Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. irrīto (inr-), āvi, ātum, 1 (perf. subj. inritassis for inritaveris, Plaut. Am. 1, 1, 298), v. a. [cf. ἔρις, ἐρέθω, ἐρεθίζω, Curt. Gr. Etym. p. 342, ed. 4], to incite, excite, stimulate, instigate, provoke, exasperate, irritate.

  1. I. Lit.: inritare dictum est proprie provocare, Non. 31, 21: si me inritassis, etc., Plaut. Am. 1, 1, 298; id. Stich. 2, 2, 22: ne si magis inritatus siet, Ter. Ad. 2, 4, 18: ita sum inritatus, ut, etc., id. Phorm. 2, 1, 10: ut vi inritare ferroque lacessere fortissimum virum auderet, Cic. Mil. 31, 84: virum telis, Verg. A. 10, 644: Terra, ira irritata deorum, id. ib. 4, 178: bello gentes, Just. 12, 6, 16: sibi simultates, Liv. 33, 46: aliquem ad necem alicujus, Vell. 2, 66.
    Poet.: cum fera diluvies quietos Irritat amnes, enrages, Hor. C. 3, 29, 41: flammas, to kindle, Ov. F. 2, 649.
  2. II. In gen., to incite, move, stir up, provoke, vex, inflame: crabrones, Plaut. Am. 2, 2, 75: tribunos plebis fama ea ipsa inritaverat magis ad certamen, Liv. 6, 27: animos ad bellum, id. 31, 5: iracundiam, Sen. de Ira, 3, 8: infantiam ad discendum, Quint. 1, 1, 26: forma meos irritat amores, Ov. Am. 2, 4, 9: vitia, id. ib. 3, 4, 11: cupiditatem, Sen. Ep. 7: suspiciones, Tac. H. 3, 4: animos, Hor. A. P. 180: ingenium, Prop. 4 (5), 6, 75: naturam per se pronam ad humanitatem, Sen. Ben. 6, 29: princeps, qui delatores non castigat, irritat, encourages, Suet. Dom. 9: exitium, to hasten, Tac. A. 13, 1: tussim, to excite, make worse, Cels. 2, 1; 5, 28, 2.
    Hence, irrī-tātus, a, um, P. a., excited, enraged, provoked, irritated: canem inritatam imitarier, Plaut. Capt. 3, 1, 25: ad aliquid, Suet. Galb. 21: in aliquid, Sen. Ep. 97.
    Comp.: ego his ejus verbis irritatior, Gell. 15, 9, 7; 10, 9, 2; id. praef. § 20.
    Adv.: irrītātē, in an irritated manner; only in comp., Amm. 22, 15, 19.

2. irrĭto (inr-), āre, v. a. [1. irritus], to make void, invalidate (late Lat.), Cod. Th. 3, 12, 2.

1. irrĭtus (inr-), a, um, adj. [2. inratus], invalid.

  1. I. Lit.
    1. A. Undecided, unfixed, void, of no effect: quod modo erat ratum, irritum est, Ter. Phorm, 4, 7, 58: testamentum irritum facere, Cic. Phil. 2, 42, 109: testamentum pro irrito habere, Suet. Tib. 51; Gai. Inst. 2, 146 sq.; Paul. Sent. 3, 5, 14: injurias rescindere et irritas facere, Cic. Verr. 2, 2, 26, § 63: quaeque augur injusta, nefasta, vitiosa, dira, defixerit, inrita infectaque sunto, id. Leg. 2, 8, 21: omnia ab iis acta, Vell. 2, 43, 1: pacta, Sil. 6, 696: Tiberii voluntas, Suet. Calig. 14: somnia, of no significance, id. Aug. 91: Remus aves irritas habuit, Gell. 13, 14.
    2. B. Vain, useless, without effect, ineffectual: ingrata atque irrita esse omnia intellego, Plaut. As. 1, 2, 10: inceptum, Liv. 29, 35; 24, 19: dona, Verg. G. 4, 519: tela, id. A. 2, 459: moenia, Ov. M. 12, 587: labor anni, id. ib. 1, 273; Quint. 12, 1, 13: verba, Ov. R. Am. 286: tua dicta factaque, Cat. 30, 10: spes, Liv. 22, 20; Stat. Th. 10, 45: oblivio, Liv. 28, 29: lingua (Cassandrae), Prop. 3, 13 (4, 12), 66: remedium, Tac. H. 4, 81: preces, Plin. Pan. 26: ova, fruitless, infertile, Plin. 10, 58, 79, § 160.
  2. II. Transf., of persons, that does or undertakes a thing in vain, to no purpose, without effect.
          1. (α) With gen.: irritus legationis, Tac. H. 4, 32: consilii, Vell. 2, 63, 2: propositi, Val. Max. 4, 3, 3 ext.: spei, vainly hoping, Curt. 6, 5, 31: incepti, Sil. 7, 131.
          2. (β) Absol.: variis assultibus irritus urget, Verg. A. 5, 442: venit et e templis irrita turba domum, without a response, Tib. 2, 3, 22: irriti legati remittuntur, Tac. A. 15, 25: domum irritus rediit, Sen. Ben. 6, 11: discedere irritum putebat, Curt. 4, 4, 2: irritus qui habebatur, laudabatur, good for nothing, Cat. ap. Gell. 11, 2, 2.
            Subst.: irrĭtum, i, n., nothingness, vanity, worthlessness: spes ad irritum redacta, Liv. 28, 31: spes ad irritum cadens, id. 2, 6: victoria ad inritum revolvebatur, Tac. H. 3, 26: cecidisse in inritum labores, id. ib. 3, 53 fin.: irrita dicere, useless words, Ov. M. 11, 40.
            Adv.: irrĭtē, in vain, Cassiod. Var. 1, 4; 12, 2.