Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

2. sensus, ūs, m. [sentio], the faculty or power of perceiving, perception, feeling, sensation, sense, etc.

  1. I. Corporeal, perception, feeling, sensation: omne animal sensus habet: sentit igitur et calida et frigida et dulcia et amara, nec potest ullo sensu jucunda accipere et non accipere contraria: si igitur voluptatis sensum capit, doloris etiam capit. etc., Cic. N. D. 3, 13, 32: moriendi sensum celeritas abstulit, id. Lael. 3, 12: si quis est sensus in morte, id. Phil. 9, 6, 13: (Niobe) posuit sensum saxea facta mali, Ov. P. 1, 2, 32: sensum voluptatemque percipere, Plin. Ep. 1, 10, 12.
    1. B. A sense, capacity for feeling: ut idem interitus sit animorum et corporum nec ullus sensus maneat, etc., Cic. Lael. 4, 14: tactus corporis est sensus, Lucr. 2, 435: oculorum, id. 3, 361; so, oculorum, aurium, Cic. Tusc. 5, 38, 111; id. Fin. 2, 16, 52; id. Div. 2, 52, 107; cf. videndi, id. de Or. 2, 87, 357: audiendi, id. Rep. 6, 18, 19: quod neque oculis neque auribus neque ullo sensu percipi potest, id. Or. 2, 8: quamquam oriretur (tertia philosophiae pars) a sensibus, tamen non esse judicium veritatis in sensibus, id. Ac. 1, 8, 30: res subjectae sensibus, id. ib. 1, 8, 31: gustatus, qui est sensus ex omnibus maxime voluptarius, id. de Or. 3, 25, 99: sensus autem interpretes ac nuntii rerum in capite et facti et conlocati sunt, id. N. D. 2, 56, 140: omne animal sensus habet, id. ib. 3, 13, 32: carent conchae visu, omnique sensu alio quam cibi et periculi, Plin. 9, 30, 48, § 90: ab parte opus orsus, ut a sensu ejus, averteret, Curt. 4, 6, 9.
  2. II. Mental, feeling, sentiment, emotion, affection; sense, understanding, capacity; humor, inclination, disposition, frame of mind, etc.: ipse in commovendis judicibus eis ipsis sensibus, ad quos illos adducere vellem, permoverer, Cic. de Or. 2, 45, 189: an vos quoque hic innocentium cruciatus pari sensu doloris adficit? id. Verr. 2, 5, 46, § 123: vestri sensus ignarus, id. Mil. 27, 72: humanitatis, id. Verr. 2, 1, 18, § 47; id. Rosc. Am. 53, 154: applicatio animi cum quodam sensu amandiut facile earum (bestiarum) sensus appareatsensus amoris exsistit, etc., id. Lael. 8, 27; cf.: ipsi intellegamus naturā gigni sensum diligendi, id. ib. 9, 32: meus me sensus, quanta vis fraterni sit amoris, admonet, id. Fam. 5, 2, 10: utere argumento ipse sensus tui, id. Rep. 1, 38, 59: nihil est tam molle, tam aut fragile aut flexibile quam voluntas erga nos sensusque civium, id. Mil. 16, 42: quae mihi indigna et intolerabilia videntur, ea pro me ipso et animi mei sensu ac dolore pronuntio, id. Rosc. Am. 44, 129.
      1. 2. Opinion, thought, sense, view: animi, Cic. de Or. 2, 35, 148: valde mihi placebat sensus ejus de re publicā, id. Att. 15, 7: (orator) ita peragrat per animos hominum, ita sensus mentesque pertractat, ut, etc., id. de Or. 1, 51, 222 sq.: qui est iste tuus sensus, quae cogitatio? Brutos ut non probes, Antonios probes? id. Phil. 10, 2, 4: dissidenti sensus suos aperire, Nep. Dion, 8, 2: sensus reconditi, Plin. Ep. 2, 3, 2.
      2. 3. Esp., the common feelings of humanity, the moral sense, taste, discretion, tact in intercourse with men, often called in full sensus communis (sometimes with hominum), and often in other phrases of similar force: ut in ceteris (artium studiis) id maxime excellat, quod longissime sit ab imperitorum intellegentiā sensuque disjunctum, in dicendo autem vitium vel maximum sit a volgari genere orationis atque a consuetudine communis sensus abhorrere, Cic. de Or. 1, 3, 12: quae versantur in sensu hominum communi, id. ib. 2, 16, 68; id. Planc. 13, 31: communis ille sensus in aliis fortasse latuit, id. ib. 14, 34; Hor. S. 1, 3, 66: sit in beneficio sensus communis, Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20: rarus sensus communis in illā fortunā, Juv. 8, 73.
        Plur., Cic. Clu. 6, 17: ea sunt in communibus infixa sensibus, id. de Or. 3, 50, 195; so, vulgaris popularisque sensus, id. ib. 1, 23, 108: haec oratio longe a nostris sensibus abhorrebat, id. ib. 1, 18, 83; cf.: mirari solebam istum in his ipsis rebus aliquem sensum habere, quem scirem nullā in re quicquam simile hominis habere, id. Verr. 2, 4, 14, § 33.
    1. B. Transf. (in the poets, and also in prose after the Aug. per.), of the thinking faculty, sense, understanding, mind, reason (syn.: mens, ratio).
      1. 1. In gen. (rare): misero quod omnes Eripit sensus mihi, Cat. 51, 6; cf.: tibi sensibus ereptis mens excidit, id. 66, 25; Ov. M. 3, 631; 14, 178: (quibus fortuna) sensum communem abstulit, common sense, Phaedr. 1, 7, 4 (in another signif., v. supra, II. A. fin., and infra, 2. fin.): eam personam, quae furore detenta est, quia sensum non habet, etc., Dig. 24, 3, 22, § 7: nec potest animal injuriam fecisse, quod sensu caret, ib. 9, 1, 1, § 3.
      2. 2. In partic., of discourse.
        1. a. Abstr., sense, idea, notion, meaning, signification (syn.: sententia, notio, significatio, vis; poet. and post-Aug.; freq. in Quint.): nec testamenti potuit sensus colligi, Phaedr. 4, 5, 19: verba, quibus voces sensusque notarent, Hor. S. 1, 3, 103: is verbi sensus, Ov. F. 5, 484: quae verbis aperta occultos sensus habent, Quint. 8, 2, 20: ambiguitas, quae turbare potest sensum, id. 8, 2, 16: verba duos sensus significantia, id. 6, 3, 48: ἀλληγορία aliud verbis, aliud sensu ostendit, id. 8, 6, 44: Pomponium sensibus celebrem, verbis rudem, Vell. 2, 9, 5: horum versuum sensus atque ordo sic, opinor, est, Gell. 7, 2, 10: egregie dicta circa eumdem sensum tria, Sen. Ep. 7, 10.
          Introducing a quotation: erat autem litterarum sensus hujusmodi, Amm. 20, 8, 4.
          With gen. person: salvo modo poëtae sensu, the meaning, Quint. 1, 9, 2.
        2. b. Concr., a thought expressed in words, a sentence, period (postAug.): sensus omnis habet suum finem, poscitque naturale intervallum, quo a sequentis initio dividatur, Quint. 9, 4, 61; 7, 10, 16; cf. id. 11, 2, 20: puer ut sciat, ubi claudatur sensus, id. 1, 8, 1: ridendi, qui velut leges prooemiis omnibus dederunt, ut intra quattuor sensus terminarentur, id. 4, 1, 62: verbo sensum cludere multo optimum est, id. 9, 4, 26 et saep.
          Hence, communes sensus (corresp. with loci), commonplaces, Tac. Or. 31.

sentĭo, si, sum, 4 (perf. sync. sensti, Ter. And. 5, 3, 11), v. a.

  1. I. Physically.
    1. A. In gen., to discern by the senses; to feel, hear, see, etc.; to perceive, be sensible of (syn. percipio).
          1. (α) With acc.: calorem et frigus, Lucr. 1, 496; cf.: duritiem saxi, id. 4, 268; 3, 381 sq.: feram nare sagaci (venaticā), Enn. ap. Fest. p. 177 Müll. (Ann. v. 346 Vahl.): varios rerum odores, Lucr. 1, 298: sucum in ore, id. 4, 617 sq.: suavitatem cibi, Cic. Phil. 2, 45, 115: varios rerum colores, Lucr. 4, 492: sonitum, Plaut. Curc. 1, 2, 69: nil aegri, Lucr. 3, 832: utrumque (calorem et frigus) manu, id. 1, 496: famem, Liv. 25, 13: morbos articularios, Plin. 32, 4, 14, § 39.
            In mal. part.: sensit delphina Melantho, Ov. M. 6, 120.
            Pass.: posse prius ad angustias veniri, quam sentirentur, before they should be observed, Caes. B. C. 1, 67.
          2. (β) With inf. or an, object-clause: sei movero me seu secari sensero, Plaut. Merc. 2, 2, 40: sentio aperiri fores. id. Truc. 2, 3, 29: nec quisquam moriens sentire videtur, Ire foras animam, Lucr. 3, 607: sentire sonare, id. 4, 229 Munro.
          3. (γ) Absol.: perpetuo quoniam sentimus, Lucr. 4, 228; 6, 935; Plaut. Bacch. 4, 9, 77: qui (homines) corruant, sed ita, ut ne vicini quidem sentiant, Cic. Cat. 2, 10, 21.
        1. b. Of things: pupula cum sentire colorem dicitur album, Lucr. 2, 811 sq.
          Absol.: haud igitur aures per se possunt sentire, Lucr. 3, 633: si quis corpus sentire refutat, id. 3, 350; 3, 354; cf. id. 3, 552; 3, 625.
    2. B. In partic.
      1. 1. To perceive the effects (esp. the ill effects) of any thing; to feel, experience, suffer, undergo, endure: sentiet, qui vir siem, Ter. Eun. 1, 1, 21: jam curabo sentiat, Quos attentarit, Phaedr. 5, 2, 6: quid ipse ad Avaricum sensisset, etc., Caes. B. G. 7, 52; cf. Liv. 45, 28, 6: Centupirini etiam ceterarum civitatum damna ac detrimenta senserunt, Cic. Verr. 2, 3, 45, § 108; id. Div. in Caecil. 12, 38; cf. id. Verr. 2, 1, 49, § 127: tecum Philippos et celerem fugam Sensi, Hor. C. 2, 7, 10: (Apollinem) vindicem, id. ib. 4, 6, 3: caecos motus orientis austri, id. ib. 3, 27, 22: contracta aequora (pisces), id. ib. 3, 1, 33: prima arma nostra (Salyi), Flor. 3, 2, 3: sentire paulatim belli mala, Tac. H. 1, 89: famem, Liv. 25, 13, 1; Curt. 9, 10, 11: damnum, Liv. 2, 64, 6: cladem belli, id. 35, 33, 6: inopiam rerum omnium, id. 43, 22, 10; 44. 7, 6: incommoda belli, id. 44, 14, 10: lassitudo jam et sitis sentiebatur, id. 44, 36, 2: ubi primum dolorem aliquis sentit, Cels. 6, 7 init.; cf. Lact. 7, 20, 7: cujus ulceris dolorem sentire etiam spectantes videntur, Plin. 34, 8, 19, § 59: corporis aegri vitia sentire, Curt. 8, 10, 29: qui in urbe se commoveritsentiet, in hac urbe esse consules vigilantes, esse egregios magistratus, etc., Cic. Cat. 2, 12, 27; cf. id. Sest. 28, 69; Ov. M. 13, 864.
        Absol.: iste tuus ipse sentiet Posterius, Ter. Ad. 1, 2, 59.
        Of beasts, etc.: oves penuriam sentiunt, Col. 7, 9, 3 sq.: frigus aut aestum, id. 7, 4, 7: praegelidam hiemem omnes pisces sentiunt, Plin. 9, 16, 24, § 57.
        1. b. Of things, to be affected or influenced by: meae istuc scapulae sentiunt, Plaut. Poen. 1, 1, 25; Liv. 9, 37: transitum exercitus (ager), id. 9, 41, 58: pestilentem Africum (Fecunda vitis), Hor. C. 3, 23, 5: lacus et mare amorem Festinantis eri, id. Ep. 1, 1, 84: alnos fluvii cavatas, Verg. G. 1, 136 al.; cf. Plin. Pan. 31, 5: carbunculi cum ipsi non sentiant ignes, Plin. 37, 7, 25, § 92: eadem (gemma) sola nobilium limam sentit, is affected by, id. 37, 8, 32, § 109: cum amnis sentit aestatem, et ad minimum deductus est, Sen. Ira, 3, 21, 1: miramur quod accessionem fluminum maria non sentiant, id. Q. N. 3, 4: illa primum saxa auctum fluminis sentiunt, id. ib. 4, 2, 7: totum mare sentit exortum ejus sideris, Plin. 9, 16, 25, § 58: caseus vetustatem, id. 11, 42, 97, § 242: herba cariem, id. 12, 7, 14, § 28: ferrum robiginem, id. 34, 14, 41, § 143.
      2. 2. In the elder Pliny, to be susceptible of, to be subject or liable to a disease: morbos, Plin. 9, 49, 73, § 156: rabiem, id. 8, 18, 26, § 68: cariem, id. 12, 7, 14, § 28.
  2. II. Mentally.
    1. A. Lit., to feel, perceive, observe, notice (syn. intellego).
          1. (α) With acc.: id jam pridem sensi et subolet mihi, Plaut. Ps. 1, 5, 7; so, quid, id. Truc. 1, 1, 39: quando Aesculapi ita sentio sententiam, I observe, understand, id. Curc. 2, 1, 2: primus sentio mala nostra, Ter. Ad. 4, 2, 7: numquam illum ne minimā quidem re offendi, quod quidem senserim, that I have perceived, Cic. Lael. 27, 103: ut cui bene quid processerit, multum illum providisse, cui secus, nihil sensisse dicamus, id. Rab. Post. 1, 1: praesentia numina sentit, Hor. Ep. 2, 1, 134; cf. id. ib. 2, 2, 162; id. C. S. 73 et saep.: de victoriā atque exitu rerum sentire, Caes. B. G. 7, 52: omnia me illa sentire quae dicerem, nec tantum sentire, sed amare, Sen. Ep. 75, 3: illum sensisse quae scripsit, id. ib. 100, 11.
            Poet.: ut vestram sentirent aequora curam, Ov. M. 5, 557: nec inania Tartara sentit, i. e. does not die, id. ib. 12, 619.
          2. (β) With inf. or an obj.-clause: quoniam sentio errare (eum), Plaut. Men. 3, 2, 16: hoc vir excellenti providentiā sensit ac vidit, non esse, etc., Cic. Rep. 2, 3, 5: suspicionem populi sensit moveri, id. ib. 2, 31, 54: quod quid cogitent, me scire sentiunt, etc., id. Cat. 2, 3, 5 sq.: postquam nihil esse pericli Sensimus, Hor. S. 2, 8, 58: non nisi oppressae senserunt (civitates), etc., Just. 8, 1, 2.
          3. (γ) With rel.- or interrog.-clause: scio ego et sentio ipse, quid agam, Plaut. Trin. 3, 2, 13: jam dudum equidem sentio, suspicio Quae te sollicitet, id. Bacch. 4, 8, 49: quoniam sentio, Quae res gereretur, id. ib. 2, 3, 56: si quid est in me ingenii, quod sentio quam sit exiguum, Cic. Arch. 1, 1: ex quo fonte hauriam, sentio, id. ib. 6, 13: victrices catervae Sensere, quid mens rite, quid indolesPosset, Hor. C. 4, 4, 25.
            With the indic., in a rel.clause: sentio, quam rem agitis, Plaut. Capt. 2, 1, 14.
          4. (δ) With de: hostes postea quam de profectione eorum senserunt, became aware of their retreat, Caes. B. G. 5, 32; 7, 52.
            (ε) With nom. of part. (poet.): sensit terrae sola maculans, Cat. 63, 6: sensit medios delapsus in hostis, Verg. A. 2, 377.
            (ζ) Absol.: vehementer mihi est irata: sentio atque intellego, Plaut. Truc. 2, 6, 64; cf. id. Trin. 3, 2, 72; id. Mil. 2, 6, 97: mentes sapientium cum e corpore excessissent sentire ac vigere (opp. carere sensu), Cic. Sest. 21, 47; cf. id. Rep. 6, 24, 26: (Aristoteles) paeana probat eoque ait uti omnes, sed ipsos non sentire cum utantur, id. Or. 57, 193; cf. Quint. 9, 4, 52: priusquam hostes sentirent, Liv. 34, 14; 2, 25; 22, 4.
            Impers. pass.: non ut dictum est, in eo genere intellegitur, sed ut sensum est, Cic. de Or. 3, 42, 168.
    2. B. To feel, experience (with acc. of the feeling; rare): quidquid est quod sensum habet, id necesse est sentiat et voluptatem et dolorem, Cic. N. D. 3, 14, 36: tenesne memoriā quantum senseris gaudium, cum, etc., Sen. Ep. 4, 2: non sentire amisso amico dolorem, id. ib. 99, 26; 121, 7: victoriae tantae gaudium sentire, Liv. 44, 44, 3; cf.: segnius homines bona quam mala sentire, id. 30, 21, 6.
  3. III. Transf. (in consequence of mental perception), to think, deem, judge, opine, imagine, suppose (syn.: opinor, arbitror): si ita sensit, ut loquitur, est homo impurus, Cic. Rep. 3, 21, 32; cf.: jocansne an ita sentiens, id. Ac. 2, 19, 63; id. Rep. 3, 5, 8: fleri potest, ut recte quis sentiat, et id quod sentit, polite eloqui non possit, id. Tusc. 1, 3, 6: humiliter demisseque sentire, id. ib. 5, 9, 24: tecum aperte, quod sentio, loquar, id. Rep. 1, 10, 15; cf.: quod sentio scribere, id. Fam. 15, 16, 3: causa est haec sola, in quā omnes sentirent unum atque idem, id. Cat. 4, 7, 14: idemque et unum sentire, Suet. Ner. 43: sapiens de dis immortalibus sine ullo metu vera sentit, Cic. Fin. 1, 19, 62.
    With acc. and inf.: idem, quod ego, sentit, te esse huic rei caput, Ter. Ad. 4, 2, 29; cf.: nos quidem hoc sentimus: si, etc. … non esse cunctandum, Cic. Fam. 1, 7, 5: voluptatem hanc esse sentiunt omnes, id. Fin. 2, 3, 6 Madv. ad loc.: sensit in omni disputatione id fieri oportere, id. ib. 2, 2, 4; 5, 8, 23; id. Tusc. 5, 28, 82; id. Att. 7, 6, 2; id. Fam. 1, 7, 5: sic decerno, sic sentio, sic affirmo, nullam rerum publicarum conferendam esse cum , quam, etc., id. Rep. 1, 46, 70.
    With two acc. (very rare): aliquem bonum civem, Cic. Off. 1, 34, 125 (cf. id. Fin. 2, 3, 0, supra, where Orell. omits esse).
    With de and abl.: cum de illo genere rei publicae quae sentio dixero, Cic. Rep. 1, 42, 65; so, quid de re publicā, id. ib. 1, 21, 34; 1, 38, 60: quid de quo, id. ib. 1, 11: quid gravius de vobis, Caes. B. C. 2, 32, 4; Cic. Rep. 1, 13, 19; cf.: qui omnia de re publicā praeclara atque egregia sentirent, were full of the most noble and generous sentiments, id. Cat. 3, 2, 5: mirabiliter de te et loquuntur et sentiunt, id. Fam. 4, 13, 5: male de illo, Quint. 2, 2, 12: sentire cum aliquo, to agree with one in opinion: tecum sentio, Plaut. Most. 3, 3, 24; id. Ps. 4, 2, 3: cum Caesare sentire, Cic. Att. 7, 1, 3; id. Rosc. Am. 49, 142; cf.: nae iste haud mecum sentit, Ter. And. 2, 1, 24: ab aliquo sentire, to dissent from, disagree with: abs te seorsum sentio, judge otherwise, think differently, Plaut. Capt. 3, 5, 52: ut abs te seorsus sentiam De uxoriā re, Afran. ap. Charis. p. 195 P.: Gr. Omnia istaec facile patior, dum hic hinc a me sentiat. Tr. Atqui nunc abs te stat, is on my side, Plaut. Rud. 4, 4, 56 (cf. ab); cf. also: qui aliunde stet semper, aliunde sentiat, Liv. 24, 45, 3.
    1. B. In partic., publicists’ and jurid. t. t., to give one’s opinion concerning any thing; to vote, declare, decide (syn. censeo): sedens iis assensi, qui mihi lenissime sentire visi sunt, Cic. Fam. 5, 2, 9; 11, 21, 2; 3, 8, 9: quae vult Hortensius omnia dicat et sentiat, id. Verr. 2, 2, 31, § 76: si judices pro causā meā senserint, decided in my favor, Gell. 5, 10, 14; cf.: in illam partem ite quā sentitis, Vet. Form. ap. Plin. Ep. 8, 14, 20.
      Hence, sensa, ōrum, n. (acc. to II. B.).
      1. 1. Thoughts, notions, ideas, conceptions (class. but very rare): sententiam veteres, quod animo sensissent, vocaveruntNon raro tamen et sic locuti sunt, ut sensa sua dicerent: nam sensus corporis videbantur, etc., Quint. 8, 5, 1: exprimere dicendo sensa, Cic. de Or 1, 8, 32: sensa mentis et consilia verbis explicare, id. ib. 3, 14, 55.
      2. 2. Opinions, doctrines (late Lat.): sensa et inventa Disarii, Macr. S. 7, 5, 4.