Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

pugno, āvi, ātum, 1, v. n. and very rarely a. [root pug-, to thrust, strike, whence pugil, pungo, etc.], to fight, either singly or in armies, to combat, give battle, engage, contend (very freq. and class.).

  1. I. Lit.: neque sinistrā impeditā satis commode pugnare poterant, Caes. B. G. 1, 25: scutum manu emittere et nudo corpore pugnare, id. ib. 1, 25: eminus lapidibus, Sall. J. 57, 4: cominus in acie, Cic. Balb. 9, 23: ex equo, on horseback, id. N. D. 2, 2, 6: de loco, Ter. Hec. alt. prol. 33: de ponte, Hirt. B. Afr. 33: pro muro toto, id. ib. 13: ex iniquiore loco, id. ib. 42: pro commodis patriae, Cic. Inv. 1, 1, 1 al.
    With cum and abl.: elige, cum cive an hoste pugnare malis, Liv. 10, 36, 8: cum hoste in acie, Cic. Balb. 9, 22.
    With in and acc.: ne quis extra ordinem in hostem pugnaret, Liv. 8, 6, 16: in hostem imparem ex aequo pugnabant, id. 10, 43, 6: qui contra imperium in hostem pugnaverant, Sall. C. 9, 4; 52, 30.
    With adversum and acc.: saepe ante paucis strenuis advorsum multitudinem bene pugnatum, Sall. J. 107, 1: advorsum Gallos, id. ib. 114, 1.
    With a homogeneous object: magnam pugnavimu’ pugnam, Lucil. ap. Don. Ter. Eun. 5, 2, 60; cf.: haec pugna est pugnata, Plaut. Am. 1, 1, 97: pugna summā contentione pugnata, Cic. Mur. 16, 34; Nep. Hann. 5, 1: inclitam in ponte pugnampugnatam, Liv. 6, 42, 5: proelia, Hor. C. 4, 9, 19; Sall. J. 54, 7: bella, Hor. C. 3, 19, 4; id. Ep. 1, 16, 25.
    Impers. pass.: pugnatur uno tempore omnibus locis, the battle is fought, they fight, Caes. B. G. 7, 84: cominus gladiis pugnatum est, id. ib. 1, 52: ut in mari quoque pugnetur velut e muris, Plin. 32, 1, 1, § 3.
  2. II. Transf.
    1. A. In gen., to contend, conflict, disagree, oppose, contradict; usu. with dat. of person, or with cum: pugnant Stoici cum Peripateticis, Cic. Fin. 2, 21, 68.
      With acc. and inf.: pugnare non destitit, non esse rerum controversiam, sed nominum, Cic. Fin. 3, 12, 41: non magno opere pugnare, to contend not very strongly, id. N. D. 3, 1, 3: noli pugnare duobus, Cat. 62, 64: ne cupias pugnare puellae, Prop. 1, 12 (10), 21; cf.: placitone etiam pugnabis amori? Verg. A. 4, 38: pressis pugnat habenis, id. ib. 11, 600: ne pugnet vulgus habenis, Stat. Th. 8, 289: tam eras excors, ut totā in oratione tuā tecum ipse pugnares, you contradicted yourself, Cic. Phil. 2, 8, 18.
      Of things: pugnat sententia secum, Hor. Ep. 1, 1, 97: pugnavit monitis furor, Sil. 10, 284: pugnatura fretis pila, id. 4, 298: frigida pugnabant calidis, umentia siccis, Mollia cum duris, etc., cold bodies contended with hot, moist with dry, etc., Ov. M. 1, 19: humus, Petr. poët. Sat. 123.
    2. B. To struggle, strive, to endeavor, take pains, exert one’s self for any thing (rare but class.): illud pugna et enitere, ne, etc., Cic. Fam. 3, 10, 3: id ne impetremus, pugnabis, id. Lig. 5, 13; cf.: hoc solum hoc tempore pugnatur, ut, etc., id. Rosc. Am. 3, 8: pugnas, ne reddar, Achille, Ov. H. 3, 25 Ruhnk.: pugnaremque collegae, ut, etc., Liv. 3, 64.
      Poet., with inf.: pugnat molles evincere somnos, Ov. M. 1, 685; 7, 772; id. H. 13, 77: incerto pedum pugnat non stare tumultu, Luc. 4, 753; Claud. Rapt. Pros. 2, 196; cf., of things, Lucr. 2, 205.
      P. a. as subst.: pugnan-tĭa, ium, n., contradictions, inconsistencies: pugnantia te loqui non vides? Cic. Tusc. 1, 7, 13; cf. Hor. S. 1, 2, 73; 1, 1, 102.