Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

pūrĭter, adv., v. purus fin.

pūrus, a, um, adj. [Sanscr. root pū, purificare, lustrare; cf.: pŭtus, pŭto; whence also ποινή; Lat. poena], clean, pure, i. e. free from any foreign, esp. from any contaminating admixture (syn.: illimis, liquidus).

  1. I. Lit.
      1. 1. Clean, free from dirt or filth, pure, unstained, undefiled: purae aedes, Plaut. Truc. 2, 7, 6: et manibus puris sumite fontis aquam, Tib. 2, 1, 14; Hor. Epod. 17, 49; id. S. 1, 4, 68: vestis, Verg. A. 12, 169: ut quicquid inde haurias, purum liquidumque te haurire sentias, Cic. Caecin. 27, 78: amnis, Hor. Ep. 2, 2, 120: aqua, id. C. 3, 16, 29; cf. id. Ep. 1, 10, 20: fons, Prop. 3 (4), 1, 3: lympha, Sil. 7, 170: amphorae, Hor. Epod. 2, 15: fictilia, Tib. 1, 1, 30: torus, id. 1, 3, 26: purissima mella, Verg. G. 4, 163: aëre purior ignis, Ov. M. 15, 243: hasta, unstained with blood, Stat. Th. 11, 450.
      2. 2. In gen., free or clear from any admixture or obstruction: terra, cleared (from stones, bushes, etc.), Cic. Sen. 17, 59: sol, clear, bright, Hor. C. 3, 29, 45: orbis, Ov. M. 4, 348: caelum, Tib. 4, 1, 10: luna, Hor. C. 2, 5, 19: vesper, id. ib. 3, 19, 26: dies, Claud. Rapt. Pros. 2, 2: aurum, refined, without dross, Plin. 33, 4, 25, § 84; 33, 6, 32, § 99: argentum, Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52: gemma, Ov. M. 2, 856.
        Absol.: pū-rum, i, n., a clear, bright, unclouded sky, Verg. G. 2, 364; Hor. C. 1, 34, 7.
    1. B. Transf.
      1. 1. In gen., plain, natural, naked, unadorned, unwrought, unmixed, unadulterated, unsophisticated: argentum, plain, i. e. unornamented, without figures chased upon it, Cic. Verr. 2, 4, 22, § 49; 2, 4, 23, § 52; Plin. Ep. 3, 1, 9; Juv. 9, 141; cf.: coronarum aliae sunt purae, aliae caelatae, Vitr. 7, 3; and: utrum lanx pura an caelata sit, Dig. 6, 1, 6: vasa, not pitched, Col. 12, 4, 4: locus, not built upon, vacant, Varr. L. L. 5, § 38 Müll.; Liv. 24, 14; Dig. 13, 7, 43: humus, Cic. Sen. 15, 59: solum, Liv. 1, 44 fin.: ager, Ov. F. 3, 582: campus, Verg. A. 12, 771: purus ab arboribus campus, Ov. M. 3, 709: hasta, without an iron head, Prop. 4(5), 3, 68: toga, without purple stripes, Phaedr. 3, 10, 10: esse utramque sibi per se puramque necesse’st, unmixed, Lucr. 1, 506.
      2. 2. Cleansing, purifying: idem ter socios pura circumtulit undā, Verg. A. 6, 229: sulfur, Tib. 1, 5, 11.
  2. II. Trop.
    1. A. Pure, unspotted, spotless, chaste, undefiled, unpolluted, faultless, etc.: animus omni admixtione corporis liberatus, purus et integer, Cic. Sen. 22, 80: castus animus purusque, id. Div. 1, 53, 121: estne quisquam qui tibi purior esse videatur? id. Rosc. Com. 6, 18: puriora et dilucidiora, id. Tusc. 1, 20, 46: vita et pectore puro, Hor.S. 1,6, 64; id. Ep. 1, 2, 67: pectus purum et firmum, stainless, faultless, Enn. ap. Gell. 7, 17 (Trag. v. 340 Vahl.): familia, that has solemnized the funeral rites, Cic. Leg. 2, 22, 57: gladium purum ab omni caede servare, Sen. Ep. 24, 7: purae a civili sanguine manus, id. Suas. 6, 2: purus sum a peccato, Vulg. Prov. 20, 9: pectus purum ab omni sceleris contagione, Lact. 5, 12, 2.
      Of freedom from sensual passion: animam puram conservare, Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134: noctes, opp. spurcae, Plaut. As. 4, 1, 62; id. Poen. 1, 2, 137; Tib. 1, 3, 26; Mart. 6, 66, 5; 9, 64: corpus, Plin. Ep. 4, 11, 9.
      With gen.: integer vitae scelerisque purus, Hor. C. 1, 22, 1.
      Of purity of style: oratio Catuli sic pura est, ut Latine loqui paene solus videatur, Cic. de Or. 3, 8, 29; cf.: purum et candidum genus dicendi, id. Or. 16, 53: sermone puro atque dilucido, Quint. 11, 1, 53: sermo quam purissimus, id. 4, 2, 118: multo est tersior ac magis purus (Horatius), id. 10, 1, 94: pura et illustris brevitas, Cic. Brut. 75, 262: pura et incorrupta consuetudo dicendi, id. ib. 75, 261: pressus sermo purusque, Plin. Ep. 7, 9, 8.
    2. B. In partic., in jurid. lang., unconditional, without exception, absolute; entire, complete: judicium purum, Cic. Inv. 2, 20, 60: pura et directa libertas, Dig. 40, 4, 59: causa, ib. 46, 3, 5.
    3. C. Clear, complete, over and above: quid possit ad dominos puri ac reliqui provenire, clear gain, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 200.
    4. D. Relig. t. t., free from religious claims or consecration: purus autem locus dicitur, qui neque sacer neque sanctus est neque religiosus, sed ab omnibus huiusmodi nominibus vacare videtur, Dig. 11, 7, 2, § 4; cf. ib. § 2: quae tandem est domus ab istā suspicione religionis tam vacua atque pura, Cic. Har. Resp. 6, 11.
    5. E. Not desecrated, undefiled.
      1. 1. Untrodden, fresh: locus, Liv. 25, 17, 3.
      2. 2. Not defiled by a funeral or burial: familia, Cic. Leg. 2, 22, 57.
      3. 3. Free from mourning: dies, Ov. F. 2, 558.
        Adv., in two forms, pūrē and (ante-class. and poet.) pūrĭ-ter (sup.purime, acc. to Paul. ex Fest. p. 252 Müll.), purely, clearly, without spot or mixture.
    1. A. Lit.
          1. (α) Form pure: pure eluere vasa, Plaut. Aul. 2, 3, 3; cf.: pure lautum = aquā purā lavatum, Paul. ex Fest. p. 248 Müll.: lavare, Liv. 5, 22.
          2. (β) Form puriter: puriter transfundere aquam in alterum dolium, Cato, R. R. 112: puriter lavit dentes, Cat. 39, 14.
        1. b. Comp., brightly, clearly: splendens Pario marmore purius, Hor. C. 1, 19, 5: purius osculari, Sen. Ben. 2, 12, 2.
        2. c. Sup.: quam mundissime purissimeque fiat, Cato, R. R. 66.
    2. B. Trop., purely, chastely; plainly, clearly, simply.
          1. (α) Form pure: si forte pure velle habere dixerit, Plaut. As. 4, 1, 61: quiete et pure et eleganter acta aetas, Cic. Sen. 5, 13: pure et caste deos venerari, id. N. D. 1, 2, 3; Liv. 27, 37; cf.: radix caste pureque collecta, Plin. 22, 10, 12, § 27.
            Of style: pure et emendate loqui, Cic. Opt. Gen. 2, 4: pure apparere, clearly, obviously, Hor. S. 1, 2, 100: quid pure tranquillet, perfectly, fully, id. Ep. 1, 18, 102.
          2. (β) Form puriter: si vitam puriter egi, Cat. 76, 19.
        1. b. Sup.: Scipio omnium aetatis suae purissime locutus, Gell. 2, 20, 5: purissime atque illustrissime aliquid describere, very distinctly, very clearly, id. 9, 13, 4.
      1. 2. In partic., jurid., unconditionally, simply, absolutely: aliquid legare, Dig. 8, 2, 35: contrahi, ib. 18, 2, 4; 39, 2, 22 fin.; 26, 2, 11; Gai. Inst. 1, 186.