Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

2. părĭo, pĕpĕri, părĭtum, and partum, 3 (fut. part. parturam, Plaut. Am. 2, 2, 86; fut. paribis for paries, Pompon. ap. Non. 508, 3; inf. parire, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 59 Müll., and in Diom. p. 378 P.; Plaut. Fragm. ap. Philarg. Verg. E. 2, 63), v. a. [cf. Gr. root πορ- in ἔπορον, gave, πέπρωται, is fated; Lat. portio, partus, puerpera, perh. parare], to bring forth, to bear; of animals, to drop, lay, spawn, etc. (syn. gigno).

  1. I. Lit.: si quintum pareret mater ejus, asinum fuisse pariturum, Cic. de Or. 2, 66, 267: ut ea liberos ex sese pareret, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 3: gallinas teneras, quae primum parient, concludat, Cato, R. R. 89; so, quae gallina id ovum peperisset, Cic. Ac. 2, 18, 57; cf.: ova parire solet, etc., Enn. l. l. (Ann. v. 10 Vahl.): nam audivi feminam ego leonem semel parire, Plaut. l. l.
    Of plants, to flower, Plin. 16, 25, 39, § 94.
    1. B. Transf
      1. 1. Of males, to beget (poet.): apud tragicos: et jam leo pariet, at pater est, Quint. 8, 6, 34; Caecil. ap. Non. 464, 22 (in a corrupt passage).
      2. 2. In gen., to bring forth, produce: ligna putrefacta per imbres Vermiculos pariunt, Lucr. 2, 899: ut sarmentum in pariendis colibus vires habeat majores, Varr. R. R. 1, 32, 2; cf. id. ib. 1, 41, 5: fruges et reliqua, quae terra pariat, Cic. N. D. 1, 2; Plin. 16, 37, 68, § 174; 31, 10, 46, § 112: spiritum, Vulg. Isa. 26, 18.
  2. II. Trop., to produce, create, bring about, accomplish, occasion, devise, invent, procure, acquire, etc. (syn.: genero, creo, gigno): ars dicendi habet hanc vim, non ut aliquid pariat et procreet, verum ut educet atque confirmet, Cic. de Or. 2, 87, 356: qui famam multo peperere labore, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 188 (Ann. v. 427 Vahl.): dolorem, voluptatem, Cic. Fin. 1, 15, 49: discidium, Lucr. 1, 220: taedium, Quint. 9, 4, 43: spinosiora multa pepererunt, Cic. Or. 32, 114; so, quibus etiam verba parienda sunt, id. Fin. 3, 1, 3; and: hinc fabulae Scyllam et Charybdim peperere, Just. 4, 1, 13: ne quicquam nobis pariant ex se incommodi, Plaut. Most. 2, 1, 17: alicui aegritudinem, id. Trin. 2, 2, 35: fiduciam, Sall. H. 1, 41, 22 Dietsch: alicni curas, Prop. 1, 18, 23: obsequium amicos, veritas odium parit, Ter. And. 1, 1, 41: sibi maximam laudem, Cic. Off. 2, 13, 47: meis laboribus dignitas salusque pariatur, id. Cat. 4, 1, 1; id. Sull. 17, 49: praedā improbe partā, id. Fin. 1, 16, 51: aliquem honeste partis bonis privare, id. Quint. 23, 74; id. Sull. 28, 77: sibi salutem, Caes. B. C. 3, 69: ante partam rei militaris gloriam amittere, id. B. G. 6, 39: gratiam ingentem apud aliquem, Liv. 34, 44: sibi decus et victoriam, id. 30, 14: amicos officio et fide, Sall. J. 10, 4: alicui somnum mero, Tib. 1, 7, 27 (6, 23): qui sibi letum Insontes peperere manu, Verg. A. 6, 434; Tib. 4, 13, 20.
    Hence, partus, a, um, P. a., that has borne: parta nutrici consociata, etc., the ewe that has dropped the lamb, Col. 7, 4, 3.
    1. B. Gained, acquired.
      Hence, as subst.: parta, ōrum, n., acquisitions, possessions: quod majus dedecus est parta amittere, quam omnino non paravisse, Sall. J. 31, 17; cf. id. C. 51, 42; d. H. 1, 41, 17 Dietsch: tantis parta malis curā majore metuque Servantur, Juv. 14, 303.

pars, partis (gen. sing. PARTVS, Inscr. Corp. Lat. 197, 12; acc. partim, Cic. de Or. 2, 22, 94; Liv. 26, 46, 8; 31, 36, 9; 23, 11, 11; Sall. J. 89, 1; id. H. 2, 41, 1; v. infra fin.; abl. parti, Plaut. Men. 3, 2, 14; Varr. R. R. 1, 13, 5; Lucr. 1, 1113; 4, 515; nom. plur. parteis, Varr. L. L. 5, 4, 21; gen. plur. partum, Caes. ap. Charis. p. 114 P.), f. [root por; Gr. ἔπορον, gave; πέπρωται, is given, destined; Lat. portio; cf. parare], a part, piece, portion, share, etc.

  1. I. In gen.: ne expers partis esset de nostris bonis, Ter. Heaut. 4, 1, 39: urbis, imperil, Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84: duae partes frumenti, id. ib. 2, 3, 19, § 48: magnas partes habuit publicorum, id. Rab. Post. 2, 4: dare partes amicis, id. ib.: Belgae pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, Caes. B. G. 1, 1: copias in quattuor partes distribuerat, Sall. J. 101, 3: locare agrum partibus, Plin. Ep. 9, 37, 3: pars occidentalis Jordanis, the west side, Vulg. Jos. 23, 4.
      1. 2. Magna, bona, multa, major, maxima pars, many, a good many, the majority: magna pars in iis civitatibus, Cic. Balb. 8, 21: major pars populi, id. Agr. 2, 9, 22: maxima pars hominum, Hor. S. 2, 3, 121; cf.: minor pars populi, Cic. Agr. 2, 7, 18: multa pars mei, Hor. C. 3, 30, 6.
      2. 3. Pars, some, partitively (= partim): faciunt pars hominum, Plaut. Trin. 1, 1, 13; id. Most. 1, 2, 33; id. Capt. 2, 1, 36: pars levem ducere equitum jacturam; pars, etc., Liv. 22, 8; cf. id. 21, 7; 23; 20: pars triumphos suos ostentantes, Sall. J. 31, 10: poscebantque pericula, pars virtute, multi ferocia et cupidine praemiorum, Tac. H. 5, 11: tergora deripiunt costis et viscera nudant: Pars in frusta secant, Verg. A. 1, 212.
        Rarely of a single person: cum pars Niliacae plebis, cum verna Canopi, Crispinus ventilet, etc., Juv. 1, 26.
      3. 4. Parte, in part, partly: (poma) quae candida parte, Parte rubent, Ov. M. 3, 483: melichloros est geminus, parte flavus, parte melleus, Plin. 37, 11, 73, § 191.
        Esp., with magnā, maximā, etc.: ab semisomnis ac maximā parte inermibus refringi, Liv. 9, 24, 12 Weissenb. ad loc.: invalido exercitu et magnā parte pestilentiā absumpto, id. 24, 34, 14: quod saxum magnā parte ita proclive est, id. ib.; 41, 6, 6.
      4. 5. Pro parte, for one’s share or quota, Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145.
      5. 6. Ex parte, in part, partly: ex parte gaudeo, Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9: de decem viris sacrorum ex parte de plebe creandis, Liv. 6, 42, 2.
        Esp.,
        1. b. Ex ullā, ex aliquā, ex magnā, ex maximā parte, in any, etc., degree, measure, etc.: si ullā ex parte sententia hujus interdicti infirmata sit, Cic. Caecin. 13, 38; id. Rosc. Com. 12, 33: ex magnā parte tibi assentior, id. Att. 7, 3, 3: aut omnino, aut magnā ex parte, id. Tusc. 1, 1, 1: saucii ex magnā parte milites, Liv. 21, 56, 8: ne minimā quidem ex parte, not in the slightest degree, Cic. Off. 1, 22, 76.
      6. 7. Multis partibus, by a great deal, much: omnibus partibus, in all respects, altogether: non multis partibus malit, Cic. Fin. 3, 11, 36: quoniam numero multis partibus esset inferior, Caes. B. C. 3, 84; 3, 80: in Hortensii sententiam multis partibus plures ituros, Cic. Fam. 1, 2, 2; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 3: omnium virorum bonorum vitam omnibus partibus plus habere semper boni quam mali, in all respects, every way, Cic. Fin. 5, 31, 91.
      7. 8. In parte, in part, partly (cf. ex parte, supra): in parte expeditior, in parte difficilior, Quint. 5, 7, 22; 11, 2, 34: in parte verum videtur, id. 2, 8, 6; 4, 5, 13; 10, 7, 25.
      8. 9. Pro meā, tuā, suā parte, or simply pro parte (for the stronger pro virili parte, v. virilis, II. 2.), for my, your, or his share, to the best of my, your, his, etc., ability: quibus aliquid opis fortasse ego pro meā, tu pro tuā, pro suā quisque parte ferre potuisset, Cic. Fam. 15, 15, 3: pro meā parte adjuvi, ut, etc., id. ib. 5, 2, 9: sciunt ii, qui me norunt, me pro illā tenui infirmāque parte id maxime defendisse, ut, etc., id. Rosc. Am. 47, 136: quisquis adest operi, plus quam pro parte laborat, Ov. F. 4, 301.
        Likewise,
      9. 10. In partem, i. q. pro parte, ἐν μέρει, for one’s share, to the best of one’s ability: quodsi pudica mulier in partem juvet Domum (i. e. quae ad eam proprie pertinet), Hor. Epod. 2, 39 (for which: age sis tuam partem nunc iam hunc delude, Plaut. As. 3, 3, 89 Fleck., where others read tu in partem).
      10. 11. Acc. absol.: magnam, maximam partem, in great part, for the most part: magnam partem ex iambis nostra constat oratio, Cic. Or. 56, 189; Liv. 5, 14: maximam partem ad arma trepidantes caedes oppressit, id. 9, 37, 9: maximam partem lacte atque pecore vivunt, Caes. B. G. 4, 1.
        So, bonam partem, Lucr. 6, 1249.
      11. 12. In eam partem.
        1. a. On that side: in eam partem accipio, i. e. in that sense, Ter. Eun. 5, 2, 37: in eam partem peccant, quae cautior est, Cic. Rosc. Am. 20, 56.
        2. b. On that account, with that intent, to the end that: moveor his rebus omnibus, sed in eam partem, ut salvi sint vobiscum omnes, Cic. Cat. 4, 2, 3: has litteras scripsi in eam partem, ne me motum putares, id. Att. 16, 1, 6.
      12. 13. In aliam partem, in the opposite direction: antehac est habitus parcus … is nunc in aliam partem palmam possidet, for the opposite quality Plaut. Most. 1, 1, 32.
      13. 14. In utramque partem, on both sides, for and against, pro and con: nullam in partem, on neither side: in mitiorem, in optimam partem, in the most mild or most favorable manner, Cic. Att. 15, 23 init.: magna vis est fortunae in utramque partem, vel secundas ad res, vel adversas, id. Off. 2, 6, 19: neutram in partem, id. ib.: neque ego ullam in partem disputo, id. Verr. 2, 5, 3, § 6: mitiorem in partem interpretari, id. Mur. 31, 64: in optimam partem aliquid accipere, id. Att. 10, 3, 2; id. Fam. 14, 2, 3: in partem aliquem vocare, to call upon one to take his share, to summon to a division of any thing, id. Caecin. 4, 12.
      14. 15. Nullā parte, by no means, not at all, Ov. H. 7, 110; Quint. 2, 16, 18.
        1. b. Omni parte, and omni a and ex parte, in every respect, entirely: gens omni parte pacata, Liv. 41, 34; Hor. S. 1, 2, 38: quod sit omni ex parteperfectum, Cic. Lael. 21, 79: omnique a parte placebam, Ov. H. 15, 45.
      15. 16. Per partes, partly, partially: quod etsi per partes nonnumquam damnosum est, in summā tamen fit compendiosum, Col. 1, 4, 5: per partes emendare aliquid, Plin. Ep. 2, 5, 10; Dig. 12, 1, 13.
      16. 17. In omnes partes, in every respect, altogether: Brundusii jacere in omnes partes est molestum, Cic. Att. 11, 6, 2; id. Fam. 4, 10, 2; 13, 1, 2.
  2. II. In partic.
    1. A. A party, faction, side, etc. (usu. in plur.; syn. factio).
          1. (α) Sing.: timeo huic nostrae parti, quid hic respondeat, Ter. And. 2, 5, 8: cum non liceret mihi nullius partis esse, Cic. Fam. 10, 31, 1: a parte heredum intraverant duo, Plin. Ep. 6, 31, 10: nec ex advocatis partis adversae judex eligendus, of the opposite party, Quint. 5, 6, 6; 7, 9, 14; 12, 9, 19 et saep.: ut alius in aliam partem mente atque animo traheretur, Caes. B. C. 1, 21.
            Hence, esp.: ex alterā parte, on the other hand: omnia ex alterā parte collocata, Cic. Off. 3, 3, 11: si videatis catenas, non minus profecto vos ea species moveat, quam si ex alterā parte cernatis, etc., Liv. 22, 59, 15: idem ex alterā parte et ancilla fecit, Petr. 18 fin.: parvuli amplexi patrem tenebant. Ex alterā parte uxor maritum osculis fatigabat, Just. 23, 2, 9; cf. Cic. Or. 32, 114.
          2. (β) Plur. (class.; esp. freq. in Tac.), Cic. Phil. 13, 20, 47: erat, inquit, illarum partium, id. Quint. 21, 69: in duas partes discedunt Numidae, Sall. J. 13, 1: ita omnia in duas partes abstracta sunt, id. ib. 41, 5: mihi a spe, metu, partibus rei publicae animus liber erat, id. C. 4, 2: ducere aliquem in partes, Tac. A. 15, 51: trahere, id. ib. 4, 60: transire in partes, id. H. 1, 70.
    2. B. In plur., a part, character, on the stage: primas partes qui aget, is erit Phormio, the first part, the principal character, Ter. Phorm. prol. 27: cur partes seni Poëta dederit, quae sunt adulescentium, a youthful part, id. Heaut. prol. 1; 10: esse primarum, secundarum, aut tertiarum partium, Cic. Div. in Caecil. 15, 51: servus primarum partium, id. Fl. 27, 65.
      1. 2. Transf. beyond the lang. of the theatre, a part, function, office, duty, etc.
        In plur. (class.): sine illum priores partes hosce aliquot dies Apud me habere, Ter. Eun. 1, 2, 71: in scribendo priores partes alicui tribuere, Cic. Q. Fr. 3, 4, 4: puero me hic sermo inducitur, ut nullae esse possent partes meae, so that I could not take a part in it, id. Att. 13, 19, 4: constantiae, moderationis, temperantiae, verecundiae partes, id. Off. 1, 28, 98: has partes lenitatis et misericordiae, quas me natura ipsa docuit semper egi libenter, id. Mur. 3, 6: partes accusatoris obtinere, id. Quint. 2, 8; id. Rosc. Am. 34, 95: tuum est hoc munus, tuae partes, etc., id. Fam. 11, 5, 3: promitto atque confirmo, meimperatoris suscepturum officia atque partes, id. ib. 3, 10, 8: Antonii audio esse partes, ut de totā eloquentiā disserat, id. de Or. 2, 7, 26: transactis jam meis partibus ad Antonium audiendum venistis, id. ib. 2, 4, 15; id. Att. 7, 26, 2: ut ad partes paratus veniat, qs. prepared to act his part, Varr. R. R. 2, 5; so, ad partes parati, Ov. Am. 1, 8, 87; cf. Liv. 3, 10; Gai. Inst. 4, 160; Mos. et Rom. Leg. Coll. 14, 3, 2.
        In sing. (mostly post-Aug.): haec igitur tibi reliqua pars est, … ut rem publicam constituas, etc., Cic. Marc. 9, 27: pars consilii pacisque, Tac. H. 3, 46: videri alia quoque hujus partis atque officii, Quint. 11, 3, 174: pars defensoris tota est posita in refutatione, id. 5, 13, 1: neglegentiae, humilitatis, id. 9, 4, 35 et saep. (v. Bonnell, Lex. Quint. p. 627).
    3. C. A lot, portion, fate: hancine ego partem capio ob pietatem praecipuam? Plaut. Rud. 1, 3, 4.
    4. D. A portion, share, of food, Petr. 33: equiti Romano avidius vescenti partes suas misit, Suet. Calig. 18.
      Also, the remains of a meal, App. M. 2, p. 125 med.
    5. E. A task, lesson: puer frugi est, decem partes dicit, Petr. 75, 4; 46, 3; 58, 7; Inscr. Grut. 625, 8; Inscr. Orell. 2872.
  3. F. A part, place, region, of the earth.
    In plur., Cic. Fam. 12, 7, 2: Orientis partes, id. Mur. 41, 89: in extremis ignoti partibus orbis, Ov. Tr. 3, 3, 3; cf. Ruhnk. on Ov. H. 18, 197.
  4. G. In counting or calculating, a part, fraction; one half, one third, etc., as the context indicates: tres jam copiarum partes, fourths, Caes. B. G. 1, 12: agri partes duae, thirds, Liv. 8, 1: duabus partibus peditum amissis, id. 21, 40: mulctae novem partes, tenths, Nep. Timol. 4.
  5. H. A part of the body, member: nam lingua mali pars pessima servi, Juv. 9, 121.
    Esp., the private parts, Ov. F. 1, 437; id. A. A. 2, 584; Auct. Priap. 30; 38; Phaedr. 4, 7.
    Of a testicle, Col. 7, 11.
    Hence, adv.: partim (old acc. sing.), partly, in part, a part, some of, some.
    1. A. Lit.
          1. (α) With gen.: cum partim illorum saepe ad eundem morem erat, Cato ap. Gell. 10, 13, 2: atque haud scio an partim eorum fuerint, qui, etc., id. ib. 7, 3, 16: utrum neglegentia partim magistratuum, an, etc., nescio, Quadrig. ap. Gell. 10, 13, 4: Bruttios Apulosque, partim Samnitium ac Lucanorum defecisse ad Poenos, Liv. 23, 11.
            So, repeated: corpora partim Multa virum terrae infodiunt avectaque partim Finitimos tollunt in agros, Verg. A. 11, 204: partimpartim: cum partim ejus praedae profundae libidines devorassent, partim nova quaedam et inaudita luxuries, partim etiam, etc., Cic. Pis. 21, 48: eorum autem ipsorum partim ejus modi sunt, ut, etc., id. Off. 2, 21, 9; 72; id. de Or. 2, 22, 94; 1, 31, 141: partim copiarum ad tumulum expugnandum mittit, partim ipse ad arcem ducit, Liv. 26, 46: eorum autem, quae objecta sunt mihi, partim ea sunt, etc., id. 42, 41, 2; Nep. Att. 7, 2.
          2. (β) With ex: ex quibus partim tecum fuerunt, partim, etc., Cic. Vatin. 7, 16: partim ex illis distracti ac dissipati jacent, id. Leg. 2, 17, 42: cum partim e nobis ita timidi sint, ut, etc., … partim, etc., id. Phil. 8, 11, 32: ex dubiis partim nobis ipsis ad electionem sunt libera, partim aliorum sententiae commissa, Quint. 3, 4, 8.
          3. (γ) Absol. (so most freq.): animus partim uxoris misericordiā Devinctus, partim victus hujus injuriis, partly,partly; in part,in part, Ter. Hec. 1, 2, 92 sq.: partim quae perspexi his oculis, partim quae accepi auribus, id. ib. 3, 3, 3: amici partim deseruerint me, partim etiam prodiderint, Cic. Q. Fr. 1, 3, 5: diuturni silentiinon timore aliquo, sed partim dolore, partim verecundiā, finem hodiernus dies attulit, id. Marc. 1, 1; Quint. 7, 1, 3: partim quodpartim quod, etc., Caes. B. G. 5, 6, 3: partim ductu, partim auspiciis suis, Suet. Aug. 21: partim cupiditatepartim ambitionepartim etiam inscientiā, Quint. 12, 11, 14: Scipio dux partim factis fortibus partim suāpte fortunā quādam ingentis ad incrementa gloriae celebratus converterat animos, Liv. 29, 26, 5: postea renuntiavit foro partim pudore, partim metu, Suet. Rhet. 6.
            Sometimes partim is placed only in the second member of a partitive proposition: Caesar a nobilissimis civibus, partim etiam a se omnibus rebus ornatis, trucidatus, Cic. Div. 2, 9, 23; id. Verr. 2, 2, 65, § 158.
            Sometimes it corresponds to alius, quidam, etc.: bestiarum terrenae sunt aliae, partim aquatiles, aliae quasi ancipites, Cic. N. D. 1, 37, 103: multa inusitata partim e caelo, alia ex terrā oriebantur, quaedam etiam, etc., id. Div. 1, 42, 93: quibusdam placuisse mirabilia quaedam, partim fugiendas esse nimias amicitias, Cic. Am. 13, 45: castra hostium invadunt, semisomnos partim, alios arma sumentes fugant, Sall. J. 21, 2: Gaetulos accepimus, partim in tuguriis, alios incultius vagos agitare, etc., id. ib. 19, 5; 38, 3; 40, 2; cf. id. ib. 13, 2; Gell. 2, 22, 1.
    2. B. Transf.
      1. 1. For the most part, chiefly, principally (ante-class.): mirum quin tibi ego crederem, ut ipse idem mihi faceres, quod partim faciunt argentarii, Plaut. Pers. 3, 3, 28: bubulcis obsequitor, partim quo libentius boves curent, Cato, R. R. 5, 6; 6, 3.
      2. 2. Of time, sometimes (late Lat.), Scrib. Comp. Med. 53.