Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

pătăgĭārĭus, ii, m. [patagium], a bo<*>ler-maker, Plant. Aul. 3, 5, 35; Inscr. Don. cl. 8, n. 78; ct. Fest. s. v. patagium, p. 221 Müll.

pătăgīātus, a, um, adj. [patagium], ornamented with a border: tumca, Plaut. Ep. 2, 2, 47; cf. Fest. s. v. patagium, p. 221 Müll.

pătăgīum, ii. n., = παταγεῖον,

  1. I. a gold edging or border on a Roman lady’s tunic cf.: limbus, ora): patagium est, quod ad summam tunicam assui solet: quae et patagiata dicitur et patagiarii, qui ejusmodi opera faciunt, Fest. p. 221 Müll.; Naev. ap. Non. 540, 6; Tert Pall. 3; cf. Becker, Gallus, 3, p. 144 (2d ed.).
  2. II. Transf., an ornarient for the kair, App. M. 2. p. 119, 2

pătăgus, i, m., = πάταγος, a sort of disease, Plaut Fragm ap. Macr. S. 5, 19; cf. Fest. p. 221 Müll.

Pătălēnē, Patăle, ēs, or Pătăla, f., = Παταληνη,

  1. I. an island at the mouth of the Indus, with a city of the same name.
    Form Patalene, Mel. 3, 7, 8; Avien. Perieg. 1295.
    Form Patale, Plin. 37, 9, 48, § 132.
    Form Patale. Plin. 6, 20, 23, § 71.
    Hence,
  2. II. Pătălitānus, a, um, adj., of or belonging to the island of Patalene: portus, Mart. Cap. 6, § 593 (Kopp. Patavitanus).

pătālis, e, a false reading for patulus, v. h. v.)

Pătălītănns, a, um, v. Patalene, II.

Pătăra, ae, f., = Παταρα, a seaport town of Lycia, with a celebrated oracle of Apollo, Mel. 1, 15, 3; Plin. 5, 27, 28, § 100; Liv. 33, 41; Vulg. Act. 21, 1; Serv Verg. A. 4, 143.
Hence,

  1. A. Pātăreus (trisyl.), e = i and ĕos, m., = Παταρευς, the Patarean, a surname of Apollo: Delius et Patareus Apollo, Hor. C. 3, 4, 64.
  2. B. Pătăsaeus, a, um, adj., Pararœan: regia, Ov. M. 1, 516. dumeta, Stat. Th. 1, 696.
  3. C. Pătărēis, īdis, f. adj., Patarœan: arx, Avien. Perieg. 684.
  4. D. Pătārānus, a, um, adj., Patarœan hence, in plur. subst., Pătărāni, ōrum. m., the inhabitants of Patara, Cic. Fl. 32, 78.

Pătăvīnĭtas, ātis, f. [Patavium], the mode of speaking or dialectic peculiarities of the Patavians, Patavinity (ascribed as a fault to Livy by Polliol, Quint. 1, 5, 56; 8, 1, 3.

Pătăvĭum, ĭi, n.,

  1. I. an important city of Gallia Cisalpina, in the territory of the Veneti, founded by Antenor, the birthplace of Livy the historian, the modern Padua, Mel. 2, 4, 2; Plin. 3, 19, 23, § 130, Liv. 10, 2 fin.; Verg. A. 1, 247, Suet. Tib 14; Sen. Cons. ad Helv. 7 et saep.
    Hence,
  2. II. Pă-tăvīnus, a, um, adj., atavinian. Paduan: tunicae. Mart. 14, 143, 1: volumina, i. e. Livy’s Roman history, Sid. Carm. 2, 189.
    In plur. subst.: Pătăvīni, ōrum, m., the inhabitants of Patavium, the Patavinians, Cic. Phil. 12, 4, 10; Liv. 10, 2; Plin. 3, 16, 20, § 121.

pătĕfăcĭo, fēci, factum, 3 (scanned pătēfēcit, Lucr. 4, 320; and in pass. pătēfīet, id. 6, 1001), v. a. [pateo-facio], to make or lay open, to open, throw open (freq. and class.; syn.: pando, recludo, aperio).

  1. I. Lit.: iter, Cic. N. D. 2, 56, 141: patefacere et munire alicui aditum ad aliquid, id. Fam. 13, 78, 2: aures assentatoribus, id. Off. 1, 26, 91: portas, Liv. 2, 15: ordines, aciem, id. 28, 14: sulcum aratro, Ov. M. 3, 104: oculos, Plin. 11, 37, 55, § 150: patefacta triumphis Janua. Prop. 1, 16, 1: iter per Alpes patefieri volebat, Caes. B. G. 3, 1; cf. Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 27.
    Poet.: postera lux radiis latum patefecerat orbem, i. e. had exposed to view, made visible, Ov. M. 9, 794.
    Esp. (= άνοίγειν), to open the way, as a discoverer or pioneer; to be the first to find: vias, Caes. B G 7, 8: tellus in longas est patefacta vias, Tib. 1, 3, 36, cf.: patefactumque nostris legionibus Pontum, Cic. Imp. Pomp. 8, 21: loca, Nep. Hann. 3, 4.
  2. II. Trop., to disclose, expose, detect, bring to light: si hoc celatur, in metu; sin patefit, in probro sum, Ter. Phorm. 5, 4, 6: odium suum in aliquem, Cic. Att. 11, 13, 2: patefacere verum et illustrare, id. Lael. 26, 97: rem, id. Q. Fr. 2, 6, 5: patefacere et proferre aliquid, id. Mil. 37, 103: veritas patefacta, id. Sull. 16, 45; id. Ac. 2, 39, 122: Lentulus patefactus indiciis, convicted, id. Cat 3, 6, 15: qui ea proferenda et patefacienda curavit, id. Fl. 2, 5: se aliquid patefacturam, id. Ac. 2, 14, 44.

* pătĕfactĭo, ōnis, f. [patefacio], a laying open, disclosing, making known: patefactio quast rerum opertarum, Cic. Fin. 2, 2, 5.

pătĕfactus, a, um, Part., from patefacio.

pătĕfīo fieri, v. patefacio.

Pătĕlāna, ae, v. 2. Patella.

1. pătella, ae, f. dim. [patina], a small pan or dish, a plate; a vessel used in cooking, and also to serve up food in.

  1. I. Lit., Varr. ap. Prisc. p. 681 P.: patella esurienti posita, id. ap. Non. 543, 33; Hor. Ep. 1, 5, 2; Mart. 5, 78, 7; Juv. 10, 64: sinapi in patellis decoctum, Plin. 19, 8, 54, § 171: cicadae tostae in patellis, id. 30, 8, 21, § 68.
    1. B. In partic., a vessel used in sacrifices, an offering-dish: patellae vasula parva picata sacris faciendis apta, Fest. pp. 248 and 249 Müll.: oportet bonum civem legibus parere et deos colere, in patellam dare, μικρον κρεας, Varr. ap. Non. 544; Cic. Verr. 2, 4, 21, § 46: edere de patellā, of sacrilegious persons, id. Fin. 2, 7, 22 Madv. ad loc.; Liv. 26, 36; Ov. F. 6, 310; 2, 634; Pers. 3, 26; Val. Max. 4, 4, 3 al.
  2. II. Transf.
    1. A. The kneepan, patella, Cels. 8, 1 fin.; 8, 21.
    2. B. A disease of the olive-tree, Plin. 17, 24. 37, § 223

2. Pătella and Pătellāna (Pă-telāna), ae, f. [pateo], a goddess that presiaed over the shooting of grain: Patellana numen est et Patella: ex quibus una est pateiactis, patefaciendis rebus altera praestituta, Arn. 4, 131: Patelana, Aug. Civ. Dei, 4, 8.

pătellārĭus, a, um, adj. [1. patella], of or belonging to a dish or plate, patellaril di, platter-gods, i.e. the Lares (because food was set before them in a platter), Plaut. Cist. 2, 1, 46: cf. Schol. ap Pers. 3, 26

pătĕna. ae, v. 1. patina.

pătens, entis, Part. and P. a., from pateo.

pătenter, adv. v. pateo, P a. fin.

păteo, ŭi, 2, v. n. root pat. (perh. orig. spat.; cf. spatium); Gr πεταννυμι, πιτνημι, to spread out; πετασμα, curtain; πεταλον, leaf; cf.: patulus, patina; also perh. pando (for pantdo)], to stand open, lie open, be open.

  1. I. Lit.: januae, aedes patent, Plaut. As. 1, 3, 89: facite totae plateae pateant, id. Aul. 3, 1, 2. nares semper propter necessarias utilitates patent, Cic. N. D. 2, 57, 145: omnibus haec ad visendum patebant cotidie, id. Verr 2, 4, 3, § 5: cur valvae Concordiae non patent? id. Phil. 2, 44, 112: semitae patuerant, Caes. B. G. 7, 8: ne fugae quidem patebat locus, Liv. 27, 18: patuere fores, Ov. M. 2, 768: (fenestrae) sine injuriā patent, Plin. Ep. 2, 17, 16 et saep.
    1. B. In partic.
      1. 1. To lie open, be exposed to any thing: patens vulneri equus, Liv. 31, 39, 12: latus ictui, Tac. H. 5, 11.
      2. 2. To stretch out, extend (cf. porrigor): Helvetiorum fines in longitudinem milia passuum CCXL. patebant, Caes. B. G. 1, 2; 1, 10: schoenus patet stadia XL., Plin. 12, 14, 30, § 53.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to be open, free, allowable, accessible, attainable: si nobis is cursus pateret, Cic. Att. 10, 12, 4: ad quos omnis nobis aditus, qui paene solis patuit, obstructus est, id. Brut. 4, 16: praemia quae pateant stipendiariis, id. Balb. 9, 24: ut intellegant omnia Ciceronis patere Trebiano, id. Fam. 6, 10, 3: alicui, to yield to: lux aeterna mihidabatur, Si mea virginitas Phoebo patuisset amanti, Ov. M. 14, 133; id. A. A. 1, 362; Auct. Priap. 83.
    2. B. In partic.
      1. 1. Of the hearing, etc., to be open, ready to hear: (constare inter omnis video) patere aurīs tuas querelis omnium, Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 25: si cujus aures ad hanc disputationem patent, id. Fam. 3, 8, 3: meas aurisomnium praeceptis patuisse. id. Phil. 14, 7, 20: tamquam nullo magis tempore ad simplices cogitationes pateat animus, Tac. G. 22, 2: semita Tranquillae per virtutem patet unica vitae, Juv. 10, 364.
      2. 2. To be exposed or subject to any thing, Cic. Off. 1, 21, 73: longis morbis senectus, acutis adulescentia magis patet, Cels. 2, 1: qui vanus et excors est patebit contemptui, Vulg. Prov 12, 8.
      3. 3. To extend: in quo vitio latissime patet avaritia, Cic. Off. 1, 7, 20: late patet et ad multos pertinet, id. de Or. 1, 55, 235.
      4. 4. To be clear, plain, well known, evident, manifest (cf.: appareo, detegor): operta quae fuere, aperta sunt, patent praestigiae, Plaut. Capt. 3, 3, 9: cum illa pateant in promptuque sint omnibus, etc., Cic. de Or. 1, 6, 23: quod in tabulis patebat, id. Phil. 2, 37, 93: in adversariis (hoc nomen) patere contendit, id. Rosc. Com. 2, 5.
        With subject-clause: cum pateat aeternum id esse, quod, etc., Cic. Tusc. 1, 23, 54.
        Absol.: quid porro quaerendum est? factumne sit? at constat: a quo? at patet, Cic. Mil. 6, 15.
        Hence, pă-tens, entis, P. a., open, accessible, unobstructed, passable.
    1. A. Lit.: caelum ex omni parte patens atque apertum, Cic. Div. 1, 1, 2: campi patentes, Sall. J. 101, 11.
      Comp.: in locis patentioribus, Caes. B. G. 7, 28: via patentior, Liv. 7, 36.
      1. 2. Transf., open, wide: dolium quam patentissimi oris, Col. 12, 6.
    2. B. Trop.
      1. 1. Open, exposed: domus patens, et exposita cupiditati et voluptatibus, Cic. Quint. 30, 93: pelagoque volans da vela patenti, Verg. G. 2, 41: urbs patens, unwalled, Vulg. Prov. 25, 28.
      2. 2. Evident, manifest: causa, Ov. M. 9, 536.
        * Adv.: pătenter, openly, clearly; in comp.: patentius et expeditius (opp: implicite et abscondite), Cic. Inv. 2, 23, 69

păter, tris (old gen PATRVS. Inscr Corp. Lat. 1469; dat PATRE, ib 182), m. [Sanscr. root , to nourish, protect; Lat. pasco; hence, Zend, patar, protector; Gr. πατηρ; Sanscr pitri; Engl. father; Germ. Vater], a father, sire.

  1. I. Lit. Aes. Ehem, pater mi, tu hic eras? De Tuus hercle vero et animo et patura pater, Ter. Ad. 5, 7, 3: patre certo nasci, Cic. Rosc. Am. 16, 46: Servius Tullius captivā Corniculanā natus, patre nullo, matre servā, i. e. by an unknown father, Liv. 4, 3: SI PATER FILIVM TER VENVM DVIT FILIVS A PATRE LIBER ESTO, Lex XII. Tab.: CORNELIVS SCIPIO BARBATVS GNAIVOD PATRE PROGNATVS, Epit. of the Scipios: ego a patre ita eram deductus, by my father, Cic. Lael. 1, 1: aliquem patris loco colere debere, id. Phil. 2, 38, 99.
  2. II. Transf.
    1. A. The father as head and rep resentative of the household, esp., paterfamilias and paterfamiliae: pauci milites patresque familiae recepti, Caes. B. C. 2, 44: quemeunque patrem familiae arripuissetis, Cic. de Or. 1, 43; v. familia.
    2. B. In plur.: patres, fathers, forefathers: patrum nostrorum aetas, Cic. Or. 5, 18: memoria patrum, id. de Or. 1, 40, 181: apud patres nostros, id. Off. 3, 11, 47: patres majoresque nostri, id. Div. in Caecil. 21, 69: Dominus Deus patrum vestrorum, Vulg Exod 3, 15: descenderunt patres tui in Aegyptum, id. Deut. 10, 22.
      So in sing (eccl. Lat.): dixitque Jacob; Deus patris mei Abraham, etc., Vulg. Gen. 32, 9: quod juravit ad Abra. ham patrem nostrūm, id. Luc. 1, 73.
    3. C. PATRES for parentes, parents, Inscr. Grut. 707, 5; 656, 2; 692, 1; 704, 1.
    4. D. As a title of honor, father.
      Of a deity, esp. of Jupiter: divum pater atque hominum rex, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 179 Vahl.); cf.: pater optime Olimpi, id. ap. Oros. 6, 1 (Ann. v. 198 ib.): ipse pater mediā nimborum in nocte coruscā Fulmina molitur dextrā, Verg. G. 1, 328: Gradivumque patrem Geticis qui praesidet arvis, id. A. 3, 35: pater Lemnius, i. e. Vulcan, id. ib. 8, 454: Bacche pater, Hor. C. 3, 3, 13; cf. Lenaeus, i. e. Bacchus, Verg. G. 2, 7: pater Silvane, Hor. Epod. 2, 21: Quirine pater, Enn. ap. Non. 120, 1 (Ann. v. 121 Vahl.): pater Tiberine, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.); of the Tiber, Liv. 2, 10: Apenninus, Verg. A. 12, 703 Wagner: pater Aeneas, id. ib. 1, 699.
      Of the creative or generative powers of nature as deities: pater Aether, Lucr. 1, 250: aequoreus, i. e. Ocean, Col. poët. 10, 200.
      As an honorable designation applied to senators: principes, qui appellati sunt propter caritatem patres, Cic. Rep. 2, 8, 14: patres ab honore patriciique progenies eorum appellati, Liv. 1, 8.
      Hence, patres = patricii, opp. to plebeii: quā re ad patres censeo revertare: plebeii quam fuerint importuni, vides, Cic. Fam. 9, 21, 3 fin.: patres conscripti, v. conscribo: pater patrum, pater sacrorum, pater nomimus, the title given to the high-priest of Mithras, Inscr. Grut. 28, 2; 315, 5; 1102, 2; Inscr. Orell. 5059: patratus, v. h. v. under patro, P. a.
      Of the founder of a school: Zeno, pater Stoicorum, Cic. N. D. 3, 9, 23; of a teacher, as a source or creator: Isocrates pater eloquentiae, Cic. de Or. 2, 3, 10: Herodotus pater historiae, id. Leg. 1, 1, 5: pater patriae, the father of his country, of Cicero, Cic. Pis. 3, 6: quem Q. Catulus, quem multi alii saepe in senatu patrem patriae nominarant, id. Sest. 57, 121; cf.: Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit, Juv. 8, 245.
      So of Marius: C. Marium quem vere patrem patriaepossumus dicere, Cic. Rab. Perd. 10, 27; of Trajan, and other emperors: at tu etiam nomen patris patriae recusabas, Plin. Pan. 21; cf. Sen. Clem. 1, 14, 2; Suet. Caes. 76; id. Tib. 26; id. Ner. 8; cf. also: pater senatūs, Tac. A. 11, 25; Ov. F. 2, 127; id. Tr. 2, 39; 181; id. P. 1, 1, 36: pater orbis, id. F. 3, 72; Stat. S. 1, 4, 95; 4, 8, 20.
      As a term of respect: pater Aeneas, Verg. A. 5, 348; esp., to an old man, Plaut. Most. 4, 2, 36; Verg. A. 5, 521; so id. ib. 533.
    5. E. In eccl. Lat., the Supreme Being, God: sicut enim Pater habet vitam in semet ipso, Vulg. Joan. 5, 26: confiteor tibi, Pater Domine caeli et terrae, id. Luc. 10, 21: Pater caelestis, id. Matt. 5, 48; 18, 35: Pater vester qui in caelis est, id. ib. 23, 9: Pater noster, qui es in caelis, id. ib. 6, 9: adorabunt Patrem, id. Joan. 4, 23; id. Act. 1, 7 saep.
  3. * F. Pater cenae, the host, Hor. S. 2, 8, 7: misericordiarum, Vulg. 2 Cor. 1, 3.
    Hence, by way of opposition,
  4. * G. Pater esuritionum, the father of hunger-pains, said of a very poor man who suffers from hunger, Cat. 21, 1.
  5. H. Of animals, sire: virque paterque gregis, Ov. A. A. 1, 522; Petr. 133 fin.; Col. 6, 37, 4.

pătĕra, ae, f. [pateo], a broad, flat dish or saucer, used esp. in offerings; a libationsaucer or bowl (cf.: simpulum, simpuvium), Varr. L. L. 5, § 122 Müll.; cf. Macr. S. 5, 21: aurea, Plaut. Am. 1, 1, 104; 2, 2, 128: humani corporis sanguinem in pateris circumtulisse, Sall. C. 22, 1: Themistoclem aiunt, cum taurum immolavisset, excepisse sanguinem paterā, etc., Cic. Brut. 11, 43: vinaque marmoreas paterā fundebat in aras, Ov. M. 9, 160; Hor. S. 1, 6, 118: pateris libare et auro, golden cups, Verg. G. 2, 192: pateram perplovere in sacris cum dicitur significat pertusam esse, Fest. p. 250 Müll.

Pătercŭlus, i, m. [pater],

  1. I. a Roman surname, e. g. C. Velleius Paterculus, the historian; v. Velleius.
    Hence,
  2. II.Păter-cŭlārĭus, a, um, adj., of or belonging to Paterculus, Not. Tir.

păterfămĭlĭas, ae, v. familia.

păternĭtas, ātis, f. [paternus], fatherly feeling or care (late Lat.), Aug. Ep. 232.

    1. 2. Collect., descendants of one father: ex quo omnis paternitas in caelis, Vulg. Eph. 3, 15.

păternus, a, um, adj. [pater], of or belonging to a father, fatherly, paternal (said of the property, possessions, external relations, etc., of a father; while patrius is used of that which belongs essentially to his nature, dignity, or duty; hence, in good prose: patrius amor, animus, patria potestas, patrium jus; but paterni agri, liberi, servi, liberti, etc.).

  1. I. Lit.: injuria, against the father, Ter. Heaut. 5, 2, 39: haud paternum istuc dedisti, id. Ad. 3, 4, 4: horti, Cic. Phil. 13, 17, 34: libertus, id. Fl. 36, 89: bona paterna et avita, id. Cael. 14, 34: hospitium, Caes. B. C. 2, 25: regna, Verg. A. 3, 121: res, Hor. Ep. 1, 15, 26: animus, id. C. 2, 2, 6: paterni animi indoles (a weaker expression than patrii, v. Weissenb. ad loc., and cf. Krebs, Antibarb. p. 833), Liv. 9, 4, 9: irae, id. 2, 61: vel paternam vel avitam gloriam consequi, Cic. Brut. 33, 126: civitatem paterno consilio florentissimam accipere, id. de Or. 1, 9, 38: paternum maternumque genus et nomen, id. Phil. 10, 6, 14.
    1. B. Also (acc. to pater, II. B.), ancestral, of or belonging to forefathers (late Lat.): sepulchra paterna, Vulg. 2 Macc. 12, 39: mos, id. Act. 28, 17: traditio, id. 1 Pet. 1, 18.
  2. II. Transf.
    1. A. Of one’s native country: paterni Fluminis ripae, Hor. C. 1, 20, 5: terra, Ov. H. 13, 100.
    2. B. Of animals, Col. 6, 37, 2: color, id. 7, 2, 5.
    3. C. In gram.: casus paternus, the genitive case, Prisc. p. 670 P.

pătesco (-isco), pătŭi, 3, v. inch. n. [pateo], to be laid open, to be opened, to open (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic.).

  1. I. Lit.: atria longa patescunt, Verg. A. 2, 483: portus patescit, id. ib. 3, 530: patescens fungus, Plin. 22, 22, 46, § 95.
    1. B. Transf., to stretch out, extend: paulo latior patescit campus, Liv. 22, 4: neque poterat patescere acies, Tac. H. 4, 78: civitates, in quas Germania patescit, id. G. 30; id. A. 2, 61 fin.; cf.: latius patescente imperio, Liv. 32, 27.
  2. II. Trop., to be disclosed, to become visible, evident, manifest: ratio patescit, Lucr. 5, 614: nunc primum certā notitiā patescente, Plin. 6, 23, 26, § 101: tum vero manifesta fides Danaumque patescunt Insidiae, Verg. A. 2, 309 (but the true reading, Cic. Phil. 14, 6, 15 B. and K., is quae res patefecit).

pătētus, a, um, adj., = πατητός (trodden), perhaps only as subst.: pătētae, ārum, f. (sc. caryotae), a kind of dates (which, when they burst open, look as if they had been trodden upon), Plin. 13, 4, 9, § 45; Cael. Aur. Acut. 2, 18, 108; id. Tard. 4, 8, 126.

păthētĭcus, a, um, adj., = παθητικός, full of pathos, affecting, pathetic (postclass.): oratio, Macr. S. 4, 2, 5; 6.
Hence, adv.: păthētĭcē, pathetically: tractare aliquid, Macr. S. 4, 6.

păthĭcus, a, um, adj., = παθικός, who submits to unnatural lust, pathic; of men: Aureli pathice et cinaede Furi, Cat. 16, 2; Juv. 2, 99: amicus, id. 9, 130; of women, Auct. Priap. 25, 41 and 76.
Sup.: pathicissimi libelli, most lascivious, Mart. 12, 96, 1.

păthŏs, n., = πάθος, pathos, tender or passionate feeling: movere, Macr. S. 4, 6, 6; 13: permovere, id. 4, 6, 10.

pătĭbĭlis, e, adj. [patior].

  1. I. Pass., supportable, endurable (syn.: tolerabilis, ferendus): patibiles et dolores et labores putandi (sunt), Cic. Tusc. 4, 23, 51.
  2. II. Act.
    1. A. Sensitive, passible: patibilem naturam habere, Cic. N. D. 3, 12, 29.
    2. B. Suffering, passive: alterum elementum activum, alterum patibile, Lact. 2, 9 med.

pătĭbŭlātus, a, um, adj. [patibulum], fastened to the patibulum; yoked, gibbeted, Plaut. Most. 1, 1, 53: patibulatus ferar per urbem, deinde affigar cruci, id. Fragm. ap. Non. 221, 13 (al. patibulum): exitiabili nexu patibulatum relinquens, gibbeted, App. M. 4, p. 147, 4 (al. patibulum).

pătĭbŭlum, i, n. (masc. collat. form pătĭbŭlus, i, Varr. ap. Non. 221, 12; v. in the foll.) [pateo], a fork-shaped yoke, placed on the necks of criminals, and to which their hands were tied; also, a fork-shaped gibbet (syn. furca).

  1. I. Lit.: dispessis manibus patibulum quom habebis, Plaut. Mil. 2, 4, 7: patibulo eminens adfigebatur, Sall. Fragm. ap. Non. 4, 355 (Hist. 4, 40 Dietsch): caedes, patibula, ignes, cruces, Tac. A. 14, 33; Cic. Verr. 2, 4, 41, § 90.
    Masc.: deligat ad patibulos, Varr. ap. Non. 221, 12: suspende eos contra solem in patibulis, Vulg. Num 25, 4.
  2. II. A forked prop for vines, Plin. 17, 23, 35, § 212; Cato, R. R. 26.
    1. B. A wooden bar for fastening a door, Titin. ap. Non. 366, 16.

1. pătĭbŭlus, a, um, adj. [pateo], fastened to a patibulum; yoked, gibbeted, Plaut. Fragm. ap. Non. 221, 13; App. M. 4, p. 147 (in both passages al. leg. patibulatum; v. patibulatus).

2. pătĭbŭlus, i, m., v. patibulum.

pătĭcābŭlum, i, n., perhaps from pateo, in the sense of a cistern or pond, Inscr. Marin. Atti de’ Fratelli Arv. p. 70.

pătĭens, entis, Part. and P. a., from patior.

pătĭenter, adv., v. patior, P. a. fin.

pătĭentĭa, ae, f. [patior], the quality of bearing, suffering, or enduring, patience, endurance.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: pati entia est honestatis aut utilitatis causā rerum arduarum ac difficilium voluntaria ac diuturna perpessio, Cic. Inv. 2, 54, 163: patientia famis et frigoris, id. Cat. 1, 10, 26: hominum ea patientia, virtus frugalitasque est, id. Verr. 2, 2, 3, § 7: paupertatis, id. Agr. 2, 24, 64: audiendi, Quint. 11, 2, 8; 12, 9, 9.
    2. B. In partic., submission to unnatural lust, pathicism, Cic. Verr. 2, 5, 13, § 34; Sen. Q. N. 1, 16, 5; id. Vit. Beat. 13, 3; Tac. A. 6, 1; Petr. 9 and 25; Mos. et Rom. Leg. Coll. 5, 3, 2.
  2. II. Transf.
    1. A. Forbearance, indulgence, lenity: constantiam dico? nescio an melius patientiam possem dicere, Cic. Lig. 9, 26: quousque tandem abutere, Catilina, patientiā nostrā? id. Cat. 1, 1, 1; id. Pis. 2, 5: quem duplici panno patientia velat, Hor. Ep. 1, 17, 25: levius fit patientiā Quicquid corrigere est nefas, id. C. 1, 24, 19.
    2. B. In a bad sense, indolence, want of spirit: ne quis in me aut nimiam patientiam, aut nimium stuporem arguat, Porc. Latro ap. Sen. Contr. 2, 15; Plin. Ep. 6, 31, 5: in patientiā firmitudinem simulans, Tac. A. 6, 46.
    3. C. Submissiveness, subjection: usque ad servilem patientiam demissus, Tac. A. 14, 26: Britanniam uno praelio veteri patientiae restituit, id. Agr. 16; id. H. 2, 29.

Patigran or Patigrans, f., a city in Media, Amm. 23, 23.

1. pătĭna (pătĕna), ae, f. [pateo], a broad, shallow dish, pan, stewpan (cf.: lanx, catinus).

  1. I. Lit.: ut patinae fervent, Plaut. Ps. 3, 2, 51: qui mi inter patinas exhibes argutias, id. Most. 1, 1, 2: jamdudum animus est in patinis, i. e. my belly has been crying cupboard, Ter. Eun. 4, 7, 46; Cic. Att. 4, 8, a, 1: muraena In patinā porrectā, Hor. S. 2, 8, 43; Plin. 23, 2, 33, § 68: fictiles, id. 34, 11, 25, § 109: orobanche estur et per se et in patinis, i. e. cooked, id. 22, 25, 80, § 162: patinae ob immensam magnitudinem, Suet. Vit. 13: deerat pisci patinae mensura, i. e. a dish large enough, Juv. 4, 72.
  2. II. Transf.
    1. A. A kind of cake, Apic. 4, 2.
    2. B. A crib, manger, Veg. 1, 56.

2. Patĭna, ae, m., a Roman surname: T. Patina, Cic. Mil. 17, 46.

pătĭnārĭus, a, um, adj. [1. patina], of or belonging to a dish or pan: piscis. stewed in a pan with sauce, Plaut. As. 1, 3, 27: strues, a pile of dishes, id. Mer. 1, 2, 25: aliis incendiarium et patinarium vociferantibus, i. e. gormandizer, Suet. Vit. 17.
Via patinaria, a street in Rome, P. Vict. de Reg. Urb. R.

pătĭo, patĕre, v. patior init.

pătĭor, passus, 3, v. dep. (act. archaic collat. form patiunto, Cic. Leg. 3, 4, 11: patias, Naev. ap. Diom. p. 395 P.) [cf. Greek ΠΑΘ, ΠΕΝΘ-, πέπονθα, πένθος], to bear, support, undergo, suffer, endure (syn.: fero, tolero).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.
      1. 1. Tu fortunatu’s, ego miser: patiunda sunt, Plaut. Most. 1, 1, 46; id. Am. 3, 2, 64: fortiter malum qui patitur, idem post potitur bonum, id. As. 2, 2, 58 Ussing (al. patitur bonum): o passi graviora! Naev. 1, 24; Verg. A. 1, 199; Cic. Univ. 6: belli injurias, id. Phil. 12, 4, 9: servitutem, id. ib. 6, 7, 19: toleranter dolores pati, id. Tusc. 2, 18, 43: gravissimum supplicium, Caes. B. C. 2, 30: omnia saeva, Sall. J. 14, 10: et facere et pati fortiter, Liv. 2, 12: haec patienda censeo potius, quam, etc., id. 21, 13: Hannibal damnum haud aegerrime passus est, id. 22, 41: exilium, Verg. A. 2, 638: pauperiem, Hor. C. 3, 2, 1. aliae nationes servitutem pati possunt, populi Romani propria est libertas, Cic. Phil. 6, 7, 19: extremam pati fortunam, Caes. B. C. 2, 32: aequo animo magnum morbum pati, Sen. Ep. 66, 36: mentietur in tormentis qui dolorem pati potest, Quint. 5, 10, 70: qui nec totam servitutem pati possunt, nec totam libertatem, Tac. H. 1, 16: non potest generosus animus servitutem pati, Sen. Contr. 4, 24, 1: hiemem et aestatem juxta pati, Sall. J. 85, 33.
          1. (β) Absol.: dolor tristis res est . . . ad patiendum tolerandumque difficilis, Cic. Tusc. 2, 7, 18; Ov. Am. 1, 8, 75.
      2. 2. To suffer, have, meet with, be visited or afflicted with (mostly postAug.): poenam, Quint. 11, 3, 32; Plin. Ep. 2, 11, 20; Val. Max. 6, 2, 1; Sen. Contr. 1, 5, 6: incommodum, Quint. 11, 3, 32: vim, Suet. Ner. 29: quicquid in captivum invenire potest, passurum te esse cogita, Curt. 4, 6, 26: mortem pati, Lact. Epit. 50, 1; Sen. Ep. 94, 7: indignam necem, Ov. M. 10, 627: mortem, id. Tr. 1, 2, 42: rem modicam, Juv. 13, 143: adversa proelia, Just. 16, 3, 6: infamiam, Sen. Ep. 74, 2: sterilitatem famemque, Just. 28, 3, 1: cladem pati (post-Aug. for cladem accipere, etc.), Suet. Caes. 36 init.; so, naufragium, Sen. Herc. Oet. 118: morbum, Veg. 1, 17, 11; Gell. 17, 15, 6: cruciatus corporis, Sen. Suas. 6, 10: ultima, Curt. 3, 1, 6: injuriam, Sen. Ep. 65, 21: ut is in culpā sit, qui faciat, non is qui patiatur injuriam, Cic. Lael. 21, 78; cf.: de tribus unum esset optandum: aut facere injuriam nec accipereoptimum est facere, impune si possis, secundum nec facere nec pati, id. Rep. 3, 13, 23.
    2. B. In partic.
      1. 1. In mal. part., to submit to another’s lust, to prostitute one’s self, Plaut. Capt. 4, 2, 87; cf. Sall. C. 13, 3; Sen. Q. N. 1, 16; Petr. 25; 140.
      2. 2. To suffer, to pass a life of suffering or privation (poet.): certum est in silvis inter spelaea ferarum Malle pati, Verg. E. 10, 53: novem cornix secula passa, Ov. M. 7, 274; Luc. 5, 313; Sen. Thyest. 470.
  2. II. Transf.
    1. A. To suffer, bear, allow, permit, let (syn.: sino, permitto): illorum delicta, Hor. S. 1, 3, 141.
      With acc. and inf.: neque tibi bene esse patere, et illis, quibus est, invides, Plaut. Ps. 4, 7, 36; Ter. Phorm. 3, 3, 3: siquidem potes pati esse te in lepido loco, Plaut. Poen. 3, 3, 83: ista non modo homines, sed ne pecudes quidem passurae esse videntur, Cic. Cat. 2, 9, 20: nobiscum versari jam diutius non potes: non feram, non patiar, non sinam, id. ib. 1, 5, 10: quantum illius ineuntis aetatis meae patiebatur pudor, id. de Or. 2, 1, 3: nullo se implicari negotio passus est, id. Lig. 1, 3: duo spondei non fere se jungi patiuntur, Quint. 9, 4, 101: aut persuasurum se aut persuaderi sibi passurum, Liv. 32, 36, 2: ut vinci se consensu civitatis pateretur, id. 2, 2, 9; 6, 23, 8; Curt. 8, 9, 23.
      With acc.: neque enim dilationem pati tam vicinum bellum poterat, Liv. 1, 14, 6: recentis animi alter (consul) … nullam dilationem patiebatur, id. 21, 52, 2.
      With quin: non possum pati, Quin tibi caput demulceam, Ter. Heaut. 4, 5, 13: nullum patiebatur esse diem, quin in foro diceret, Cic. Brut. 88, 302.
      Poet. with part.: nec plura querentem Passa, Verg. A. 1, 385; 7, 421 (= passa queri, etc.).
      Hence, facile, aequo animo pati, to be well pleased or content with, to acquiesce in, submit to: aegre, iniquo animo, moleste pati, to be displeased, offended, indignant at: quaeso aequo animo patitor, Plaut. As. 2, 2, 108: apud me plus officii residere facillime patior, Cic. Fam. 5, 7, 2; 1, 9, 21: consilium meum a te probarifacile patior, id. Att. 15, 2, 2; id. Verr. 2, 3, 2, § 5: cum indigne pateretur nobilis mulier … in conventum suam mimi filiam venisse, id. ib. 2, 5, 12, § 31: periniquo patiebar animo, te a me digredi, id. Fam. 12, 18, 1; Liv. 4, 18.
      1. 2. To submit: patior quemvis durare laborem, Verg. A. 8, 677: pro quo bis patiar mori, Hor. C. 3, 9, 15.
    2. B. To experience, undergo, to be in a certain state of mind or temper: nonne quiddam pati furori simile videatur, Quint. 1, 2, 31.
    3. C. In gram., to be passive, to have a passive sense: (verbum) cum haberet naturam patiendi, a passive nature, Quint. 1, 6, 10: modus patiendi, id. 1, 6, 26; 9, 3, 7.
      Hence, pătĭens, entis, P. a., bearing, supporting, suffering, permitting.
    1. A. Lit.: amnis navium patiens, i. e. navigable, Liv. 21, 31, 10: vomeris, Verg. G. 2, 223: vetustatis, lasting, Plin. 11, 37, 76, § 196: equus patiens sessoris, Suet. Caes. 61.
    2. B. Transf.
      1. 1. That has the quality of enduring, patient: nimium patiens et lentus existimor, Cic. de Or. 2, 75, 305: animus, Ov. P. 4, 10, 9.
        Comp.: meae quoque litterae te patientiorem lenioremque fecerunt, Cic. Q. Fr. 1, 1, 14.
        Sup.: patientissimae aures, Cic. Lig. 8, 24: patientissimus exercitus, Caes. B. C. 3, 96.
      2. 2. That has the power of endurance, firm, unyielding, hard (poet.): patiens aratrum, Ov. Am. 1, 15, 31: saxo patientior illa Sicano, Prop. 1, 16, 29.
        Hence, adv.: pătĭenter, patiently: alterum patienter accipere, non repugnanter, Cic. Lael. 25, 91: patienter et fortiter ferre aliquid, id. Phil. 11, 3, 7: patienter et aequo animo ferre difficultates, Caes. B. C. 3, 15: prandere olus, Hor. Ep. 1, 17, 13.
        Comp.: patientius alicujus potentiam ferre, Cic. Fam. 1, 8, 4.
        Sup.: patientissime ferre aliquid, Val. Max. 4, 3, 11.

pătiscens, v. patesco.

Patmos or -us, i, f., = Πάτμος, an island of the Ægean Sea, one of the Sporades, a place of banishment of the Romans, now Patino, Plin. 4, 12, 23, § 69; Vulg. Apoc. 1, 9.

pător, ōris, m. [pateo], an opening (postclass.), App. M. 1, p. 111, 7; 3, p. 137 et saep.: narium, Scrib. Comp. 46 and 47.

Pā̆trae, ārum, f., = Πάτραι,

  1. I. a very ancient city in Achaia, on the promontory of Rhium, the mod. Patras, Cic. Fam. 7, 28, 1; 13, 17, 1; 16, 1, 2; Liv. 27, 29; Mel. 2, 3, 9; Plin. 4, 4, 5, § 11; Ov. M. 6, 417.
    Hence,
  2. II. Pā̆trensis, e, adj., of or belonging to Patrœ, Patrœan: Lyso Patrensis, of Patrœ, Cic. Fam. 13, 19, 1 sq.: bibliotheca, Gell. 18, 9, 5.
    In plur.: Pătren-ses, ĭum, m., the Patrœans: Patrensium leges, Cic. Fam. 13, 19, 2.

pătraster, tri, m. [pater], a fatherin-law, Inscr. Maff. Mus. Ver. 360, 7; Inscr. Murat. 1632, 9; 1958, 6.

pā̆trātĭo, ōnis, f. [patro], an effecting, achieving, accomplishing (rare and postAug.).

  1. I. In gen., Vell. 2, 98, 2.
  2. II. In partic., in mal. part., Schol. ad Pers. 1, 18; Theod. Prisc. 2, 11.

pā̆trātor, ōris, m. [patro], an effecter, achiever, accomplisher (post-Aug.): necis, Tac. A. 14, 62: amoris, Avien. Arat. 20: illustrium operum atque signorum, Hier. in Isa. prol. init.

pătrātus, a, um, Part., from patro; v. patro fin.

Pā̆trensis, e, v. Patrae, II.

pā̆trĭa, ae, v. 1. patrius, II. C. 1.

pătrĭarcha and pătrĭarches, ae, m., = πατριάρχης, the father or chief of a tribe, a patriarch.

  1. I. Lit.: secundum patriarchas et ceteros majores, Tert. Idol. 17; id. Cor. Mil. 9; Prud. Psych. 534; Vulg. 1 Par. 8, 28; id. Act. 7, 8.
    Gen. plur. patriarchūm, Paul. Nol. Carm. 24, 209.
    1. B. Transf., a chief bishop, a patriarch, Vop. Firm. Saturn. 8, 4.
  2. II. Trop.: philosophi, patriarchae ut ita dixerim, haereticorum, Tert. Anim. 3.

pătrĭarchĭcus, a, um, adj. [patriarcha], of or belonging to a patriarch, patriarchal: sedes, Just. Novell. 7.

pā̆trĭcē, adv., v. patricus fin.

pătrĭcĭātus, ūs, m. [patricius], the rank or dignity of the patricians, Suet. Aug. 2.
From the time of Constantine, a high dignity at the imperial court, a rank next to that of the emperor, Cassiod. Var. 6, 2.

pā̆trĭcīda, v. parricida.

Patrĭcĭa Cŏlōnĭa,

  1. I. the Roman colony of Corduba, in Hispania Baetica, Plin. 3, 1, 3, § 11.
    Hence,
  2. II.Patrĭcĭen-sis, e, adj., of or belonging to the city of Corduba, Inscr. Grut. 432, 7; 460, 10.

pā̆trĭcĭi, ōrum, v. patricius, II.

pā̆trĭcĭŏlus, i, m. dim., from patricius, acc. to Prisc. p. 610 P.

pā̆trĭcĭus (pā̆trĭtĭus, Aug. Mon. Ancyr.), a, um, adj. [patres],

  1. I. of the rank or dignity of the patres; belonging to the patricians, patrician, noble (cf. nobilis): patricii pueri, Plaut. Capt. 5, 4, 5: familia, Cic. Leg. 2, 3, 6; Vell. 2, 59, 2: gens, Juv. 10, 332: sanguis, Pers. 1, 61: ostrum, Stat. S. 1, 4, 97: Patricius Vicus Romae dictus eo, quod ibi patricii habitaverunt (the mod. Via Urbana), Fest. p. 221 Müll.
  2. II. Subst.: pā̆trĭcĭus, i (usu. plur., pā̆trĭcĭi, ōrum), m., a patrician, a member of the Roman nobility, divided into patricii majorum and minorum gentium (of the older and younger families): olim patricii dicebant, plebiscitis se non teneri, Gai. Inst. 1, 3: patres ab honore, patriciique progenies eorum appellati, Liv. 1, 8 fin.: patricios Cincius ait appellari solitos, qui nunc ingenui vocentur, Fest. p. 241 Müll.; Cic. Caecin. 35, 101: patricii minorum gentium, id. Fam. 9, 21, 2: (Sulla) primus e patriciis Corneliis igni voluit cremari, of the Cornelian patricians, id. Leg. 2, 22, 57: exire e patriciis, to pass, by adoption, into a plebeian family, id. Dom. 14, 37; Juv. 8, 190; 1, 24.
    In sing.: nisi qui patricius sit, Cic. Mur. 7, 15; id. Brut. 16, 62.
    1. B. From the time of the emperor Constantine, patricius became the title of a person high in office at court, Inscr. Grut. 1076, 2; Sid. 2, 90.

pā̆trĭcus, a, um, adj. [pater], of or belonging to a father, fatherly, paternal; in gram.: patricus casus, the genitive, Varr. L. L. 8, § 66 Müll.; 8, § 67 ib.; 9, § 54 ib; 9, § 67 ib.; 9, § 85 ib.
Hence, adv.: pă-trĭcē, paternally, in the manner of a father (ante-class.): cesso magnifice patriceque ita ero meo ire advorsum? Plaut. Cas. 3, 6, 8.

pătrĭē, adv., v. 1. patrius fin.

pătrīmes, v. patrimus init.

pā̆trĭmōnĭālis, e, adj. [patrimonium] of or belonging to a patrimony, patrimonial (jurid. Lat.): munus, Dig. 50, 4, 1: fundi, Cod. Th. 11, 16, 1; 2; 9.

pătrĭmōnĭŏlum, i, n. dim. [patrimonium], a little patrimony (late Lat.), Hier. Ep. 45, n. 15.

pā̆trĭmōnĭum, ii, n. [pater], an estate inherited from a father, a paternal estate, inheritance, patrimony (syn. hereditas).

  1. I. Lit.: lauta et copiosa, Cic. Rab. Post. 14; id. Fl. 36, 89: amplum et copiosum, id. Rosc. Am. 2, 6: expellere aliquem e patrimonio, id. ib. 50, 147: patrimonio ornatissimo spoliari, id. Sull. 20, 58: naufragium patrimonii luculentissimi, id. Phil. 12, 8, 19: patrimonia effundere, id. Off. 2, 15, 54: devorare, id. Phil. 2, 27, 67: eripere patrimonium alicui, id. Sest. 52, 111: amplificare, Col. 1 prooem. § 7; Aug. Mon. Ancyr. et saep.; Juv. 14, 116; Gai. Inst. 2, 1; 3, 42.
  2. II. Trop.: in populi Romani patrimonio, Cic. Phil. 2, 39, 101: ut plebem tribus suis patrimoniis deleniret, id. Mil. 35, 95: Mucius quasi patrimonii propugnator sui, inheritance, id. de Or. 1, 57, 244: paterni nominis, id. Dom. 58, 146.

pătrīmus (quantity of the penult uncertain; v. matrimus), a, um (collat. form: MATRIMES ac PATRIMES dicuntur, quibus matres et patres adhuc vivunt, Fest. p. 126 Müll.), adj. [pater], that has a father living: decem ingenui, decem virgines, patrimi omnes matrimique (Gr. ἀμφιθαλεῖς), Liv. 37, 3, 6; Cic. Har. Resp. 11, 23; Tac. H. 4, 53; Gell. 1, 12, 2; Cic. Lael. ap. Macr. S. 1, 6, 13; Fest. s. v. patrimi, p. 245 Müll.; cf. Mercklin in Zeitschr. f. Alterth. Wiss. 12. Jahrg., Heft 2. pp. 97- 122. (The remark of Servius, ad Verg. G. 1, 31, that patrimi and matrimi were names applied to the children that sprung from a marriage contracted by confarreatio, appears to be unfounded.)

pā̆trĭōta, ae, m., = πατριώτης, a countryman, Gregor. Ep. 8, 37.

pā̆trĭōtĭcus, a, um (patria), of or belonging to one’s native land: possessiones, Cassiod. Var. 12, 5: responsio, in the mothertongue, id. ib. 11, 1.

pā̆trĭ -passĭāni, ōrum, m. [paterpatior], believers in the doctrine of Noëtus, that the Supreme Father suffered in the death of Jesus, Isid. Orig. 8, 5, 41.

pā̆trisso (patrīzo), āre, v. n., = πατρίζω, to take after one’s father (ante-class.): tene id mirari, si patrissat finus? Plaut. Ps. 1, 5, 27; Ter. Ad. 4, 2, 25.

pătrītus, a, um, adj. [pater, like avitus from avus], of one’s father or forefathers (an archaic word, which, however, in Cic. Tusc. 1, 19, 45, is suspected without sufficient cause): avito ac patrito more, Varr. ap. Non. 161, 6: secundum leges patritas, id. ib. 161, 8: patrita et avita philosophia, Cic. Tusc. 1, 19, 45: res, id. Verr. 1, 5, 13 (Klotz); Lex. Thor lin. 28: subleva misericordiā aetatem familiarem tibi et patritam, Front. Ep. ad Amic. 2, 6 fin.: in sedem patritam referri, Arn. 2, 87: Jesum Valentiniani cognominant Soterem de patritis, after the example of their fathers or forefathers, Tert. adv. Val. 12.

1. pā̆trĭus, a, um, adj. [pater], of or belonging to a father, fatherly, paternal (for syn. v paternus).

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: esse exitio rei patriae suae, Plaut. Bacch. 4, 9, 23: rem patriam et gloriam majorum foedare, id. Trin. 3, 2, 30: animus patrius, Ter. Hec. 2, 2, 2; Cic. Rosc. Am. 16, 46; Liv. 2, 5, 8: res patria atque avita, Cic. Verr. 1, 5, 13: potestas, id. Inv. 2, 17, 52; Sen. Clem. 1, 14, 2: jus et potestas, Cic. Phil. 2, 18, 46; Liv. 1, 26, 9: majestas, id. 4, 45, 8; 8, 7, 15: auctoritas, Cic. Cael. 16, 37: amor, id. Fin. 1, 7, 23: benevolentia, Tac. A. 4, 4: maeror, Cic. Fl. 42, 106; id. Imp. Pomp. 9, 22: acerbitas, Liv. 7, 5, 7: monumentum, Ter. Eun. prol. 13: amor, Verg. A. 1, 643: arae. i. e. of Father Apollo, Ov. M. 15, 723: patrium mimae donare fundum laremque, Hor S. 1, 2, 56: dolor pedum, hereditary, Plin. Ep. 1, 12: ucerbitas, i. e. of his father, Liv 7, 5, 7: di patrii, of one’s forefathers. like θεοι πατρῷοι, family gods, household gods, penates, Cic. Phil. 2, 20, 75, Tib. 2, 1, 17; Hyg. ap. Macr S. 3, 4 fin.: hoc patrium est, potius consuefacere filium Suā sponte recte facere quam alieno metu, Ter Ad. 1, 1, 49.
      Rarely, like paternus. = patris. patriā virtute praeditus filius, Cic. Sest. 21, 48 sepulchrum patrium, id. Rosc. Am. 9, 24: poenas patrias persequi, id. Phil. 13, 20, 4: corpus patrium. Plaut. Merc. 1, 1, 74; Tac. A. 5, 28: patrio instituto deditus studio litterarum, Cic. Brut. 20, 79; 59, 213: mos patrius et disciplina, id. Sen. 11, 37: regnum patrium atque avitum, id. Imp. Pomp. 8, 21.
    2. B. In partic., in gram.: patrius casus, the genitive, Gell. 4, 16, 1; cf. patricus and paternus.
  2. II. Transf., in gen.
    1. A. Handed down from one’s forefathers, old-established, old, ancient (very rare): mos. hereditary, old-established custom, Cic. de Or. 1, 18, 84: leges. Vulg. 2 Macc. 7, 2.
    2. B. Hereditary, innate, peculiar (poet.): praediscere patrios cultusque habitusque locorum, Verg. G. 1, 52: patrius hic (pedum dolor) illi, the gout, Plin. Ep. 1, 12, 4. pavor genti, Sil 15, 722: adde, cruentis Quod patriura saevire Dahis, Val. Fl. 2, 157.
      Hence,
    3. C. Subst.
      1. 1. pā̆trĭa, ae (old gen. patrial, Lucr. 1, 41), f (sc. terra)
        1. a. One’s fatherland, native land or country, native place: erilis patria, salve, Plaut. Stich. 5, 2, 2: eram imperator in patriā meā, id. Ps. 4, 7, 75: patria, quae communis est omnium nostrum parens. Cic. Cat. 1, 7, 17: omnes omnium caritates patria una complexa est., id. Off. 1, 17, 57: o pater, o patria, o Priami domus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 118 Vahl.); cf.: o patria, o divum domus Ilium, Poët. ap. Serv. Verg. A. 2, 241; imitated by Verg. l. l.: o Romule, Romule die, Qualem te patriae custodem di genuerunt, Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64 (Ann. v. 116 Vahl.): patriā Atheniensis an Lacedaemonius, Cic. Inv. 1, 24, 35: Hispaniam sibi antiquam patriam esse, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 1, 380.
        2. b. A dwelling-place, home: habuit alteram loci patriam, alteram juris, Cic. Leg. 2, 2, 5: Italiam quaero patriam, Verg. A. 1, 380; cf. id. ib. 11, 25: exuere patriam, Tac. H. 5, 5; cf. id. Agr 32: patria major = μητρόπολις, the mother-city of colonists, Curt. 4, 15, 5.
          Hence, prov.: patria est, ubicumque est bene, Poët. (prob. Pacuv.) ap. Cic. Tusc. 5, 37, 108: quia propheta in suā patriā honorem non habet, Vulg. Johan. 4, 44; id. Marc. 6, 4; id. Luc. 4, 24.
          Poet. of things; Nilus, Qui patriam tantae tam bene celat aquae, the home, i. e. the source, Ov. Am. 3, 6, 40: nimborum in patriam, Verg. A. 1, 51: divisae arboribus patriae, id. G. 2, 116; cf.: una atque eadem est vini patria atque magistri, Juv. 11, 161.
      2. * 2. pā̆trĭum, ĭi, n. (sc. nomen), i. q. patronymicum, a patronymic, Quint. 1, 5, 45.
    4. * D. Adv.: pā̆trĭē, paternally: patrie monere, Quint. 11, 1, 68.

2. pā̆trĭus, a, um, adj. [patria].

  1. I. In gen., of or belonging to one’s native country or home, native: patrius sermo, Cic. Fin. 1, 2, 4; Hor. A. P. 57: mos, Cic. Par. 4, 1, 27: ritus, id. Leg. 2, 9, 21: carmen patrium canere, a national song, Curt. 3, 3, 9: Mycenae, i. e. their home, Verg. A. 2, 180: palaestrae, id. ib. 3, 281: vox, Vulg. 2 Macc. 7, 8.
  2. II. In partic., in gram.: nomen patrium, a gentile noun (like Romanus, Atheniensis, etc.), Prisc. p. 580 P.

pătrizo, āre, v. patrisso.

pā̆tro, āvi, ātum, 1, v. a. [etym. dub.; prob. from root pat- of pateo, q. v.; cf. Gr. πατος], to bring to pass, execute, perform, achieve, accomplish, bring about, effect, finish, conclude (rarely used by Cic., by Cæs. not at all; syn.: conficio, perago, perpetro).

  1. I. In gen.: ubi sementim patraveris, Cato, R. R. 54: conata, Lucr. 5, 385: operibus patratis, Cic. Leg. 2, 8, 19: promissa, id. Att. 1, 14, 7: bellum, to bring the war to an end, Sall. J. 75, 2; Vell. 2, 79, 3; 123; Tac. A. 2, 26; Flor. 2, 15, 1; cf. Quint. 8, 3, 44: incepta, Sall. J. 70, 5: facinus, id. C. 18, 8; Liv. 23, 8 fin.: consilia, Sall. J 13, 5: cuncta, id. C. 53, 4: pacem, to conclude a peace, Liv. 44, 25: jusjurandum, as pater patratus (v. infra), to pronounce the customary form of oath in making a treaty, id. 1, 24, 6: jussa, to execute, Tac. H. 4, 83: patrata victoria, obtained, gained, id. A. 13, 41 fin.: patrati remedii gloria, the glory of the effected cure, id. H. 4, 81 multas mortes jussu Messalinae patratas, id. A. 11, 28.
  2. II. In partic., in mal. part.: patranti fractus ocello. i. e. with a lascivious eye, Pers. 1, 18: sunt lusci oculi atque patrantes, Anthol. Lat. 3, 160, 3. (Cf., respecting the accessory notion of patrare, Quint. 8, 3, 44.)
    Part. perf.: pā̆trātus, act. (as if from patror, āri), in the phrase pater patratus, the fetial priest, who ratified a treaty with religious rites: pater patratus ad jusjurandum patrandum, id est sanciendum fit foedus, Liv 1, 24, 6; cf. Serv. ad Verg. A. 9, 53; 10, 14; 12, 206.

Pā̆trŏbĭus, ĭi, m., a freedman of the emperor Nero, Plin. 35, 13, 47, § 168; Suet. Galb. 20.

pā̆trōcĭnālis, e, adj. [patrocinium], of or belonging to protection or patronage: TABVLAE PATROCINALES, the patronage tab lets, on which was engraved the decree of the chief magistrate of a municipium or a colony, appointing a patron for it, and which were transmitted to him, Inscr. Romanelli, Topogr Napol. tom. iii. p. 147.

pā̆trōcĭnātus, a, um, v. patrocinor fin.

pā̆trōcĭnĭum, ĭi, n. [patrocinor], pro tection, defence, patronage (cf.: praesidium, clientela, tutela).

  1. I. In gen.: patrocinia appellari coepta, cum plebs distributa est inter patres, ut eorum opibus tuta esset, Fest. p. 233 Müll.: illud patrocinium orbis terrae verius, quam imperium poterat nominari, Cic. Off. 2, 8, 27: cujus patrocinio civitas plurimum utebatur, Sall. C. 41, 4; id. Or. Philippi contra Lepid.: utraque factio Macedonum patrociniis nitebatur, Nep. Phoc. 3, 1; Inscr. Grut. 354, 1.
    1. B. Trop., defence, protection: voluptatis, Cic. Fin. 2, 21, 67: voluptas plurimorum patrociniis defenditur, id. Par. 1, 3, 15: mollitiae, Liv. 5, 6: difficultatis patrocinia praeteximus segnitiae, Quint. 1, 12, 16; cf. id. 10, 1, 28: causa patrocinio non bona pejor erit, Ov. Tr. 1, 1, 26; Plin. 13, 3, 4, § 23.
  2. II. In partic., a defence in a court of justice, a pleading: hoc dicendi genus ad patrocinia mediocriter aptum videbatur, Cic. Brut. 29, 112: legitimarum et civilium controversiarum patrocinia suscipere, id. Or. 34, 120: arripere patrocinium aequitatis, id. de Or. 1, 57, 242: aliquae (controversiae) in meum quoque inciderunt patrocinium, Quint. 7, 2, 5; 5, 13, 40: patrocinium feneratorum, Liv. 6, 15.
    1. B. Transf., concr.: patrocinia, persons defended, clients, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 1.

pā̆trōcĭnor, ātus, 1, v. dep. n. [patronus], to protect, defend, support, patronize, furnish a defence or protection to (mostly post-Aug.; not in Cic.).

        1. (α) With dat.: indotatis patrocinari, Ter. Phorm. 5, 7, 46: ut non homini patrocinemur sed crimin:. Quint. 2, 4, 23: patrocinari sibi, Plin. 14, 22, 28, § 148: ne ad illud quidem confugere possis, quod plerisque patrocinatur. Tac. Or. 10: nonne indignus est, cui exceptio patrocinetur? Dig. 2, 11, 2: loco, to defend the place, Auct. Bell. Hisp. 29 fin.
        2. (β) Absol.: patrocinari enim hoc esse aiunt, non judicare, Gell. 14, 2, 16.
        3. (γ) With ad and acc. (late Lat.), Macr. Somn. Scip. 1, 1, 5.
          Part. perf.: patrocinatus, in a pass. signif., protected, defended (post-class.), Tert. adv. Gnost. 4.

Pătrō̆cles, is, v. Patroclus.

Patrocliānus, a, um, v. Patroclus, II.

Pā̆trō̆clus, i (collat. form Pā̆trĭcŏ-les, is, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38; cf. Enn. p. 92 Vahl.
Gr. acc. Patroclon, Prop. 2, 8, 33 Müll.; al. Patroclen), m., = Πάτροκλος and Πατροκλῆς.

  1. I. Son of Menœtius and Sthenele, the friend of Achilles, slain in single combat by Hector, Hyg. Fab. 97; Ov. P. 1, 3, 73 al.
  2. II. A man, otherwise unknown, from whom the Patroclianae sellae (i. e. latrinae) take their name, Mart. 12, 77, 9.
  3. III. The name of an elephant of king Antiochus, Plin. 8, 5, 5, § 12.

Pā̆trōn, ōnĭs, m., one of the companions of Evander, Verg. A. 5, 298.

pā̆trōna, ae, f [patronus], a protectress, patroness.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen.: bonam atque opsequentem deam atque haut gravatam patronam execuntur, Plaut. Rud. 1, 5, 4: te mihi patronam capio. Thais, Ter. Eun. 5, 2, 48 cum lex ipsa sociorum atque amicorum populi Romani patrona sit. Cic. Div in Caecil. 20, 65.
    2. B. In partic., the mistress of a freedman, a patroness, Plin. Ep. 10, 4, 2.
  2. II. Trop., a protectress: provocatio patrona illa civitatis ac vindex libertatis, Cic. de Or. 2, 48, 199; Mart. 7, 72, 14.
    Of the tongue, Plaut. As. 2, 2, 26.

pā̆trōnālis, e, adj. [patrocinor], of or belonging to a patron: verecundia, towards one’s patron, Dig. 39, 5, 20: HONOR, Inscr. Grut 1101, 1 (al. PATRONATVS HONOR).

pā̆trōnātus, ūs, m. [patrocinor], the character and condition of a patron, patronship, patronage (late Lat.; cf. patrocinium), Inscr. Murat. 564, 1: jus patronatus, the sum of the rights of a patron over his freedman, Dig. 37, tit. 14 (v Sandars ad Just. Inst. 1, 5, 3): omni commodo patronatus carere, Dig. 37, 14, 3: amissi patronatus jus recipere, ib. 21

pā̆trōnus, i, m. [pater].

  1. I. Lit., a protector, defender, patron (of individuals, or of cities and entire provinces; also, the former master of a freedman); PATRONVS SI CLIENTI FRAVDEM FECERIT SACER ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Serv. Verg. A. 6, 609; quot enim clientes circa singulos fuistis patronos, tot nunc, etc., Liv 6, 18, 6: ego me patronum profiteor plebis, id. 6, 18, 14; civitatum et nationum, Cic. Off. 1, 11, 35; id. Pis. 11, 25; cf.: tum conventus ille Capuae, qui me unum patronum adoptavit, etc., id. Sest. 4, 9; Inscr. A. U. C. 742, Marin. Fratr Arv. p. 782; see also Inscr. Orell. 956; 1079; 3056 sq.: patronus, defensor, custos coloniae, Cic. Sull. 21, 60; id. Div. in Caecil. 1, 2.
    Of the former master of a freedman or freedwoman: volo me placere Philolachi, meo patrono, Plaut. Most. 1, 3, 11: civis Romani liberti hereditatem Lex XII. Tabularum patrono defert, si intestato sine suo herede libertus decesserit, Ulp. Fragm. tit. 29, § 1; cf. Gai. Inst. 3, 40; Cic. Fam. 13, 21, 2: corrupti in dominos servi, in patronos liberti, Tac. H. 2, 2.
  2. II. Transf., a defender before a court of justice, an advocate, pleader (syn.: advocatus, causidicus, procurator, cognitor): judicis est semper in causis verum sequi, patroni nonnumquam verisimile, etiamsi minus sit verum, defendere, Cic. Off. 2, 14, 51; id. de Or. 2, 69, 280: patronus alicui causae constitui, id. Mur. 2, 4; cf.: his de causis ego huic causae patronus exstiti, id. Rosc. Am. 2, 5; Lex. Servil. lin. 9: patronus partis adversae, Quint. 4, 1, 11; cf.: patronus adversarii, id. 4, 1, 11; Tac. Or. 1.
    1. B. In gen., a defender, advocate: eam legem a vestrorum commodorum patrono esse conscriptam, Cic. Agr. 3, 1, 3: foederum ac foederatorum, id. Balb. 10, 25: justitiae, id. Lael. 7 fin.: qui modo patronus nunc cupit esse cliens, Ov. A. A. 1, 88.
      Comically: video ego te, propter malefacta qui es patronus parieti, i. e. standing like a patron in front of the wall (of one who, for fear of blows, places himself with his back to the wall, Plaut. Truc. 4, 3, 48; cf. id. Ps. 2, 2, 12.
      As an affectionate and respectful form of address: mi patrone, immo potius mi pater, Plaut. Rud. 4, 8, 2; 16.

pătrōnymĭcus, a, um, adj., = πατρωνυμικός, formed after a father’s name, patronymic; in gram.: patronymicum nomen, a patronymic, as Anchisides from Anchises, Prisc. p. 582 P. et saep.

pā̆trŭēlis, e (abl. patruele, Nep. Fragm. ap. Charis. p. 113 P.), adj. [patruus], of or descended from a father’s brother (cf. consobrinus, descended from a mother’s sister).

  1. I. Lit.: patrueles marium fratrum filii; consobrini ex duabus editi sororibus, Non. 557, 12: item fratres patrueles, sorores patrueles, id est qui quaeve ex duobus fratribus progenerantur, Dig. 38, 10, 1, § 6; Gai. Inst. 3, 10: frater tuus erat frater patruelis meus, Plaut. Poen. 5, 2, 109: L. Cicero frater noster cognatione patruelis, amore germanus, my cousin by blood, my brother in affection, Cic. Fin. 5, 1, 1: frater, id. Planc. 11, 27.
    1. B. Subst.: pā̆trŭēlis, is, comm., a father’s brother’s son or daughter, a cousin: patruelis suus, his cousin, Suet. Dom. 15: alterum e patruelibus, id. ib. 10: patruelis nulla, Pers. 6, 52; Amm. 15, 8, 1.
      1. 2. Transf., a father’s sister’s son, a cousin, Cic. Cael. 24, 60.
  2. II. Transf., of or belonging to a father’s brother’s child or children, of one’s cousin or cousins (poet.): patruelia regna, i. e. of Danaus, Ov. H. 14, 61: patruelia dona, i. e. the arms of Achilles (whose father was the brother of Ajax’s father), id. M. 13, 41: origo, id. ib. 1, 352.

1. pā̆trŭus, i, m. [pater, like the Sanscr. pitrivya, patruus, from pitri], a father’s brother, paternal uncle (opp. avunculus, a mother’s brother, maternal uncle); cf. Dig. 38, 10, 10.

  1. I. Lit.: L. Cicero patruus, Cic. de Or. 2, 1, 2: tutor et patruus, id. Verr. 2, 1, 53, § 139; Hor. S. 1, 6, 131: patruus magnus = frater avi, Dig. 38, 10, 10: patruus major = frater proavi, Tac. A. 12, 22; Dig. 38, 10, 10: major patruus = avi et aviae patruus, Paul. ex Fest. p. 136 Müll.: patruus maximus = frater abavi, id. ib. Fragm. 17; plur., Juv. 1, 158; 6, 567.
  2. II. Transf., a severe reprover (as uncles are apt to co towards their nephews): pertristis quidam patruus, censor, magister, Cic. Cael. 11, 25: ne sis patruus mihi, Hor. S. 2, 3, 88: cum sapimus patruos, Pers. 1, 11; Manil. 5, 449.

2. pătrŭus, a, um, adj. [1. patruus], of or belonging to a father’s brother, of an uncle (poet.): patruae verbera linguae, an uncle’s, Hor C. 3, 12, 2: ense cadit patruo, Ov. F. 4, 55 (al. patrui).
Comically in sup.: patrue mi patruissime, my uncle, my best of uncles! Plaut. Poen. 5, 4, 24; 26.

A maximum of 100 entries are shown.