Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.
Subj.: duim = dem, Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38: duis, Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42: duas = des, id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19: duit, Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.: duint, Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.
Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.
Inf.:
DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.: dane = dasne, Plaut. Truc. 2, 4, 22.
The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. , da-dā-mi, give; Gr. δί-δω-μι, δωτήρ, δόσις; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).

  1. I. In gen.: eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data, Plaut. Am. prol. 138; cf.: patera, quae dono mi illic data’st, id. ib. 1, 3, 36: dandis recipiendisque meritis, Cic. Lael. 8; cf.: ut par sit ratio acceptorum et datorum, id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.: obsides, id. ib. 1, 19, 1; 1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt, Cic. Rep. 1, 13: hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus, id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17: ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint, id. ib. 1, 31; cf. imperia, id. ib. 1, 44: centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data, id. ib. 2, 22: Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit, id. ib. 3, 9 fin.: ei filiam suam in matrimonium dat, Caes. B. G. 1, 3, 5: litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim, Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11; and in the same signif.: aliquid ad aliquem, id. ib. 10, 8 fin.: litteras alicui, said of the writer, to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.; of the bearer, rarely, to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse (poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.; al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit, parley, challenge, Prop. 5, 10, 32: dare poenas, to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18: alicui poenas dare, to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31; v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant, Cic. Rep. 1, 41: quoniam me quodammodo invitas et tui spem das, id. ib. 1, 10: dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras, id. ib. 1, 9; cf.: ansas alicui ad reprehendendum, id. Lael. 16, 59: multas causas suspicionum offensionumque, id. ib. 24: facultatem per provinciam itineris faciundi, Caes. B. G. 1, 7, 5; for which: iter alicui per provinciam, id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.: modicam libertatem populo, Cic. Rep. 2, 31: consilium, id. Lael. 13: praecepta, id. ib. 4 fin.: tempus alicui, ut, etc., id. Rep. 1, 3: inter se fidem et jusjurandum, Caes. B. G. 1, 3 fin.: operam, to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55: operam virtuti, id. Lael. 22, 84; also: operam, ne, id. ib. 21, 78: veniam amicitiae, id. ib. 17: vela (ventis), to set sail, id. de Or. 2, 44, 187: dextra vela dare, to steer towards the right, Ov. 3, 640: me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse, Cic. Att. 2, 1: sin homo amens diripiendam urbem daturus est, id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.: prout tempus ac res se daret, Liv. 28, 5 et saep.
    Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.
    Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.: DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).
    Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus, Mart. 5, 81, 2; cf.: dat census honores, Ov. F. 1, 217.
          1. (β) Poet. with inf.: da mihi frui perpetuā virginitate, allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350: di tibi dent captā classem reducere Trojā, Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.
          2. (γ) With ne: da, femina ne sim, Ov. M. 12, 202.
  2. II. In partic.
    1. A. In milit. lang.
      1. 1. Nomina, to enroll one’s self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf. transf. beyond the military sphere, Plaut. Ps. 4, 6, 38.
      2. 2. Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99; hence), to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4; and more freq. transf. beyond the milit. sphere, to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.
      3. 3. Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.
    2. B. To grant, consent, permit.
      1. 1. Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.; hence called tria verba, Ov. F. 1, 47.
      2. 2. Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307: interim tamen recedere sensim datur, Quint. 11, 3, 127: ex quo intellegi datur, etc., Lact. 5, 20, 11.
    3. C. In philos. lang., to grant a proposition: in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.), Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin.
    4. D. Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one’s self somewhere: tum genu ad terram dabo, to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.: aliquem ad terram, Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.: me haec deambulatio ad languorem dedit! has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3: hanc mihi in manum dat, id. And. 1, 5, 62: praecipitem me in pistrinum dabit, id. ib. 1, 3, 9: hostes in fugam, Caes. B. G. 5, 51 fin.: hostem in conspectum, to bring to view, Liv. 3, 69 fin.: aliquem in vincula, to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.: arma in profluentes, id. 4, 12, 9: aliquem usque Sicanium fretum, Val. Fl. 2, 28: aliquem leto, to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9: se in viam, to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12: sese in fugam, id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.: se fugae, id. Att. 7, 23, 2: Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps, id. de Or. 3, 16, 60 et saep.
    5. E. Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose: qui dederit damnum aut malum, Ter. And. 1, 1, 116: nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest, Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.: malum dare, id. N. D. 1, 44, 122: hoc quī occultari facilius credas dabo, Ter. Hec. 5, 4, 29: inania duro vulnera dat ferro, Ov. M. 3, 84: morsus, Prop. 5, 5, 39; cf.: motus dare, to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311): stragem, id. 1, 288: equitum ruinas, to overthrow, id. 5, 1329.
      With part. fut. pass.: pectora tristitiae dissolvenda dedit, caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.
      Prov.: dant animos vina, Ov. M. 12, 242.
  3. F. Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16: Caere hospitio Vestalium cultisque diis, Liv. 7, 20: plus stomacho quam consilio, Quint. 10, 1, 117 et saep.: ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo, i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37: dabat et famae, ut, etc., Tac. A. 1, 7.
    Hence,
        1. b. Se alicui, to give one’s self up wholly, to devote, dedicate one’s self to a person or thing, to serve: dedit se etiam regibus, Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31: mihi si large volantis ungula se det equi, Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161: se et hominibus Pythagoreis et studiis illis, Cic. Rep. 1, 111: se sermonibus vulgi, id. ib. 6, 23: se jucunditati, id. Off. 1, 34 al.: se populo ac coronae, to present one’s self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.: se convivio, Suet. Caes. 31 et saep.: si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant, Cic. de Or. 2, 44, 187.
  4. G. Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.): erili filio hanc fabricam dabo, Plaut. Bacch. 2, 3, 132: quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo, Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19: imo etiam dabo, quo magis credas, Ter. Phorm. 5, 6, 37: da mihi nunc, satisne probas? Cic. Ac. 1, 3, 10: Thessalici da bella ducis, Val. Fl. 5, 219: is datus erat locus colloquio, appointed, Liv. 33, 13: fixa canensSaepe dedit sedem notas mutantibus urbes, i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.
    In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said: seu pius Aeneas eripuisse datur, Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.
  5. H. Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.: docere fabulam, agere fabulam), Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.; and transf., Cic. Clu. 31, 84; cf. also: dare foras librum = edere, Cic. Att. 13, 22, 3.
  1. I. Verba (alicui), to give empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.
  2. K. Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.: nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite, Ter. And. prol. 8: hoc vitio datur, id. Ad. 3, 3, 64: inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse, Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.
  3. L. Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.): qui cenam parasitis dabit, Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75: prandium dare, id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.
  4. M. To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra): dari sibi diem postulabat, a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.

2. -do, -dāre (obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. θε-, τίθημι; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. , in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410; but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds, Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.

3. do, acc. of domus, v. domus init.