Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

Lībĕrālĭa, ĭum, v. 3. Liber, II.

1. lībĕrālis, e, adj. [1. liber], of or belonging to freedom, relating to the freeborn condition of a man.

  1. I. Lit.: liberalis causa or liberale judicium, a suit concerning a person’s freedom, v. Dig. 40, 12, 1 sqq.; Paul. Sent. 5, 1, 1 sqq.: si quisquam hanc liberali caussa manu adsereret, Plaut. Curc. 4, 2, 4; cf. 5, 2, 68: manu eas adserat liberali causa, id. Poen. 4, 2, 84: nam ego liberali illam assero causa manu, I formally assert that she is freeborn, Ter. Ad. 2, 1, 40: judicium, Quint. 6, 3, 32: liberale conjugium, a marriage between persons of free condition, Ter. And. 3, 3, 29.
    Pleon.: ego te hoc triduom numquam sinam in domo esse, quin ego te liberalem liberem, Plaut. Curc. 1, 3, 53.
  2. II. Transf., befitting a freeman, gentlemanly, noble, noble-minded, honorable, ingenuous, gracious, kind (syn.: generosus, ingenuus).
    1. A. In gen.: ingenium, Plaut. Capt. 2, 3, 59; id. Ep. 1, 1, 41: artes liberales, befitting a freeman, Cic. Inv. 1, 25, 35; cf.: liberalia studia accipimus, quae Graeci ἐλευθέρια μαθήματα appellant; rhetores continebuntur, grammatici, geometrae, Dig. 50, 13, 1: hae artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometria, musica, litterarum cognitio et poëtarum, etc., Cic. de Or. 3, 32, 127; cf.: omnis liberalis et digna homine nobili doctrina, id. Ac. 2, 1, 1: de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint, id. Off. 1, 42, 150: liberalissima studia, id. Arch. 3, 4; id. Cael. 21 52; id. Rep. 1, 5, 9: spes liberalioris fortunae, of a higher, more respectable station, Liv. 22, 26: responsum, kind, gracious, Cic. Att. 3, 15, 4; so, liberalibus verbis permulceri, Sall. Fragm. ap. Prisc. p. 871 P.
    2. B. In partic.
      1. 1. Bountiful, generous, munificent, liberal (syn. munificus): liberales (sunt), qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes alienum suscipiunt amicorum, etc., Cic. Off. 2, 16, 56: benefici liberalesque, id. Lael. 9, 31; cf.: liberalissimi et beneficentissimi, id. ib. 14, 51: liberalissimus munificentissimusque, id. Rosc. Com. 8, 22: virtus munifica et liberalis, id. Rep. 3, 8, 12: largus, beneficus, liberalis, id. Deiot. 9, 26.
          1. * (β) With gen.: laudis avidi, pecuniae liberales erant, Sall. C. 7, 6.
          2. (γ) With in and acc.: in omne genus hominum liberalissimus, Suet. Vesp. 7.
        1. b. Of things, plentiful, copious, abundant: largum et liberale viaticum, Cic. Fl. 6, 14: potio, Cels. 3, 6: liberalius alimentum, id. 8, 10, 7.
      2. 2. Noble, engaging, beautiful (ante-class.): illarum altera pulcer est et liberalis, Plaut. Mil. 1, 1, 60: lepidā et liberali formast, id. ib. 4, 1, 20; id. Ep. 5, 1, 41; id. Pers. 1, 3, 50: species, id. ib. 4, 3, 76; cf.: liberales dicuntur non solum benigni, sed etiam ingenuae formae homines, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.
        Hence, adv.: lībĕrālĭter, in a manner befitting a freeman, nobly, ingenuously, kindly, courteously, graciously.
      1. 1. In gen.: homo liberaliter educatus, Cic. Fin. 3, 17, 57: eruditi, id. Tusc. 2, 2, 6: vivere, id. Lael. 23, 86: servire, i. e. properly, Ter. And. 1, 1, 11: respondere, kindly, courteously, Caes. B. G. 4, 18: oratione aliquem prosequi, id. ib. 2, 5.
      2. 2. In partic., bountifully, profusely, generously, liberally: benigne ac liberaliter, Cic. Verr. 2, 3, 85, § 196: large et liberaliter, id. ib. 2, 3, 88, § 204: instructus, Caes. B. C. 3, 61.
        Comp.: vivo paulo liberalius, Cic. Q. Fr. 2, 6, 3: nec potui accipi liberalius, id. Att. 16, 6, 1: ille (sal) in cibis paulo liberalius aspersus, Quint. 6, 3, 19: ubi liberalius malos odimus, more abundantly, more heartily, Plin. Pan. 68, 7.
        Sup.: dotem largiri liberalissime, App. M. 10, p. 250, 13: liberalissime polliceri, Cic. Att. 5, 13, 2.

2. Lībĕrālis, e, adj., of or belonging to Liber or Bacchus: ludi, a festival in honor of Bacchus, = Liberalia (v. infra), Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.
Hence, subst.: Lībĕrālĭa, ĭum, n., a festival in honor of Liber, celebrated on the 17th of March, the day on which youths received the manly toga, Ov. F. 3, 713: Liberalium dies, a pontificibus agonium martiale appellatur, Macr. S. 1, 4, § 15: sacra, id. ib. 1, 18, § 22; Calend. Maff. ap. Inscr. Orell. II. p. 411: Liberalia tu accusas, Cic. Att. 14, 10, 1: Liberalibus litteras accepi tuas, id. Fam. 12, 25, 1.
Called also: ludi Liberales: Liberalia Liberi festa, quae apud Graecos dicuntur Διονύσια. Libera lingua loquemur ludis Liberalibus, Naev. ap. Paul. ex Fest. p. 116 Müll.; Com. Rel. v. 113 Rib.