Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

ūsūra, ae, f. [utor], a using, use, or enjoyment of a thing (class.).

  1. I. In gen.: solis usura, Att. ap. Non. 231, 4: hujus lucis, Cic. Rab. Post. 17, 48: unius horae, id. Cat. 1, 12, 29: parva exigui temporis, id. Agr. 3, 1, 2: longi temporis, id. Fam. 3, 1, 1: vitae, id. Tusc. 1, 39, 93: corporis, Plaut Am. prol. 108; cf. id. Trin. 1, 2, 144 gloriae, Vell. 2, 34, 2.
  2. II. In partic., in mercantile lang., a use of money lent: ab aliquo pecuniam pro usurā auferre, Cic. Verr. 2, 3, 72, § 168.
    1. B. Meton., interest paid for the use of money, usury (reckoned by the month among the Romans; cf. fenus): lex, ut sexenni die sine usuris creditae pecuniae solvantur, Caes. B. C. 3, 21: alicui usuram pendere, Cic. Att. 12, 22, 3: usuras dare, accipere, Dig. 22, 1, 17: usuram perscribere, Cic. Att. 9, 12, 3 minuere, Plin. Ep. 10, 62, 2: vorax, Luc. 1, 181: certare cum usuris fructibus praediorum, i. e. to spend the whole income of their estates in paying interest, Cic. Cat. 2, 8, 18: neque aes alienum patiebatur multiplicandis usuris crescere, Nep. Att. 2, 5: usura plurium annorum, Plin. Ep. 6, 8, 5: debitor usuram pariter sortemque negabit, Mart. 5, 43, 3; Suet. Aug. 39: pecuniam sub usuris mutuam dare, Dig. 14, 6, 7, § 9.
      1. 2. Transf., in gen., interest: terra, quae numquam recusat imperium, nec umquam sine usurā reddit quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum fenore, Cic. Sen. 15, 51: diutius servata usuram adiciunt, Varr. R. R. 1, 69, 1: primā quāque occasione (litteras) mitte, appositis quidem usuris, Plin. Ep. 9, 28, 5: has usuras voluptatium pendimus, Sen. Ep. 95, 23.

ūsūrārĭus, a, um, adj. [usura].

  1. I. That serves or is fit for use, of which one has the use or enjoyment, = usuarius: puer, Plaut. Curc. 3, 12: uxor, id. Am. 1, 2, 36.
  2. II. Of or belonging to interest or usury, that pays interest: aera, Plaut. Truc. 1, 1, 53: pecunia, at interest, Dig. 16, 2, 11: debitum, ib. 3, 5, 5 fin.; 3, 5, 37 fin.: debitor, ib. 21, 1, 7.

ūsū-rĕceptĭo (also separately ūsū rĕceptĭo), ōnis, f.; law t. t., a recovery by usucaption of property once alienated: quae species usucapionis dicitur usureceptio, quia id quod aliquando habuimus recipimus per usucapionem, Gai Inst. 2, 59 sqq.

ūsū-rĕcĭpĭo, cēpi, 3, v. a.; law t. t., to recover by usucaption property once alienated, Gai Inst. 2, 61.

* ūsurpābĭlis, e, adj. [usurpo], that may be used: homo, Tert. adv. Mart. 2, 6.

ūsurpātĭo, ōnis, f. [usurpo], a taking into use, a making use, using, use of a thing (cf. usus).

  1. I. In gen.: usurpatio et renovatio doctrinae, Cic. Brut. 71, 250: civitatis, id. Verr. 2, 5, 64, § 166: vocis, Liv. 27, 19, 5: superba nominis, Plin. 33, 2, 7, § 31: vetustatis, Cic. Agr. 2, 12, 31: itineris insoliti, the undertaking of a journey so uncommon, Liv. 41, 23, 14: bonae mentis, enjoyment, possession, Val. Max. 4, 4, 1.
  2. II. In partic., in jurid. lang.,
    1. A. A seizing or using unlawfully, usurpation: qui sanctitatem baptismatis illicitā usurpatione geminaverit, Cod. Just. 1, 6, 1: per vim et usurpationem vindicare ac tenere aliquid, ib. 1, 4, 6.
    2. B. A using by another party, whereby a prescription or usucaption is interrupted: usurpatio est usucapionis interruptio, Dig. 41, 3, 2.

ūsurpātīvē, adv., v. usurpativus fin.

ūsurpātīvus, a, um, adj. [usurpo, II. B. 2.], wrongly used, unusual, improper, usurpative (late Lat.): species verborum, Diom. p. 389 P.; Macr. Diff. Verb. p. 2764 ib.
Adv.: ūsurpātīvē, in an unusual manner, improperly, wrongly: usurpative ait hordea, Serv. ad Verg. G. 1, 210; id. ad Verg. A. 7, 289.

ūsurpātor, ōris, m. [usurpo, II. B. 2.],

  1. I. one who uses or takes possession unlawfully, a usurper of a thing (late Lat.): indebitae potestatis, Amm. 26, 7, 12: tanti nominis, Symm. Or. ap. Val. 1, 22.
  2. II. In gen., one who accomplishes: ardui operis, Jul. Sev. Syn. praef. 1.

ūsurpātōrĭus, a, um, adj. [usurpator], usurping, usurpatory: temeritas, Cod. Just. 10, 47, 8.
Adv.: ūsurpātōrĭē, presumptuously, pretentiously, Ambros. Hexaëm. 3, 15, n. 64; id. in Psa. 118, Serm. 5, § 23 al.

ūsurpātrix, īcis, f. [usurpator], she that assumes or takes to herself without right (late Lat.): innocentiae (arrogantia), Salv. Gub. Dei, 3, 12.

usurpo, āvi, ātum, 1, v. a. [perh. contr. from usu rapio, to seize to one’s own use], to take into use; to make use of; to use, employ, apply, practise, exercise, enjoy (class.; cf. utor).

  1. I. In gen.: inter novam rem verbum usurpabo vetus, Plaut. Cist. 2, 1, 29: nomen tantum virtutis usurpas: quid ipsa valeat, ignoras, Cic. Par. 2, 17: at quam crebro usurpat Et consul, et Antonius! id. Phil. 2, 28, 70; cf.: praeclare est hoc usurpatum a doctissimis, id. Par. 5, 1, 33: peregrinae condicionis homines vetuit usurpare Romana nomina, duntaxat gentilicia, Suet. Claud. 25: o barathrum! ubi nunc es? ut ego te usurpem lubens! I would occupy thee (cast myself into thee), Plaut. Bacch. 1, 2, 41: hoc genus poenae saepe in improbos cives hac in re publicā esse usurpatum recordatur, Cic. Cat. 4, 4, 7: conclusio, quā credo usuros veteres illos fuisse, si jam nota atque usurpata res esset, id. Or. 51, 169: id nunc jure imperii nostri quotannis usurpatum, id. Verr. 2, 5, 20, § 51; consolationes, a sapientissimis viris usurpatae, id. Fam. 5, 16, 3: paucas tribus ad usurpandam libertatem vocare, id. Agr. 2, 7, 17: officium, quod semper usurpavi, id. Lael. 2, 8: quis est, qui C. Fabricii, M’. Curii non um caritate aliquā benevolentiae memoriam usurpet? who does not cherish the memory of, id. ib. 8, 28: nec patrum nec avorum memoriā quemquam id jus usurpasse, Liv. 27, 8, 9: solita munia, Tac. H. 4, 49 fin.: modo comitatem et temperantiam, saepius violentiam ac libidines usurpans, id. A. 11, 16: otium post labores, id. ib. 14, 55: nec puduit has vestis usurpare etiam viros, Plin. 11, 23, 27, § 78: sibi quisque dominorum usurpat servitutem, Dig. 8, 6, 6, § 1.
    With de: sed de hoc post erit usurpandum, cum de poëtis dicemus, Varr. L. L. 6, § 52 Müll.
    Impers.: usurpatum est, it is usual, customary; with a foll. ut, Dig. 50, 13, 1, § 6: quod in quibusdam provinciis usurpatur, Co. 2, 2, 22.
  2. II. In partic.
    1. A. Aliquid oculis, auribus, etc., to take possession or cognizance of, i. e. to perceive, observe, etc., through the senses (ante-class.): nec calidos aestus tuimur, nec frigora quimus Usurpare oculis, Lucr. 1, 301: advenio ex Seleuciā, Macedoniā atque Arabiā, Quas ego neque oculis neque pedibus umquam usurpavi meis, I have never seen nor set foot in, Plaut. Trin. 4, 2, 4: aliquid sensibus, Lucr. 4, 975: unde meae usurpant aures sonitum? Plaut. Cas. 3, 5, 9.
    2. B. In jurid. lang., to get possession of, to acquire, obtain a thing: amissam possessionem ex jure civili surculo defringendo, Cic. de Or. 3, 28, 110: nec interest is qui usurpaverit (possessionem) dominus sit, necne, Dig. 41, 3, 5: mercatores, qui de fundis fiscalibus mercari consuerunt, nullam immunitatem solvendi publici vectigalis usurpare possunt, ib. 39, 4, 9, § 8.
      Abscl.: Mucium dicere solitum, lege non isse usurpatum mulierem, quae, cum Kal. Jan. apud virum matrimonii causā esse coepisset, a. d. IIII. Kal. Jan. sequentis usurpatum isset; non enim posse impleri trinoctium, quod abesse a viro usurpandi causa ex XII. tabulis deberet, because, unless absent from him at least three full days of the year, she became subject to him as his wife by prescription, Gell. 3, 2, 12 sq. Weiss (Herz. legi: non esse usurpatam mulierem); cf. Macr. S. 1, 3, 9; Serv. ad Verg. G. 1, 31; Gai Inst. 1, 111; Gell. 18, 6, 8 sq.
      1. 2. To assume or appropriate unlawfully, to usurp (not ante-Aug.): civitatem Romanam usurpantes securi percussit, Suet. Claud. 25: dominium totius loci, Cod. Just. 8, 10, 8: cognomina, Plin. 35, 10, 36, § 71: illicitum collegium, Dig. 47, 22, 2: cujus jus tyranni quaque usurparunt, Liv. 34, 32, 2: alienam possessionem, id. 33, 40, 5: possessionem Armeniae, Tac. A. 14, 26.
    3. C. To make use of or be acquainted with under any name, i. e. to name or call, to speak of habitually, adopt, assume in words or speech (cf. nuncupo): Jovem atque Junonem, reliquos, quos fratres inter se agnatosque usurpari atque appellari videmus, Cic. Univ. 11: soleo saepe ante oculos ponere idque libenter crebris usurpare sermonibus, omnis posse, etc., id. Marcell. 2, 5: Graecum verbum usurpavi, id. Phil. 1, 1, 1: admonet saepe usurpatae Dionysi tyranni vocis, quā, etc., Liv. 24, 22, 8: saepe eum usurpasse vocem, multo miserius seni exilium esse, id. 2, 40, 11: tabulata instituenda sunt: hoc enim nomine usurpant agricolae ramos truncosque prominentes, Col. 5, 6, 11: C. Laelius, is, qui Sapiens usurpatur, Cic. Off. 2, 11, 40; Vulg. Deut. 5, 11: cum hoc decerequod semper usurpamus in omnibus dictis et factis ..cum hoc, inquam, decere dicimus, speak of, insist on, Cic. Or. 22, 73.