No entries found. Showing closest matches:
pătĕfăcĭo, fēci, factum, 3 (scanned pătēfēcit, Lucr. 4, 320; and in pass. pătēfīet, id. 6, 1001), v. a. [pateo-facio], to make or lay open, to open, throw open (freq. and class.; syn.: pando, recludo, aperio).
- I. Lit.: iter, Cic. N. D. 2, 56, 141: patefacere et munire alicui aditum ad aliquid, id. Fam. 13, 78, 2: aures assentatoribus, id. Off. 1, 26, 91: portas, Liv. 2, 15: ordines, aciem, id. 28, 14: sulcum aratro, Ov. M. 3, 104: oculos, Plin. 11, 37, 55, § 150: patefacta triumphis Janua. Prop. 1, 16, 1: iter per Alpes patefieri volebat, Caes. B. G. 3, 1; cf. Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 27.
Poet.: postera lux radiis latum patefecerat orbem, i. e. had exposed to view, made visible, Ov. M. 9, 794.
Esp. (= άνοίγειν), to open the way, as a discoverer or pioneer; to be the first to find: vias, Caes. B G 7, 8: tellus in longas est patefacta vias, Tib. 1, 3, 36, cf.: patefactumque nostris legionibus Pontum, Cic. Imp. Pomp. 8, 21: loca, Nep. Hann. 3, 4.
- II. Trop., to disclose, expose, detect, bring to light: si hoc celatur, in metu; sin patefit, in probro sum, Ter. Phorm. 5, 4, 6: odium suum in aliquem, Cic. Att. 11, 13, 2: patefacere verum et illustrare, id. Lael. 26, 97: rem, id. Q. Fr. 2, 6, 5: patefacere et proferre aliquid, id. Mil. 37, 103: veritas patefacta, id. Sull. 16, 45; id. Ac. 2, 39, 122: Lentulus patefactus indiciis, convicted, id. Cat 3, 6, 15: qui ea proferenda et patefacienda curavit, id. Fl. 2, 5: se aliquid patefacturam, id. Ac. 2, 14, 44.
* pătĕfactĭo, ōnis, f. [patefacio], a laying open, disclosing, making known: patefactio quast rerum opertarum, Cic. Fin. 2, 2, 5.
pătĕfactus, a, um, Part., from patefacio.
pătĕfīo fieri, v. patefacio.
Pătĕlāna, ae, v. 2. Patella.
1. pătella, ae, f. dim. [patina], a small pan or dish, a plate; a vessel used in cooking, and also to serve up food in.
- I. Lit., Varr. ap. Prisc. p. 681 P.: patella esurienti posita, id. ap. Non. 543, 33; Hor. Ep. 1, 5, 2; Mart. 5, 78, 7; Juv. 10, 64: sinapi in patellis decoctum, Plin. 19, 8, 54, § 171: cicadae tostae in patellis, id. 30, 8, 21, § 68.
- B. In partic., a vessel used in sacrifices, an offering-dish: patellae vasula parva picata sacris faciendis apta, Fest. pp. 248 and 249 Müll.: oportet bonum civem legibus parere et deos colere, in patellam dare, μικρον κρεας, Varr. ap. Non. 544; Cic. Verr. 2, 4, 21, § 46: edere de patellā, of sacrilegious persons, id. Fin. 2, 7, 22 Madv. ad loc.; Liv. 26, 36; Ov. F. 6, 310; 2, 634; Pers. 3, 26; Val. Max. 4, 4, 3 al.
- II. Transf.
- A. The kneepan, patella, Cels. 8, 1 fin.; 8, 21.
- B. A disease of the olive-tree, Plin. 17, 24. 37, § 223
2. Pătella and Pătellāna (Pă-telāna), ae, f. [pateo], a goddess that presiaed over the shooting of grain: Patellana numen est et Patella: ex quibus una est pateiactis, patefaciendis rebus altera praestituta, Arn. 4, 131: Patelana, Aug. Civ. Dei, 4, 8.
pătellārĭus, a, um, adj. [1. patella], of or belonging to a dish or plate, patellaril di, platter-gods, i.e. the Lares (because food was set before them in a platter), Plaut. Cist. 2, 1, 46: cf. Schol. ap Pers. 3, 26
pătĕna. ae, v. 1. patina.
pătens, entis, Part. and P. a., from pateo.
pătenter, adv. v. pateo, P a. fin.
păteo, ŭi, 2, v. n. root pat. (perh. orig. spat.; cf. spatium); Gr πεταννυμι, πιτνημι, to spread out; πετασμα, curtain; πεταλον, leaf; cf.: patulus, patina; also perh. pando (for pantdo)], to stand open, lie open, be open.
- I. Lit.: januae, aedes patent, Plaut. As. 1, 3, 89: facite totae plateae pateant, id. Aul. 3, 1, 2. nares semper propter necessarias utilitates patent, Cic. N. D. 2, 57, 145: omnibus haec ad visendum patebant cotidie, id. Verr 2, 4, 3, § 5: cur valvae Concordiae non patent? id. Phil. 2, 44, 112: semitae patuerant, Caes. B. G. 7, 8: ne fugae quidem patebat locus, Liv. 27, 18: patuere fores, Ov. M. 2, 768: (fenestrae) sine injuriā patent, Plin. Ep. 2, 17, 16 et saep.
- B. In partic.
- 1. To lie open, be exposed to any thing: patens vulneri equus, Liv. 31, 39, 12: latus ictui, Tac. H. 5, 11.
- 2. To stretch out, extend (cf. porrigor): Helvetiorum fines in longitudinem milia passuum CCXL. patebant, Caes. B. G. 1, 2; 1, 10: schoenus patet stadia XL., Plin. 12, 14, 30, § 53.
- II. Trop.
- A. In gen., to be open, free, allowable, accessible, attainable: si nobis is cursus pateret, Cic. Att. 10, 12, 4: ad quos omnis nobis aditus, qui paene solis patuit, obstructus est, id. Brut. 4, 16: praemia quae pateant stipendiariis, id. Balb. 9, 24: ut intellegant omnia Ciceronis patere Trebiano, id. Fam. 6, 10, 3: alicui, to yield to: lux aeterna mihi … dabatur, Si mea virginitas Phoebo patuisset amanti, Ov. M. 14, 133; id. A. A. 1, 362; Auct. Priap. 83.
- B. In partic.
- 1. Of the hearing, etc., to be open, ready to hear: (constare inter omnis video) patere aurīs tuas querelis omnium, Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25: si cujus aures ad hanc disputationem patent, id. Fam. 3, 8, 3: meas auris … omnium praeceptis patuisse. id. Phil. 14, 7, 20: tamquam nullo magis tempore ad simplices cogitationes pateat animus, Tac. G. 22, 2: semita Tranquillae per virtutem patet unica vitae, Juv. 10, 364.
- 2. To be exposed or subject to any thing, Cic. Off. 1, 21, 73: longis morbis senectus, acutis adulescentia magis patet, Cels. 2, 1: qui vanus et excors est patebit contemptui, Vulg. Prov 12, 8.
- 3. To extend: in quo vitio latissime patet avaritia, Cic. Off. 1, 7, 20: late patet et ad multos pertinet, id. de Or. 1, 55, 235.
- 4. To be clear, plain, well known, evident, manifest (cf.: appareo, detegor): operta quae fuere, aperta sunt, patent praestigiae, Plaut. Capt. 3, 3, 9: cum illa pateant in promptuque sint omnibus, etc., Cic. de Or. 1, 6, 23: quod in tabulis patebat, id. Phil. 2, 37, 93: in adversariis (hoc nomen) patere contendit, id. Rosc. Com. 2, 5.
With subject-clause: cum pateat aeternum id esse, quod, etc., Cic. Tusc. 1, 23, 54.
Absol.: quid porro quaerendum est? factumne sit? at constat: a quo? at patet, Cic. Mil. 6, 15.
Hence, pă-tens, entis, P. a., open, accessible, unobstructed, passable.
- A. Lit.: caelum ex omni parte patens atque apertum, Cic. Div. 1, 1, 2: campi patentes, Sall. J. 101, 11.
Comp.: in locis patentioribus, Caes. B. G. 7, 28: via patentior, Liv. 7, 36.
- 2. Transf., open, wide: dolium quam patentissimi oris, Col. 12, 6.
- B. Trop.
- 1. Open, exposed: domus patens, et exposita cupiditati et voluptatibus, Cic. Quint. 30, 93: pelagoque volans da vela patenti, Verg. G. 2, 41: urbs patens, unwalled, Vulg. Prov. 25, 28.
- 2. Evident, manifest: causa, Ov. M. 9, 536.
* Adv.: pătenter, openly, clearly; in comp.: patentius et expeditius (opp: implicite et abscondite), Cic. Inv. 2, 23, 69
păter, tris (old gen PATRVS. Inscr Corp. Lat. 1469; dat PATRE, ib 182), m. [Sanscr. root pā, to nourish, protect; Lat. pasco; hence, Zend, patar, protector; Gr. πατηρ; Sanscr pitri; Engl. father; Germ. Vater], a father, sire.
- I. Lit. Aes. Ehem, pater mi, tu hic eras? De Tuus hercle vero et animo et patura pater, Ter. Ad. 5, 7, 3: patre certo nasci, Cic. Rosc. Am. 16, 46: Servius Tullius captivā Corniculanā natus, patre nullo, matre servā, i. e. by an unknown father, Liv. 4, 3: SI PATER FILIVM TER VENVM DVIT FILIVS A PATRE LIBER ESTO, Lex XII. Tab.: CORNELIVS SCIPIO BARBATVS GNAIVOD PATRE PROGNATVS, Epit. of the Scipios: ego a patre ita eram deductus, by my father, Cic. Lael. 1, 1: aliquem patris loco colere debere, id. Phil. 2, 38, 99.
- II. Transf.
- A. The father as head and rep resentative of the household, esp., paterfamilias and paterfamiliae: pauci milites patresque familiae recepti, Caes. B. C. 2, 44: quemeunque patrem familiae arripuissetis, Cic. de Or. 1, 43; v. familia.
- B. In plur.: patres, fathers, forefathers: patrum nostrorum aetas, Cic. Or. 5, 18: memoria patrum, id. de Or. 1, 40, 181: apud patres nostros, id. Off. 3, 11, 47: patres majoresque nostri, id. Div. in Caecil. 21, 69: Dominus Deus patrum vestrorum, Vulg Exod 3, 15: descenderunt patres tui in Aegyptum, id. Deut. 10, 22.
So in sing (eccl. Lat.): dixitque Jacob; Deus patris mei Abraham, etc., Vulg. Gen. 32, 9: quod juravit ad Abra. ham patrem nostrūm, id. Luc. 1, 73.
- C. PATRES for parentes, parents, Inscr. Grut. 707, 5; 656, 2; 692, 1; 704, 1.
- D. As a title of honor, father.
Of a deity, esp. of Jupiter: divum pater atque hominum rex, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 179 Vahl.); cf.: pater optime Olimpi, id. ap. Oros. 6, 1 (Ann. v. 198 ib.): ipse pater mediā nimborum in nocte coruscā Fulmina molitur dextrā, Verg. G. 1, 328: Gradivumque patrem Geticis qui praesidet arvis, id. A. 3, 35: pater Lemnius, i. e. Vulcan, id. ib. 8, 454: Bacche pater, Hor. C. 3, 3, 13; cf. Lenaeus, i. e. Bacchus, Verg. G. 2, 7: pater Silvane, Hor. Epod. 2, 21: Quirine pater, Enn. ap. Non. 120, 1 (Ann. v. 121 Vahl.): pater Tiberine, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.); of the Tiber, Liv. 2, 10: Apenninus, Verg. A. 12, 703 Wagner: pater Aeneas, id. ib. 1, 699.
Of the creative or generative powers of nature as deities: pater Aether, Lucr. 1, 250: aequoreus, i. e. Ocean, Col. poët. 10, 200.
As an honorable designation applied to senators: principes, qui appellati sunt propter caritatem patres, Cic. Rep. 2, 8, 14: patres ab honore patriciique progenies eorum appellati, Liv. 1, 8.
Hence, patres = patricii, opp. to plebeii: quā re ad patres censeo revertare: plebeii quam fuerint importuni, vides, Cic. Fam. 9, 21, 3 fin.: patres conscripti, v. conscribo: pater patrum, pater sacrorum, pater nomimus, the title given to the high-priest of Mithras, Inscr. Grut. 28, 2; 315, 5; 1102, 2; Inscr. Orell. 5059: patratus, v. h. v. under patro, P. a.
Of the founder of a school: Zeno, pater Stoicorum, Cic. N. D. 3, 9, 23; of a teacher, as a source or creator: Isocrates pater eloquentiae, Cic. de Or. 2, 3, 10: Herodotus pater historiae, id. Leg. 1, 1, 5: pater patriae, the father of his country, of Cicero, Cic. Pis. 3, 6: quem Q. Catulus, quem multi alii saepe in senatu patrem patriae nominarant, id. Sest. 57, 121; cf.: Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit, Juv. 8, 245.
So of Marius: C. Marium quem vere patrem patriae … possumus dicere, Cic. Rab. Perd. 10, 27; of Trajan, and other emperors: at tu etiam nomen patris patriae recusabas, Plin. Pan. 21; cf. Sen. Clem. 1, 14, 2; Suet. Caes. 76; id. Tib. 26; id. Ner. 8; cf. also: pater senatūs, Tac. A. 11, 25; Ov. F. 2, 127; id. Tr. 2, 39; 181; id. P. 1, 1, 36: pater orbis, id. F. 3, 72; Stat. S. 1, 4, 95; 4, 8, 20.
As a term of respect: pater Aeneas, Verg. A. 5, 348; esp., to an old man, Plaut. Most. 4, 2, 36; Verg. A. 5, 521; so id. ib. 533.
- E. In eccl. Lat., the Supreme Being, God: sicut enim Pater habet vitam in semet ipso, Vulg. Joan. 5, 26: confiteor tibi, Pater Domine caeli et terrae, id. Luc. 10, 21: Pater caelestis, id. Matt. 5, 48; 18, 35: Pater vester qui in caelis est, id. ib. 23, 9: Pater noster, qui es in caelis, id. ib. 6, 9: adorabunt Patrem, id. Joan. 4, 23; id. Act. 1, 7 saep.
- * F. Pater cenae, the host, Hor. S. 2, 8, 7: misericordiarum, Vulg. 2 Cor. 1, 3.
Hence, by way of opposition,
- * G. Pater esuritionum, the father of hunger-pains, said of a very poor man who suffers from hunger, Cat. 21, 1.
- H. Of animals, sire: virque paterque gregis, Ov. A. A. 1, 522; Petr. 133 fin.; Col. 6, 37, 4.
pătĕra, ae, f. [pateo], a broad, flat dish or saucer, used esp. in offerings; a libationsaucer or bowl (cf.: simpulum, simpuvium), Varr. L. L. 5, § 122 Müll.; cf. Macr. S. 5, 21: aurea, Plaut. Am. 1, 1, 104; 2, 2, 128: humani corporis sanguinem in pateris circumtulisse, Sall. C. 22, 1: Themistoclem aiunt, cum taurum immolavisset, excepisse sanguinem paterā, etc., Cic. Brut. 11, 43: vinaque marmoreas paterā fundebat in aras, Ov. M. 9, 160; Hor. S. 1, 6, 118: pateris libare et auro, golden cups, Verg. G. 2, 192: pateram perplovere in sacris cum dicitur significat pertusam esse, Fest. p. 250 Müll.
Pătercŭlus, i, m. [pater],
- I. a Roman surname, e. g. C. Velleius Paterculus, the historian; v. Velleius.
Hence,
- II. ‡ Păter-cŭlārĭus, a, um, adj., of or belonging to Paterculus, Not. Tir.
păterfămĭlĭas, ae, v. familia.
păternĭtas, ātis, f. [paternus], fatherly feeling or care (late Lat.), Aug. Ep. 232.
- 2. Collect., descendants of one father: ex quo omnis paternitas in caelis, Vulg. Eph. 3, 15.
păternus, a, um, adj. [pater], of or belonging to a father, fatherly, paternal (said of the property, possessions, external relations, etc., of a father; while patrius is used of that which belongs essentially to his nature, dignity, or duty; hence, in good prose: patrius amor, animus, patria potestas, patrium jus; but paterni agri, liberi, servi, liberti, etc.).
- I. Lit.: injuria, against the father, Ter. Heaut. 5, 2, 39: haud paternum istuc dedisti, id. Ad. 3, 4, 4: horti, Cic. Phil. 13, 17, 34: libertus, id. Fl. 36, 89: bona paterna et avita, id. Cael. 14, 34: hospitium, Caes. B. C. 2, 25: regna, Verg. A. 3, 121: res, Hor. Ep. 1, 15, 26: animus, id. C. 2, 2, 6: paterni animi indoles (a weaker expression than patrii, v. Weissenb. ad loc., and cf. Krebs, Antibarb. p. 833), Liv. 9, 4, 9: irae, id. 2, 61: vel paternam vel avitam gloriam consequi, Cic. Brut. 33, 126: civitatem paterno consilio florentissimam accipere, id. de Or. 1, 9, 38: paternum maternumque genus et nomen, id. Phil. 10, 6, 14.
- B. Also (acc. to pater, II. B.), ancestral, of or belonging to forefathers (late Lat.): sepulchra paterna, Vulg. 2 Macc. 12, 39: mos, id. Act. 28, 17: traditio, id. 1 Pet. 1, 18.
- II. Transf.
- A. Of one’s native country: paterni Fluminis ripae, Hor. C. 1, 20, 5: terra, Ov. H. 13, 100.
- B. Of animals, Col. 6, 37, 2: color, id. 7, 2, 5.
- C. In gram.: casus paternus, the genitive case, Prisc. p. 670 P.
pătesco (-isco), pătŭi, 3, v. inch. n. [pateo], to be laid open, to be opened, to open (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic.).
- I. Lit.: atria longa patescunt, Verg. A. 2, 483: portus patescit, id. ib. 3, 530: patescens fungus, Plin. 22, 22, 46, § 95.
- B. Transf., to stretch out, extend: paulo latior patescit campus, Liv. 22, 4: neque poterat patescere acies, Tac. H. 4, 78: civitates, in quas Germania patescit, id. G. 30; id. A. 2, 61 fin.; cf.: latius patescente imperio, Liv. 32, 27.
- II. Trop., to be disclosed, to become visible, evident, manifest: ratio patescit, Lucr. 5, 614: nunc primum certā notitiā patescente, Plin. 6, 23, 26, § 101: tum vero manifesta fides Danaumque patescunt Insidiae, Verg. A. 2, 309 (but the true reading, Cic. Phil. 14, 6, 15 B. and K., is quae res patefecit).
† pătētus, a, um, adj., = πατητός (trodden), perhaps only as subst.: pătētae, ārum, f. (sc. caryotae), a kind of dates (which, when they burst open, look as if they had been trodden upon), Plin. 13, 4, 9, § 45; Cael. Aur. Acut. 2, 18, 108; id. Tard. 4, 8, 126.
1. pătĭna (pătĕna), ae, f. [pateo], a broad, shallow dish, pan, stewpan (cf.: lanx, catinus).
- I. Lit.: ut patinae fervent, Plaut. Ps. 3, 2, 51: qui mi inter patinas exhibes argutias, id. Most. 1, 1, 2: jamdudum animus est in patinis, i. e. my belly has been crying cupboard, Ter. Eun. 4, 7, 46; Cic. Att. 4, 8, a, 1: muraena In patinā porrectā, Hor. S. 2, 8, 43; Plin. 23, 2, 33, § 68: fictiles, id. 34, 11, 25, § 109: orobanche estur et per se et in patinis, i. e. cooked, id. 22, 25, 80, § 162: patinae ob immensam magnitudinem, Suet. Vit. 13: deerat pisci patinae mensura, i. e. a dish large enough, Juv. 4, 72.
- II. Transf.
- A. A kind of cake, Apic. 4, 2.
- B. A crib, manger, Veg. 1, 56.