Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

lux, lūcis (adverb. abl. luce, luci, and lucu, and in these old forms also used as m.; v. infra; in Plaut. lux is usually m.; Brix ad Plaut. Capt. 5, 4, 11), f. [luceo], light.

  1. I. Lit.
      1. 1. In gen., the light of the sun and other heavenly bodies: cum id solis luce videatur clarius, Cic. Div. 1, 3, 6; id. Tusc. 1, 37, 90; id. Cat. 1, 3; id. Cael. 9: per umbras Stella facem ducens multā cum luce cucurrit, Verg. A. 2, 694: a lucifero donec lux occidat, till sunset, Juv, 13, 158.
        The light, splendor, brightness of shining bodies: viridi cum luce zmaragdi, Lucr. 4, 1126: luce coruscus ahenā, Verg. A. 2, 470: lucem non fundentes gemmae, Plin. 37, 7, 25, § 94: ferri, Stat. Th. 8, 124.
      2. 2. In partic., the light of day, daylight, day: diurna, Lucr. 6, 848: Metellus cum primā luce in campum currebat, Cic. Att. 4, 3, 4: ante lucem, id. de Or. 2, 64, 259: primā luce ad eum accurrit, at daybreak, dawn of day, Caes. B. G. 1, 22: luce sub ipsā, on the very verge of day, Verg. G. 4, 490: in luci, by day, Lucr. 4, 233: luce reversā, Juv. 6, 312.
        Hence,
        1. b. In abl. adverb.: luce, luci, and (ante-class.) lucu, by daylight, in the daytime: ut luce palam in foro saltet, Cic. Off. 3, 24, 93; so, luce, id. Pis. 10, 23; Auct. Her. 4, 36, 48; Verg. A. 9, 153 al.: nocte ac luce, Juv. 15, 43: ut veniamus luci, Plaut. Cas. 4, 2, 7: cum luci simul, id. Merc. 2, 1, 31: luci claro, id. Aul. 4, 10, 18; cf. Non. 210, 9: quis audeat luci, Cic. Phil. 12, 10, 25: quodsi luce quoque canes latrent, id. Rosc. Am. 20, 56; Liv. 35, 4, 5: cum primo lucu ibo hinc, Ter. Ad. 5, 3, 55: cum primo luci, Plaut. Cist. 2, 1, 49.
    1. B. Transf.
      1. 1. The heavenly bodies: illae, quae fulgent luces, Cic. Arat. 96.
      2. 2. A day: centesima lux est ab interitu P. Clodii, Cic. Mil. 35, 98: longiore luce ad id certamen nobis opus est, Liv. 3, 2: anxia nocte, anxia luce gemit, Ov. M. 2, 806: crastina, Verg. A. 10, 244: natali die mihi dulcior haec lux, Juv. 12, 1: septima quaeque lux, id. 14, 105; cf.: natura volvente vices et lucis et anni, id. 13, 88.
        Hence, poet.: lux aestiva, summer, Verg. G. 4, 52: lux brumalis, winter, Ov. Tr. 1, 11, 39.
      3. 3. Life: qui ab Orco mortuom me reducem in lucem feceris, Ter. Hec. 5, 4, 12: corpora luce carentum, i. e. of the dead, Verg. G. 4, 255; Sil. 13, 473; cf.: simul atque editi in lucem sumus, Cic. Tusc. 3, 1, 2.
      4. 4. An eye, the eyesight: effossae squalent vestigia lucis, Stat. Th. 11, 585: damnum lucis ademptae, Ov. M. 14, 197.
      5. 5. A light, of an eminent man to whom all eyes turn: Luce nihil gestum, nihil est Diomede remoto, Ov. M. 13, 100.
        Of a beloved person: o lux salve candida, Plaut. Mil. 4, 8, 34.
  2. II. Trop.
    1. A. The sight of all men, the public view, the public, the world: nec vero ille in luce modo, atque in oculis civium magnus sed intus domique praestantior, Cic. Sen. 4, 12: Isocrates forensi luce caruit, id. Brut. 8, 32: familiam abjectam et obscu ram e tenebris in lucem vocare, id. Deiot. 11, 30: res occultas aperire in lucemque proferre, id. Ac. 2, 19, 62.
    2. B. Light, encouragement, help, succor: lux quaedam videbatur oblata, non modo regno, sed etiam regni timore sublato, Cic. Phil. 1, 2, 40: civibus lucem ingenii et consilii porrigere, id. de Or. 1, 40, 184; cf.: lucem adferre rei publicae, id. Manil. 12, 33.
    3. C. A light, an ornament: hanc urbem, lucem orbis terrarum, Cic. Cat. 4, 6, 11: genus sine luce, undistinguished, obscure, Sil. 8, 248.
    4. D. Light, illustration, elucidation: historia testis temporum, lux veritatis, Cic. de Or. 2, 9, 36.
    5. E. That which enlightens, the source of illumination: ratio quasi quaedam lux lumenque vitae. Cic. Ac. 2, 8, 26; cf.: ego sum lux mundi, Vulg. John, 8, 12; id. ib. 12, 26.

luxātĭo, στρέμμα, i. q. luxatura, a dislocation, luxation, Gloss. Philox.

luxātūra, ae, f. [luxo], a dislocation, luxation, Marc. Emp. 36.

luxo, āvi, ātum, 1, v. a. [Gr. λοξός, slanting, akin to obliquus, limus, licinus], to put out of joint, to dislocate.

  1. I. Lit.: luxatum si quod est, sanum faciet, Cato, R. R. 157: luxata in locum reponere, Sen. Ep. 104, 18: articulis luxatis, Plin. 30, 9, 23, § 79: luxata corpora, id. 31, 6, 37, § 71.
  2. II. Transf., to put out of place, displace: luxare vitium radices, Plin. 17, 24, 37, § 227: luxatae machinae, fallen apart, id. 36, 15, 24, § 119: luxata cornua, id. 8, 45, 70, § 179.

luxor, āri, v. dep. [luxus], to riot, revel, live luxuriously: luxantur a luxu dictum, id est luxuriantur, Paul. ex Fest. p. 120 Müll.; cf. Non. 55, 15: luxantur, lustrantur, Plaut. Ps. 4, 7, 5 Fleck.

luxŭrĭa, ae, and luxŭrĭēs, ēi (v. Zumpt, Verr. 2, 2, 3, § 7, and 2, 5, 31, § 80; Roby, Gram. § 342; old gen. luxurii, Gracch. ap. Gell. 9, 14; the dat. of the fifth decl. is not in use, and the abl. is doubtful; v. Neue, Formenl. 1, 382 sqq.), f. [luxus], rankness.

  1. I. Lit., rankness, luxuriance of trees and plants: luxuriem segetum tenerā depascit in herbā, Verg. G. 1, 112: si vitis luxuria se consumpserit, Plin. 17, 22, 35, § 181; 9, 2, 1, § 2.
    1. B. Poet., transf., of animals: wantonness, friskiness, frolicsomeness, Val. Fl. 7, 65.
  2. II. Trop., riotous living, extravagance, profusion, luxury, excess: quam ecfliges, luxuriae sumptus suppeditare ut possies, Plaut. As. 4, 2, 10: animus, qui nunc luxuriā et lasciviā diffluit, Ter. Heaut. 5, 1, 72: in urbe luxuries creatur, ex luxuriā existat avaritia, necesse est, Cic. Rosc. Am. 27, 75: odit populus Romanus privatam luxuriam, id. Mur. 36, 76: luxuries Hannibalem ipsum Capuae corrupit, id. Agr. 1, 7, 20: diffluere luxuriā, id. Off. 1, 30, 106; 1, 34, 123: res ad luxuriam pertinentes, Caes. B. G. 2, 15: saevior armis Luxuria incubuit, Juv. 6, 293: quis ferat istas luxuriae sordes? id. 1, 140.
    1. B. Of style: in qua (oratione), ut in herbis, in summā ubertate inest luxuries quaedam, Cic. de Or. 2, 23, 96.

luxŭrĭo, āvi, ātum, 1, v. n., and luxŭ-rĭor, ātus, 1, v. dep. (cf. Quint. 9, 3, 7) [luxuria], to be rank, luxuriant, abound to excess (not in Cic. or Cæs.).

  1. I. Lit.: ager assiduā luxuriabat aquā, Ov. F. 4, 644: luxuriat Phrygio sanguine pinguis humus, id. H. 1, 53: cacumina virgarum ne luxurientur, Col. Arb. 11: ne (caules) in frondem luxurient, Plin. 19, 6, 34, § 113: in patulas comas, Ov. de Nuce, 20: ut seges in pingui luxuriabit humo, id. A. A. 1, 360.
    1. B. Transf.
      1. 1. To wanton, sport, skip, bound, frisk: (equus) luxurians, Verg. A. 11, 497: luxuriat pecus, Ov. F. 1, 156: leo luxurians, Val. Fl. 6, 613.
      2. 2. To have in abundance or excess, to abound in: luxuriatque toris animosum pectus, Verg. G. 3, 81: faciem Deliciis decet luxuriare novis, Ov. H. 16, 191.
      3. 3. To swell, enlarge, grow rapidly: membra luxuriant, Ov. M. 7, 292.
  2. II. Trop.
    1. A. Of style or language, to be luxuriant, to be too fruitful, to run riot: luxuriantia compescet, Hor. Ep. 2, 2, 122; cf.: luxuriantia astringere (stilo), Quint. 10, 4, 1.
    2. B. To be wanton or licentious, to indulge to excess, to revel, run riot, be dissolute: ne luxuriarentur otio animi, Liv. 1, 19: Capuam luxuriantem felicitate, id, 23, 2; cf. Flor. 2, 15: libertate luxuriare, Curt. 10, 7, 11: vereor ne haec laetitia luxuriet. Liv. 23, 12: usus luxuriantis aetatis, Macr. S. 7, 13, 11.

luxŭrĭōsē, adv., v. luxuriosus fin.

luxŭrĭōsus, a, um, adj. [luxuria], rank, luxuriant, exuberant.

  1. I. Lit.: frumenta, Cic. Or. 24, 81: seges, Ov. F. 1, 690: vitis valida et luxuriosa, Col. 5, 6, 36: vitis, id. 4, 21, 2.
  2. II. Trop.
    1. A. Immoderate, excessive: luxurioso otio esse, Sall. J. 100: laetitia, Liv. 2, 21.
    2. B. Immoderate, extravagant, wanton: luxuriosissimum dictum, Col. 8, 16: amor, Ov. R. Am. 746.
    3. C. Excessive, profuse, luxurious, voluptuous: reprehendere luxuriosos, Cic. Fin. 2, 7, 21: multa et lauta supellex, non illa quidem luxuriosi hominis, sed tamen abundantis, id. Phil. 2, 27, 66: nihil luxuriosius, id. Pis. 27, 66: homines luxuriosi prodigi (vocantur), Paul. ex Fest. p. 250: cena, Juv. 11, 77.
      Hence, adv.: luxŭrĭōsē.
    1. A. Wantonly, immoderately, excessively: ne haec laetitia nimis luxuriose eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3.
    2. B. Luxuriously, voluptuously: cum libidinosis luxuriose vivere, Cic. Cael. 6: exercitum luxuriose habere, Sall. C. 11.
      Comp.: luxuriosius epulari, Nep. Paus. 3: struere fercula, Col. prooem.
      Sup.: luxuriosissime bibere, Aug. Mor. Eccl. Cath. 34.

1. luxus, a, um, adj. [= Gr. λοξός; v. luxo], dislocated: luxum si quod est, Cato, R. R. 160: luxo pede, Sall. Fragm. ap. Prob. p. 1476 P. (Hist. 5, 2); cf.: luxa membra e suis locis mota et soluta, Paul. ex Fest. p. 119, 17 Müll.
Subst.: luxum, i, n., a dislocation: emplastrum utile ad luxa, vel fracta, Marc. Emp. 36.

2. luxus, ūs, m. [1. luxus], a dislocation (ante- and post-class.): ad luxum aut fracturam alliga: sanum fiet, Cato, R. R. 160; App. Flor. p. 354 med.; Plin. Val. 2, 49.

3. luxus, ūs (dat. luxu, Sall. J. 6; Tac. A. 3, 34; id. H. 2, 71) [root luc-; cf. pol-luceo, pol-lucte; v. Corss. Ausspr. 1, 368 sq.].

  1. I. Excess, extravagance in eating and drinking, luxury, debauchery: adulescens luxu perditus, Ter. Ad. 4, 7, 42: in vino ac luxu, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62: aliquid luxu antecapere, Sall. C. 13: luxu atque desidiā corrupta civitas, id. ib. 57: luxu et saginae mancipatus, Tac. H. 2, 71; 4, 14: per luxum et ignaviam aetatem agere, i. e. luxuriously and slothfully, Sall. J. 2: flagitiosus, Mos. et Rom. Leg. Coll. 5, 3, 2: turpi fregerunt saecula luxu divitiae molles, Juv. 6, 299.
    In plur.: nondum translatos Romana in saecula luxus, Luc. 10, 109: combibat illapsos ductor per viscera luxus, Sil. 11, 402.
  2. II. Splendor, pomp, magnificence, state: at domus interior regali splendida luxu Instruitur, Verg. A. 1, 637: epulaeque ante ora paratae Regifico luxu, id. ib. 6, 604: eruditus luxus, Tac. A. 16, 18.