Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

făcĭo, fēci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fīo, factus, fĭĕri (imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e: faxo, Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13: faxis, Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Müll.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21: faximus, Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3: faxint, Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.
In pass. imper.: fi, Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39: fite, Plaut. Curc. 1, 1, 89 al.
Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789: fiebantur, id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.
Subj.: faciatur, Titin. ib.
Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.
On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. φα-, in φαίνω, φημί; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.
But Curt. refers facio to root θε- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.: ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi, Dig. 50, 16, 218.

  1. I. Act.
    1. A. In gen.
          1. (α) With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc. … Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aër et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121): sphaera ab Archimede facta, Cic. Rep. 1, 14: fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam, id. ib. 2, 17: aedem, id. ib. 2, 20: pontem in Arari faciundum curat, Caes. B. G. 1, 13, 1: castra, id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4: faber vasculum fecit, Quint. 7, 10, 9: classem, Caes. B. G. 4, 21, 4: cenas et facere et obire, Cic. Att. 9, 13, 6: ignem lignis viridibus, id. Verr. 2, 1, 17, § 45: poëma, to compose, id. Pis. 29, 70: carmina, Juv. 7, 28: versus, id. 7, 38: sermonem, Cic. Fam. 9, 8, 1; cf. litteram, id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10; also i. q. ludificari, Plaut. Capt. 3, 4, 47: sementes, i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1: messem, Col. 2, 10, 28: pecuniam, to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17: manum (with parare copias), to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so, cohortes, Caes. B. C. 3, 87, 4: exercitum, Vell. 2, 109, 2; and: auxilia mercede, Tac. A. 6, 33: iter, Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf. also the phrases: aditum sibi ad aures, Quint. 4, 1, 46: admirationem alicujus rei alicui, to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115: aes alienum, Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1: alienationem disjunctionemque, Cic. Lael. 21, 76: animum alicui, Liv. 25, 11, 10: arbitrium de aliquo, to decide, Hor. C. 4, 7, 21; opp. arbitrium alicui in aliqua re, i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5: audaciam hosti, id. 29, 34, 10: audientiam orationi, Cic. Div. in Caecil. 13, 42: auspicium alicui, Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86: auctoritatem, Cic. de Imp. Pomp. 15, 43: bellum, Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2: multa bona alicui, Plaut. Poen. 5, 4, 46: castra, to pitch, Tac. H. 5, 1: caulem, to form, Col. Arb. 54: clamores, to make, raise, Cic. Brut. 95, 326: cognomen alicui, to give, Liv. 1, 3, 9: commercium sermonis, id. 5, 15, 5: concitationes, Caes. B. C. 3, 106 fin.: conjurationes, to form, id. B. G. 4, 30 fin.: consuetudinem alicui cum altero, Cic. Fam. 13, 23, 1: consilia alicui, Liv. 35, 42, 8: contentionem cum aliquo, Cic. Off. 1, 38, 137: controversiam, to occasion, id. Or. 34, 121: convicium magnum alicui, id. Fam. 10, 16, 1: copiam pugnandi militibus, Liv. 7, 13, 10: corpus, to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5: curam, Tac. A. 3, 52: damnum, to suffer, Cic. Brut. 33, 125: detrimentum, id. Verr. 2, 4, 9, § 20: desiderium alicujus, rei alicui, Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10: dicta, Ov. F. 2, 375; 3, 515: difficultatem, Quint. 10, 3, 10 and 16: discordiam, to cause, Tac. H. 3, 48: discrimen, Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43: disjunctionem (with alienationem), Cic. Lael. 21, 76: dolorem alicui, id. Att. 11, 8, 2: dulcedinem, Sen. Ep. 111: eloquentiam alicui (ira), Quint. 6, 2, 26: epigramma, to write, Cic. Arch. 10, 25: errorem, Sen. Ep. 67: eruptiones ex oppido, Caes. B. C. 2, 2, 5: exemplum, Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33: exspectationem, Quint. 9, 2, 23: facinus, Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31: facultatem recte judicandi alicui, Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179: fallaciam, Ter. And. 1, 8, 7: famam ingenii, Quint. 11, 2, 46: fastidium, Liv. 3, 1, 7: favorem alicui, id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33: fidem alicui, Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18: finem, Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44: formidinem, to excite, Tac. H. 3, 10: fortunam magnam (with parare), Liv. 24, 22, 9: fraudem, Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12: fugam fecerunt, stronger than fugerunt, Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3; but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum), Liv. 1, 56, 4; so, fugam facere = fugare, id. 21, 5, 16; 21, 52, 10: fugam hostium facere, id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.: gestum vultu, Quint. 11, 3, 71: gradum, Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8: gratiam alicujus rei, Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3: gratulationem alicui, Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6: gratum alicui, Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.: gratissimum alicui, id. Fam. 7, 21 fin.: histrioniam, Plaut. Am. prol. 152: homicidium, to commit, Quint. 5, 9, 9: hospitium cum aliquo, Cic. Balb. 18, 42: imperata, Caes. B. G. 2, 3, 3: impetum in hostem, Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2: incursionem, Liv. 3, 38, 3: indicium, Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150: inducias, id. Phil. 8, 7, 20: initium, to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.: initia ab aliquo, id. Rep. 1, 19: injuriam, id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115: insidias alicui, Cic. Mil. 9, 23: iram, Quint. 6, 1, 14: jacturam, Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7: judicium, Cic. Att. 7, 23, 2: judicatum, to execute, id. Fl. 20, 48: jus alicui, Liv. 32, 13, 6: jussa, Ov. F. 1, 379: laetitiam, Cic. Fin. 1, 7, 25: largitiones, id. Tusc. 3, 20, 48: locum poëtarum mendacio, Curt. 3, 1, 4: locum alicui rei, Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.: longius, Cic. Leg. 1, 7, 22 al.: valde magnum, id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7: medicinam alicui, to administer, id. Fam. 14, 7: memoriam, Quint. 11, 2, 4: mentionem, Cic. Q. Fr. 2, 11, 2: metum, to excite, Tac. A. 6, 36: turbida lux metum insidiarum faciebat, suggested, Liv. 10, 33, 5: metum alicui, id. 9, 41, 11: missum aliquem, Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134: modum irae, Liv. 4, 50, 4: moram, Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72: morem alicujus rei sibi, Liv. 35, 35, 13: motus, id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6: munditias, id. R. R. 2, 4: mutationem, Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120: multa alicui, id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16: naufragium, to suffer, id. Fam. 16, 9, 1: negotium alicui, to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4: nomen alicui, Liv. 8, 15, 8; cf. nomina, to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59: odium vitae, Plin. 20, 18, 76, § 199: officium suum, Ter. Phorm. 4, 5, 12: omnia amici causa, Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2: opinionem alicui, id. Div. in Caecil. 14, 45: orationem, id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172: otia alicui, to grant, Verg. E. 1, 6: pacem, to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109: pecuniam ex aliqua re, id. Verr. 2, 2, 6, § 17: periculum, Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70: planum, Cic. Rosc. Am. 19, 54: potestatem, id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28: praedam, Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8: praedas ab aliquo, Nep. Chabr. 2, 2: proelium, to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40: promissum, Cic. Off. 3, 25, 95: pudorem, Liv. 3, 31, 3: ratum, id. 28, 39, 16: rem, Ter. Ad. 2, 2, 12: reum, to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48: scelus, to commit, Tac. H. 1, 40: securitatem alicui, Liv. 36, 41, 1: sermonem, Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66: significationem ignibus, Caes. B. G. 2, 33, 3: silentium, Liv. 24, 7, 12: somnum, to induce, Juv. 3, 282: spem, Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7: spiritus, id. 30, 11, 3: stercus, Col. 2, 15: stipendia, Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5: stomachum alicui, Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10: suavium alicui, Plaut. As. 4, 1, 53: suspicionem, Cic. Fl. 33, 83: taedium alicujus rei, Liv. 4, 57, 11: terrorem iis, to inflict, id. 10, 25, 8: timorem, to excite, id. 6, 28, 8: mihi timorem, Cic. Fam. 10, 18, 2: totum, Dig. 28, 5, 35: transitum alicui, Liv. 26, 25, 3: turbam, Ter. Eun. 4, 1, 2: urinam, Col. 6, 19: usum, Quint. 10, 3, 28: vadimonium, Cic. Quint. 18, 57: verbum, verba, to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147: verbum, to invent, id. Fin. 3, 15, 51: versus, id. Q. Fr. 3, 5: vestigium, id. Rab. Post. 17, 47: viam sibi, Liv. 3, 5, 6: vim alicui or in aliquem, id. 38, 24, 4; 3, 5, 5: vires, to get, acquire, Quint. 10, 3, 3: vitium, Cic. Top. 3, 15 al.
          2. (β) With ut, ne, quin, or the simple subj.: faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit, Plaut. Capt. 4, 2, 20: facere ut remigret domum, id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77: ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris, Cic. Ac. 1, 2, 8: facito, ut sciam, id. Att. 2, 4, 4: non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres, id. ib. 11, 21, 1: si facis ut patriae sit idoneus, Juv. 14, 71: ut nihil ad te dem litterarum facere non possum, Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin: facere non possum, quin ad te mittam, I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2: fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret, id. Clu. 60, 168: fac, ne quid aliud cures, id. Fam. 16, 11, 1: domi assitis, facite, Ter. Eun. 3, 2, 53: fac fidele sis fidelis, Plaut. Capt. 2, 3, 79: fac cupidus mei videndi sis, Cic. Fam. 5, 21, 5: fac cogites, id. ib. 11, 3, 4.
            In pass.: fieri potest, ut recte quis sentiat, etc., Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285: nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit, id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).
          3. (γ) With inf. = efficere, curare, to cause (rare): nulla res magis talis oratores videri facit, Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12: aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas, Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114: qui nati coram me cernere letum Fecisti, Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174: mel ter infervere facito, Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).
          4. (δ) Absol.: ego plus, quam feci, facere non possum, Cic. Fam. 11, 14, 3: faciam, ut potero, Laeli, id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24: noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam, id. Att. 16, 15, 1; so, facere = hoc or id facere, Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33; so after scribam, id. Att. 16, 16, 15: nominaverunt, id. Rep. 2, 28, 50; after disserere: tu mihi videris utrumque facturus, id. ib. 2, 11, 22; after fingere: ut facit apud Platonem Socrates, id. ib.: necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit, Quint. 6, 1, 54: qui dicere ac facere doceat, id. 2, 3, 11: faciant equites, Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6: petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam, Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).
    2. B. In partic.
      1. 1. With a double object, to make a thing into something, to render it something: senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis, Cic. Phil. 6, 7, 18: te disertum, id. ib. 2, 39 fin.: iratum adversario judicem, id. de Or. 1, 51, 220: heredem filiam, to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111: aliquem regem, Just. 9, 6: aliquem ludos, Plaut. Aul. 2, 2, 75: aliquem absentem rei capitalis reum, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93: animum dubium, id. de Imp. Pomp. 10, 27: injurias irritas, id. Verr. 2, 2, 26, § 63: vectigalia sibi deteriora, Caes. B. G. 1, 36, 4: hi consules facti sunt, Cic. de Sen. 5, 14: disciplina doctior facta civitas, id. Rep. 2, 19: di ex hominibus facti, id. ib. 2, 10; cf.: tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti, Sall. J. 10, 2.
        In pass.: quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno? to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.
      2. 2. to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).
        Esp. with gen. pretii: in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem, Cic. Fam. 3, 10, 2: te quotidie pluris feci, id. ib. 3, 4, 2: voluptatem virtus minimi facit, id. Fin. 2, 13, 42: dolorem nihili facere, to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88: nihili facio scire, Plaut. Pers. 2, 2, 42: negat se magni facere, utrum, etc., Quint. 11, 1, 38: parum id facio, Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.
      3. 3. With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.
        Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power: omnem oram Romanae dicionis fecit, Liv. 21, 60, 3: dicionis alienae facti, id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it (seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9: ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret, Tac. A. 15, 52.
      4. 4. To represent a thing in any manner, to feign, assert, say.
        Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.
          1. (α) Acc. and part.: in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit, id. Brut. 60, 218: Xenophon facitSocratem disputantem, id. N. D. 1, 12, 31; cf.: ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices, id. Tusc. 1, 40 fin. al.
          2. (β) Acc. and inf.: qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum, Ter. Heaut. prol. 31: fecerat et fetam procubuisse lupam, Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.: poëtae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt, Cic. Tusc. 4, 16, 35: quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe, id. N. D. 3, 16, 41: Plato construi a deo mundum facit, id. ib. 1, 8, 19: Plato Isocratem laudari fecit a Socrate, id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142: M. Cicero dicere facit C. Laelium, Gell. 17, 5, 1: caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt, Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.
          3. (γ) In double construction: Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas, Cic. Tusc. 5, 39 fin.
      5. 5. To make believe, to pretend: facio me alias res agere, Cic. Fam. 15, 18: cum verbis se locupletem faceret, id. Fl. 20: me unum ex iis feci, qui, etc., id. Planc. 27, 65.
      6. 6. Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume: fac, quaeso, qui ego sum, esse te, Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.: fac potuisse, id. Phil. 2, 3, 5: fac animos non remanere post mortem, id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70: fac velit, Stat. Ach. 2, 241: fac velle, Verg. A. 4, 540.
      7. 7. In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession: cum mercaturas facerent, Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72: naviculariam, id. ib. 2, 5, 18, § 46: argentariam, id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10: topiariam, id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5: haruspicinam, id. Fam. 6, 18, 1: praeconium, id. ib.; so, piraticam, id. Post. Red. in Sen. 5, 11: medicinam, Phaedr. 1, 14, 2.
      8. 8. In relig. lang., like the Gr. ῤέζειν, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice: res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti, Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18: sacra pro civibus, id. Balb. 24, 55: sacrificium publicum, id. Brut. 14, 56.
        Absol.: a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere, Cic. Mur. 41, 90.
        With abl.: cum faciam vitulā pro frugibus, Verg. E. 3, 77: catulo, Col. 2, 22, 4.
        Pass. impers.: cum pro populo fieret, Cic. Att. 1, 13, 3: quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt, Liv. 37, 3, 5.
      9. 9. In gram., to make, form in inflecting: cur aper apri et pater patris faciat? Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.: sic genitivus Achilli et Ulixi fecit, id. 1, 5, 63; 1, 6, 26: eadem (littera) fecit ex duello bellum, id. 1, 4, 15.
      10. 10. In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one’s self to any place: intra limen sese facit, App. 5, p. 159, 25; without se: homo meus coepit ad stelas facere, Petr. 62: ad illum ex Libya Hammon facit, Tert. Pall. 3.
      11. 11. Peculiar phrases.
        1. a. Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40: nescit quid faciat auro, Plaut. Bacch. 2, 3, 100: quid tu huic homini facias? Cic. Caecin. 11, 30; cf.: quid enim tibi faciam, id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96: quid facias illi? Hor. S. 1, 1, 63: miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis, Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.
          In pass.: quid Tulliolā meā fiet? Cic. Fam. 14, 4, 3: quid illo fiet? quid me? id. Att. 6, 1, 14: quid fiet artibus? id. Ac. 2, 33, 107: quid mihi fiet? Ov. A. A. 1, 536: quid de illa fiet fidicina igitur? Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.
          Absol.: quid faciat Philomela? fugam custodia claudit? Ov. M. 6, 572: quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc., Verg. E. 1, 41 al.
        2. b. Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing: volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio, Plaut. Capt. 5, 1, 32: nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant, Plin. 8, 6, 6, § 17: quid eo est argento factum? Plaut. Most. 3, 1, 106.
          Hence,
          1. (β) Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die: si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri? Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.: eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit, Plaut. Poen. 5, 1, 23.
        3. c. Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case: praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent, Cic. Or. 53, 177: queri, ut fit, incipiunt, id. Verr. 2, 2, 23, § 56: dum se uxor, ut fit, comparat, id. Mil. 10, 28: fecit statim, ut fit, fastidium copia, Liv. 3, 1, 7.
        4. d. Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.
        5. e. Dictum ac factum, no sooner said than done, without delay, at once; v. dictum under dico, A. d.
      12. 12. In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere: Quae cum dixisset, Cotta finem, Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init.
        With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.): Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit, Nep. Ages. 2: per biduum nihil aliud quam steterunt parati, Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.
        So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.
  2. II. Neutr.
    1. A. With adverbs, to do, deal, or act in any manner: recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam, Plaut. Capt. 5, 2, 7; v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit, Cic. Att. 12, 24, 1: seu recte seu perperam, to do right or wrong, id. Quint. 8, 31: Dalmatis di male faciant, id. Fam. 5, 11 fin.: facis amice, in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.: per malitiam, maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21: humaniter, id. Q. Fr. 2, 1, 1: imperite, id. Leg. 1, 1, 4: tutius, Quint. 5, 10, 68: voluit facere contra huic aegre, Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.
    2. B. Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one: si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam, Cic. Sull. 13, 36; cf.: cum illo consulem facere, id. Att. 6, 8, 2; and: secum consules facere, id. Planc. 35, 86: auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum, id. Caecin. 36, 104; cf.: rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur, id. ib. 28, 79: cum veritas cum hoc faciat, is on his side, id. Quint. 30, 91: commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit, id. Inv. 1, 48, 90: omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere, id. Att. 7, 3, 5: quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore, id. Quint. 1, 1: neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint, Nep. Eum. 8, 2: cum aliquo non male facere, to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.
    3. C. In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646.
    4. D. Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service: chamaeleon facit ad difficultatem urinae, Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122: ad talem formam non facit iste locus, Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.: radix coronopi coeliacis praeclare facit, Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20: facit autem commode ea compositio, quam, etc., Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13: nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae, do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23: mire facit in peroratione confessio, Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit: non faciet capiti dura corona meo, Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.
    5. E. Like the Gr. ποιεῖν or δρᾶν, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati): factum cupio (sc. id esse), Plaut. Truc. 4, 4, 24: factum volo, id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104: an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt? Cic. Tusc. 5, 32, 90: nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis, id. Leg. 2, 1, 2; cf.: Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse, id. Off. 1, 1 fin.; and: cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat? id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.: vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb), Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278): jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est), what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64: in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent), Cic. Tusc. 4, 14; so, ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat), Hor. S. 1, 1, 94.
  3. F. Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.: at stulte, qui non modo non censuerit, etc., Cic. Off. 3, 27, 101.
    Hence,
      1. 1. factus, a, um, P. a.
    1. A. As adjective ante-class. and very rare: factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit, is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.
      Far more freq.,
    2. B. In the neutr. as subst.: factum, i (gen. plur. factūm, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).
      1. 1. In gen.: depingere, Ter. Phorm. 1, 5, 38: facere factum, Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139: dicta et facta, Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12: opus facto est, id. Phorm. 4, 5, 4: ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc., Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1; 14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit? id. ib. 8, 14, 2: praeclarum atque divinum, id. Phil. 2, 44, 114: egregium, id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23: factum per se improbabile, Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22: illustre, Nep. Arist. 2, 2; cf.: illustria et gloriosa, Cic. Fin. 1, 11, 37: forte, id. Att. 8, 14, 2: dira, Ov. M. 6, 533: nefanda, id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.: recte ac turpiter factum, Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.: multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria, Nep. Timoth. 1, 2; v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet, Hor. Ep. 1, 2, 40: quo facto aut dicto adest opus, Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.: famam extendere factis, Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.
      2. 2. In partic., bonum factum, like the Gr. ἀγαθὴ τύχη, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.): bonum factum’st, edicta ut servetis mea, Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.: hoc factum est optimum, ut, etc., id. Ps. 1, 2, 52: majorum bona facta, Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65.
        At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.
        (But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.: bene facta, Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64: recte, male facta, id. Off. 2, 18, 62: male facto exigua laus proponitur, id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).
      3. * 2. facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, φιλοσοφητέον, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has ἐατέον).

1. factus, a, um, Part. and P. a., from facio.

2. factus, ūs, m. (also factum, i, n., Varr. R. R. 1, 24, 3; Col. 12, 50, 19 and 22) [facio].

  1. * I. A making, building, style of architecture: quo ornatior villa esse posset fructu quam factu, Varr. R. R. 3, 1, 10: iste mulus me ad factum dabit (= me ad opus rusticum feret), Inscr. Momms. 5078.
  2. II. (Cf. factor, II. A., and factorium), the quantity of oil pressed out at one time, a pressing, Cato, R. R. 67, 1; Varr. R. R. 1, 24, 3; Col. 12, 52, 19; 22; Plin. 15, 6, 6, § 23.