Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

mŏdĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [modus], to moderate a thing (in verb. fin. only anteand post-class.).

  1. I. Lit.
          1. (α) With acc.: neque tuum te ingenium moderat, Pac. ap. Non. 471, 7.
          2. (β) With dat.: ego voci moderabo meae, Plaut. Mil. 2, 2, 115.
  2. II. Transf., to regulate, Dig. 3, 5, 14: ita res moderatur, ut, etc., ib. 23, 3, 39.
    Hence, mŏdĕrātus, a, um, P. a., keeping within due bounds, observing moderation, moderate (Ciceron.).
    1. A. Of persons: moderati senes tolerabilem agunt senectutem, Cic. Sen. 3, 7: in omnibus vitae partibus moderatus ac temperans, id. Font. 14, 40: moderatum esse in re aliquā, id. Phil. 2, 16, 40; cf.: Gracchis cupidine victoriae haud satis moderatus animus, Sall. J. 42, 2.
    2. B. Of things, moderated, kept within due measure or bounds, moderate: convivium moderatum atque honestum, Cic. Mur. 6, 13: ventus, Ov. Tr. 4, 4, 57: mores, Cic. Fam. 12, 27, 1: otium, id. Brut. 2, 8: doctrina, id. Mur. 29, 60: oratio, id. de Or. 2, 8, 34.
      Comp.: quando annona moderatior? Vell. 2, 126, 3.
      Sup.: moderatissimus sensus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 5.
      Hence, adv.: mŏdĕ-rātē, with moderation, moderately (Ciceron.): moderate dictum, Cic. Font. 10, 31: omnia humana placate et moderate feramus, id. Fam. 6, 1, 4: moderate et clementer jus dicere, Caes. B. C. 3, 20.
      Comp.: moderatius id volunt fieri, Cic. Fin. 1, 1, 2.
      Sup.: res moderatissime constituta, Cic. Leg. 3, 5, 12.

mŏdĕror, ātus, 1 (inf. moderarier for moderari, Lucr. 5, 1298), v. dep. [modus], to set a measure, set bounds to a thing (syn.: tempero, rego, guberno).

  1. I. Lit., to moderate, mitigate, restrain, allay, temper, qualify; with dat. (class.): moderari linguae, Plaut. Curc. 4, 1, 25: moderare animo, ne sis cupidus, id. Mil. 4, 5, 16: dictis, id. Curc. 1, 3, 39: alicui, Cic. Att. 5, 20, 9; cf.: moderari uxoribus, id. Rep. 4, 6, 16 (also ap. Non. 499, 15): quis illi finem statuet aut quis moderabitur, Sall. C. 51, 36: irae, Hor. Ep. 1, 2, 59: fortunae suae, Liv. 37, 35, 5: animo et orationi, Cic. Q. Fr. 1, 1, 13: cursui, to sail slowly, Tac. A. 2, 70.
          1. (β) With acc. (post-Aug.): gaudium moderans, Tac. A. 2, 75: duritiam legum, Suet. Claud. 14: pretia, id. Dom. 7.
  2. II. Transf., to manage, regulate, rule, guide, govern, direct (class. with acc.): senatum servire populo, cui populus ipse moderandi et regendi sui potestatem tradidisset? Cic. de Or. 1, 52, 226: deus, qui regit et moderatur et movet id corpus, id. Rep. 6, 24, 26: linguam, Sall. J. 82, 2: moderari equos ac flectere, Caes. B. G. 4, 33: habenas, Ov. M. 6, 223: hocine fieri, ut inmodestis te hic moderere moribus? i. e. immodeste te geras, Plaut. Curc. 1, 3, 44: res rusticas, Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227: officio consilia, id. Fin. 2, 25, 81: fidem blandius Orpheo, to strike more harmoniously, Hor. C. 1, 24, 14: mens quae omnia moderetur, Cic. Ac. 2, 37, 119: cantus numerosque, id. Tusc. 5, 36, 104.
    With dat.: ego inscitus sum, qui ero me postulem moderarier, Plaut. Men. 2, 3, 88: non vinum hominibus moderari, sed homines vino solent, id. Truc. 4, 3, 57: pleni moderari frena theatri, Juv. 10, 128: funiculo navi moderari, Cic. Inv. 2, 51, 154.
    Absol.: in utroque magis studia partium quam bona aut mala sua moderata (sunt), Sall. J. 73, 4: fortuna, cujus libido gentibus moderatur, id. C. 51, 25.