Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

pătĕfăcĭo, fēci, factum, 3 (scanned pătēfēcit, Lucr. 4, 320; and in pass. pătēfīet, id. 6, 1001), v. a. [pateo-facio], to make or lay open, to open, throw open (freq. and class.; syn.: pando, recludo, aperio).

  1. I. Lit.: iter, Cic. N. D. 2, 56, 141: patefacere et munire alicui aditum ad aliquid, id. Fam. 13, 78, 2: aures assentatoribus, id. Off. 1, 26, 91: portas, Liv. 2, 15: ordines, aciem, id. 28, 14: sulcum aratro, Ov. M. 3, 104: oculos, Plin. 11, 37, 55, § 150: patefacta triumphis Janua. Prop. 1, 16, 1: iter per Alpes patefieri volebat, Caes. B. G. 3, 1; cf. Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 27.
    Poet.: postera lux radiis latum patefecerat orbem, i. e. had exposed to view, made visible, Ov. M. 9, 794.
    Esp. (= άνοίγειν), to open the way, as a discoverer or pioneer; to be the first to find: vias, Caes. B G 7, 8: tellus in longas est patefacta vias, Tib. 1, 3, 36, cf.: patefactumque nostris legionibus Pontum, Cic. Imp. Pomp. 8, 21: loca, Nep. Hann. 3, 4.
  2. II. Trop., to disclose, expose, detect, bring to light: si hoc celatur, in metu; sin patefit, in probro sum, Ter. Phorm. 5, 4, 6: odium suum in aliquem, Cic. Att. 11, 13, 2: patefacere verum et illustrare, id. Lael. 26, 97: rem, id. Q. Fr. 2, 6, 5: patefacere et proferre aliquid, id. Mil. 37, 103: veritas patefacta, id. Sull. 16, 45; id. Ac. 2, 39, 122: Lentulus patefactus indiciis, convicted, id. Cat 3, 6, 15: qui ea proferenda et patefacienda curavit, id. Fl. 2, 5: se aliquid patefacturam, id. Ac. 2, 14, 44.

* pătĕfactĭo, ōnis, f. [patefacio], a laying open, disclosing, making known: patefactio quast rerum opertarum, Cic. Fin. 2, 2, 5.

pătĕfactus, a, um, Part., from patefacio.

pătĕfīo fieri, v. patefacio.

Pătĕlāna, ae, v. 2. Patella.

1. pătella, ae, f. dim. [patina], a small pan or dish, a plate; a vessel used in cooking, and also to serve up food in.

  1. I. Lit., Varr. ap. Prisc. p. 681 P.: patella esurienti posita, id. ap. Non. 543, 33; Hor. Ep. 1, 5, 2; Mart. 5, 78, 7; Juv. 10, 64: sinapi in patellis decoctum, Plin. 19, 8, 54, § 171: cicadae tostae in patellis, id. 30, 8, 21, § 68.
    1. B. In partic., a vessel used in sacrifices, an offering-dish: patellae vasula parva picata sacris faciendis apta, Fest. pp. 248 and 249 Müll.: oportet bonum civem legibus parere et deos colere, in patellam dare, μικρον κρεας, Varr. ap. Non. 544; Cic. Verr. 2, 4, 21, § 46: edere de patellā, of sacrilegious persons, id. Fin. 2, 7, 22 Madv. ad loc.; Liv. 26, 36; Ov. F. 6, 310; 2, 634; Pers. 3, 26; Val. Max. 4, 4, 3 al.
  2. II. Transf.
    1. A. The kneepan, patella, Cels. 8, 1 fin.; 8, 21.
    2. B. A disease of the olive-tree, Plin. 17, 24. 37, § 223

2. Pătella and Pătellāna (Pă-telāna), ae, f. [pateo], a goddess that presiaed over the shooting of grain: Patellana numen est et Patella: ex quibus una est pateiactis, patefaciendis rebus altera praestituta, Arn. 4, 131: Patelana, Aug. Civ. Dei, 4, 8.

pătellārĭus, a, um, adj. [1. patella], of or belonging to a dish or plate, patellaril di, platter-gods, i.e. the Lares (because food was set before them in a platter), Plaut. Cist. 2, 1, 46: cf. Schol. ap Pers. 3, 26

pătĕna. ae, v. 1. patina.

pătens, entis, Part. and P. a., from pateo.

pătenter, adv. v. pateo, P a. fin.

păteo, ŭi, 2, v. n. root pat. (perh. orig. spat.; cf. spatium); Gr πεταννυμι, πιτνημι, to spread out; πετασμα, curtain; πεταλον, leaf; cf.: patulus, patina; also perh. pando (for pantdo)], to stand open, lie open, be open.

  1. I. Lit.: januae, aedes patent, Plaut. As. 1, 3, 89: facite totae plateae pateant, id. Aul. 3, 1, 2. nares semper propter necessarias utilitates patent, Cic. N. D. 2, 57, 145: omnibus haec ad visendum patebant cotidie, id. Verr 2, 4, 3, § 5: cur valvae Concordiae non patent? id. Phil. 2, 44, 112: semitae patuerant, Caes. B. G. 7, 8: ne fugae quidem patebat locus, Liv. 27, 18: patuere fores, Ov. M. 2, 768: (fenestrae) sine injuriā patent, Plin. Ep. 2, 17, 16 et saep.
    1. B. In partic.
      1. 1. To lie open, be exposed to any thing: patens vulneri equus, Liv. 31, 39, 12: latus ictui, Tac. H. 5, 11.
      2. 2. To stretch out, extend (cf. porrigor): Helvetiorum fines in longitudinem milia passuum CCXL. patebant, Caes. B. G. 1, 2; 1, 10: schoenus patet stadia XL., Plin. 12, 14, 30, § 53.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to be open, free, allowable, accessible, attainable: si nobis is cursus pateret, Cic. Att. 10, 12, 4: ad quos omnis nobis aditus, qui paene solis patuit, obstructus est, id. Brut. 4, 16: praemia quae pateant stipendiariis, id. Balb. 9, 24: ut intellegant omnia Ciceronis patere Trebiano, id. Fam. 6, 10, 3: alicui, to yield to: lux aeterna mihidabatur, Si mea virginitas Phoebo patuisset amanti, Ov. M. 14, 133; id. A. A. 1, 362; Auct. Priap. 83.
    2. B. In partic.
      1. 1. Of the hearing, etc., to be open, ready to hear: (constare inter omnis video) patere aurīs tuas querelis omnium, Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25: si cujus aures ad hanc disputationem patent, id. Fam. 3, 8, 3: meas aurisomnium praeceptis patuisse. id. Phil. 14, 7, 20: tamquam nullo magis tempore ad simplices cogitationes pateat animus, Tac. G. 22, 2: semita Tranquillae per virtutem patet unica vitae, Juv. 10, 364.
      2. 2. To be exposed or subject to any thing, Cic. Off. 1, 21, 73: longis morbis senectus, acutis adulescentia magis patet, Cels. 2, 1: qui vanus et excors est patebit contemptui, Vulg. Prov 12, 8.
      3. 3. To extend: in quo vitio latissime patet avaritia, Cic. Off. 1, 7, 20: late patet et ad multos pertinet, id. de Or. 1, 55, 235.
      4. 4. To be clear, plain, well known, evident, manifest (cf.: appareo, detegor): operta quae fuere, aperta sunt, patent praestigiae, Plaut. Capt. 3, 3, 9: cum illa pateant in promptuque sint omnibus, etc., Cic. de Or. 1, 6, 23: quod in tabulis patebat, id. Phil. 2, 37, 93: in adversariis (hoc nomen) patere contendit, id. Rosc. Com. 2, 5.
        With subject-clause: cum pateat aeternum id esse, quod, etc., Cic. Tusc. 1, 23, 54.
        Absol.: quid porro quaerendum est? factumne sit? at constat: a quo? at patet, Cic. Mil. 6, 15.
        Hence, pă-tens, entis, P. a., open, accessible, unobstructed, passable.
    1. A. Lit.: caelum ex omni parte patens atque apertum, Cic. Div. 1, 1, 2: campi patentes, Sall. J. 101, 11.
      Comp.: in locis patentioribus, Caes. B. G. 7, 28: via patentior, Liv. 7, 36.
      1. 2. Transf., open, wide: dolium quam patentissimi oris, Col. 12, 6.
    2. B. Trop.
      1. 1. Open, exposed: domus patens, et exposita cupiditati et voluptatibus, Cic. Quint. 30, 93: pelagoque volans da vela patenti, Verg. G. 2, 41: urbs patens, unwalled, Vulg. Prov. 25, 28.
      2. 2. Evident, manifest: causa, Ov. M. 9, 536.
        * Adv.: pătenter, openly, clearly; in comp.: patentius et expeditius (opp: implicite et abscondite), Cic. Inv. 2, 23, 69

păter, tris (old gen PATRVS. Inscr Corp. Lat. 1469; dat PATRE, ib 182), m. [Sanscr. root , to nourish, protect; Lat. pasco; hence, Zend, patar, protector; Gr. πατηρ; Sanscr pitri; Engl. father; Germ. Vater], a father, sire.

  1. I. Lit. Aes. Ehem, pater mi, tu hic eras? De Tuus hercle vero et animo et patura pater, Ter. Ad. 5, 7, 3: patre certo nasci, Cic. Rosc. Am. 16, 46: Servius Tullius captivā Corniculanā natus, patre nullo, matre servā, i. e. by an unknown father, Liv. 4, 3: SI PATER FILIVM TER VENVM DVIT FILIVS A PATRE LIBER ESTO, Lex XII. Tab.: CORNELIVS SCIPIO BARBATVS GNAIVOD PATRE PROGNATVS, Epit. of the Scipios: ego a patre ita eram deductus, by my father, Cic. Lael. 1, 1: aliquem patris loco colere debere, id. Phil. 2, 38, 99.
  2. II. Transf.
    1. A. The father as head and rep resentative of the household, esp., paterfamilias and paterfamiliae: pauci milites patresque familiae recepti, Caes. B. C. 2, 44: quemeunque patrem familiae arripuissetis, Cic. de Or. 1, 43; v. familia.
    2. B. In plur.: patres, fathers, forefathers: patrum nostrorum aetas, Cic. Or. 5, 18: memoria patrum, id. de Or. 1, 40, 181: apud patres nostros, id. Off. 3, 11, 47: patres majoresque nostri, id. Div. in Caecil. 21, 69: Dominus Deus patrum vestrorum, Vulg Exod 3, 15: descenderunt patres tui in Aegyptum, id. Deut. 10, 22.
      So in sing (eccl. Lat.): dixitque Jacob; Deus patris mei Abraham, etc., Vulg. Gen. 32, 9: quod juravit ad Abra. ham patrem nostrūm, id. Luc. 1, 73.
    3. C. PATRES for parentes, parents, Inscr. Grut. 707, 5; 656, 2; 692, 1; 704, 1.
    4. D. As a title of honor, father.
      Of a deity, esp. of Jupiter: divum pater atque hominum rex, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 179 Vahl.); cf.: pater optime Olimpi, id. ap. Oros. 6, 1 (Ann. v. 198 ib.): ipse pater mediā nimborum in nocte coruscā Fulmina molitur dextrā, Verg. G. 1, 328: Gradivumque patrem Geticis qui praesidet arvis, id. A. 3, 35: pater Lemnius, i. e. Vulcan, id. ib. 8, 454: Bacche pater, Hor. C. 3, 3, 13; cf. Lenaeus, i. e. Bacchus, Verg. G. 2, 7: pater Silvane, Hor. Epod. 2, 21: Quirine pater, Enn. ap. Non. 120, 1 (Ann. v. 121 Vahl.): pater Tiberine, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.); of the Tiber, Liv. 2, 10: Apenninus, Verg. A. 12, 703 Wagner: pater Aeneas, id. ib. 1, 699.
      Of the creative or generative powers of nature as deities: pater Aether, Lucr. 1, 250: aequoreus, i. e. Ocean, Col. poët. 10, 200.
      As an honorable designation applied to senators: principes, qui appellati sunt propter caritatem patres, Cic. Rep. 2, 8, 14: patres ab honore patriciique progenies eorum appellati, Liv. 1, 8.
      Hence, patres = patricii, opp. to plebeii: quā re ad patres censeo revertare: plebeii quam fuerint importuni, vides, Cic. Fam. 9, 21, 3 fin.: patres conscripti, v. conscribo: pater patrum, pater sacrorum, pater nomimus, the title given to the high-priest of Mithras, Inscr. Grut. 28, 2; 315, 5; 1102, 2; Inscr. Orell. 5059: patratus, v. h. v. under patro, P. a.
      Of the founder of a school: Zeno, pater Stoicorum, Cic. N. D. 3, 9, 23; of a teacher, as a source or creator: Isocrates pater eloquentiae, Cic. de Or. 2, 3, 10: Herodotus pater historiae, id. Leg. 1, 1, 5: pater patriae, the father of his country, of Cicero, Cic. Pis. 3, 6: quem Q. Catulus, quem multi alii saepe in senatu patrem patriae nominarant, id. Sest. 57, 121; cf.: Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit, Juv. 8, 245.
      So of Marius: C. Marium quem vere patrem patriaepossumus dicere, Cic. Rab. Perd. 10, 27; of Trajan, and other emperors: at tu etiam nomen patris patriae recusabas, Plin. Pan. 21; cf. Sen. Clem. 1, 14, 2; Suet. Caes. 76; id. Tib. 26; id. Ner. 8; cf. also: pater senatūs, Tac. A. 11, 25; Ov. F. 2, 127; id. Tr. 2, 39; 181; id. P. 1, 1, 36: pater orbis, id. F. 3, 72; Stat. S. 1, 4, 95; 4, 8, 20.
      As a term of respect: pater Aeneas, Verg. A. 5, 348; esp., to an old man, Plaut. Most. 4, 2, 36; Verg. A. 5, 521; so id. ib. 533.
    5. E. In eccl. Lat., the Supreme Being, God: sicut enim Pater habet vitam in semet ipso, Vulg. Joan. 5, 26: confiteor tibi, Pater Domine caeli et terrae, id. Luc. 10, 21: Pater caelestis, id. Matt. 5, 48; 18, 35: Pater vester qui in caelis est, id. ib. 23, 9: Pater noster, qui es in caelis, id. ib. 6, 9: adorabunt Patrem, id. Joan. 4, 23; id. Act. 1, 7 saep.
  3. * F. Pater cenae, the host, Hor. S. 2, 8, 7: misericordiarum, Vulg. 2 Cor. 1, 3.
    Hence, by way of opposition,
  4. * G. Pater esuritionum, the father of hunger-pains, said of a very poor man who suffers from hunger, Cat. 21, 1.
  5. H. Of animals, sire: virque paterque gregis, Ov. A. A. 1, 522; Petr. 133 fin.; Col. 6, 37, 4.

pătĕra, ae, f. [pateo], a broad, flat dish or saucer, used esp. in offerings; a libationsaucer or bowl (cf.: simpulum, simpuvium), Varr. L. L. 5, § 122 Müll.; cf. Macr. S. 5, 21: aurea, Plaut. Am. 1, 1, 104; 2, 2, 128: humani corporis sanguinem in pateris circumtulisse, Sall. C. 22, 1: Themistoclem aiunt, cum taurum immolavisset, excepisse sanguinem paterā, etc., Cic. Brut. 11, 43: vinaque marmoreas paterā fundebat in aras, Ov. M. 9, 160; Hor. S. 1, 6, 118: pateris libare et auro, golden cups, Verg. G. 2, 192: pateram perplovere in sacris cum dicitur significat pertusam esse, Fest. p. 250 Müll.

Pătercŭlus, i, m. [pater],

  1. I. a Roman surname, e. g. C. Velleius Paterculus, the historian; v. Velleius.
    Hence,
  2. II.Păter-cŭlārĭus, a, um, adj., of or belonging to Paterculus, Not. Tir.

păterfămĭlĭas, ae, v. familia.

păternĭtas, ātis, f. [paternus], fatherly feeling or care (late Lat.), Aug. Ep. 232.

    1. 2. Collect., descendants of one father: ex quo omnis paternitas in caelis, Vulg. Eph. 3, 15.

păternus, a, um, adj. [pater], of or belonging to a father, fatherly, paternal (said of the property, possessions, external relations, etc., of a father; while patrius is used of that which belongs essentially to his nature, dignity, or duty; hence, in good prose: patrius amor, animus, patria potestas, patrium jus; but paterni agri, liberi, servi, liberti, etc.).

  1. I. Lit.: injuria, against the father, Ter. Heaut. 5, 2, 39: haud paternum istuc dedisti, id. Ad. 3, 4, 4: horti, Cic. Phil. 13, 17, 34: libertus, id. Fl. 36, 89: bona paterna et avita, id. Cael. 14, 34: hospitium, Caes. B. C. 2, 25: regna, Verg. A. 3, 121: res, Hor. Ep. 1, 15, 26: animus, id. C. 2, 2, 6: paterni animi indoles (a weaker expression than patrii, v. Weissenb. ad loc., and cf. Krebs, Antibarb. p. 833), Liv. 9, 4, 9: irae, id. 2, 61: vel paternam vel avitam gloriam consequi, Cic. Brut. 33, 126: civitatem paterno consilio florentissimam accipere, id. de Or. 1, 9, 38: paternum maternumque genus et nomen, id. Phil. 10, 6, 14.
    1. B. Also (acc. to pater, II. B.), ancestral, of or belonging to forefathers (late Lat.): sepulchra paterna, Vulg. 2 Macc. 12, 39: mos, id. Act. 28, 17: traditio, id. 1 Pet. 1, 18.
  2. II. Transf.
    1. A. Of one’s native country: paterni Fluminis ripae, Hor. C. 1, 20, 5: terra, Ov. H. 13, 100.
    2. B. Of animals, Col. 6, 37, 2: color, id. 7, 2, 5.
    3. C. In gram.: casus paternus, the genitive case, Prisc. p. 670 P.

pătesco (-isco), pătŭi, 3, v. inch. n. [pateo], to be laid open, to be opened, to open (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic.).

  1. I. Lit.: atria longa patescunt, Verg. A. 2, 483: portus patescit, id. ib. 3, 530: patescens fungus, Plin. 22, 22, 46, § 95.
    1. B. Transf., to stretch out, extend: paulo latior patescit campus, Liv. 22, 4: neque poterat patescere acies, Tac. H. 4, 78: civitates, in quas Germania patescit, id. G. 30; id. A. 2, 61 fin.; cf.: latius patescente imperio, Liv. 32, 27.
  2. II. Trop., to be disclosed, to become visible, evident, manifest: ratio patescit, Lucr. 5, 614: nunc primum certā notitiā patescente, Plin. 6, 23, 26, § 101: tum vero manifesta fides Danaumque patescunt Insidiae, Verg. A. 2, 309 (but the true reading, Cic. Phil. 14, 6, 15 B. and K., is quae res patefecit).

pătētus, a, um, adj., = πατητός (trodden), perhaps only as subst.: pătētae, ārum, f. (sc. caryotae), a kind of dates (which, when they burst open, look as if they had been trodden upon), Plin. 13, 4, 9, § 45; Cael. Aur. Acut. 2, 18, 108; id. Tard. 4, 8, 126.

1. pătĭna (pătĕna), ae, f. [pateo], a broad, shallow dish, pan, stewpan (cf.: lanx, catinus).

  1. I. Lit.: ut patinae fervent, Plaut. Ps. 3, 2, 51: qui mi inter patinas exhibes argutias, id. Most. 1, 1, 2: jamdudum animus est in patinis, i. e. my belly has been crying cupboard, Ter. Eun. 4, 7, 46; Cic. Att. 4, 8, a, 1: muraena In patinā porrectā, Hor. S. 2, 8, 43; Plin. 23, 2, 33, § 68: fictiles, id. 34, 11, 25, § 109: orobanche estur et per se et in patinis, i. e. cooked, id. 22, 25, 80, § 162: patinae ob immensam magnitudinem, Suet. Vit. 13: deerat pisci patinae mensura, i. e. a dish large enough, Juv. 4, 72.
  2. II. Transf.
    1. A. A kind of cake, Apic. 4, 2.
    2. B. A crib, manger, Veg. 1, 56.