Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

1. ūter, tris, m. (neutr. collat. form of plur. utria, Liv. And. ap. Non. p. 231, 31; gen. plur. utrium, Sall. J. 91, 1) [kindr. with uterus; v. Isid. Orig. 20, 6, 7], a bag or bottle made of an animal’s hide, a skin for wine, oil, water, etc., Plaut. Truc. 5, 11: unctos salire per utres, Verg. G. 2, 384; Curt. 7, 5, 10; Ov. Am. 3, 12, 29; Juv. 15, 20; Plin. 12, 7, 15, § 31; 28, 18, 73, § 240; Scrib. Comp. 84; Just. 1, 8, 13; Dig. 33, 6, 3.
Often inflated and used for crossing streams, Caes. B. C. 1, 48 Herz.; Liv. 21, 27, 5; Front. Strat. 3, 13, 6; Plin. 6, 29, 34, § 176; Amm. 30, 1, 9.
Poet.: crescentem tumidis infla sermonibus utrem, the swelling skin, i. e. the vain man, Hor. S. 2, 5, 98.

2. ŭter, tri, m., v. uterus init.

3. ŭter, ū̆tra, ū̆trum (gen. utrī̆us; dat. utri; gen. sing., scanned utrĭus, Hor. Ep. 1, 17, 15; cf. uterque; gen. and dat. fem. utrae, acc. to Charis. p. 132 P.), pron. [for cuter, in form comp. of quis; cf. Engl. who, whe-ther; cf. also Sanscr. katara, uter, and Gr. πότερος; Ionic, κότερος].

  1. I. Interrogatively.
    1. A. In direct questions.
      1. 1. With gen. part.; sed uter vostrorum’st celerior? Plaut. Aul. 2, 4, 42: agnūm horum uter est pinguior? id. ib. 2, 5, 1: uter nostrum popularis est? tune an ego? Cic. Rab. Perd. 4, 11: uter est insanior horum? Hor. S. 2, 3, 102: peccat uter nostrum cruce dignius? id. ib. 2, 7, 47.
      2. 2. With ex and abl.: uter ex his tibi sapiens videtur? Sen. Ep. 90, 14.
      3. 3. Neutr. and with apposit.-clause: utrum est melius? virginemne an viduam uxorem ducere? Naev. ap. Non. p. 136, 7 (Com. Rel. v. 53 Rib.): utrum igitur mavis? statimne nos vela facere, an … paululum remigare? Cic. Tusc. 4, 4, 9; id. Verr. 2, 3, 37, § 84.
        With plur. verb: uter meruistis culpam? Plaut. Men. 5, 2, 29: uter eratis, tun’ an ille, major? id. ib. 5, 9, 60.
        Plur., of two parties: sed utriscum rem esse mavis? Plaut. Truc. 1, 2, 51.
    2. B. In indirect questions.
      1. 1. With gen. part.: nostrum uter sit blandior, Plaut. Cas. 2, 3, 58: harum duarum condicionum utram malis vide, Ter. Heaut. 2, 3, 85: is vestrorum uter sit, cui signum datum est, Cette, Pac. ap. Non. p. 85, 4 (Trag. Rel. v. 62 Rib.): quod utri nostrum sanctius sit, jam pridem sentis Liv 40, 9, 7: utrius horum Verba probes et facta, doce, Hor. Ep. 1, 17, 15.
      2. 2. With ex and abl.: de praemiis quaeritur: ex duobus, uter dignior; ex pluribus, quis dignissimus, Quint. 7, 4, 21.
      3. 3. With de and abl. (very rare): utrum de his potius, dubitasset aliquis, quin alterum, nemo, Cic. Brut. 50, 189.
      4. 4. Absol.: omnibus cura viris uter esset induperator, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 86 Vahl.): et tamen utrum malis scio, Ter. Hec. 3, 5, 15: utro frui malis, optio sit tua, Cic. Fat. 2, 3: sortirenturve, uter comitiis ejus anni praeesset, Liv. 35, 20, 3: non tantum utrum melius, sed quid sit optimum quaeritur, Quint. 3, 8, 33: dijudicari, uter populus alteri pariturus esset, Vell. 2, 90, 3: elige, utrum facias, Ov. M. 9, 548: ignorante rege uter Orestes esset, Cic. Lael. 7, 24: considerando, utra lex ad majores res pertineat, id. Inv. 2, 49, 145: dubitare visus est Sulpicius et Cotta, utrius oratio propius ad veritatem videretur accedere, id. de Or. 1, 62, 262: ita ut oculis, in utram partem fluit (flumen), judicari non possit, Caes. B. G. 1, 12: certamen consulibus inciderat, uter dedicaret aedem, Liv. 2, 27, 5: videamus uter plus scribere possit, Hor. S. 1, 4, 16.
        Plur., of two parties or sets: sed utros ejus habueris librosduo enim sunt corpora—an utrosque, nescio, Cic. Q. Fr. 2, 11, 4: quaestio sequitur ex ipsis (testibus), utri meliores viri, Quint. 5, 7, 34: nec promptum est dicere, utros peccare validius putem, id. 10, 3, 12.
        Neutr. with apposit.-clause: cogitare, utrum esset Agrigentinis utilius, suisne servire anne populo Romano obtemperare, Cic. Verr. 2, 4, 33, § 73: videte utrum sit aequius, hominem dedi inimicissimis nationibus an reddi amicis, id. Font. 18, 41 (14, 31).
      5. 5. Repeated, which of two … the other: ut nihil jam aliud quaerere debeatis, nisi uter utri insidias fecerit, Cic. Mil. 9, 23: utneque dijudicari posset, uter utri virtute anteferendus videretur, Caes. B. G. 5, 44: scire de filiis tuis, uter ab utro petitus fraude et insidiis esset, Liv. 40, 55, 3: ambigitur uter utro sit prior, Hor. Ep. 2, 1, 55: si non intellegitur, uter ab utro eversus sit, Dig. 9, 2, 45.
      6. 6. Strengthened by ne: uterne Ad casus dubios fidet sibi certius, hic qui Pluribus assuerit mentem, etc., An qui contentus parvo? Hor. S. 2, 2, 107.
  2. II. Transf.
    1. A. Indef. rel., whichsoever of two, the one which: utram harum vis condicionem accipe, Plaut. Cas. 2, 4, 13: convenit, victi utri sint in eo proeliofocos, seque uti dederent, id. Am. 1, 1, 71: horum utro uti nolumus, altero est utendum, Cic. Sest. 42, 92: utrum enim horum dixeris, in eo culpa et crimen haerebit, id. Verr. 2, 3, 45, § 106: quotiens ille tibi optionem facturus sit, ut eligas utrum velis, factum esse necneutrum dixeris, id contra te futurum, id. Div. in Caecil. 14, 45: utrum igitur eorum accidisset, verum oraculum fuisset, id. Div. 2, 56, 116: uter enimpenetrarit et uteraccesserit, is vincat necesse est, id. Part. Or. 36, 123: utrum placet, sumitedaret, utrum vellet subclamatum est, Liv. 21, 18, 13: utri eorum dedicatio jussu populi data esset, eum praeesse annonae, id. 2, 27, 5: utrius partis melior fortuna belli esset, ad ejus societatem inclinaturos, id. 31, 32, 5: uter aedilis fueritve Vestrum praetor, is sacer esto, Hor. S. 2, 3, 180; 2, 5, 28: utro exercitu mallet ex duobus, quos, etc., Liv. 36, 1, 9: ut ipse optet, ex duobus ab lege constitutis suppliciis utrum velit pendere, Sen. Contr. 7, 23, 6.
    2. B. Indef., either of the two, one or the other, one of two: uti tu ad Laelium Luciumve consulem sive quem ad uter eorum jusserit proferes, Vet. Form. ap. Gell. 16, 4, 2: omnium controversiarum, quae essent inter aratorem et decumanum, si uter velit, edicit se recuperatores daturum, Cic. Verr. 2, 3, 14, § 35: quid? si una tabula sit, duo naufragi aeque sapientes; sibine uter rapiat, an alter cedat alteri? id. Off. 2, 23, 90: si cum utro eorum actum est, cum altero agi non potest, Dig. 9, 2, 45, § 3.
    3. * C. Whichsoever of more than two: quorum utrum ei acciderit, Vitr. 7 praef.
      Hence, adv.: ū̆trō, to which of two places, to which side or part: nescit utro potius ruat et ruere ardet utroque, Ov. M. 5, 166; Plin. 18, 19, 49, § 179; v. also utrum.

ŭtĕrus, i, m. (collat. form ŭter, Caecil. ap. Non. 188, 15; neutr. collat. form ŭtĕ-rum, i, Plaut. Aul. 4, 7, 10, acc. to Non. 229, 33; Turp. and Afran. ib.) [Sanscr. uttara, later; Gr. ὕστερος; cf. Gr. ὑστέρα, womb; Sanscr. udaram, belly; Engl. udder], the womb, matrix (syn. volva).

  1. I. Lit.: utero exorti dolores, Plaut. Am. 5, 1, 40: perii, mea nutrix, uterum dolet! id. Aul. 4, 7, 10; id. Truc. 1, 2, 96: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 8, 139; Plaut. Truc. 1, 2, 97; Hirt. ap. Quint. 8, 3, 54; Prop. 4, 1, 100; Hor. C. 3, 22, 2; Ov. M. 9, 280; 9, 315; 10, 495; id. F. 2, 452; Tac. A. 1, 59; Plin. 9, 6, 5, § 13.
  2. II. Transf.
    1. A. Of the cavities of the earth, from which the first creatures are represented to have come forth, Lucr. 5, 806; cf. Lact. 2, 11 init.
    2. B. The fruit of the womb, a fetus, child, young: feminae uterum gerentes, i. e. pregnant, Cels. 2, 10; Tac. A. 1, 59.
      Of animals, Varr. R. R. 2, 2, 14; Plin. 8, 40, 62, § 151.
    3. C. In gen., the belly, paunch: me puero uterus erat solarium: ubi iste monebat esse, etc., Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5; Verg. A. 7, 499; Cels. 4, 1; Juv. 10, 309; Luc. 6, 115; 9, 773.
      Of swans, Plin. 10, 47, 66, § 131.
      1. 2. Of inanimate things; of the Trojan horse, Verg. A. 2, 52: dolii, Col. 12, 4, 5: lato utero (navium), Tac. A. 2, 6.

ū̆trum, adv. [uter].

  1. I. Introducing an alternative question (direct or indirect), with an beginning the second clause (v. an); in Engl. represented in direct questions simply by the tone of voice, and in indirect questions by whether.
    1. A. In a direct interrogation.
      1. 1. With ne,
          1. (α) Attached to the emphatic word of the first clause: utrum tu masne an femina es? Plaut. Rud. 1, 2, 16: Ba. Simulato me amare. Pi. Utrum ego istoc jocon’ assimulem, an serio, id. Bacch. 1, 1, 42: utrum studione id sibi habet an laudi putat Fore? Ter. Ad. 3, 3, 28: utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur an dubiis perspicua tolluntur? Cic. Fin. 4, 24, 67: utrum censes illum tuamne de se orationem libentius auditurum fuisse an meam? id. ib. 2, 19, 60.
          2. (β) With ne attached to utrum, utrumne … an (poet. and post-Aug.): utrumne jussi persequemur otium … An hunc laborem, etc. Hor. Epod. 1, 7: utrumne salvum eum nolet orator, an? etc., Quint. 12, 1, 40: utrumne igitur ego sum, Domiti, exemplo gravis an tu, qui, etc., Plin. 17, 1, 1, § 4.
          3. (γ) With ne repeated in place of an (very rare): sed utrum terraene motus, sonitusne inferum Pervasit auris? Att. ap. Prisc. 6, p. 680 P. (Trag. Rel. v. 479 Rib.).
      2. 2. Without ne, utrum … an (class.): utrum pro ancillā me habes, an pro filiā? Plaut. Pers. 3, 1, 13: utrum hac me feriam, an ab laevā, latus? id. Cist. 3, 13: sed utrum nunc tu coelibem ted esse mavis liberum, an maritum servom, etc., id. Cas. 2, 4, 11: utrum pro dimidiā parte, an pro totā societate? Utrum pro me an pro me et pro te? Cic. Rosc. Com. 11, 32: utrum ea vestra an nostra culpa est? id. Ac. 2, 29, 95; id. Tusc. 1, 25, 61.
    2. B. In an indirect interrogation.
      1. 1. With ne attached,
          1. (α) To the emphatic word of the first clause: sed utrum strictimne attonsurum dicam esse an per pectinem Nescio, Plaut. Capt. 2, 1, 18: videndum’st primum utrum eae velintne an non velint, id. Most. 3, 1, 151: cum animo depugnat suo, Utrum itane esse ma. velit … an ita potius, id. Trin. 2, 2, 26; id. Ps. 2, 4, 19; id. Bacch. 3, 4, 1: de istac rogas Virgine? Py. Ita, utrum praedicemne an taceam? Ter. Eun. 4, 4, 53: ea res nunc in discrimine versatur, utrum possitne se parsimonia defendere, an, etc., Cic. Quint. 30, 92: videamus, utrum ea fortuitane sint an eo statu, quo, etc., id. N. D. 2, 34, 87; id. Phil. 2, 12, 30; cf.: estilla distinctio, utrum … an … et utrum illudne … an, etc., id. Tusc. 4, 27, 59.
          2. (β) With ne attached to utrum; utrumne … an (poet. and post-Aug.): nec quidquam differre utrumne in pulvereludas opus, an meretricis amore Sollicitus plores, Hor. S. 2, 3, 251: utrumne Divitiis homines an sint virtute beati, id. ib. 2, 6, 73: in eo plures dissenserunt, utrumne hae partes essent rhetorices, an ejusdem opera, an elementa, Quint. 3, 3, 13: Dareus dubitaverat utrumne circa Mesopotamiam subsisteret, an interiora regna sui peteret, Curt. 4, 9, 1; Col. 11, 1, 50; Suet. Caes. 80; Tac. Or. 37.
          3. (γ) With ne attached to an; utrumanne: me jussit percontarier utrum aurum reddat anne eat secum simul, Plaut. Bacch. 4, 1, 4: est quaerendumque utrum una species sit earum anne plures, Cic. Or. 61, 206: id autem utrum illi sentiant anne simulent, tu intelleges, id. Att. 12, 51, 2; cf. uter, I. B. 4, fin.
      2. 2. Without ne: quid tu, malum, curas, Utrum crudum an coctum edim, Plaut. Aul. 3, 2, 16: facite indicium, utrum hac an illac iter institerit, id. Cist. 4, 2, 11: utrum stultitiā facere ego hunc an malitiā Dicam, incertus sum, Ter. Phorm. 4, 3, 54: id utrum Romano more locutus sit, an, quomodo Stoici dicunt, postea videro, Cic. Fam. 7, 16, 3: permultum interest, utrum perturbatione aliquā animi, an consulto fiat injuria, id. Off. 1, 8, 27: quid interest utrum hoc feceris, an, etc., id. Verr. 2, 3, 75, § 174; id. Rosc. Com. 3, 9: multum interest, utrum laus imminuatur, an salus deseratur, id. Fam. 1, 7, 8: quomodo transierit, utrum rate an piscatorio navigio, nemo sciebat, Cael. ap. Quint. 6, 3, 41; Varr. R. R. 1, 2, 8; Cat. 17, 21.
      3. 3. With necne (rarely ne) in place of the second clause with an; utrumnecne, whetheror not: jam dudum ego erro, qui quaeram, utrum emeris necne, Cic. Verr. 2, 4, 16, § 35: di utrum sint necne sint quaeritur, id. N. D. 3, 7, 17: utrum proelium committi ex usu esset necne, Caes. B. G. 1, 50: deliberent, utrum traiciant legiones necneet Brutum arcessant necne, et mihi stipendium dent an decernant, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 26; Liv. 39, 48, 2.
        So, utrumne: cum interrogaretur, utrum pluris patrem matremne faceret? matrem inquit, Nep. Iphic. 3, 4.
  2. II. Introducing a disjunctive question with more than two members, with an beginning each clause after the first.
    1. A. A direct question: utrum hoc tu parum commeministi, an ego non satis intellexi, an mutasti sententiam? Cic. Att. 9, 2: utrum hoc signum cupiditatis tuae an tropaeum necessitudinis an amoris indicium esse voluisti? id. Verr. 2, 2, 47, § 115; 2, 3, 36, § 83: utrum hostem an vos an fortunam utriusque populi ignoratis? Liv. 21, 10, 6; 6, 7, 3: utrum major … an majores … an aetas … an cum Karthaginiensi, etc., id. 28, 43, 12.
    2. B. An indirect question: in quo (convivio) nemo potest dicere utrum ille plus biberit an vomuerit an effuderit, Cic. Pis. 10, 22: utrum admonitus an temptatus an sine duce ullonescio, id. Verr. 2, 1, 41, § 105.
  3. III. Introducing a single question without an expressed alternative (cf. the similar use of an).
        1. a. In a direct interrogation: utrum enim in clarissimis est civibus is, quem judicatum hic duxit Hermippus? Cic. Fl. 19, 45: utrum igitur hactenus satis est? id. Top. 4, 25: utrum majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorti ab diis sunt et finem eum statuerunt? Liv. 45, 39, 10.
        2. b. In an indirect interrogation: neque utrum ex hoc saltu damni salvum scio eliciam foras, Plaut. Men. 5, 6, 30: an hoc dicere audebis, utrum de te aratores, utrum denique Siculi universi bene existiment, ad rem id non pertinere? Cic. Verr. 2, 2, 69, § 167: Nep. Eum. 6, 1.
          With the interrog. particle nam: cum percontatus esset, utrumnam Patris universa classis in portu stare posset, Liv. 37, 17, 10 dub. Weissenb. ad loc. (Hertz and Madv. possetne).