Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

sā̆crārĭum, ii, n. [sacer].

  1. I. A place for the keeping of holy things (sometimes, also, a place for prayer); a shrine, sacristy, sanctuary (cf.: fanum, sacellum, delubrum); an oratory, chapel: notandum est aliud esse sacrum locum, aliud sacrarium. Sacer locus est locus consecratus, sacrarium est locus, in quo sacra reponuntur: quod etiam in aedificio privato esse potest, Dig. 1, 8, 9; cf. Serv. Verg. A. 12, 199; Fest. s. v. secespitam, p. 348 Müll.: erat apud Hejum sacrarium magnā cum dignitate in aedibus, a majoribus traditum, perantiquum: in quo signa pulcherrima quattuor, etc., Cic. Verr. 2, 4, 2, § 4; 2, 4, 3, § 5: Caere, sacrarium populi Romani, deversorium sacerdotum ac receptaculum Romanorum sacrorum, Liv. 7, 20, 7: qui habitat in tuo sacrario, Cic. Fam. 13, 2: ubi nunc sacrarium est, Suet. Aug. 5: tensam Jovis e sacrario in domum deducere, id. Vesp. 5.
    In plur.: vetito temerat sacraria probro, Ov. M. 10, 695: ante ipsum sacrarium Bonae Deae, Cic. Mil. 31, 86: Fidei, Liv. 1, 21; cf. in the plur.: Vestae, Mart. 7, 73, 3: Ditis, Verg. A. 12, 199: Mentis bonae, Prop. 3 (4), 24, 19: VENERIS, Inscr. Orell. 1359: CERERIS ANTIATINAE, ib. 1494: MITHRAE, ib. 1051 al.: iis juvenibus bacchantibus ex obsceno sacrario eductis arma committenda? Liv. 39, 15 fin.
  2. II. Transf., a secret place, etc.: a quo (sc. te, Catilina) aquilam illam argenteamcui domi tuae sacrarium scelerum tuorum constitutum fuit, sciam esse praemissam, Cic. Cat. 1, 9, 24; 2, 6, 13: illa arcana (naturae) … in interiore sacrario clausa sunt, Sen. Q. N. 7, 31, 3 (for which, shortly before: in sanctiore secessu): testor mentis sacraria, Jovis jusjurandum, Stat. Th. 3, 246.

sā̆crārĭus, ii, m. [sacer], a sacrist, sacristan: IVNONIS, Inscr. Orell. 1304.

sā̆cro, āvi, ātum, 1, v. a. [sacer], to declare or set apart as sacred; to consecrate, dedicate, or devote to a divinity (class.; cf. consecro).

  1. I. Lit.: ne quis agrum consecrato. Auri, argenti, eboris sacrandi modus esto, Cic. Leg. 2, 9, 22: eum praedam Veientanam publicando sacrandoque ad nihilum redegisse, ferociter increpant, Liv. 5, 25: (agrum) Cypriae, Ov. M. 10, 644: Capitolino Jovi donum ex auro, Suet. Tib. 53 fin.: (laurum) Phoebo, Verg. A. 7, 62: aras, id. ib. 5, 48: vigilem ignem, id. ib. 4, 200: votum immortale, id. ib. 8, 715: inter haec auream aquilam pinnis extendenti similem sacraverant, Curt. 3, 3, 16: templum, in quo Helena sacravit calicem ex electro, Plin. 33, 4, 23, § 81.
    In part. perf.: duabus aris ibi Jovi et Soli sacratis cum immolasset, Liv. 40, 22: arae, Suet. Tib. 14: sacratas fide manus, Liv. 23, 9: sacrata Crotonis Ossa tegebat humus, Ov. M. 15, 55: rite pecudes, Verg. A. 12, 213: templum, id. ib. 2, 165 al.
      1. 2. With a bad accessory signif. (cf. sacer, II.), to devote or doom to destruction, to declare accursed, to condemn: de sacrando cum bonis capite ejus, qui regni occupandi consilia inisset, gratae in vulgus leges fuere, Liv. 2, 8; cf.: caput Jovi, id. 10, 38.
    1. B. Transf., in gen., to set apart, consecrate, devote, give, dedicate a thing to any one (poet. and rare): quod patriae vocis studiis nobisque sacrasti, Cic. poët. Div. 1, 13, 22: hunc illi honorem Juppiter sacravit, Verg. A. 12, 141: tibi sacratum opus, Ov. Tr. 2, 552.
      In a bad sense: injecere manum Parcae, telisque sacrarunt Evandri (Halaesum), Verg. A. 10, 419.
  2. II. Meton.
      1. 1. To render sacred or inviolable by consecration; to hallow, consecrale: hoc nemus aeterno cinerum sacravit honore Faenius, Mart. 1, 117, 1: foedus, quod in Capitolio sacratum fuisset, irritum per illos esse, that had been decreed inviolable, Liv. 38, 33; cf.: sanctiones sacrandae sunt genere ipso aut obtestatione legis, aut, etc., Cic. Balb. 14, 33: sacrata lex, a law whose violation was punished by devoting the offender to the infernal gods, id. Sest. 7, 16; id. Dom. 17, 43; Liv. 2, 33; 3, 17; 7, 41; 9, 39; 36, 38; cf.: sacratae leges sunt, quibus sanctum est, qui quid adversus eas fecerit, sacer alicui deorum sit cum familia pecuniaque, Fest. p. 318 Müll.
      2. 2. Of a deity, to hold sacred, to worship or honor as sacred: haud frustra te patrem deum hominumque hac sede sacravimus, Liv. 8, 6: Vesta sacrata, Ov. M. 15, 864.
    1. B. Transf., in gen., to render imperishable, to immortalize (rare): aliquem Lesbio plectro, Hor. C. 1, 26, 11; cf.: miratur nihil, nisi quod Libitina sacravit, id. Ep. 2, 1, 49: vivit vigetque eloquentia ejus (Catonis), sacrata scriptis omnis generis, Liv. 39, 40: avum Sacrārunt carmina tuum, Ov. P. 4, 8, 64.
      Hence, sā̆crātus, a, um, P. a., hallowed, consecrated, holy, sacred: sacrata jura parentum, Ov. M. 10, 321: jura Graiorum, Verg. A. 2, 157: vittae Sacrati capitis, id. ib. 3, 371: dux, i. e. Augustus, Ov. F. 2, 60; cf.: manus (Tiberii), id. ib. 1, 640: dies sacratior, Mart. 4, 1, 1: numen gentibus sacratissimum, Plin. 33, 4, 24, § 82: homines, devoted to the gods, Macr. S. 3, 7; Aug. Civ. Dei, 2, 26.
      At a later per., Sacratissimus, an epithet of the emperors, Most Worshipful, Dig. 38, 17, 9; Mamert. Pan. ad Maxim. 1 et saep.
      Adv.: sā̆-crātē, in eccl. Lat.,
      1. 1. Holily, piously: vivere, Aug. Ep. 22 fin.
      2. 2. Mysteriously, mystically, Aug. Doctr. Chr. 2, 16.