor. C. 3, 6, 40; 3, 2, 20; Tac. H. 1, 46; Suet. Caes. 9; 20; id. Aug. 28; id. Tit. 8; id. Galb. 14: in arbitrium vestrum diem constituistis ei, Vulg. Judith, 8, 13: orationem tibi misi: ejus custodiendae et proferendae arbitrium tuum, Cic. Att. 15, 13: munificentiam eorum in se ipsorum arbitrii debere esse, Liv. 37, 52: in arbitrio viri erit, ut faciat sive non faciat, Vulg. Num. 30, 14: tamquam congruere operationem eam serpentium humani sit arbitrī, Plin. 29, 3, 12, § 53; Suet. Tib. 18; id. Claud. 2: mox rei Romanae arbitrium (i. e. imperium, dominion, power) tribus ferme et viginti (annis) obtinuit, Tac. A. 6, 51; so, arbitrium orbis terrarum, Suet. Caes. 7; Nep. Con. 4, 1: huic deus optandi gratum, sed inutile fecit Muneris arbitrium, Ov. M. 11, 101: liberum mortis arbitrium, Suet. Dom. 8; 11; cf. Tac. A. 15, 60.
      3. C. Arbitria funeris, the expenses of a funeral (fixed by an arbiter), Cic. Dom. 37; id. Pis. 9 fin.; id. Red. in Sen. 7; cf. Dig. 11, 7, 12, § 6.

    arbĭtro, āre, v. arbitror fin.

    arbĭtror (act. arbitro, v. infra; arch. inf. arbitrarier, Plaut. Aul. 4, 1, 21), ātus, 1, v. dep. [arbiter].

    1. I. In gen., to be a hearer or beholder of something (v. arbiter, I.), to observe, perceive, hear, etc. (in this sense only ante- and post-class.): dicta alicujus, Plaut. Capt. 2, 1, 24; id. Aul. 4, 1, 21; App. M. 10, p. 246, 16; 3, p. 138, 23; 7 init.: domus attiguae fortunas arbitraturus, id. ib. 4, p. 148, 8.
      Hence of the mind, to examine, consider, weigh: diligentius carmina Empedoclis, Gell. 4, 11, 10.
    2. II. Esp.
      1. A. T. t. of judic. lang. (cf. arbiter, II.), to make a decision, give judgment or sentence: si in eo, quod utroque praesente arbitratus est, arbitrio paritum non esset, Dig. 4, 8, 44; 6, 1, 35.
        Hence, fidem alicui arbitrari, to adjudge, i. e. to give, credit to one, to put faith in, Plaut. Bacch. 3, 6, 41.
        Of witnesses, as t. t., to testify, to declare or announce, give evidence: qui testimonium diceret, ut arbitrari se diceret, etiam quod ipse vidisset, Cic. Ac. 2, 47, 146: qui primum illud verbum consideratissimum nostrae consuetudinis arbitror, quo nos etiam tunc utimur, cum ea dicimus jurati, quae comperta habemus, quae ipsi vidimus, ex toto testimonio suo sustulit, atque omnia se scire dixit, id. Font. 9: mortuum inde arbitrari, Liv. 3, 13, 3; 4, 40.
    3. B.
      1. 1. In gen., to be of the opinion, to believe, consider as, = νομίζω (most freq. in prose; a favorite word with Cic.): Bene facta male locata male facta arbitror, Enn. ap. Cic. Off. 2, 18, 62: gratum arbitratur esse id a vobis sibi, Plaut. Am. prol. 48: nefas esse arbitrari Gracchos laudare, Cic. Agr. 2, 10: Falsum arbitror radices arborum vetustate minui, Plin. 16, 31, 56, § 130: Justum autem arbitror suscitarc vos, Vulg. 2 Pet. 1, 13: scelestissimum te arbitror, Plaut. Am. 2, 1, 2: arbitraris me inimicum tuum, Vulg. Job, 13, 24; ib. Philipp. 3, 8: si hoc minus ad officium tuum pertinere arbitrabere, suscipiam partes, quas alienas esse arbitrabar, Cic. Verr. 2, 4, 37: ut in ceteris artibussimiliter arbitror in hac ratione dicendi etc., id. de Or. 2, 16, 70; id. Quinct. 34; id. Verr. 2, 169; id. Clu. 17; id. Cat. 1, 17; id. Arch. 30; id. Deiot. 24; id. Mil. 21: tamen, ut arbitror, auctoritate advocatorum adducti in veritate manserunt, id. Clu. 63; so id. Sex. Rosc. 82; id. Imp. Pomp. 58; id. Clu. 176: ut ego arbitror, id. Sest. 16; id. Pis. 68: sicut arbitror, id. Clu. 50: ego quod ad me attinet (itemque arbitror ceteros) idcirco taceo, quod, etc., id. ad Q. Fr. 2, 1: arbitratus id bellum celeriter confici posse, Caes. B. G. 3, 28: Jugurtham esse arbitrati cum magno gaudio obvii procedunt, thinking it to be Jugurtha, Sall. J. 69, 1: non satis tuta eadem loca sibi arbitratus, Nep. Alcib. 9, 1; so id. Timoth. 3, 3 al.
        1. 2. To think, suppose, as opp. to knowing: Arbitror: Certum non scimus, Ter. Eun. 1, 2, 30: si hunc noris satis, Non ita arbitrere, id. And. 5, 4, 12: De. Sanumne credis te esse? Mi. Equidem arbitror, id. Ad. 4, 7, 30: Quid consilii ceperis, quem nostrūm ignorare arbitraris? Cic. Cat. 1, 1; id. Imp. Pomp. 31: arbitrantur se posse fugere, Vulg. Esth. 16, 4; ib. Matt. 10, 34.
          Note:
          1. a. Act. form arbĭtro, āre: te si arbitrarem dignum, Plaut. Ps. 4, 2, 57: Probiores credo arbitrabunt, id. Stich. 1, 2, 87.
          2. b. Arbitror in pass. signif.: continuo arbitretur (i. e. eligatur, quaeratur) uxor filio tuo, Plaut. Ep. 2, 2, 82: cum ipse praedonum socius arbitraretur, Cic. Verr. 2, 5, 41; id. Mur. 16 fin.; id. Att. 1, 11; cf. Zumpt ad Cic. Verr. l. l.: quaestio in utramque partem a prudentibus viris arbitrata, i. e. judicata, Gell. 1, 13: sumptus funeris arbitrantur pro facultatibus defuncti, are estimated, Dig. 11, 7, 12; so ib. 4, 8, 27; 2, 15, 8: ex scriptis eorum, qui veri arbitrantur, ὑπολαμβάνονται, Cael. ap. Prisc. p. 792 P.