Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

lūdo, si, sum (inf. ludier, Ter. Ad. 4, 3, 16), 3, v. a. and n. [root lud- for loid-, from Sanscr. krīd, to play; cf. laus and cluere from Sanscr. root cru-], to play.

  1. I. Lit., to play, play at a game of some kind: tesseris, Ter. Ad. 4, 7, 21: aleā ludere, Cic. Phil. 2, 23, 56: pilā et duodecim scriptis, id. de Or. 1, 50, 217; 1, 16, 73; 2, 62, 253: cum pila, id. Tusc. 5, 20, 60: trocho, Hor. C. 3, 24, 56: nucibus, Mart. 14, 1, 12: pilā, Val. Max. 8, 8, 2: positā luditur arcā, with one’s whole cash-box staked, Juv. 1, 90: eburnis quadrigis cotidie in abaco, Suet. Ner. 22: apud quem alea lusum esse dicetur, Dig. 11, 5, 1 praef.: senatus consultum vetuit in pecuniam ludere, to play for money, ib. 11, 5, 2: ego nisi quom lusim nil morer ullum lucrum, Plaut. Rud. 4, 7, 22.
          1. (β) With acc.: aleam, Suet. Aug. 70; id. Claud. 33; id. Ner. 30: par impar, id. Aug. 71; Hor. S. 2, 3, 248: ducatus et imperia, Suet. Ner. 35: Trojam, id. Caes. 39; id. Ner. 7: proelia latronum, Ov. A. A. 3, 357; cf. pass.: sunt aliis scriptae, quibus alea luditur, artes, id. Tr. 2, 471: alea luditur, Juv. 8, 10: aleae ludendae causa, Dig. 11, 5, 1 praef.: alea ludebatur, ib. 11, 5, 1, § 2.
          2. (γ) Absol.: lusimus per omnes dies, Suet. Aug. 71; 94; cf.: ludis circensibus elephantos lusisse, appeared in the public games, Liv. 44, 18, 8.
            In sup.: dimittere lusum, Varr. Sat. Men. 53, 7.
    1. B. To play, sport, frisk, frolic: dum se exornat, nos volo Ludere inter nos, have some fun, Plaut. Stich. 5, 4, 20: ludere armis, Lucr. 2, 631: suppeditant et campus noster et studia venandi honesta exempla ludendi, Cic. Off. 1, 29, 104: ad ludendumne, an ad pugnandum, arma sumturi, id. de Or. 2, 20, 84: in numerum, dance, Verg. E. 6, 28: hic juvenum series teneris immixta puellis ludit, Tib. 1, 3, 64: cumque marinae In sicco ludunt fulicae, Verg. G. 1, 363: in exiguo cymba lacu, Ov. Tr. 2, 330.
  2. II. Trop.
    1. A. To sport, play with any thing, to practise as a pastime, amuse one’s self with any thing: illa ipsa ludens conjeci in communes locos, Cic. Par. prooem.: Prima Syracosio dignata est ludere versu NostraThalia, Verg. E. 6, 1.
      Esp., to play on an instrument of music, to make or compose music or song: ludere quae vellem calamo permisit agresti, Verg. E. 1, 10: talia fumosi luduntur mense Decembri, Ov. Tr. 2, 491: quod tenerae cantent, lusit tua musa, puellae, id. Am. 3, 1, 27: coloni Versibus incomptis ludunt, Verg. G. 2, 386: carmina pastorum, id. ib. 4, 565; Suet. Ner. 3: si quid vacui sub umbra Lusimus tecum, Hor. C. 1, 22, 2.
    2. B. To sport, dally, wanton (cf. "amorous play," Milton, P. L. 9, 1045): scis solere illam aetatem tali ludo ludere, Plaut. Most. 5, 2, 36: affatim edi, bibi, lusi, Liv. Andron. ap. Paul. ex Fest. s. v. affatim, p. 11 Müll.; cf.: lusisti satis, edisti satis, atque bibisti, Hor. Ep. 2, 2, 214; Ov. A. A. 2, 389; Cat. 61, 207; Suet. Tib. 44; Mart. 11, 104, 5.
    3. C. Ludere aliquem or aliquid, to play, mock, imitate, mimic a person or thing (only in mockery; cf.: partes agere, etc.): civem bonum ludit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; cf.: ludere opus, to imitate work, make believe work, Hor. S. 2, 3, 252: magistratum fascibus purpurāque, App. M. 11, p. 260 fin.: ludere causas, Calp. Ecl. 1, 45: impia dum Phoebi Caesar mendacia ludit, Poët. ap. Suet. Aug. 70.
    4. D. To trifle with: summa pericula, Mart. 9, 38, 1: viribus imperii, Sen. Brev. Vit. 18, 4.
    5. E. To spend in play or amusement, to sport away: otium, Mart. 3, 67, 9.
      Hence, ludere operam, to throw away one’s labor, to labor in vain, Plaut. Ps. 1, 3, 135.
  3. F. To make sport or game of a person, to ridicule, rally, banter: Domitius in senatu lusit Appium collegam, Cic. Q. Fr. 2, 15 a, 13: satis jocose aliquem ludere, id. ib. 2, 12, 2: omnium irrisione ludi, id. de Or. 1, 12, 50.
    Rarely with ad: caput aselli, ad quod lascivi ludebant ruris alumni, Juv. 11, 98.
  4. G. To delude, deceive: auditis, an me ludit amabilis Insania? Hor. C. 3, 4, 5; Ov. A. A. 3, 332: custodes, Tib. 1, 6, 9; 3, 4, 7.
    Comp.: hoc civili bello, quam multa (haruspicum responsa) luserunt, i. e. gave wanton, deceptive responses, Cic. Div. 2, 24, 53.

2. lūsus, ūs, m. [ludo], a playing, play, game (not in Cic.).

  1. I. Lit.: virgineis exercent lusibus undas Naides, Ov. M. 14, 556: aleae, Suet. Calig. 41: calculorum, Plin. Ep. 7, 24: nec me offenderit lusus in pueris, Quint. 1, 3, 10; cf. id. 1, 1, 20: eburneas litterarum formas in lusum offerre, id. 1, 1, 26: ediscere inter lusum, id. 1, 1, 36: in lusu duodecim scriptorum, id. 11, 2, 38: regnum lusu sortiri, i. e. by throwing dice, Tac. A. 13, 15: solent quidam et cogere ad lusum, Dig. 11, 5, 2.
  2. II. Transf.
    1. A. Play, sport, game (that is done by way of amusement): fas est et carmine remitti, non dico continuo ac longo, sed hoc arguto et brevi. Lusus vocantur, Plin. Ep. 7, 9, 10: Trojae lusum exhibuit, Suet. Claud. 21.
    2. B. Sportive dalliance, toying: sunt apti lusibus anni, Ov. Am. 2, 3, 13; Prop. 1, 10, 9.
    3. C. Jest, fun, mockery: dant de se respondentibus venustissimos lusus, i. e. make themselves ridiculous, Quint. 5, 13, 46: lusum ludere aliquem, Gell. 18, 13, 4.