Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Perseus.
The word famili�� could not be parsed. Trying a normal dictionary lookup:
No entries found. Showing closest matches:
fămĭlĭa, ae (with pater, mater, filius, and filia, the class.
- I. gen. sing. is usually in the archaic form familias; familiae also occurs, v. infra; gen.: familiai, Plaut. Am. 1, 1, 203; with the plur. of these words both the sing. and plur. of familia are used: patres familias, etc., Cic. Rosc. Am. 15, 43; id. Verr. 2, 3, 51, § 120 al.: patres familiarum, Cic. Att. 7, 14, 2; Sall. C. 43, 2; 51, 9, v. infra II. A. b.
On the form patribus familiis for familiae, patrum familiarum, etc., Cic. Verr. 2, 3, 79, § 183; id. Rosc. Am. 16, 48, v. Neue, Formenl. 1, p. 7), f. [famulus], the slaves in a household, a household establishment, family servants, domestics (not = family, i. e. wife and children, domus, or mei, tui, sui, etc., but v. II. A. 3 infra): nescio quid male factum a nostra hic familia est … ita senex talos elidi jussit conservis meis, Plaut. Mil. 2, 2, 11; 17; id. Trin. 2, 1, 28; id. Am. 4, 3, 10: neque enim dubium est, quin, si ad rem judicandum verbo ducimur, non re, familiam intelligamus, quae constet ex servis pluribus, quin unus homo familia non sit: verbum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit, Cic. Caecin. 19, 55; cf. Dig. 50, 16, 40, § 3; App. Mag. p. 304: vilicus familiam exerceat, Cato, R. R. 5, 2: familiae male ne sit, id. ib.: te familiae interdicere, ut uni dicto audiens esset, Cic. Rep. 1, 39: qui emeret eam familiam a Catone, id. Q. Fr. 2, 6, 5: cum insimularetur familia societatis ejus, id. Brut. 22, 85: conjugum et liberorum et familiarum suarum causa, id. N. D. 2, 63, 157: Petreius armat familiam, Caes. B. C. 1, 75, 2: alienae se familiae venali immiscuisse, Quint. 7, 2, 26: Aesopus domino solus cum esset familia, formed the entire establishment, Phaedr. 3, 19, 1.
Of the serfs belonging to a temple: illi Larini in Martis familia numerantur, Cic. Clu. 15, 43; cf. of the serfs, vassals of Orgetorix: die constituta causae dictionis Orgetorix ad judicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem undique coëgit, Caes. B. G. 1, 4, 2.
- II. Transf.
- A. With the idea of house predominating.
- 1. In gen., a house and all belonging to it, a family estate, family property, fortune: familiae appellatio varie accepta est: nam et in res et in personas deducitur; in res, ut puta in lege XII. tab. his verbis: AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Dig. 50, 16, 195; so, SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Legg. Mosaic. et Roman. tit. 16, § 4 (cf. agnatus): idcirco qui, quibus verbis erctum cieri oporteat, nesciat, idem erciscundae familiae causam agere non possit, Cic. de Or. 1, 56, 237; so, arbitrum familiae erciscundae postulavit, id. Caecin. 7, 19; cf.: familiae erciscundae, Dig. 10, tit. 2: decem dierum vix mihi est familia, means of support, Ter. Heaut. 5, 1, 36 Ruhnk.
- b. Paterfamilias, materfamilias, etc., or paterfamiliae, materfamiliae, filiusfamilias, etc. (also written separately: pater familiae, mater familiae, etc.), the master of a house in respect to ownership, the proprietor of an estate, head of a family; the mistress of a house, matron; a son or daughter under the father’s power, a minor: paterfamilias appellatur, qui in domo dominium habet, recteque hoc nomine appellatur, quamvis filium non habeat; non enim solam personam ejus, sed et jus demonstramus. Denique et pupillum patremfamilias appellamus, Dig. 50, 16, 195; cf. Sandars ad Just. Inst. 1, 8 prooem.
- (α) Form familias: paterfamilias ubi ad villam venit, Cato, R. R. 2, 1: paterfamilias, Cic. Quint. 3, 11; id. Fragm. ap. Non. 497, 19 (Rep. 5, 3 ed. Mos.); Sen. Ben. 4, 27 fin.; Nep. Att. 4; 13 al.; cf., in gen., of a plain, ordinary citizen: sicut unus paterfamilias his de rebus loquor, id. de Or. 1, 29, 132; 1, 34, 159.
In plur.: patresfamilias, qui liberos habent, etc., Cic. Rosc. Am. 15, 43; 16, 48; id. Verr. 2, 3, 79, § 183 al.: (Demaratus) cum de matrefamilias Tarquiniensi duo filios procreavisset, Cic. Rep. 2, 19: materfamilias, id. Cael. 13, 32: id. Top. 3, 14; Dig. 50, 16, 46 al.
In plur.: uxoris duae formae: una matrumfamilias, etc., Cic. Top. 3, 14; id. Fam. 5, 10, 1; id. Verr. 2, 1, 24, § 62 al.
In an inverted order: familias matres, Arn. 4, 152: illum filium familias patre parco ac tenaci habere tuis copiis devinctum non potes, Cic. Cael. 15, 36: filiusfamilias, Dig. 14, 6, 1 sq. al.: tu filiafamilias locupletibus filiis ultro contulisti, Sen. Cons. ad Helv. 14.
- (β) Form familiae: ex Amerina disciplina patrisfamiliae rusticani, Cic. Rosc. Am. 41, 120; so, pater familiae, Caes. B. G. 6, 19, 3; Liv. 1, 45, 4; Sen. Ep. 47 med.; Tac. Or. 22 al.: familiae mater, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll.
In plur.: pauci milites patresque familiae, Caes. B. C. 2, 44, 1; Gracch. ap. Charis. p. 83 P.: Liv. 5, 30 fin.: matrem familiae tuam purpureum amiculum habere non sines? Liv. 34, 7, 3: mater familiae, id. 39, 53, 3; Tert. Verg. Vel. 11.
In plur.: matresfamiliae, Varr. ap. Charis. p. 83 P.; Caes. B. G. 1, 50, 4; 7, 26, 3; 7, 47, 5; id. B. C. 2, 4, 3.
- (γ) In gen. plur.: civium Romanorum quidam sunt patresfamiliarum, alii filiifamiliarum, quaedam matresfamiliarum, quaedam filiaefamiliarum. Patresfamiliarum sunt, qui sunt suae potestatis, sive puberes sive impuberes; simili modo matresfamiliarum, filii vero et filiaefamiliarum, qui sunt in aliena potestate, Dig. 1, 6, 4: patresfamiliarum, Sisenn. ap. Varr. L. L. 8, § 73 Müll.; Suet. Calig. 26 fin.: matresfamiliarum, Sall. C. 51, 9: filiifamiliarum, id. ib. 43, 2; Tac. A. 3, 8; 11, 13: filiaefamiliarum, Dig. 14, 6, 9, § 2: patrumfamiliarum, ib. 50, 16, 195.
- 2. In respect to relationship, a family, as part of a gens: addere nostrae lepidam famam familiae, Plaut. Trin. 2, 2, 98: sororem despondere in fortem familiam, id. ib. 5, 2, 9: item appellatur familia plurium personarum, quae ab ejusdem ultimi genitoris sanguine proficiscuntur, sicuti dicimus familiam Juliam. Mulier autem familiae suae et caput et finis est, Dig. 50, 16, 195 fin.: qua in familia laus aliqua forte floruerit, hanc fere, qui sunt ejusdem stirpis, cupidissime persequuntur, Cic. Rab. Post. 1, 2: EX EA FAMILIA … IN EAM FAMILIAM, Fragm. XII. Tab. ap. Dig. 50, 16, 195: commune dedecus familiae, cognationis, nominis, Cic. Clu. 6, 16: Laeliorum et Muciorum familiae, id. Brut. 72, 252; id. Off. 2, 12 fin.: nobilissima in familia natus, id. Rep. 1, 19: ex familia vetere et illustri, id. Mur. 8, 17: primus in eam familiam attulit consulatum, id. Phil. 9, 2, 4: hospes familiae vestrae, id. Lael. 11, 37: Sulla gentis patriciae nobilis fuit, familia prope jam exstincta majorum ignavia, Sall. J. 95, 3 et saep.
- b. Transf.: libros, qui falso viderentur inscripti, tamquam subditicios, summovere familiā, permiserunt sibi, Quint. 1, 4, 3.
- 3. In gen., a family, the members of a household, = domus (rare): salutem dicit Toxilo Timarchides et familiae omni, Plaut. Pers. 4, 3, 32: si haec non nubat, fame familia pereat, id. Cist. 1, 1, 46: ne pateretur Philippi domus et familiae inimicissimos stirpem interimere, Nep. Eum. 6, 3.
- B. A company, sect, school, troop (rare but class.): cum universi in te impetum fecissent, tum singulae familiae litem tibi intenderent, Cic. de Or. 1, 10 42: familia tota Peripateticorum, id. Div. 2, 1, 3; cf.: Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia, id. Fin. 4, 18, 49: familiae dissentientes inter se, id. de Or. 3, 16, 21: familia gladiatorum … familia Fausti, id. Sull. 19, 54: lanistarum, Suet. Aug. 42: tironum, a company of young soldiers, Cod. Th. 10, 1; Amm. 20, 4 med.
A troop or company of players, Plaut. Men. prol. 74.
- 2. Ducere familiam, in gen., to lead a company, i. e. to be at the head, be the first: Lucius quidem, frater ejus, familiam ducit, Cic. Phil. 5, 11, 30; cf.: accedit etiam, quod familiam ducit in jure civili, singularis memoria summa scientia, id. Fam. 7, 5, 3: gravissima illa vestra sententia, quae familiam ducit, id. Fin. 4, 16, 45.
* fămĭlĭāresco, ĕre, v. inch. n. [familiaris], to grow familiar or intimate, Sid. Ep. 7, 2.
fămĭlĭārĭcus, a, um, adj. [famulus].
- I. Of or belonging to the house-servants or domestics: cellae, rooms for the servants, Vitr. 6, 10: familiarica vestimenta sunt, quae ad familiam vestiendam parata sunt, sicuti saga, tunicae, paenulae, etc., Dig. 34, 2, 23 fin.
- II. Of the house or famity: sellae, i. e. privies, Varr. R. R. 1, 13, 4.
fămĭlĭāris, e (abl. sing. regularly familiari; familiare, Varr. and P. Rutil. ap. Charis. p. 105 P.), adj. [familia].
- I. Of or belonging to servants (rare; only as subst.): fămĭlĭāris, is, m., a servant: majores nostri servos (quod etiam in mimis adhuc durat) familiares appellaverunt, Sen. Ep. 47 med.: hujus familiae familiarem, Plaut. Am. 1, 1, 203; id. Ep. 1, 1, 2.
- II. Of or belonging to a house, household, or family; household, domestic, family, private (freq. and class.): fundus, Plaut. As. 5, 2, 24; cf. focus, Col. 11, 1, 19: filius, Plaut. Capt. 2, 2, 23: negotiis familiaribus impediti, Auct. Her. 1, 1, 1; cf.: res domesticae ac familiares, Cic. Tusc. 1, 1, 2; so, res, the household, family affairs, property, Plaut. Stich. 1, 2, 88; Caes. B. G. 1, 18, 4; Quint. 12, 1, 6; 12, 7, 9: ab domo ab re familiari, diutius abesse, Liv. 5, 4, 6 al.; cf. copiae, Liv. 2, 16, 7: pecuniae, Tac. A. 4, 15: rationes, id. ib. 6, 16: curae, id. ib. 11, 7: referam nunc interiorem ac familiarem ejus vitam, Suet. Aug. 61: vita, Plaut. Pers. 1, 3, 46: quis umquam in luctu domestico, quis in funere familiari cenavit cum toga pulla? Cic. Vatin. 13, 31: parricidium, i. e. committed on a member of the same family, Att. ap. Cic. N. D. 3, 26, 67: maeror, a family grief, Plaut. Cist. 4, 2, 60: Lar, Cic. Quint. 27, 85; id. Verr. 2, 3, 11, § 27; id. Rep. 5, 5 Mos. N. cr., v. Lar; cf.: numen Minerva, Quint. 10, 1, 91.
- B. Transf.
- 1. Familiar, intimate, friendly, and (more freq.) subst., a familiar acquaintance, friend (syn.: amicus, familiaris, intimus, necessarius).
- (α) With substt.: videmus Papum Aemilium C. Luscino familiarem fuisse, etc., Cic. Lael. 11, 39: biduo factus est mihi familiaris, id. Fam. 3, 1, 2; id. Phil. 2, 32, 78; id. Rep. 2, 20; cf. id. Fam. 7, 8, 1: amici, Plin. Ep. 9, 34, 1; 9, 37, 1: sermones, Cic. Off. 2, 11, 39; id. Fam. 15, 15, 1; id. Att. 1, 9, 1; cf. epistolae, Quint. 1, 1, 29: minus familiari vultu respexisse, friendly, Suet. Caes. 78: voltus ille, Cic. Att. 1, 11, 1: colloquium, Liv. 25, 18, 5: jam inde a puero in omnia familiaria jura assuetus, the rights of intimacy, id. 24, 5, 9: voluntas, Sen. Ben. 6, 16, 1; cf.: vox auribus meis familiaris, Petr. 100: familiaribus magis ei aetati exemplis, Quint. 5, 10, 96: exempla, id. 7, 2, 17; 9, 4, 44: verba regionibus quibusdam magis familiaria, id. 8, 2, 13: litterae, Suet. Tib. 62.
Comp.: qui familiarior nobis propter scriptorum multitudinem est, Cic. de Or. 3, 19, 71: aditus in domum, Liv. 24, 5, 7: frater ei (with carior), Nep. Att. 16, 2: quo boves familiariores bubulco fiant, Col. 6, 2, 6: color argenti militaribus signis, Plin. 33, 3, 19, § 58.
Sup.: homo amantissimus familiarissimus, conjunctissimus officiis, Cic. Sull. 20, 57; cf. id. Att. 16, 16, F. 17: luna terris familiarissimum sidus, Plin. 2, 9, 6, § 41; 16, 18, 30, § 75; 16, 31, 57, § 131.
- (β) Absol.: est ex meis domesticis atque intimis familiaribus, Cic. Fam. 3, 1, 3: familiaris meus, id. Lael. 24, 89: per C. Valerium Procillum familiarem suum cum eo colloquitur, Caes. B. G. 1, 19, 3: Caelii, Cic. Cael. 25, 61: pauci familiares, id. Lael. 1, 2.
Sup.: quod M. Aemulius unus est ex meis familiarissimis atque intimis maxime necessarius, Cic. Fam. 13, 27, 2; cf.: intimus, proximus, familiarissimus quisque, id. Q. Fr. 1, 4, 1: familiarissimus meus, id. Fam. 13, 13, 1: familiarissimi ejus, id. Rep. 1, 9.
- 2. Of or belonging to one’s self, to one’s own people or country (cf. domesticus); only in the lang. of the haruspices, of those parts of the animal which related to the party that sacrificed (opp. hostilis): (haruspices) fissum familiare et vitale tractant, Cic. Div. 2, 13, 32; cf.: Decio caput jecinoris a familiari parte caesum haruspex dicitur ostendisse, Liv. 8, 9, 1; cf.: mater procurans familiare ostentum, Liv. 26, 6, 14.
- 3. Familiar, customary, habitual: mihi familiare est omnes cogitationes meas tecum communicare, Plin. Ep. 4, 24, 7; 2, 5, 10: familiare est hominibus omnia sibi ignoscere, Vell. 2, 30, 3: fuisse statuariam artem familiarem Italiae quoque indicant, Plin. 34, 7, 16, § 33; 35, 7, 31, § 49.
- 4. Fitting, appropriate, adapted: quae peregrina … transferuntur, minus sunt familiaria nostro solo quam vernacula, Col. 3, 4, 1: familiarissimum hoc platanis, Plin. 16, 31, 57, § 131: hipposelinum sabulosis familiarissimum, id. 19, 8, 48, § 163.
Hence, fămĭlĭārĭter, adv.
- * 1. By families: agros in montibus Romani acceperunt familiariter, Front. de Colon. p. 119 Goes.
- 2. Familiarly, intimately, on friendly terms (freq. and class.): hominem ignotum compellare familiariter, Plaut. Men. 2, 3, 23; cf.: nimium familiariter Me attrectas, id. Rud. 2, 4, 6; id. Ep. 1, 1, 2: nihil turpius quam cum eo bellum gerere, quicum familiariter vixeris, Cic. Lael. 21, 77: familiariter amicus, Quint. 1, 2, 15: amatum a me, id. 10, 3, 12: dilectus, Plin. Ep. 9, 19, 5 et saep.: loqui, Cic. Div. in Caecil. 12, 37: scribere, id. Att. 9, 4, 1: nosse causas, i. e. to be familiarly or intimately, accurately acquainted with, Quint. 6, 4, 8; 5, 7, 7: quod ex longinquo petitur, parum familiariter nostro solo venit, i. e. suitable, adapted, Col. Arb. 1, 3.
Comp.: licentius, liberius, familiarius cum domina vivere, Cic. Cael. 23, 57: factum, id. de Or. 2, 3, 14; Quint. 2, 7, 3.
Sup.: cum Verre familiarissime et amicissime vivere, Cic. Div. in Caecil. 9, 29; Nep. Ages. 1, 1.
fămĭlĭārĭtas, ātis, f. [familiaris, II. B. I.], familiarity, intimacy, familiar intercourse, friendship, intimate acquaintance.
- I. Prop. (freq. and class.; in sing. and plur.; syn.: amicitia, necessitudo, notitia): familiaritas tanta nullo cum hospite … ut nihil sit familiaritate nostra conjunctius, Cic. Fam. 13, 19, 1; cf.: cum Antipatro Derbete mihi … summa familiaritas intercedit, id. ib. 13, 73, 2: cum P. Terentio Hispone mihi summa familiaritas consuetudoque est, id. ib. 13, 65, 1: viri boni … familiaritate conjuncti, id. Off. 1, 17, 55: memorabilis C. Laelii et P. Scipionis, id. Lael. 1, 4: digna mihi res nostrā familiaritate visa est, id. ib.: Verginii familiaritate delector, id. ib. 27, 101: familiaritatem consuetudo affert, id. Deiot. 14, 39: in alicujus familiaritatem venire, id. Fam. 7, 15, 2: in familiaritatem intrare penitus, id. Q. Fr. 1, 1, 5, § 15: se insinuare, id. Caecin. 5, 13: sese dare, id. Verr. 2, 2, 70, § 169: recipere aliquem, id. Phil. 2, 32, 78: ad ali cujus familiaritatem se applicare, id. Clu. 16, 46: versatus in intima familiaritate hominis potentissimi, id. Balb. 26, 58: aliquem familiaritate devincire, id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4 et saep.
In plur.: consuetudines et familiaritates, Cic. Off. 1, 17, 53: inveteratas familiaritates exstinguere (opp.: odia sempiterna), id. Lael. 10, 35: jam a sapientium familiaritatibus ad vulgares amicitias oratio nostra delabitur, id. ib. 21, 76.
- II. Transf., in plur. concr. for familiares, intimate acquaintances, friends: omnes amicitias et familiaritates intra breve tempus afflixit, Suet. Tib. 51 fin.
In sing.: e praecipua familiaritate Neronis, Tac. A. 15, 50.
fămĭlĭārĭter, adv., v. familiaris fin.
fămĭlĭŏla, ae, f. dim. [familia], a little family (late Lat.), Hier. Ep. 108, 2.