Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

justus, a, um, adj. [2. jus], just, upright, righteous.

  1. I. Lit.: justus et bonus vir, Cic. Off. 2, 12, 42: digna esse justo homine, eoque quem virum bonum dicimus, id. ib. 1, 10, 31: in amicitia parum justus, id. Lael. 20, 75: vir, Vulg. Gen. 6, 9: Dominus, id. Exod. 9, 27: in socios, Cic. Planc. 26, 63: qui omnium justissimus fuisse traditur, id. Sest. 67, 141.
    Of things, in accordance with law or right, equitable, just: bella, Cic. Deiot. 5, 13: causa, id. Phil. 2, 22, 53: supplicia, id. Cat. 1, 8, 20: querela, Ov. P. 4, 3, 22: bella, id. M. 8, 58: triumphus, Hor. C. 1, 12, 54; Suet. Calig. 48; Liv. 33, 22: justissimos triumphos videre, Cic. Pis. 19, 44.
  2. II. Transf.
    1. A. Lawful, rightful, true: uxor, Cic. Tusc. 1, 35, 85: hymenaei, Verg. G. 3, 60: matrimonium, Gai. Inst. 4, 16: nuptiae, id. ib. 1, 90 sq.: liberi, legitimate, id. ib. 3, 72: filius, id. ib. 1, 77: justā matrefamilias ortus, opp. pellice, Liv. 39, 53: justissima causa faciendi aliquid, Caes. B. G. 4, 16: imperium, id. ib. 1, 45.
      1. 2. Esp.: dies justi, a delay of thirty days allowed by law in paying debts, Gell. 20, 1, 43.
    2. B. Due; esp. in the plur. neutr. subst.: ju-sta, rights, privileges: servis justa praebere, Cic. Off. 1, 13, 41; Col. 4, 3, 5: justa reddere, Col. 1, 8, 11; 11, 1, 26.
      1. 2. In partic.: justa, ōrum, n., due ceremonies or formalities: omnia justa perficere, Liv. 9, 8; so, justis omnibus hospitalibus fungi, id. 9, 6.
        Esp. of funeral rites, obsequies (cf. exsequiae): justa facere uxori, Plaut. Cist. 1, 3, 28: more regio justa magnifice facere, Sall. J. 11, 2: justis funebribus confectis, Caes. B. G. 6, 18: paterno funeri justa solvere, Cic. Rosc. Am. 8: peragere, Plin. 2, 109, 112, § 248: praestare, Curt. 10, 8: persolvere, id. 6, 6: ferre avis positis, Ov. F. 5, 480: dare manibus alicujus, Flor. 4, 2.
    3. C. Proper, perfect, complete, reasonable, suitable, sufficient, right: vidulus, i. e. full, with all its contents, Plaut. Rud. 5, 3, 23: timor, Hirt. B. G. 8, 48: proelium, Liv. 39, 2: victoria, Cic. Fam. 2, 10, 3: iter conficere, a regular day’s march, Caes. B. C. 1, 23: exercitus, complete, in full number, Liv. 9, 43: muri altitudo, Caes. B. G. 7, 23: volumina, Vell. 2, 119: aetas, Dig. 12, 4, 8: eloquentia, Cic. Brut. 90: loca, i. q. aequa, even, level (opp. iniquus, uneven), Tac. A. 2, 5.
    4. D. Moderate, mild, gentle, easy: ut justioribus utamur iis, qui, etc., Cic. Fin. 1, 1, 2: justa et clemens servitus, Ter. And. 1, 1, 9.
      Hence,
      1. 1. Subst.: justum, i, n., that which is right or just, justice: justum ac jus colere, Cic. Leg. 2, 5: plus justo, more than is right, too much, Hor. C. 3, 7, 24; so, ulterius justo, Ov. M. 6, 470: gravius justo dolere, id. ib. 3, 333: justo longius, too long, Quint. 9, 4, 125: praeter justum, Lucr. 4, 1241.
        Plur.: ergo est lex justorum injustorumque distinctio, Cic. Leg. 2, 5, 13.
      2. 2. Adv.: justē, rightly, justly, equitably, duly: juste et legitime imperare, Cic. Off. 1, 4: aestimare aliquid, Curt. 10, 5: timere, Ov. H. 17, 168.
        Comp.: justius, Phaedr. 4, 25, 8: reprehendi, Hor. S. 2, 4, 86.
        Sup.: justissime, Quint. 10, 1, 82.