No entries found. Showing closest matches:
subter (also supter), adv. and prep. [sub].
- I. Adv., below, beneath, underneath: navem in fugam transdunt subter saxa, Att. ap. Non. 155, 8 (Trag. Rel. v. 630 Rib.): terram fac ut esse rearis Subter item, ut supera, Lucr. 6, 537: partim quod supter per terras diditur omnis, id. 5, 268: aliam naturam supter habere, id. 5, 536: omnia haec, quae supra et subter, unum esse, Cic. de Or. 3, 5, 20; id. poët. N. D. 2, 42, 106: anulus subter adhaerens, Lucr. 6, 914: oculum subter premere, id. 4, 447: subter mediam fere regionem sol obtinet, Cic. Rep. 6, 17, 17.
Comp.: subterius (opp. superius), Isid. 16, 8, 4.
- II. Prep. with acc. and abl., below, beneath, underneath, under (rare but class.).
- (α) With acc.: cupiditatem subter praecordia locavit, Cic. Tusc. 1, 10, 20; cf. id. ib. 5, 1, 4: subter pineta, Prop. 2, 34 (3, 32), 67: subter fastigia tecti, Verg. A. 8, 366: agere vias subter mare, id. ib. 3, 695: subter imas cavernas, Ov. M. 5, 502: manu subter togam exserta, Liv. 8, 9: super subterque terram pugnare, id. 39, 4: subter murum hostium ad cohortes advehitur, underneath, i. e. close to the walls, id. 34, 20: latitudo Italiae subter radices (Alpium), Plin. 3, 19, 23, § 132; Stat. Th. 12, 711; Petr. 98.
- (β) With abl.: Rhoeteo subter litore, Cat. 65, 7: subter densā testudine, Verg. A. 9, 514.
- III. In composition, subter, like sub, denotes underneath, beneath: subteractus, subterfluo, etc.; and also, transf., secretly, privately, clandestinely: subterduco, subterfugio. It is sometimes doubtful whether subter forms a compound with a verb, or is an adverb qualifying it.
subtīlĭtas (supt-), ātis, f. [subtilis], fineness, thinness, slenderness, minuteness (syn. tenuitas).
- I. Lit. (mostly post-Aug.; not in Cic.): linearum, Plin. 35, 10, 36, § 82: ferramentorum, the keen edge, sharpness, id. 28, 9, 41, § 148: inenarrabilis florum, id. 21, 1, 1, § 1: muliebris, Vitr. 4, 1 med.: immensa animalium, Plin. 11, prooem. 1, § 1: caelandi fingendique ac tingendi, id. 35, prooem. § 1: umoris, id. 2, 65, 65, § 163.
- II. Trop.
- A. In gen., keenness, acuteness, penetration, definiteness, exactness, subtlety, etc. (class.; syn.: acumen, sollertia): sententiarum, Cic. N. D. 2, 1, 1: disputandi, id. Tusc. 3, 23, 56: ea subtilitas, quam Atticam appellant, id. Brut. 17, 67: subtilitas sermonis, id. Rep. 1, 10, 16: credunt plerique militaribus ingeniis subtilitatem deesse, Tac. Agr. 9: ingens, Petr. 31: tanta, id. 38; Sen. Ep. 113, 1: Aristoteles, vir immensae subtilitatis, Plin. 18, 34, 77, § 335; cf.: litterarum, id. 2, 108, 112, § 247: geometrica, id. 2, 65, 65, § 164: perversa grammaticorum, id. 35, 3, 4, § 13: subtilitas parcimoniae compendia invenit, id. 17, 22, 35, § 171: picturae summa suptilitas, id. 35, 9, 36, § 67: inutilis, Sen. Ep. 65, 16: quaedam inutilia et inefficacia ipsa subtilitas reddit, id. ib. 82, 24: nimia, id. ib 88, 43.
- B. In partic., in rhet., plainness, simplicity, absence of ornament: orationis subtilitas imitabilis quidem illa videtur esse existimanti, sed nihil est experienti minus, Cic. Or. 23, 76; id. Brut. 84, 291: suavitatem Isocrates, subtilitatem Lysias, vim Demosthenes habuit, id. de Or. 3, 7, 28: subtilitas et elegantia scriptorum, id. Fam. 4, 4, 1.
* sŭpellectĭcārĭus, a, um, adj. [supellex], of or relating to household stuff or furniture: servi, that have the care of it, Dig. 33, 7, 12, § 31.
sŭpellex (nom. supellectilis, Eutr. 3, 23; Salv. Gub. Dei, 3, 2), lectĭlis (abl. -li or -le; v. Neue, Formenl. 1, 240), f. [superlego],
- I. household utensils, stuff, furniture, or goods (class.; only in sing.; cf.: vasa, utensilia, instrumenta), Dig. 33, 10 (De supellectile legata), 1; 33, 10, 3; 33, 10, 7; Cato ap. Prisc. p. 782 P.; Varr. R. R. 1, 22, 6; Plaut. Aul. 2, 5, 17; id. Pers. 4, 8, 2; Ter. Phorm. 4, 3, 61; Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; 2, 4, 17, § 37; id. Agr. 2, 13, 32; 2, 15, 38; id. Par. 1, 2, 10; Prop. 4 (5), 8, 37; Hor. S. 1, 6, 118; Curt. 5, 2, 10; Juv. 3, 14: ad ornanda colla, ornaments, Vulg. Jud. 5, 30.
Plur. supellectiles (late Lat.), Amm. 22, 8, 42; for which, class.: plurima Deliaca supellex, Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176.
- II. Trop., apparatus, furniture, outfit, qualification: amicos parare, optimam et pulcherrimam vitae, ut ita dicam, supellectilem, Cic. Lael. 15, 55: usus oratoriae quasi supellectilis, id. Or. 24, 80; cf.: in oratoris instrumento tam lauta supellex, id. de Or. 1, 36, 165: qui occupatus est in supervacuā litterarum supellectile, Sen. Ep. 88, 36: medicorum, id. ib. 95, 18: copiosa verborum supellex, stock, store, Quint. 8, prooem. § 28: tecum habita, et noris, quam sit tibi curta supellex, i. e. what an ill-furnished mind you have, Pers. 4, 52: scientiae, Macr. S. 1, 1 init.
1. sŭper, adj., v. superus.
2. sŭper, adv. and prep. [Sanscr. upari; Gr. ὑπέρ; Goth. ufar], above, over (often confounded in MSS. and edd. with supra, q. v.).
- I. Adv., above, on top, thereupon, upon, etc. (rare but class.).
- A. Lit., of place: Anien infraque superque Saxeus, Stat. S. 1, 3, 20: eo super tigna bipedalia, iniciunt, Caes. B. C. 2, 10: haec super e vallo prospectant Troes, Verg. A. 9, 168: implenturque super puppes, from above, i. e. by rain, id. ib. 5, 697: purpureas super vestes … Coniciunt, id. ib. 6, 221; cf. id. ib. 6, 217: renes tunicis super conteguntur, Cels. 3, 1 med.: imponendum super medicamentum, id. 6, 19 med.
- B. Transf.
- 1. Of that which is over and above in number or quantity, over, moreover, besides: satis superque esse sibi suarum cuique rerum, enough and to spare, more than enough, Cic. Lael. 13, 45: satis superque prudentes, id. Har. Resp. 9, 18: contra Epicurum satis superque dictum est, id. N. D. 2, 1, 2: ut satis superque vixisse videamur, id. Tusc. 1, 45, 110; Hor. Epod. 1, 31; Liv. 3, 53: quidque furor valeat, satisque Ac super ostendit, Ov. M. 4, 430: poenas dedit usque superque Quam satis est, Hor. S. 1, 2, 65: cui neque apud Danaos usquam locus; et super ipsi Dardanidae infensi, etc., and moreover, and besides, Verg. A. 2, 71: saevit amor ferri … Ira super, id. ib. 7, 462: super talis effundit pectore voces, id. ib. 5, 482; 11, 670: voto deus aequoris alti Annuerat; dederatque super, ne saucius ullis Vulneribus fieri posset, Ov. M. 12, 206; 4, 751; 15, 308; Hor. S. 2, 7, 78; id. Ep. 2, 2, 33; Phaedr. 4, 24, 18: annum agens aetatis sexagensimum ac nonum, superque mensem ac diem septimum, Suet. Vesp. 24.
With gen. part.: non operae est satis superque oneris sustinenti res a populo Romano gestas scribere, Liv. 41, 25, 8: primoribus, super quam quod dissenserant a consilio, territis etiam duplici prodigio, besides that, Liv. 22, 3, 14; so, super quam quod, id. 27, 20, 10.
- 2. Less freq. of that which is left over, over, left, remaining: Atheniensibus exhaustis praeter arma et naves nihil erat super, Nep. Alcib. 8, 1; cf.: nec spes ulla super, Val. Fl. 8, 435: quid super sanguinis, qui dari pro republicā possit? rogitantes, Liv. 4, 58, 13: super tibi erunt, qui dicere laudes tuas cupiant, Verg. E. 6, 6: o mihi sola mei super Astyanactis imago, id. A. 3, 489.
- II. Prep. with acc. and abl., over, above, on the top of, upon, on.
- A. With acc.
- 1. Lit., of place or situation: super terrae tumulum noluit quid statui, nisi columellam, Cic. Leg. 2, 26, 66: super lateres coria inducuntur, Caes. B. C. 2, 10; cf. id. ib. 2, 10, § 4: super quas (naves) turrim ad introitum opposuit, id. ib. 3, 39 Dinter (al. quā): super vallum praecipitari, Sall. J. 58, 6; cf.: cum alii super aliorum capita ruerent, Liv. 24, 39, 5: super caput hostium pervenire, id. 32, 11, 8: aqua super montium juga concreta, id. 21, 58, 8: domos super se ipsos concremaverunt, id. 21, 14, 4: cenaculum super aedes datum est, id. 39, 14, 2: ad senaculum ac super id curiam, id. 41, 27, 7: equi super eum ruentis, id. 39, 49, 3: super eam (aspidem) assidere, Cic. Fin. 2, 18, 59: super theatrum consistere, Liv. 24, 39, 1: aquila super carpentum volitans, id. 1, 34, 8: illa super terram defecto poplite labens, Ov. M. 13, 477: collis erat, collemque super planissima Area, id. ib. 10, 86: ut scopulum super duram illidat corticem, Phaedr. 2, 6, 11: clatri super aquam emineant, Col. 8, 17, 10: super arcem pensiles horti sunt, Curt. 5, 1, 32: vestis super genua est, id. 5, 6, 18: super pulpitum consulares conlocare, Suet. Calig. 54.
- b. Of position or distance, above, beyond: Nomentanus erat super ipsum, Porcius infra, was above him (at table), Hor. S. 2, 8, 23: Polypercon, qui cubabat super regem, Curt. 8, 5, 22: super se collocavit, Suet. Aug. 43.
Of geographical situation: super Numidiam Gaetulos accepimus, beyond Numidia, Sall. J. 19, 5: super et Garamantas et Indos Proferet imperium, Verg. A. 6, 795: super Sunium navigans, Liv. 28, 8, 11: sita est super Ambracium sinum, id. 43, 21, 6: super Demetriadem promunturium, id. 31, 46, 7; 43, 21, 6: qui super Bosporum colunt, Curt. 6, 2, 13; 7, 6, 12; 8, 1, 7: Lydia super Ioniam procedit, extends beyond, Plin. 5, 29, 30, § 110.
Of official position ( = supra): super armamentarium positus, Curt. 6, 7, 22; Scrib. Comp. 162.
- 2. Transf.
- a. Of time, during, at (postAug.): de hujus nequitiā omnes super cenam loquebantur, Plin. Ep. 4, 22, 6; 3, 5, 11; 9, 33, 1; cf.: super vinum et epulas, Curt. 8, 4, 30; 8, 12, 17; Suet. Aug. 77; id. Caes. 87: super mensam, Curt. 7, 4, 7: super hos divum honores, i. e. during the sacrifice, Stat. Th. 1, 676; Flor. 4, 2, 69.
- b. Of that which is over and above a certain number or quantity, over, above, beyond, upon, besides, in addition to (not freq. till after the Aug. period): quod alii super alios legati venirent speculaturi, i. e. in rapid succession, constantly, Liv. 42, 25, 8: vox non paene tragoedorum sed super omnes tragoedos, Quint. 12, 5, 5: super modum ac paene naturam, id. 11, 3, 169: super necessitatem, id. 9, 3, 46: famosissima super ceteras fuit cena ei data adventicia, Suet. Vit. 13: super veteres amicos, id. Tib. 55.
With numerals: super tris modios, Liv. 23, 12, 1: super LX. milia, Tac. G. 33: super octingentos annos, id. A. 13, 58: super quadraginta reos, Suet. Calig. 38: super HS. millies, id. Caes. 26; id. Ner. 30: senioribus super sexaginta annos in Epirum missis, Liv. 26, 25, 11; cf.: super triginta ducibus triumphos decernendos curavit, Suet. Aug. 38: Punicum exercitum super morbum etiam fames affecit, Liv. 28, 46, 15: super tam evidentem tristis ominis eventum, etiam, etc., id. 41, 18, 14: super dotem haec tibi dona accedent, id. 26, 50, 12; 2, 51, 2: super solitos honores, id. 2, 31, 3: super vota fluere, beyond all wishes, Tac. H. 3, 48: super obscena dicta et petulans jurgium, Phaedr. 3, 11, 2: dare savia super savia, kisses upon kisses, Plaut. Ps. 4, 1, 38: alii super alios trucidentur, Liv. 1, 50, 6: vulnus super vulnus, id. 22, 54, 9: ut habitationes super pretium libertatis praestarentur, Dig. 18, 6, 19.
Esp. freq.: super omnia, above all, before all (in Plin. the elder, super omnia and super omnes always at the beginning of the phrase; v. Sillig ad Plin. 33, 3, 19, § 62): talia carminibus celebrant: super omnia Caci Speluncam adiciunt, Verg. A. 8, 303: aetas et forma et super omnia Romanum nomen, Liv. 31, 18, 3; Plin. 36, 15, 24, § 118; Quint. 12, 9, 12; Ov. M. 6, 526; 8, 677; so, tu super omnes beatus, Plin. Ep. 7, 13, 2; Suet. Vit. 13; Quint. 12, 5, 5.
- c. Hence, transf., in gen., for plus quam, amplius quam, more than (late Lat.): qui amat filium aut filiam super me, Vulg. Matt. 10, 37; cf.: dulciora sunt super mel et favum, id. Psa. 18, 11.
- B. With abl.
- 1. Lit., of place or situation (rare and mostly poet.): regulae, quae lateres, qui super musculo struantur, contineant, Caes. B. C. 2, 10: ensis cui super Cervice pendet, Hor. C. 3, 1, 17: ligna super foco Large reponens, id. ib. 1, 9, 5: parumne campis atque Neptuno super Fusum est Latini sanguinis, id. Epod. 7, 3: super Pindo, id. C. 1, 12, 6: requiescere Fronde super viridi, Verg. E. 1, 81.
- 2. Transf.
- a. Of time (cf. supra, A. 2. a.), during, in: nocte super mediā, Verg. A. 9, 61; cf.: Centaurea cum Lapithis rixa super mero Debellata, Hor. C. 1, 18, 8.
- b. For the usual de, to indicate respect, reference, upon, about, concerning, respecting (freq. in the ante-class. and after the Aug. period; in Cic. only a few times in his letters; not in Cæs.): nemo antea fecit super tali re cum hoc magistratu utique rem, Cato ap. Fest. s. v. superescit, p. 305 Müll.; so Pac. ib.; Plaut. Am. prol. 58; id. Most. 3, 2, 39: hac super re scribam ad te Rhegio, Cic. Att. 16, 6, 1: sed hac super re nimis (sc. dixi), id. ib. 10, 8, 10: litteras super tantā re exspectare, Liv. 26, 15, 5: cura super tali re principum laudata est, id. 40, 46, 15: multus eā super re rumor, Tac. A. 11, 23: quid nuntias super anu? Plaut. Cist. 4, 1, 8: super Euclionis filia, id. Aul. 4, 7, 2: super ancillā, id. Cas. 2, 3, 36: super amicā, id. Bacch. 2, 3, 133; 3, 6, 33; 4, 2, 25: quid agendum nobis sit super legatione votivā, Cic. Att. 14, 22, 2: super tali causā missi, Nep. Paus. 4: legare super familia pecuniave sua, Auct. Her. 1, 13, 23: super tali causā, Nep. Paus. 4, 1: multa super Priamo rogitans, super Hectore multa, Verg. A. 1, 750; 4, 233: super arvorum cultu, id. G. 4, 559: mitte civiles super Urbe curas, Hor. C. 3, 8, 17: publicus ludus super impetrato Augusti reditu, id. ib. 4, 2, 42: decreta super jugandis Feminis, id. C. S. 18: consultant bello super, Sil. 2, 271; 5, 615: ne super tali scelere suspectum sese haberet, Sall. J. 71, 5: super adimendā vitā, Amm. 14, 7, 12.
- c. Over and above, besides, beyond (very rare): modus agri … hortus … fons … Et paulum silvae super his, Hor. S. 2, 6, 3: excogitatum est super his, ut, etc., Amm. 14, 1, 6; Sil. 1, 60.
Note: In composition, super denotes,
- 1. Above, over, of place: supercerno, supercresco, superdo, superemineo, superemorior, superferc, superfluo, superfugio, superfundo, supergredior, superjacio, superimpono, superincumbo, superinduco, supernato, superpono, supersedeo, supersterno, supersto, supervehor, supervenio, etc.
- 2. Less freq., over and above, besides, in addition: superaddo, superbibo, supersum, superstes, superfio.
sŭpĕrā, v. supra init.
sŭpĕrābĭlis, e, adj. [supero], that may be got over or surmounted.
- * I. Lit.: murus, Liv. 25, 23, 12.
- II. Trop., that may be overcome or subdued, conquerable, superable (very rare): non est per vim superabilis ulli, Ov. Tr. 5, 8, 27: invictos et nullis casibus superabiles Romanos praedicabant, Tac. A. 2, 25: an talis caecitas ac debilitas ope humanā superabiles forent, i. e. curable, id. H. 4, 81.
sŭpĕr-ablŭo, ĕre, 3, v. a., to wash off above, Avien. Perieg. 881.
sŭpĕrăbundanter, adv., v. superabundo fin.
sŭpĕrăbundantĭa, ae, f. [superabundo], superabunaance (late Lat.), Hier. in Ezech. 6, 18, 6; Vulg. Lev. 25, 37.
sŭpĕr-ăbundo, āvi, 1, v. n., to be very abundant, to superabound (post-class.): ubi delictum abundaverit, illic gratiam superabundasse, Tert. Res. Carn. 34; 47; Macr. Somn. Scip. 1, 14; Lact. Ep. 6, 13; Dig. 27, 1, 6.
Hence, sŭpĕrăbundanter, adv., very abundantly: facere omnia, Vulg. Eph. 3, 20.
* sŭpĕr-accommŏdo, āre, v. a., to fit on above, put on: ferulas, Cels. 8, 10, 1 fin.
sŭpĕr-ăcervo, āre, v. a., to heap on, pile up, Tert. ad Nat. 1, 15.
sŭpĕr-addo, no perf., dĭtum, 3, v. a., to add over and above, to superadd (poet.; now usu. written separately): tumulo superaddite carmen, Verg. E. 5, 42: laurus superaddita busto, Prop. 2, 13, 33 (3, 5, 17): vitis, Verg. E. 3, 38.
sŭpĕr-ādĭcĭo, jēci, 3, v. a., to put in or add besides, to superadd (post-class.): quartam partem vini, Pall. Oct. 14, 15: piper his, Apic. 7, 4: decem dies observationi veteri, Macr. S. 1, 14.
sŭpĕradmīro, āre, 1, v. a., to admire or wonder at exceedingly (late Lat.), Facund. Defens. 2, 2.
* sŭpĕr-ădornātus, a, um, Part. [adorno], further adorned, additionally ornamented: materia, Sen. Q. N. 4, 2, 18.
sŭpĕr-ădultus, a, um, Part. [adulesco], fully mature, past the first period of maturity: virgo, Vulg. 1 Cor. 7, 36.
sŭpĕraedĭfĭcātĭo, ōnis, f. [superaedifico], a building upon, Tert. adv. Marc. 5, 6 fin.
sŭpĕr-aedĭfĭcĭum, ii, n., the upper building, Ambros. in Ep. ad Cor. 1, 3.
sŭpĕr-aedĭfĭco, āre, v. a., to build upon or over, Vulg. 1 Cor. 3, 12: operationem, Paul. Nol. Ep. 28; Ennod. Dict. 2; Aug. Civ. Dei, 21, 21; 21, 26.
Absol.: alius superaedificat, Vulg. 1 Cor. 3, 10.
sŭpĕr-aggĕro, āre, v. a., to heap over with any thing: scrobem, Col. 12, 46, 4.
sŭpĕr-allŭo (-adl-), ĕre, 3, v. a., to wash over, flow over, Prisc. Perieg. 881.
sŭpĕr-ambŭlo, āre, v. a., to walk upon or over: calcatas undas (Dominus), Sedul. Carm. 3, 226.
sŭpĕrāmentum, i, n. [supero], a remainder, remnant: superamenta materiarum, Dig. 32, 1, 55, § 4.
sŭpĕrans, antis, Part. and P. a., v. supero.
sŭpĕrantĭa, ae, f. [supero], excess, predominance (late Lat.), Cael. Aur. Signif. Diaet. Pass. 9.
sŭpĕr-appārĕo, ēre, 2, v. n., to appear above, Fulg. Myth. 2, 16.
sŭpĕrappārĭtĭo, ōnis, f. [superappareo], an appearance above, Fulg. Myth. 2, 16.
sŭpĕr-argūmentans, antis, Part. [argumentor], arguing over and above, proving besides, Tert. adv. Herm. 37.
sŭpĕr-aspergo, ĕre, v. a., to scatter upon or over (late Lat.): farinam, Veg. Vet. 3, 3 med.: piperis pulverem, Apic. 4, 2; Cael. Aur. Tard. 5, 1, 14: pardus albis maculis superadspersus, Isid. 12, 2, 19.
sŭpĕr-asto (-adsto), āre, 1, v. n., to stand over: superadstantium manibus adtollitur, Sall. H. Fragm. 1, 74 Dietsch.
sŭpĕrātĭo, ōnis, f. [supero],
- I. an overcoming, conquering, Vitr. 3 praef. med.
- II. An excess: fervoris, Theod. Prisc. 4, 2.
sŭpĕrātor, ōris, m. [supero], an overcomer, conqueror (Ovidian): populi Etrusci, Ov. F. 1, 641: Gorgonis (Perseus), id. M. 4, 699.
‡ sŭpĕrātrix, īcis, f. [superator], she that conquers: CASTARVM, Inscr. Fabr. p. 383.
sŭpĕr-augmentum, i, n., an additional or further increase, Isid. Orig. 6, 17, 23.
sŭperbē, adv., v. superbus fin.
sŭperbĭa, ae, f. [superbus].
- I. In a bad sense, loftiness, haughtiness, pride, arrogance (syn.: arrogantia, insolentia, fastidium, fastus): num sibi aut stultitia accessit aut superat superbia? Plaut. Am. 2, 2, 77: magnitudinem animi superbia (imitatur) in animis extollendis, Cic. Part. Or. 23, 81: divitiae dedecoris plenae sunt et insolentis superbiae, id. Rep. 1, 34, 51: abicio superbiam, Plaut. Merc. 5, 2, 10: in rebus prosperis superbiam magno opere, fastidium arrogantiamque fugiamus, id. Off. 1, 26, 90; so (with fastidium) id. Rep. 1, 32, 48; (with arrogantia) id. Inv. 1, 54, 105; Caes. Fragm. ap. Gell. 4, 16, 8; (with avaritia) Liv. 43, 2, 2; (with insolentia, contumacia) Cic. Verr. 2, 4, 41, § 89; (with importunitas), id. Rep. 1, 40, 62; id. Lael. 15, 54; (with inhumanitas) id. de Or. 1, 22, 99; (with crudelitas) Liv. 8, 33, 11; (opp. moderatio) id. 8, 33, 13: domicilium superbiae, id. Agr. 2, 35, 97: pone superbiam, Hor. C. 3, 10, 9: superbiam alicujus retundere, Phaedr. 4, 23, 21: in vultu damnosa superbia vestro, Ov A. A. 3, 509: silentium ipsius in superbiam accipiebatur, was interpreted as pride, Tac. A. 6, 19 (13) fin.: absit superbia, asperitas, Plin. Ep. 8, 24, 5: nec tanta superbia victis, Verg. A. 1, 529.
Plur.: secundas fortunas decent superbiae, Plaut. Stich. 2, 1, 28.
- 2. Conceit, vanity: legatos, velut ad ludibrium stolidae superbiae in senatum vocatos esse, Liv. 45, 3, 3.
- 3. Rudeness, discourtesy: superbiam tuam accusant, quod negent te percontantibus respondere, Cic. Fam. 7, 16, 3.
- * B. Transf., of things: album opus propter superbiam candoris concipit fumum, the delicacy of white (as a color), Vitr. 7, 3, 4.
- II. In a good sense, lofty spirit, honorable pride (poet. and in post-Aug. prose): sume superbiam Quaesitam meritis, Hor. C. 3, 30, 14: nec tantam Vespesiano superbiam, Tac. H. 3, 66.
- B. Transf., of things: eadem causa in piris taxatur superbiae cognomine, Plin. 15, 15, 16, § 53; cf. superbus, II. B. 1.
sŭper-bĭbo, ĕre, v. n., to drink upon or after, Plin. 23, 1, 23, § 42; Cael. Aur. Acut. 1, 14, 110.
* sŭperbĭfĭcus, a, um, adj. [superbusfacio], proud-making, that renders proud: manus, Sen. Herc. Fur. 58.
* sŭperbĭlŏquentĭa, ae, f. [superbusloquor], haughty or proud speaking, Poët. ap. Cic. Tusc. 4, 16, 35.
sŭperbĭo, īre, 4, v. n. [superbus], to be haughty or proud, to take pride in a thing (mostly poet. and in post-Aug. prose).
- I. Lit.: si habes quod liqueat, neque respondes, superbis, * Cic. Ac. 2, 29, 94 Orell. (dub.; B. and K. and Halm, superbe): ut nostris tumefacta superbiat Umbria libris, Prop. 4 (5), 1, 63: avi nomine, Ov. M. 11, 218: patriis actis, id. H. 8, 43: formā multa superbit avis, id. Med. Fac. 34: formā, id. A. A. 3, 103: nimis triumviratu suo, Plin. 9, 35, 59, § 122: honore, Phaedr. 5, 7, 38: superbire miles, quod, etc., Tac. A. 1, 19 fin.
Poet. with inf.: spoliare superbit Oenides, disdains, Stat. Th. 8, 588.
Absol., Vulg. Deut. 17, 12 al.
- II. Transf., of things and in a good sense, to be superb, splendid, magnificent: et quae sub Tyriā concha superbit aquā, Prop. 4 (5), 5, 22: torus radiis auri, Claud. Laud. Stil. 1, 79: silva Phlegraeis exuviis, id. Rapt. Pros. 3, 337: hac (gemma) apud Menandrum et Philemonem fabulae superbiunt, Plin. 37, 7, 33, § 106.
sŭperbĭter, adv., v. superbus fin.
sŭperbus, a, um, adj. [super; cf. Gr. ὑπέρβιος].
- I. In a bad sense, that thinks himself above others, haughty, proud, arrogant, insolent, discourteous, uncivil, rude, supercilious, domineering (cf.: arrogans, insolens, fastidiosus, vanus, elatus): reges odisse superbos, Poët. ap. Cic. Att. 6, 3, 7: reges, Lucr. 5, 1222: domini, id. 2, 1091; Verg. A. 12, 236: juvenis, id. ib. 3, 326; 10, 514: victor, id. G. 3, 226: non decet superbum esse hominem servom, Plaut. As. 2, 4, 64: freti virtute et viribus superbi, id. Am. 1, 1, 58: superbum se praebuit in fortunā, Cic. Att. 8, 4, 1: vide ne superbi (animi) sit aspernari ejusdem liberalitatem, id. Fam. 4, 9, 4: atque meo nunc Superbus incedis malo, Hor. Epod. 15, 18: licet superbus ambules pecuniā, id. ib. 4, 5: opibus superbi, Verg. A. 5, 268: utrum superbiorem te pecunia facit, an quod te imperator consulit, Cic. Fam. 7, 13, 1: laudato pavone superbior, Ov. M. 13, 802: homines superbissimi, Sall. J. 31, 12; Auct. B. Afr. 57, 6: eum, qui de suā unius sententiā omnia gerat, superbum judico magis quam sapientem, Liv. 44, 22, 11: non respondere vereor, ne superbum sit, id. 42, 40, 2.
In a pun on the literal meaning of super: Merc. Faciam ego te superbum, nisi hinc abis. So. Quonam modo? Merc. Auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero, I will make you, i. e. one who rides or is carried, rather than walks, Plaut. Am. 1, 1, 201.
- b. Transf., of things concr. or abstr.: aures, Liv. 34, 5, 13: oculi, Ov. M. 6, 169: arces, Hor. Epod. 7, 5: postisque superbos Unguit amaracino, Lucr. 4, 1179: sceptra, id. 5, 1137: voces, id. 5, 1173: dens, delicate, fastidious, squeamish, Hor. S. 2, 6, 87: corpus, id. ib. 2, 2, 109: inguen, id. Epod. 8, 19: manus, Sen. Med. 205: vultus, id. Herc. Fur. 721: non est inhumana virtus neque immanis neque superba, Cic. Lael. 14, 50: victoria, quae naturā insolens et superba est, id. Marcell. 3, 9: pax, Liv. 9, 12, 1: jura, id. 31, 29, 9; cf.: superbissima lex, id. 4, 4, 10: mutatio vestis, id. 9, 18, 4: vita, Prop. 3, 11 (4, 10), 48: aures quarum est judicium superbissimum, i. e. very severe, utterly impartial, Cic. Or. 44, 150: scilicet aspera mea natura, difficilis aditus, superba responsa, uncivil, arrogant, id. Vatin. 3, 8: cujus tu superbissima decreta et preces repudiasti, id. Pis. 27, 64: ipsum dicendi genus nihil superbum, nihil elatum saltem ac sublime desideret, Quint. 6, 2, 19; cf. id. 11, 1, 37.
With foll. inf., Sil. 3, 374; 12, 433; 14, 646.
Neutr. absol.: reliqua multo major multitudo neque excluderetur suffragiis, ne superbum esset, nec valeret nimis, ne esset periculosum, Cic. Rep. 2, 22, 39: superba loqui, Prop. 1, 10, 22.
Superbum est, with a subject-clause, Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45; Ov. M. 13, 17.
- B. Sŭperbus, i, m., surname of the younger Tarquin, the last king of Rome, Cic. Rep. 2, 15, 28; id. Tusc. 1, 16, 38; Liv. 1, 49, 1; Ov. F. 2, 718 al.; cf. Cic. Rep. 1, 37, 58.
- II. In a good sense, proud, superior, excellent, distinguished; splendid, magnificent, superb (poet. and in post-Aug. prose): quae (virtus) inter hanc fortunam et illam superba incedit cum magno utriusque contemptu, Sen. Ep. 76, 21: populum late regem belloque superbum, Verg. A. 1, 21: animae virtute et factis, Sil. 10, 573: triumphus, Hor. C. 1, 35, 3; 1, 37, 31: merum, id. ib. 2, 14, 27; cf.: limina civium potentiorum, id. Epod. 2, 7: postes, id. C. 4, 15, 7: Tibur, Verg. A. 7, 630: Phoebe superbe lyrā, Tib. 4, 2, 22: sedes Dolopum, Verg. A. 2, 785; Cat. 64, 85: domus, Sen. Herc. Oet. 509: dapes, Mart. 3, 45, 3.
- B. In partic.
- 1. Superba pira, an excellent kind of pear, perh. the muscatel, Col. 5, 10, 18; Plin. 15, 15, 16, § 54; cf. superbia, II. B.
- 2. Olivae, of a very large and plump kind, Plin. 15, 3, 4, § 17.
- 3. Herba = chamaemeli, App. Herb. 23.
Hence, adv. (acc. to I.), haughtily, proudly, superciliously.
- (α) Form sŭ-perbē, Plaut. Merc. 5, 4, 38; Ter. Phorm. 5, 7 (8), 22; Lucr. 5, 1224: imperare, Caes. B. G. 1, 31 (with crudeliter); Liv. 2, 45, 6 (with insolenter); 37, 10, 2 (with contemptim); 24, 25, 8 (opp. humiliter); 9, 14; 10, 10: Rhodii, superbe commemoratis meritis suis, etc., id. 44, 14, 8.
- (β) Form sŭperbĭter (anteclass.), Naev. and Afran. ap. Non. 515, 10 sq.; 516, 1; Enn. ap. Prisc. p. 1010 P. (Enn. p. 180, 40 Vahl.).
- b. Comp.: superbius, Cic. Imp. Pomp. 5, 11: preces alicujus superbius accipere, Tac. A. 2, 37.
- c. Sup.: superbissime, Cic. Pis. 27, 64.
sŭper-cădo, cĕcĭdi, 3, v. n., to fall upon or over, Vulg. Psa. 57, 9; Cael. Aur. Tard. 2, 3, 70.
sŭper-caelestis, e, adj., that is above the heavens, super-celestial (eccl. Lat.), Tert. Anim. 23; id. Res. Carn. 49.
* sŭper-calco, āre, v. a., to tread or stand upon: tabulatum, Col. 12, 39, 3.
* sŭper-cerno, ĕre, v. n., to sift upon or over: terram cribris, Plin. 17, 10, 14, § 74 (better superincerno).
sŭper-certo, āre, 1, v. n., to fight over, to fight therefor, Vulg. Ep. Jud. 1, 3.
sŭpercĭlĭōsus, a, um, adj. [supercilium], haughty, disdainful, supercilious; censorious, severe (post-Aug. and very rare), Sen. Ep. 123, 11; Arn. 1, 8; Mart. Cap. 8, § 809.
sŭper-cĭlĭum, ii, n. [super and root kal-; Gr. καλύπτω; Lat. celāre, to hide, cover; cf. Gr. κύλον, ἐπικύλιον, eyelid; cf. also, Ang.-Sax. hlid; Engl. lid; Germ. Augenlid]: cilium est folliculus, quo oculus tegitur, unde fit supercilium, Fest. p. 43 Müll.; Plin. 11, 37, 57, § 157.
- I. Lit., the eye-brow (good prose; more freq. in the plur.).
- (α) Plur.: ex superciliorum aut remissione aut contractione facile judicabimus, etc., Cic. Off. 1, 41, 146: supercilia abrasa, id. Rosc. Com. 7, 20: superiora superciliis obducta sudorem a capite defluentem depellunt, id. N. D. 2, 57, 143: nec sedeo duris torva superciliis, Ov. H. 16 (17), 16: constricta, Quint. 1, 11, 10: torta, Plaut. Rud. 2, 2, 12: conjuncta, Suet. Aug. 79: usque ad malarum scripturam currentia, Petr. 126; Plin. 11, 37, 51, § 138: balenae, id. 9, 62, 88, § 186; Quint. 11, 3, 78; 11, 3, 79; 11, 3, 160: mulieres potissimum supercilia sua attribuerunt ei deae (Junoni Lucinae), Varr. L. L. 5, § 69 Müll.; cf. Fest. p. 305 ib.
- (β) Sing.: altero ad frontem sublato, altero ad mentum depresso supercilio, Cic. Pis. 6, 14: triste, Lucr. 6, 1184: altero erecto, altero composito supercilio, Quint. 11, 3, 74: quo supercilio spicit, Plaut. Mil. 3, 1, 100: hirsutum, Verg. E. 8, 34; Hor. Ep. 1, 18, 94; Ov. A. A. 3, 201; Juv. 2, 93 al.: supercilium salit (as a favorable omen), Plaut. Ps. 1, 1, 105.
- B. Transf., the prominent part of a thing, the brow, ridge, summit (not ante-Aug.): clivosi tramitis, Verg. G. 1, 108: tumuli, Liv. 34, 29, 11: infimo stare supercilio, at the bottom of the projection, id. 27, 18, 10; cf. Stat. Th. 6, 63: supercilium quoddam excelsum nacti, Auct. B. Afr. 58, 1; Plin. 6, 5, 5, § 17.
In archit., a projecting moulding over the scotia of a column or cornice, Vitr. 3, 3 med.; a threshold, id. 4, 6, 5.
Of the coast of the sea: supercilia ejus sinistra, Amm. 22, 8, 8; the shore of a river: Nili, id. 14, 8, 5: Rheni, id. 14, 10, 6: fluminis, id. 17, 9, 1: amnis, App. M. 5, p. 169, 34.
- II. Trop.
- A. The nod, the will: cuncta supercilio movens, Hor. C. 3, 1, 8; Claud. Ep. ad Ser. 2, 58.
- B. Pride, haughtiness, arrogance, sternness, superciliousness (class.; mostly sing.): supercilium ac regius spiritus, Cic. Agr. 2, 34, 93; id. Sest. 8, 19; id. Red. in Sen. 7, 14; Sen. Ben. 2, 4, 1; Juv. 6, 169; 5, 62: triste Catonis, Mart. 11, 2, 1: pone supercilium, id. 1, 5, 2: supercilii matrona severi, Ov. Tr. 2, 309; cf.: contegere libidines fronte et supercilio, non pudore et temperantiā, Cic. Prov. Cons. 4, 8.
* sŭper-cingo, ĕre, 3, v. a., to cover over or in addition (late Lat.), Aug. Quaest. in Heptat. 2, 177, 3.
sŭper-claudo, ĕre, 3, v. a., to cover or close up (late Lat.), Adaman. Locc. Sanct. 1, 15.
* sŭper-compōno, ĕre, v. a., to place together upon or on the top: pisces, Apic. 4, 2 med.
* sŭper-concīdo, ĕre, v. a., to cut in pieces over: coliculorum minutias, Apic. 5, 5 fin.
sŭper-contĕgo, xi, 3, v. a., to cover over: lapsos (herbida pondera), Sil. 16, 42: renes tunicis, Cels. 4, 1, 19.
* sŭper-corrŭo, ĕre, v. n., to fall down thereon, Val. Max. 5, 6, 5.
sŭper-crĕātus, a, um, Part. [creo], grown on, adventitious: infusio umoris, Cael. Aur. Tard. 3, 8, 125; Hilar. Trin. 6, 5.
sŭper-cresco, crēvi, 3, v. n. and a.
- I. Neutr.
- A. Lit., To grow up, over, or upon: carcinoma, Cels. 5, 28, 2 fin.: caro, id. 5, 28, 22 init.
With dat., Serv. Verg. A. 3, 15.
- B. Trop.: fortuna quod supercresceret caritati, i. e., might join, be added to, Quint. Decl. 5 14 fin.
- II. Act., to excel, outdo: municipalem habitum, August. c. Acad. 1, 2.
sŭper-cŭbo, āvi, 1, v. n., to lie or sleep upon, Col. 7, 4, 5; App. M. 6, p. 185, 34.
sŭper-curro, ēre, v. n.
- I. Lit., to run over or beyond: baltei, Sid. Ep. 4, 20.
- II. Trop., to surpass, exceed: large vectigali (ager), Plin. Ep. 7, 18, 3; Alcim. Ep. 18.
sŭperdătus, a, um, Part., v. superdo.
* sŭper-dēlĭgo (also separate, sŭper dēl-), āre, v. a., to bind upon or over: spongiam, Cels. 7, 7, 8 fin.
sŭper-destillo, āre, 1, v. n., to drop or trickle upon, Cael. Aur. Tard. 5, 1, 18.
sŭper-dīco, ĕre, 3, v. n., to say in addition, Dig. 12, 2, 13 fin.
sŭper-dīmĭdĭus, a, um, adj.; of a number, half as much more (i. e. that bears to another the ratio of 3 to 2), Mart. Cap. 7, § 761 sqq.
sŭper-do, dĕdi, dătum, 1, v. a., to put or lay over (post-Aug.), Cels. 5, 28, 3 fin.; 5, 8, 7; Cael. Aur. Acut. 3, 7 med.
sŭper -dūco, xi, ctum, 3, v. a. (postclass.),
- I. to lead or draw over: pampinum, Sid. Ep. 5, 17 med.: novercam tot liberis, to bring or put over, Capitol. M. Aur. fin.: novercam filio, Quint. Decl. 38.
- II. To add, subjoin, Tert. Anim. 36; id. Cor. Mil. 11.
sŭper-ductĭo, ōnis, f. [super-duco], a drawing over, erasure, Dig. 28, 4, 1, § 1.
* sŭpĕr-ĕdo, ĕre, v. a., to eat besides or after a thing: betae radicem, Plin. 19, 6, 34, § 113.
sŭpĕr-effĕro, ef-ferre, v. irreg. a., to exalt, extol (late Lat.), Aug. in Psa. 49, 30.
sŭpĕr -efflŭo, ĕre, v. n.,
- I. to superabound, be superfluous (late Lat.), Ambros. in Psa. 118, Serm. 14, § 9: mensura, Vulg. Luc. 6, 38: quicquid, Paul. Nol. Carm. 35, 511: PECVNIA, Inscr. Murat. 1772, 8.
- II. To be abundantly exalted above: legi supereffluit doctrina Christi, Ambros. in Luc. 5, 34.
sŭpĕr -effulgĕo, ēre, 2, v. n., to be more than effulgent (late Lat.), Rustic. c. Aceph. p. 1250.
sŭpĕr-ēgrĕdĭor, ĕdi, 3, v. a., to surmount (late Lat.): plebeias opiniones, Ambros. Ep. 6.
sŭpĕr-ēlĕvo, āre, v. a., to raise above (late Lat.): se (iniquitates), Vulg. Esd. 4, 16, 77.
sŭpĕr-ēmĭco, āre, v. a., to spring or burst forth over a thing: terram (unda), Sid. Carm. 15, 75.
sŭpĕrēmĭnentĭa, ae, f. [super-emineo], supereminence (late Lat.): dei, Aug. Serm. 40; id. Gest. Pelag. 30, 55; Ambros. Parad. 2, 8: laudis, Hilar. Trin. 11, 4.
sŭpĕr -ēmĭnĕo, ēre, v. a. and n., to overtop, to appear or be above, to rise above (poet. and in post-Aug. prose).
- (α) Act.: victor viros supereminet omnes, Verg. A. 6, 857: umero undas, id. ib. 10, 765: fluctus omnes, Ov. Tr. 1, 2, 49: quas omnes aspis supereminens, Amm. 22, 15, 27.
- (β) Neutr.: ut olivae premantur et jus superemineat, Col. 12, 49, 1; Sen. Q. N. 5, 15, 1: herba paulum supereminens extra aquam, Plin. 26, 8, 33, § 50 (al. semper eminens).
Hence, sŭpĕrēmĭnens, entis, P. a., rising above, prominent; comp., Fulg. Cont. Virg. p. 146.
Sup., Aug. Spir. et Lit. 65.
* sŭpĕr-ēmŏrĭor, mŏri, v. dep. n., to die upon, Plin. 10, 2, 2, § 4.
sŭpĕr-ēnăto, āre, v. a., to swim over: amnem, Luc. 4, 133 Cort.: fluctus omnes, Alcim. Diluv. 4, 240.
* sŭpĕr-ērectus, a, um, Part. [erigo], standing overhead: sol, vertical, Amm. 20, 3, 10 dub.
sŭpĕr-ērŏgātĭo, ōnis, f., a payment in addition (late Lat.), Ps. Quint. Decl. 3; 6.
* sŭpĕr-ērŏgo, āvi, 1, v. a., to spend or pay out over and above: si quid forte supererogasti, Cod. Just. 2, 19, 14; Vulg. Luc. 10, 35.
sŭpĕrescit, v. supersum.
sŭpĕr-ēvŏlo, āre, 1, v. a., to fly away over: Alpem, Luc. 3, 299.
sŭpĕrexactĭo, ōnis, f. [superexigo], a demanding over and above, an excessive demand, Cod. Just. 10, 20, De superexactionibus.
sŭpĕr-exalto, āre, 1, v. n., to exalt above others, Vulg. Jacob. 2, 13.
Part.: superexaltatus deus, Aug. Conf. 3, 2.
sŭpĕr-excēdo, ĕre, 3, v. a., to surpass (late Lat.), Aug. Specul. 6.
* sŭpĕr -excellens, entis, adj., very excellent, superexcellent, Salv. adv. Avar. 3, 18.
* sŭpĕr-excurro, ĕre, v. n., to run or stretch over, to spread over, Dig. 43, 27, 1, § 2.
* sŭpĕr-exĕo, īre, v. n., to extend over, Aus. Idyll. 18, 1.
* sŭpĕr-exĭgo, ĕre, v. a., to demand or exact over and above, i. e. to excess: damna, Cod. Just. 1, 55, 4.
sŭpĕr -exsulto, āre, 1, v. n., to leap up, exult greatly, Symm. Ep. 5, 92; Cassiod. Complex. ad Ep. Jacob. 5.
sŭpĕr-extendo, ĕre, 3, v. a.,
- I. to stretch over, cause to cover: in aliquo cutem, Vulg. Ezek. 37, 6.
- II. To stretch excessively: nos, Vulg. 2 Cor. 10, 14.
sŭpĕr-extollo, ĕre, v. a., to raise or exalt above others, Tert. Res. Carn. 24; Vulg. Psa. 71, 16.
sŭper-fĕro, ferre, v. a.
- I. To carry over or beyond, to place or put over (postAug.): pedem parturienti, Plin. 28, 8, 27, § 103.
Pass., to go, ride, fly, swim, etc., over: pisces, Plin. 9, 16, 25, § 58; App. de Mundo fin.; Tert. Bapt. 4; Mart. Cap. 8, § 882.
- II. To carry over or beyond the time: periclitari partus, si superferatur, Plin. 32, 10, 46, § 133.
- B. To raise high, carry over the head: aurum, Plin. 33, 4, 25, § 84.
Hence, sŭperlātus, a, um, P. a., extravagant, excessive, exaggerated: verba (with translata), Cic. Part. Or. 15, 53; Quint. 8, 3, 43.
* sŭper -fēto, āre, v. n., to conceive anew while still with young, to superfetate, Plin. 10, 63, 83, § 179; 7, 11, 9, § 48; 8, 55, 81, § 219.
sŭperfĭcĭālis, e, adj. [superficies], of or belonging to the surface, superficial (late Lat.).
- I. Lit.: numerus, denoting the superficial contents, Cassiod. Arithm. p. 555; Isid. 3, 7, 4.
- II. Trop., superficial: officia, Tert. adv. Marc. 4, 28.
sŭperfĭcĭārĭus, a, um, adj. [superficies], situated on another man’s land, superficiary (jurid. Lat.).
- I. Adj.: praedia, Dig. 10, 2, 10: aedes, ib. 43, 18, 2: mathematice, ut ita dicam, superficiaria est: in alieno aedificat, Sen. Ep. 88, 28.
- II. Subst.: sŭper-fĭcĭārĭus, ii, m., one who has a house on another man’s land, a superficiary, Dig. 6, 1, 74; 39, 2, 18; 43, 17, 3 med. al.
A maximum of 100 entries are shown.